Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Ανδρέας Κομνηνός' | 15 Ιανουαρίου 2021, 12:42

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Αναφερόμενη στόχευση της ρύθμισης για την ΟΠΠΙ είναι η έννομη προστασία από παραβατικές συμπεριφορές. Αποτελεί απορίας άξιο, γιατί οι εν λόγω συμπεριφορές (οι οποίες δεν αναφέρονται ονομαστικά) χρειάζονται την επιμέλεια ενός αστυνομικού οργάνου και δεν αρκεί η υπηρεσία φύλαξης (security) υπό την εποπτεία της πρυτανείας. Πέρα από κάθε πιθανή ιδεολογική τοποθέτηση και ερμηνεία σχετικά με το αν έχει θέση ή όχι η αστυνομία και η καταστολή στα πανεπιστήμια, θα πρέπει να εξετάσουμε ορισμένα «ξερά» γεγονότα, τα οποία μας οδηγούν σε κρίσιμες αμφιβολίες για τη σκοπιμότητα του εγχειρήματος. Σε συνέντευξή της στο σταθμό ΣΚΑΙ (15/1/2021) η κα. Κεραμέως είπε ότι πανεπιστημιακή αστυνομία (ΠΑ) υπάρχει σε πάρα πολλές χώρες του κόσμου (https://www.skai.gr/news/greece/kerameos-se-skai-giati-den-ksekina-mono-i-g-lykeiou-ti-apanta-stis-antidraseis-gia-ta-ae). Ωστόσο αυτό είναι ψευδές. Στο δυτικό κόσμο, ΠΑ υπάρχει μόνο στη βόρεια Αμερική (ΗΠΑ, Καναδάς: campus police) και πουθενά αλλού στην Ευρώπη, με εξαίρεση τα πανεπιστήμια Οξφόρδης και Κέμπριτζ στην Μ. Βρετανία, όπου όμως κι εκεί οι αστυνομικές δυνάμεις αναφέρονται στις πρυτανικές αρχές και διορίζονται-διοικούνται από αυτές. Σε κάθε ευρωπαϊκό πανεπιστήμιο υπηρετεί δύναμη ασφάλειας (security) που αποτελείται από προσωπικό των ΑΕΙ. Τα πανεπιστήμια, καθώς βρίσκονται ως επί το πλείστον εντός του αστικού χώρου, απολαμβάνουν τη συνδρομή της αστυνομίας όποτε αυτή χρειάζεται, χωρίς να υπάρχει ειδική δύναμη καταστολής/περιπολίας/ελέγχου εγκατεστημένη σε αυτά. Στις ΗΠΑ, λόγω της έδρασης των περισσότερων πανεπιστημίων σε campus εκτός αστικού ιστού, η ύπαρξη ΠΑ είναι αναγκαία και λογικό να υφίσταται. Ωστόσο, η ύπαρξη ΠΑ δεν έχει λύσει το πρόβλημα ασφάλειας και παραβατικότητας. Ας μην ξεχνάμε ότι η ύπαρξή της δεν ήταν ικανή να αποτρέψει σημαντικά γεγονότα όπως οι μαζικές δολοφονίες στο Virginia Tech και το Illinois. Το 2017, στις ΗΠΑ, παρά την ύπαρξη ΠΑ, αναφέρθηκαν 28.873 εγκλήματα εντός των πανεπιστημίων, που αφορούσαν κλοπές (38%), βίαη σεξουαλική πράξη (36%), κλοπές οχημάτων (12%) αλλά και σωματικές επιθέσεις, ληστείες, εμπρησμούς και φόνους. Πρόσθετα, έγιναν 18.527 συλλήψεις που αφορούσαν παραβάσεις των νόμων περί οπλοκατοχής, ναρκωτικών και αλκοόλ. Για παραβάσεις των ίδιων νόμων έγιναν 198.302 παραπομπές σε πειθαρχικά όργανα των ΑΕΙ (https://nces.ed.gov/programs/digest/d19/tables/dt19_329.10.asp). Τα στοιχεία αυτά καταδεικνύουν ότι η εγκληματικότητα εντός των πανεπιστημιακών χώρων δεν είναι δυνατό να προληφθεί και να κατασταλεί πλήρως από την ΠΑ. Από την άλλη πλευρά, η αναγωγή των στοιχείων αυτών σε εγκλήματα ανά 10000 φοιτητές «πλήρους φοίτησης» καταδεικνύει ότι η εγκληματικότητα δεν είναι υψηλή (π.