Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Μιχάλης Πατεράκης' | 19 Ιουνίου 2022, 11:57

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  ΣΥΝΟΔΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΩΝ Η Σύνοδος των Διευθυντών και Πρόεδρων ΔΣ των διοικήσεων των Ερευνητικών Πανεπιστημιακών Ινστιτούτων (Ε.Π.Ι) συνήλθαν την Τετάρτη 15.6.2022 στις εγκαταστάσεις του Ε.Π.Ι Αστικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης προκειμένου να τοποθετηθούν επί των διατάξεων του υπό διαβούλευση Σχεδίου Νόμου με τίτλο: ‘’Νέοι Ορίζοντες στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα: Ενίσχυση της ποιότητας, της λειτουργικότητας και της σύνδεσης των ΑΕΙ με την κοινωνία και άλλες διατάξεις’’. Οι παριστάμενοι Διευθυντές συμφώνησαν στη διατύπωση των ακόλουθων ειδικών και γενικών επισημάνσεων: Άρθρο 6 - Ίδρυση παραρτημάτων Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων Η διάταξη αντίκειται στο αυτοδιοίκητο του ΝΠΙΔ και στα υφιστάμενα Προεδρικά Διατάγματα σύστασης και λειτουργίας των υφισταμένων Ε.Π.Ι. Άρθρο 14 - Αρμοδιότητες Συμβουλίου Διοίκησης Η άσκηση εποπτείας από το Υπουργείο και το οικείο ΑΕΙ υφίστανται και υπό το παρόν καθεστώς και είναι απολύτως αποδεκτές στο πλαίσιο, όμως, του αυτοδιοικήτου και του περιεχομένου των υφισταμένων ΠΔ σύστασης και λειτουργίας εκάστου Ε.Π.Ι. Η αρμοδιότητα επιλογής και διορισμού των ορκωτών ελεγκτών εμπίπτει στην αρμοδιότητα του ΔΣ του Ε.Π.Ι κι εξ αυτού του λόγου θα πρέπει να προστεθεί στις αρμοδιότητες του άρθρου 269§6. Άρθρο 267 – Αποστολή Ανάγκη ρητής αναφοράς και επιβεβαίωσης των Ε.Π.Ι ως ερευνητικών φορέων εντός του Ενιαίου Χώρου Έρευνας υπό τις γενικές διατάξεις του Ν. 4310/2014 και του ορισμούς του άρθρου 2 αυτού καθώς και η συμπερίληψή της έννοιας του μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα τους. Η ανωτέρω επισήμανση είναι αναγκαία παρά τις αναφορές στο πλαίσιο του κειμένου Ανάλυσης Συνεπειών της νομοθετικής ρύθμισης των άρθρων 267-276 ότι (σελ.9), επιδιώκεται ‘’ενίσχυση της ερευνητικής δραστηριότητας‘’ των Ε.Π.Ι, (σελ 14) ‘’Ρυθμίζεται ενιαίο πλαίσιο οργάνωσης και λειτουργίας των Ερευνητικών Πανεπιστημιακών Ινστιτούτων, εξορθολογίζεται το πλαίσιο λειτουργίας τους σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο των λοιπών ερευνητικών οργανισμών της χώρας…‘’. Το περιεχόμενο των διατάξεων δεν ανταποκρίνεται στην ανωτέρω στόχευση και δεν ανάγει τα Ε.Π.Ι σε ισότιμους φορείς σε σχέση με τα παρεχόμενα σε λοιπούς ερευνητικούς φορείς εργαλεία και διευκολύνσεις. Αφαίρεση της νεοπαγούς πρόβλεψης ότι τα Ε.Π.Ι διέπονται και λειτουργούν αποκλειστικά από τις διατάξεις του παρόντος Κεφαλαίου και των άρθρων 229 έως 259, καθ΄ όσον ως ερευνητικοί φορείς εμπίπτουν και στις διατάξεις του Ν. 4310/2014 ή άλλων αντίστοιχων για λοιπούς ερευνητικούς φορείς διατάξεων. Ερμηνευτικά ο όρος αποκλειστικά θα προκαλέσει πρακτικές κι ερμηνευτικές δυσχέρειες. Επίσης τα Ε.Π.