Αρχική Διάλογος για ένα Δίκαιο και Aποτελεσματικό φορολογικό σύστημα25) Ποιες άλλες διαδικασίες που προβλέπονται για τη συμμόρφωση προς τη φορολογική νομοθεσία πιστεύετε ότι θα μπορούσαν να καταργηθούν ή να απλοποιηθούν χωρίς κίνδυνο απώλειας φορολογικών εσόδων για το δημόσιο;Σχόλιο του χρήστη ΣΑΜΕΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ | 30 Δεκεμβρίου 2009, 18:09
  • Σχόλιο του χρήστη 'ΣΑΜΕΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ' | 30 Δεκεμβρίου 2009, 18:09

    Τα τεκμήρια δεν χρειάζονται. Αφού είμαι απόλυτα σύμφωνος με τις θέσεις του ε.τ. Γενικού Δ/ντή του ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ κ. ΑΝΔΡΕΑ ΚΟΨΙΑΥΤΗ, (Δ.Φ.Ν), σχετικά με τα τεκμήρια, καταθέτω και εγώ τις όμοιες θέσεις – προτάσεις ως κάτωθι: Στην Ελλάδα ο φόρος εισοδήματος των φυσικών προσώπων υπολογίζεται κατά κανόνα με βάση το εισόδημα που πραγματοποιεί κάθε φυσικό πρόσωπο, όπως αυτό (το εισόδημα) προκύπτει από τα σχετικά νόμιμα παραστατικά στοιχεία. Κατ' εξαίρεση σε ορισμένες περιπτώσεις, οι οποίες προβλέπονται από τις διατάξεις του σχετικού Φορολογικού Κώδικα, το εισόδημα προσδιορίζεται τεκμαρτά με βάση ορισμένα στοιχεία, συνήθως ορισμένες δαπάνες του φορολογούμενου, της συζύγου του και των προσώπων που συνοικούν και τους βαρύνουν. Στο φορολογικό μας σύστημα υφίστανται δύο ειδών δαπάνες οι οποίες χρησιμοποιούνται ως τεκμήρια: α) Ορισμένες δαπάνες διαβίωσης και β) ορισμένες δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων (πόθεν έσχες) του φορολογούμενου, της συζύγου του και των προσώπων που συνοικούν και τους βαρύνουν. Με απλά λόγια τα τεκμήρια λειτουργούν και εφαρμόζονται ως εξής: Αν το σύνολο των δαπανών διαβίωσης και των δαπανών απόκτησης περιουσιακών στοιχείων (πόθεν έσχες) υπερβαίνει το εισόδημα που δηλώνει ο φορολογούμενος, η σύζυγός του και τα πρόσωπα που συνοικούν και τους βαρύνουν ή αυτό (το εισόδημα) που προσδιορίσθηκε από την αρμόδια Δ.Ο.Υ., η διαφορά θεωρείται κατά τεκμήριο ως εισόδημα η οποία (διαφορά) το προσαυξάνει (το προς φορολογία εισόδημα). Εάν η διαφορά μεταξύ τεκμηρίων και πραγματικού εισοδήματος δικαιολογείται με στοιχεία (δωρεές, δάνεια κ.λπ.), δεν υπάρχει περίπτωση προσδιορισμού του εισοδήματος με βάση τα τεκμήρια. Τα χρησιμοποιούμενα σήμερα τεκμήρια δαπανών διαβίωσης είναι μαχητά, ενώ τα τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων (πόθεν έσχες) είναι αμάχητα. Για τον προσδιορισμό της συνολικής ετήσιας δαπάνης διαβίωσης του φορολογουμένου, της συζύγου και των προσώπων που συνοικούν και τους βαρύνουν, σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, λαμβάνονται υπόψη τα ακόλουθα στοιχεία: 1) Το ετήσιο τεκμαρτό μίσθωμα για ιδιοκατοικούμενη ή μισθούμενη κύρια κατοικία άνω των 200 τ.μ. και για δευτερεύουσα κατοικία γενικώς άνω των 150 τ.μ. το οποίο πολλαπλασιάζεται με συντελεστή 2, 2) η ετήσια τεκμαρτή δαπάνη η οποία υπολογίζεται με βάση το ύψος των εξόδων συντήρησης και κυκλοφορίας επιβατικού αυτοκινήτου ιδιωτικής χρήσης, που προσδιορίζεται ανάλογα με τους φορολογήσιμους ίππους, 3) η ετήσια τεκμαρτή δαπάνη σκαφών αναψυχής ιδιωτικής χρήσης κυριότητας ή κατοχής του φορολογούμενου κ.