χ. 19,6 αναφορές εγκλημάτων κατά ατόμων και περιουσίας/10.000 φοιτητές, 34.5 συλλήψεις και 205.7 παραπομπές για εγκλήματα κατά νόμων οπλοκατοχής, ναρκωτικών και αλκοόλ). Αντίστοιχα, στην Ελλάδα δεν υπάρχει κάποια συστηματική καταγραφή του προβλήματος ανομίας (αλήθεια, η κυβέρνηση που έχει και την ευθύνη σύνταξης του νομοσχεδίου, σε ποια στοιχεία βασίζεται και γιατί δεν τα δημοσιοποιεί;). Αναλυτικότερα, τα μόνα στοιχεία που είναι δημόσια διαθέσιμα είναι από την έρευνα του ΠΑΜΑΚ με τίτλο «Ανομία στα ελληνικά ΑΕΙ» με βάση την αποδελτίωση άρθρων στα ΜΜΕ (https://www.news247.gr/download/9396/6612042/121000/aei.pdf) και στοιχεία της ΕΛΑΣ που κατέθεσε η υπουργός κα. Γεροβασίλη το 2018 στη Βουλή (https://www.iefimerida.gr/news/465950/anomia-sta-ellinika-panepistimia-ligoteres-syllipseis-epi-diakyvernisis-syriza). Με βάση τα στοιχεία αυτά, από την έρευνα του ΠΑΜΑΚ προκύπτουν 358 περιστατικά σε περίοδο 7 ετών (2011-17), δηλαδή περίπου 51 περιστατικά ανά έτος. Με βάση τις δικογραφίες που σχημάτισε η ΕΛΑΣ την περίοδο 2010-18 (στοιχεία κας. Γεροβασίλη) προκύπτουν 615 περιπτώσεις, ήτοι 68 περιστατικά ανά έτος. Στην Ελλάδα έχουμε περί τους 735.000 φοιτητές, οπότε η αναγωγή σε περιστατικά ανά 10.000 φοιτητές είναι 0.7 περιστατικά ανά 10.000 φοιτητές το έτος (στοιχεία ΠΑΜΑΚ) ή 0.9 περιστατικά ανά 10.000 φοιτητές το έτος (στοιχεία ΕΛΑΣ) – τάξεις μεγέθους μικρότερη αναφερόμενη παραβατικότητα από αυτή στις ΗΠΑ. Περισσότερο ενδιαφέρον έχει και η φύση των περιπτώσεων όπως αναλύεται από την έρευνα του ΠΑΜΑΚ. Διαπιστώνουμε ότι η συντριπτική πλειοψηφία αφορά γεγονότα που σχετίζονται με παρεμπόδιση δραστηριότητας (107), κατάληψη (96), εισβολή (76), απειλή κατά προσώπων (45), προπηλακισμός (35). Πολύ πιο σπάνια εντοπίζονται σοβαρότερα αποτελέσματα όπως επίθεση (συμπ. με αυγά, καφέδες, μπογιές) (38), ξυλοδαρμός (17), εμπρησμός (10), βανδαλισμός (23), ομηρία (13), τραυματισμός (24). Με βάση αυτά, παρατηρούμε ότι δυνητικά τα περισσότερα περιστατικά μπορούσαν όντως να έχουν αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά από υπηρεσίες φύλαξης, χωρίς την απαραίτητη παρουσία της αστυνομίας (π.χ. φύλαξη της πρυτανείας) ή με την κατάλληλη κλήση της αστυνομίας (π.