Ι διαχρονικά και υπό το ισχύον καθεστώς διέπονται κι από το ειδικό, συστατικό του πλαισίου ίδρυσης και λειτουργίας τους οικείο Προεδρικό Διάταγμα. Τέλος σχετικά με την προτεινόμενη ένταξη των Ε.Π.Ι στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, η οποία ανατρέπει την έως σήμερα διαχρονική εξαίρεσή τους από αυτόν δυνάμει των σχετικών ρητών διατάξεων κατ’ άρθρο 17 του Ν. 2089/1992 και άρθρο 11 του Ν. 3685/2008, χωρίς ουσιαστική μεταβολή και των λόγων αυτής. Τα Ε.Π.Ι δε λαμβάνουν και τμήμα αυτών δεν προβλέπεται, βάσει του καταστατικού πλαισίου σύστασης και λειτουργίας τους να λαμβάνει κρατική επιχορήγηση και η λειτουργία του δεν επιβαρύνει τον Κρατικό Προϋπολογισμό. Επιπλέον η διοίκησή τους συνιστά αποτέλεσμα εκλογικής διαδικασίας μεταξύ μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας κι όχι αποτέλεσμα επιλογής και διορισμού κρατικού ή κυβερνητικού οργάνου. Η εξυπηρέτηση του συνταγματικά προβλεπόμενου, κατ’ άρθρο 16§1, σκοπού της έρευνας και η θεραπεία του δημοσίου συμφέροντος ουδόλως δύναται να τα εντάξει στον ευρύτερο δημόσιο τομέα είτε κατά το οργανικό, είτε κατά το λειτουργικό κριτήριο. Η ένταξη στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, άνευ της παροχής αντιστοίχων προνομίων δημόσιων φορέων, όπως η κάλυψη των λειτουργικών δαπανών τους ή της μισθοδοσίας του τακτικού προσωπικού, όπως προβλέπεται για παράδειγμα στο άρθρο 23§2 του Ν. 4310/2014 για τους εμπίπτοντες στο άρθρο 13Α αυτού ερευνητικούς και τεχνολογικούς φορείς αναμένεται να δημιουργήσει περισσότερα προσκόμματα στην εύρυθμη κι ευέλικτη λειτουργία των Ε.Π.Ι, από όσα τυχόν επιδιώκει να επιλύσει. Άρθρο 268 - Ίδρυση Στην §2β θα πρέπει να συμπεριληφθεί και η δυνατότητα ίδρυσης υποκαταστημάτων και στην αλλοδαπή. Η §3 ενδέχεται να δημιουργεί συνθήκες δυνητικής σύγκρουσης συμφερόντων στη γνωμοδοτική διαδικασία μεταξύ του Α.Ε.Ι και του αυτοδιοίκητου κι αυτελούς νομικής προσωπικότητα Ε.Π.Ι. Άρθρο 269 - Όργανα Διοίκησης Η εκλογή του Διευθυντή, του Αναπληρωτή Διευθυντή και των μελών ΔΣ είναι εκλογική / αξιολογική μεταξύ των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας και των θεσμικών ερευνητών των Ε.Π.Ι κι όχι επιλογής, όπως αντίστοιχα συμβαίνει με όλα τα όργανα διοίκησης πανεπιστημιακών κι ερευνητικών φορέων, κατά τις σχετικές διατάξεις των άρθρων 15 & 16 του Ν. 4310/2014. Επισημαίνεται ότι καίτοι η συμμετοχή ομοτίμων κι αφυπηρετησάντων μελών ΔΕΠ προβλέπεται σε πλείστες υφιστάμενες ή προτεινόμενες διατάξεις ρύθμισης και δραστηριοτήτων σε πανεπιστημιακό κι ερευνητικό επίπεδο, έχει αφαιρεθεί κι ελλείπει η δυνατότητα συμμετοχής τους στα όργανα διοίκησης των Ε.Π.Ι. Η εν λόγω διάταξη θα πρέπει να τροποποιηθεί κατάλληλα ώστε να επιτρέπεται η εν λόγω συμμετοχή. Άρθρο 270 -Πόροι - Χρηματοδότηση Ελλείπει αναφορά σε πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης σε αντίθεση με λοιπούς φορείς του ακαδημαϊκού κι ερευνητικού ιστού. Τυχόν παράλειψη δύναται να οδηγήσει ερμηνευτικά σε αποκλεισμούς. Άρθρο 271 - Οικονομική διαχείριση Ο κατά §2 ορισμός του 50% των ετήσιων παρακρατήσεων ως αποδοτέο πόρο είναι δυσανάλογος, ιδίως, εφ’ όσον δε συνδέεται με τον παράγοντα χρήσης μέσων και υποδομών του Α.