λπ., όπως αυτή ορίζεται από τον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, 4) η ετήσια τεκμαρτή δαπάνη για αεροσκάφη και ελικόπτερα κ.λπ., όπως αυτή (η τεκμαρτή δαπάνη) ορίζεται στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος και 5) η ετήσια τεκμαρτή δαπάνη, που υπολογίζεται με βάση το ύψος των ετήσιων εξόδων συντήρησης και χρήσης δεξαμενής κολύμβησης κ.λπ., όπως αυτή ορίζεται στον Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος. Επίσης ο ίδιος Κώδικας (Φορολογίας Εισοδήματος) ως ετήσια τεκμαρτή δαπάνη υπολογίζει, εκτός από τις παραπάνω δαπάνες και τα χρηματικά ποσά που καταβάλλονται για: 1) αγορά ή χρηματοδοτική μίσθωση αυτοκινήτων, δίτροχων ή τρίτροχων αυτοκινούμενων οχημάτων, πλοίων αναψυχής και λοιπών σκαφών αναψυχής, αεροσκαφών και κινητών πραγμάτων μεγάλης αξίας, 2) αγορά ή χρονομεριστική ή χρηματοδοτική μίσθωση ακινήτων ή ανέγερση οικοδομών ή κατασκευή δεξαμενής κολύμβησης, 3) η χορήγηση δανείων προς οποιονδήποτε, εκτός αυτών προς εταιρείες ή κοινοπραξίες ή κοινωνίες από τα μέλη ή τους μετόχους των, 4) η ετήσια δαπάνη για δωρεές, γονικές παροχές ή χορηγίες χρηματικών ποσών, εφόσον αυτά υπερβαίνουν ετησίως τα 300 ευρώ, εκτός από τις δωρεές προς το Δημόσιο, τους Δήμους και τις Κοινότητες, καθώς επίσης και ορισμένα νομικά πρόσωπα που ορίζονται ρητά στον νόμο και 5) η απόσβεση δανείων ή πιστώσεων οποιασδήποτε μορφής. Τα παραπάνω τεκμήρια παρουσιάζουν σημαντικά μειονεκτήματα, εκ των οποίων τα σημαντικότερα είναι: 1) Η περιορισμένη απόδοση σε έσοδα. Στη χώρα μας τα πρόσθετα έσοδα τα οποία φορολογούνται λόγω τεκμηρίων ανέρχονται σε ποσό το οποίο αντιστοιχεί μόνο στο 3% περίπου του συνολικού δηλωθέντος εισοδήματος. Δοθέντος ότι το μεγαλύτερο μέρος του πρόσθετου αυτού εισοδήματος προστίθεται στα εισοδήματα φορολογουμένων πολιτών σε πολύ χαμηλά εισοδηματικά κλιμάκια, τα πρόσθετα φορολογικά έσοδα από τα τεκμήρια είναι πολύ περιορισμένα. Όμως, η πραγματική απόδοση των τεκμηρίων είναι ακόμη μικρότερη, αν ληφθεί υπόψη ότι το πιο πάνω προσδιορισθέν εισόδημα με βάση τα τεκμήρια είναι αυτό που προέκυψε από τις αρχικά υποβληθείσες δηλώσεις, οι οποίες πολλές φορές είναι ανεπαρκώς συμπληρωμένες επειδή οι φορολογούμενοι δεν έχουν πλήρη γνώση της λειτουργίας και των μυστικών των διαφόρων τεκμηρίων που ισχύουν. Συνήθως μετά τη λήψη του εκκαθαριστικού σημειώματος από το ΚΕ.Π.Υ.Ο., οι φορολογούμενοι υποβάλλουν συμπληρωματική δήλωση, προκειμένου να δικαιολογήσουν την τεκμαρτή διαφορά του εισοδήματος επικαλούμενοι εισοδήματα τα οποία απαλλάσσονται του φόρου, ανάλωση κεφαλαίου προηγουμένων ετών κ.λπ. Οι συμπληρωματικές αυτές δηλώσεις συνήθως γίνονται αποδεκτές, εκκαθαρίζονται αργότερα, με αποτέλεσμα να μειώνεται ακόμη περισσότερο η άμεση απόδοση των τεκμηρίων. Η έκταση των αμφισβητήσεων αυτών είναι μεγάλη και οι συμπληρωματικές δηλώσεις πάρα πολλές, όπως γνωρίζουμε από τη θητεία μας σε διάφορες Δ.Ο.