χ. διακίνηση ναρκωτικών). Ενδιαφέρον έχει επίσης το γεγονός ότι στην Ελλάδα τα περισσότερα περιστατικά αναφέρονται σε δράσεις και κινητοποιήσεις που αφορούν τη διαμαρτυρία και την πολιτικοποιημένη δράση (άσχετα με το αν συμφωνούμε ή όχι με τον τρόπο έκφρασής της) και δεν αναφέρονται στο κοινό έγκλημα. Συνεπώς, η στόχευση της ιδρυόμενης ΠΑ δεν είναι γενικά και αόριστα η «ανομία», αλλά να είμαστε ξεκάθαροι ότι έχει στόχευση κυρίως ενάντια της έκφρασης διαμαρτυρίας και πολιτικών πεποιθήσεων που εκδηλώνεται με παραβατικό τρόπο. Βέβαια η έκταση της ανομίας είναι σίγουρα μεγαλύτερη, αφού πολλά περιστατικά (τόσο εδώ όσο και στις ΗΠΑ) δεν καταγράφονται ή δεν αναφέρονται. Ωστόσο με βάση τα στοιχεία που προκύπτουν, προκύπτει η ερώτηση αν ο συντάκτης του νομοσχεδίου έχει κάνει κάποια ουσιαστική εκτίμηση του κόστους της προτεινόμενης ρύθμισης, έναντι της έκτασης του προβλήματος που καλείται να λύσει. Συγκεκριμένα, θεωρώντας ένα μέσο μισθολογικό κόστος ενός ειδικού φρουρού τα 1200 ευρώ (βασικός μισθός + εργ. εισφορές), προκύπτει το ποσό των 14.4 εκ. ευρώ ετησίως για τη μισθοδοσία τους. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθούν τα 30 εκ. ευρώ που έχει ήδη υποσχεθεί η κυβέρνηση για υποδομές φύλαξης/επιτήρησης, συν ένα άγνωστο ποσό που θα πρέπει να διατίθεται ετησίως για τα λειτουργικά έξοδα (ας πούμε συντηρητικά 1 εκ ευρώ με βάση ανάλογη σύμβαση των ΕΛΤΑ που εντοπίζεται εύκολα στο Διαύγεια και που είχε προϋπολογισμό 0.5 εκ. ευρώ – 3918/50610000-4) αλλά και ένα άγνωστο κόστος αγοράς και συντήρησης εξοπλισμού για τους φρουρούς. Συνολικά σε βάθος πενταετίας η «επένδυση» σε ΟΠΠΙ και μέτρα φύλαξης, φαίνεται ότι θα κοστίσει τουλάχιστον 107 εκ. ευρώ (72 εκ. μισθοί ΟΠΠΙ, 30 εκ. υποδομές, 5 εκ. συντήρηση). Ενδεικτικά, και για τους σκοπούς σύγκρισης, τα ΑΕΙ λαμβάνουν ετησίως περίπου 90 εκ. ευρώ (https://www.tovima.gr/2020/10/14/society/anakoinothike-i-xrimatodotisi-gia-ta-aei/). Δηλαδή το κόστος της ρύθμισης αντιστοιχεί στο 24% της τακτικής επιχορήγησης των ΑΕΙ για τα επόμενα 5 έτη. Αν σκεφθούμε επίσης ότι μόνον η ΟΠΠΙ κοστίζει 14.4 εκ. ετησίως και θα αναπτυχθεί σε 5 μόνο ιδρύματα (ΑΠΘ, ΕΚΠΑ, ΕΜΠ, ΟΠΑ, Πάτρα) με ετήσια τακτική επιχορήγηση 34.6 εκ ευρώ, τότε το κόστος μισθοδοσίας της είναι ίσο με το 41% της τακτικής επιχορήγησης των ιδρυμάτων αυτών. Πραγματικά διερωτώμαστε πόσο πολύ θα μπορούσαν να βελτιωθούν οι υποδομές για τους φοιτητές και το προσωπικό σε αυτά τα ιδρύματα με τα χρήματα αυτά, αλλά και ποιος άλλος οργανισμός στον κόσμο πληρώνει τόσο μεγάλα ποσοστά το προϋπολογισμού του σε υπηρεσίες ασφάλειας (εξαιρούμε ακόμα και το γεγονός ότι όλα τα ιδρύματα θα συνεχίσουν να πληρώνουν προσωπικό για υπηρεσίες φύλαξης). Αντίστοιχα, το ΕΛΙΔΕΚ έχει προγραμματίσει σε 5 έτη (2018-22) προσκλήσεις