Ε.Ι, στον οποίο η §3 προβλέπει περαιτέρω καταβολή τιμήματος βάσει προγραμματικής συμφωνίας με το οικείο Α.Ε.Ι. Το εν λόγω ποσοστό δε είναι υπερδιπλάσιο του ισχύοντος στους ερευνητικούς και τεχνολογικούς φορείς ποσοστού 25%, το οποίο, κατ’ άρθρο 87§12β Ν. 4485/2017, μεταφέρεται από τον ΕΛΚΕ στον τακτικό προϋπολογισμό του φορέα. Επίσης η διάταξη παραβλέπει τα ποσά, τα οποία το Ε.Π.Ι κατά την κείμενη νομοθεσία, ιδίως του άρθρου 24§9α του Ν. 4386/2016 καταβάλει προκειμένου για την απ’ ευθείας κάλυψη λειτουργικών και λοιπών πάγιων δαπανών του Α.Ε.Ι. Το σύνολο των αποδοτέων βάσει της προτεινόμενης διάταξης ποσών υπερβαίνει την οικονομική κι αναπτυξιακή λογική των πόρων του Ε.Π.Ι για τον επιπρόσθετο λόγο ότι δεν προβλέπει τον υπολογισμό των αποδοτέων ποσών αφού έχει προηγηθεί η αφαίρεση των λειτουργικών δαπανών του Ε.Π.Ι. Τέλος, η διάταξη παραβλέπει το γεγονός ότι τα Ε.Π.Ι είναι ουσιαστικά και πρακτικά αυτοχρηματοδοτούμενοι φορείς καθ’ όσον δε λαμβάνουν ή δεν προβλέπεται να λαμβάνουν τακτική κρατική επιχορήγηση, βάσει του καταστατικού πλαισίου σύστασης και λειτουργίας τους. Άρθρο 272 - Δημοσιότητα – Ψηφιακή Διαφάνεια Τα Ε.Π.Ι, ως Ν.Π.Ι.Δ, εφαρμόζουν τις διατάξεις του Ν. 4727/2020 όπως και του προηγουμένου αντιστοίχου Ν. 3861/2010, κατά το μέτρο και υπό την προϋπόθεση υπαγωγής τους στο εκάστοτε ισχύον πεδίο εφαρμογής τους. Άρθρο 275 - Εξωτερική αξιολόγηση Αξιολογείται ως θετική κι απαραίτητη η πρόβλεψη εξωτερικής αξιολόγησης, θα πρέπει, όμως, να εφαρμοσθεί χωρίς να παραμείνει γράμμα κενό, όπως πολλάκις στο παρελθόν, εις βάρος κυρίως των υφισταμένων Ε.Π.Ι με την έκδοση των ειδικότερων διατάξεων αξιολόγησης σε επίπεδο Υ.Α και με την εξασφάλιση σχετικής χρηματοδότησης διενέργειας, τα οποία αποτέλεσαν και το επικαλούμενο από την Πολιτεία λόγο παράλειψης ολοκλήρωσης, έως σήμερα. Υπενθυμίζεται ότι ήδη από έτους 2008 η εξαγγελθείσα νομοθετικά αξιολόγηση των Ε.Π.Ι (11 του Ν. 3685/2008) έχει γνωρίσει επανειλημμένες τροποποιήσεις κι αναστολές εφαρμογής άνευ υπαιτιότητας των Ινστιτούτων, τα οποία δε δύνανται να υφίστανται τις πολλαπλώς αρνητικές συνέπειες αυτής της παράλειψης. Η επαγγελλόμενη εξωτερική αξιολόγηση θα καταδείξει ευκρινώς και διαφανώς τη συνδρομή των Ε.Π.Ι και της λειτουργίας τους στα ερευνητικά επιτεύγματα, στο βαθμό που τους αναλογεί στον ερευνητικό ιστό. Άρθρο 276 - Γενικές ρυθμίσεις για την οργάνωση και λειτουργία των Ερευνητικών Πανεπιστημιακών Ινστιτούτων Η ρύθμιση ότι τα αυτοδιοίκητα ΝΠΙΔ κι έχοντα μηχανισμό εσωτερικού ελέγχου Ε.Π.Ι υπάγονται απευθείας στον έλεγχο της Μονάδας Εσωτερικού Ελέγχου του Α.Ε.Ι. θα πρέπει να διευκρινισθεί στην πράξη και υπό τις κείμενες διατάξεις του Ν. 4795/2021. Γενικές Παρατηρήσεις: 1. Ρητή αναγνώριση και υπό το προτεινόμενο νομοσχέδιο της υπόστασης των Ε.Π.