Υ. Εξάλλου, η πρόσθετη διαφορά εισοδήματος λόγω τεκμηρίων περιορίζεται επειδή μετά τον έλεγχο από τη φορολογούσα αρχή, προσδιορίζεται υψηλότερο εισόδημα για τον φορολογούμενο. Συνεπώς, το πρόσθετο εισόδημα το οποίο φορολογείται τελικά ως αποτέλεσμα των τεκμηρίων ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΟ. Από μελέτες που έχουν γίνει προκύπτει ότι τα τεκμήρια δε φαίνεται να επηρεάζουν σημαντικά τη συμπεριφορά των φορολογουμένων και να τους ωθούν να δηλώνουν εισόδημα το οποίο να προσεγγίζει το τεκμαρτό εισόδημα. 2) Τα τεκμήρια είναι άδικα. Τα τεκμήρια είναι άδικα γιατί συνήθως αποτελούν ένδειξη ότι ένα άτομο μπορεί να έχει εισόδημα και όχι απόδειξη ότι πράγματι έχει εισόδημα το οποίο αποκρύπτει. Η αδικία εντείνεται ακόμη περισσότερο επειδή τα άτομα στις υψηλές εισοδηματικές τάξεις έχουν συνήθως τις δυνατότητες και τις γνώσεις να αποφύγουν τα τεκμήρια, με αποτέλεσμα τα τελευταία (τεκμήρια) να επιβαρύνουν τους πραγματικά χαμηλοεισοδηματίες των οποίων το εισόδημα δεν επαρκεί να καλύψει τις δαπάνες τους (τεκμήρια). 3) Τα τεκμήρια επηρεάζουν τις αποφάσεις και τις ενέργειες των ιδιωτικών φορέων. Τα τεκμήρια δυσκολεύουν τις αποφάσεις και τις ενέργειες των ιδιωτικών φορέων (νοικοκυριών και επιχειρήσεων), με αποτέλεσμα να περιορίζουν και να στρεβλώνουν την οικονομική δραστηριότητα και την ανάπτυξη της χώρας. Παραδείγματα: α) το τεκμήριο των αυτοκινήτων, τόσο με τη μορφή της ετήσιας τεκμαρτής δαπάνης διαβίωσης, όσο και το κόστος αγοράς του, οδηγεί πολλά άτομα να μην αγοράζουν αυτοκίνητο στο όνομά τους αλλά στο όνομα συγγενικών τους προσώπων, με δυσμενείς πολλές φορές συνέπειες στις σχέσεις τους. β) Επίσης, το τεκμήριο της δαπάνης από την ιδιοκατοικούμενη εξοχική κατοικία αποτρέπει πολλά άτομα, τα οποία θα είχαν πρόβλημα να δικαιολογήσουν τις δαπάνες αυτές, από την αγορά ακινήτων με ευνόητες συνέπειες στην οικονομία, γ) Ανάλογα προβλήματα μπορεί να δημιουργούν και άλλα είδη τεκμηρίων. 4) Το μεγάλο διαχειριστικό κόστος των τεκμηρίων για τη φορολογική διοίκηση και το κόστος συμμόρφωσης των φορολογουμένων πολιτών. Μειονέκτημα επίσης των τεκμηρίων είναι ότι το διαχειριστικό κόστος αυτών (των τεκμηρίων) για τη φορολογική διοίκηση, αλλά και το κόστος συμμόρφωσης των φορολογουμένων προς τις απαιτήσεις των τεκμηρίων, είναι πολύ σημαντικό. Ένας μεγάλος αριθμός φορολογουμένων, που δεν θα χρειαζόταν διαφορετικά να υποβάλλει δήλωση φορολογίας εισοδήματος είναι υποχρεωμένος με το υφιστάμενο φορολογικό καθεστώς να την υποβάλλει επειδή εμπίπτει σε ένα από τα τεκμήρια, ανεξάρτητα από το αν στο τέλος καταβάλλεται φόρος ή όχι. Όλοι οι φορολογούμενοι είναι υποχρεωμένοι να συμπεριλάβουν στη δήλωσή τους διάφορα στοιχεία δαπανών τεκμηρίων, τα οποία στη συνέχεια θα πρέπει να ελεγχθούν από τις Δ.Ο.Υ. και να μηχανογραφηθούν από το ΚΕ.Π.Υ.Ο., χωρίς κανένα απολύτως λόγο, αφού η μεγάλη πλειονότητα των φορολογουμένων δεν εμπίπτει στα τεκμήρια. Όλα τα παραπάνω έχουν ως μειονέκτημα το υψηλό κόστος διαχείρισης για τη φορολογική διοίκηση και για τους φορολογούμενους πολίτες. 