για τους υποψηφίους διδάκτορες και μεταδιδάκτορες, με τα συνολικά ποσά των 39.5 εκ. ευρώ και 67.8 εκ. ευρώ αντίστοιχα, με ποσοστά επιτυχίας που κυμαίνονται στο 10% (σκεφθείτε πόσα λαμπρά μυαλά επιπλέον θα μπορούσαν να υποστηριχθούν). Τέλος, μαζί με όλα αυτά δε θα πρέπει να παραβλέψουμε ότι η παρούσα ρύθμιση εισάγεται σε πλήρη διαφωνία όχι μόνο με τη σύνοδο των πρυτάνεων, η οποία εξέφρασε την αντίθεσή της, αλλά και με πολλές συγκλήτους, συλλόγους ΔΕΠ/ΕΔΙΠ/ΕΤΕΠ/Διοικητικού προσωπικού. Στην ανωτέρω συνέντευξή της η κα. Υπουργός διερωτήθηκε «τι ακριβώς θέλουν όσοι αντιδρούν στις αλλαγές, τη βία και την ανομία στα πανεπιστήμια;». Η δήλωση αυτή είναι λυπηρή γιατί φανερώνει ότι η κα. Υπουργός δεν σκέφθηκε να συζητήσει το θέμα με την ακαδημαϊκή κοινότητα, την οποία και αφορά το ζήτημα, αλλά και η οποία έχει την απαραίτητη γνώση και εμπειρία για να προτείνει κατάλληλες λύσεις. Η αντίδραση προέρχεται από τη συσσωρευμένη εμπειρία της ζωής στα πανεπιστήμιά μας, και την επίγνωση της σημαντικότητας των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν. Η συντριπτική πλειοψηφία πανεπιστημιακών και φοιτητών δεν επιδιώκει το χάος και την ανομία στους χώρους εκπαίδευσης, και η άρνηση βασίζεται στην επίγνωση ότι υπάρχουν πολλά και πιο σημαντικά πράγματα που θα μπορούσαν να γίνουν με αυτά τα χρήματα για να βελτιωθεί πολύ περισσότερο το περιβάλλον που σπουδάζουν τα παιδιά μας. Η παρουσία της αστυνομίας στο πανεπιστήμιο, εκτός από επένδυση δυσθεώρητων ποσών από την τσέπη των φορολογούμενων με αμφίβολη επιστροφή, είναι σίγουρο ότι θα πυροδοτήσει μεγάλες εντάσεις απέναντι στους φοιτητικούς συλλόγους και δυνητικά, χωρίς προσεκτική συμπεριφορά, θα δημιουργήσει νέα ζητήματα στην πανεπιστημιακή ζωή. Ακόμα και στις ΗΠΑ, η ΠΑ δεν απολαμβάνει τη νομιμοποίηση των δραστηριοτήτων της στα μάτια των φοιτητών και των καθηγητών, καθώς θεωρείται, με έντονα απαξιωτικό τρόπο, «υποδεέστερη», «όχι πραγματική αστυνομία», «υπερβολική» (doi: 10.1108/13639511011020629, 10.1108/PIJPSM-04-2016-0055, 10.1080/01639625.2014.935653). Περαιτέρω μελέτες συστήνουν ότι η οριζόντια εφαρμογή πολιτικών αστυνόμευσης στα πανεπιστήμια είναι λανθασμένη και ότι τέτοιες πολιτικές πρέπει να σχεδιάζονται και να διαμορφώνονται κατόπιν συνεννόησης με το φοιτητικό και ακαδημαϊκό πληθυσμό (doi: 10.1007/s12103-016-9379-x). Για όποιον ενδιαφέρεται πραγματικά, εξαιρετική ανάλυση για το ζήτημα έχει δημοσιεύσει η εγκληματολόγος κα. Βιδάλη στον ακόλουθο σύνδεσμο. https://drive.google.com/file/d/1Y4irBbwsXewfA_6J12kd2QKEcdjQDc_U/view?fbclid=IwAR1YE2ewAZXZSwZ_WucCWhpyjG9maJuI5yNinWW_ChvC-ajf2iE2qFZthuk