5) Η πιθανή διοχέτευση των εισοδημάτων της παραοικονομίας στο εξωτερικό. Τα τεκμήρια γενικά έχουν ως μειονέκτημα την πιθανή διοχέτευση των εισοδημάτων της παραοικονομίας στο εξωτερικό, ενώ παρεμποδίζουν την επανεισαγωγή παρανόμως εξαχθέντων από τη χώρα μας κεφαλαίων στο παρελθόν. Τα παραπάνω καταγεγραμμένα μειονεκτήματα των τεκμηρίων δεν είναι τα μόνα, δεδομένου ότι υπάρχουν και άλλα. Με βάση τα παραπάνω και από την εμπειρία μας 35 ετών της υπηρεσιακής μας διαδρομής από όλες τις ιεραρχικές βαθμίδες του Υπουργείου Οικονομικών, παραθέτουμε την ακόλουθη πρόταση σχετικά με τα τεκμήρια. Επειδή τα τεκμήρια δεν λειτουργούν ικανοποιητικά και η ενδεχόμενη βελτίωση της λειτουργίας των υφιστάμενων και η προσθήκη νέων (π.χ. οι δαπάνες για ταξίδια αναψυχής ή σε κέντρα διασκέδασης κ.λπ.) δεν θα αποφέρουν τα προσδοκόμενα αποτελέσματα λόγω των μειονεκτημάτων που παρουσιάζουν, όπως αναφέραμε και παραπάνω, η μόνη λύση, κατά τη γνώμη μας, είναι η κατάργησή τους, για να περιορισθεί το τεράστιο διαχειριστικό κόστος για τη φορολογική διοίκηση και το κόστος, συμμόρφωσης των φορολογουμένων πολιτών. Τα ως άνω στοιχεία των τεκμηρίων θα μπορούσαν να ληφθούν επικουρικά υπόψη από τον φορολογικό έλεγχο. Η ως άνω προτεινόμενη λύση της κατάργησης των τεκμηρίων θα έχει ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση των φοροτεχνικών υπαλλήλων των Δ.Ο.Υ. προκειμένου να ασχοληθούν περισσότερο με το ελεγκτικό τους έργο. Όπως αναφέραμε και παραπάνω, όλα τα τεκμήρια (δαπανών διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων) πρέπει να καταργηθούν. Άλλωστε καμμία άλλη χώρα-μέλος της Ε.Ε. δε χρησιμοποιεί, θα μου επιτραπεί να πω, τέτοια τεχνάσματα, παρά το γεγονός ότι ορισμένες από αυτές, όπως το Βέλγιο και η Γερμανία, τα χρησιμοποιούσαν μέχρι πρόσφατα. Εξάλλου, μετά τη διάθεση τεράστιων χρηματικών ποσών για τη μηχανογράφηση των υπηρεσιών του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και την επιμόρφωση των υπαλλήλων του δεν επιτρέπεται σε μια χώρα της Ε.Ε. η χρησιμοποίηση των τεκμηρίων ως μέσου καταπολέμησης της τεράστιας φοροδιαφυγής που υπάρχει στην Ελλάδα. Ο έλεγχος και ο περιορισμός της φοροδιαφυγής πρέπει να επιδιωχθούν με τη γενναία ενίσχυση των προληπτικών κυρίως (όχι βέβαια όπως γίνονται σήμερα) αλλά και των δειγματοληπτικών κατασταλτικών-απολογητικών ελέγχων με διάφανες διαδικασίες και χωρίς κάθε είδους παρεμβάσεις. Η στελέχωση για τη διενέργεια των παραπάνω ελέγχων πρέπει να γίνει από αδιάφθορους υπαλλήλους με γνώση του αντικειμένου και όχι οπωσδήποτε με αρεστούς. Επίσης πρέπει να ενεργοποιηθεί και ο εσωτερικός έλεγχος στις υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών. Η φορολογική διοίκηση πρέπει να ρίξει το βάρος της, προκειμένου να μειωθεί σε βάθος χρόνου η φοροδιαφυγή, κυρίως στην οικειοθελή συμμόρφωση των φορολογουμένων πολιτών κάνοντας αρχή από τα σχολεία προκειμένου οι πολίτες από μικροί να εθιστούν στο γεγονός ότι ο φόρος που καταβάλλουν επανέρχεται σ' αυτούς με άμεσο ή έμμεσο τρόπο. Εάν τα αναφερόμενα παραπάνω γίνουν αποδεκτά από το Υπουργείο Οικονομικών, θα πρέπει να καταργηθούν οι σχετικές διατάξεις του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, γεγονός που θα απλοποιήσει την πολυδαίδαλη, γραφειοκρατική και αντιπαραγωγική νομοθεσία για το φόρο εισοδήματος των φυσικών προσώπων. Με ιδιαίτερη τιμή Βασίλειος Ι. Σαμέλης