Ι ως ερευνητικών φορέων, κατά την έννοια των σχετικών ορισμών του άρθρου 2 του Ν. 4310/2014, εμπιπτόντων και στις διατάξεις του Ν. 4310/2014. Συνεπώς αναλογική εφαρμογή όλων των λειτουργικών, διαδικαστικών, διαχειριστικών διατάξεων και σε αυτά, όπως συμβαίνει σήμερα υπό το καθεστώς του Ν. 4485/2017. Η έννοια του ενιαίου χώρου της έρευνας και η ανάγκη εμπέδωσης κι εφαρμογής του οδηγεί στην ανάγκη ρητής συμπερίληψης και των Ε.Π.Ι σε όσες διατάξεις ρυθμίζουν σχετικά με την έρευνα ζητήματα. 2. Εκφράζεται προβληματισμός για την αλλαγή της διαχρονικώς ισχύουσας διάταξης σχετικά με τη ρητή ένταξη των Ε.Π.Ι στο ευρύτερο δημόσιο τομέα κατά την έννοια του άρθρου 14§ του Ν. 4270/2014 σε αντίθεση με τα ισχύοντα κατά τα τελευταία 30 έτη, υπό το δεδομένο, μάλιστα, ότι η διοίκησή τους είναι αποτέλεσμα εκλογικής ακαδημαϊκής διαδικασίας και η επιχορήγησή τους από τον Κρατικό Προϋπολογισμό είναι μόνο δυνητική. Η προτεινόμενη διάταξη, σε αντίθεση με τα ρητώς προβλεπόμενα κατ’ άρθρο 17 του Ν. 2083/1992 και άρθρο 11 του Ν. 3685/2008, δεν καλύπτει τις νομικές προϋποθέσεις του νομικού χαρακτηρισμού ένταξης των οντοτήτων στο δημόσιο τομέα κατά το οργανικό ή λειτουργικό κριτήριο. 3. Η καθιέρωση οριζόντιου ποσοστού 50% ως αποδοτέου στο οικείο ΑΕΙ διασύνδεσης αντιβαίνει στην οικονομική λογική και στη αρχή της αναλογικότητας, παραβλέποντας παράγοντες όπως το ποσοστό χρήσης εγκαταστάσεων του Α.Ε.Ι από τα Ε.Π.Ι ή το ποσοστό κάλυψης αναγκών του Α.Ε.Ι κατά τις κείμενες διατάξεις. 4. Αναγνωρίζεται ως θετική η ρητή αναγνώριση της ύπαρξης ή δυνατότητας πρόσληψης θεσμικών ερευνητών κατ’ αναλογία των διατάξεων του Ν. 4310/2014, πλην όμως απαιτείται και η αναλογική εφαρμογή όλων των αντιστοίχων διατάξεων και διευκολύνσεων του νομοσχεδίου προς τους λοιπούς ερευνητικού φορείς και στα Ε.Π.Ι. 5. Εν όψει του αυτοχρηματοδοτούμενου καθεστώτος των Ε.Π.Ι θα πρέπει να εξετασθεί η αναλογική εφαρμογή των διατάξεων του νομοσχεδίου αναφορικά με τις Εταιρείες Αξιοποίησης. Το αυτό ισχύει και για τις λοιπές διατάξεις ευελιξίας ως προς τους ίδιους πόρους τους. 6. Παρίσταται αναγκαία η συμπερίληψη μεταβατικής διάταξης σχετικά με την παροχή επαρκούς προθεσμίας προκειμένου για την εναρμόνισης των υφισταμένων Οδηγών Χρηματοδότησης, Εσωτερικών Κανονισμών και Προεδρικών Διαταγμάτων των υφισταμένων Ε.Π.Ι στις προτεινόμενες διατάξεις. 7. Παρίσταται αναγκαία η εξασφάλιση ομαλής συνέχισης λειτουργίας για το σύνολο της θητείας τους των εκλεγεισών έως την 31.12.2021, σε εκτέλεση της διάταξης του άρθρου 185 του Ν. 4823/2021 διοικήσεων των Ε.Π.Ι, ανεξαρτήτως των προτεινομένων διατάξεων. 8. Παρίσταται απολύτως αναγκαία, υπό τη δεδομένη υποχρέωση εμπέδωσης κι εφαρμογής του Ενιαίου Χώρου Έρευνας σε εθνικό κι ευρωπαϊκό επίπεδο, αναλογικής κι αντίστοιχης εφαρμογής του συνόλου των διατάξεων, οι οποίες θα αφορούν σε λειτουργικά, θεσμικά, διαχειριστικά θέματα και των λοιπών φορέων του ερευνητικού ιστού και στα Ε.Π.Ι, χωρίς αναιτιολόγητες διαφοροποιήσεις κι αποκλεισμούς, οι οποίοι αντιβαίνουν στην αρχή της ισότητας και της ίσης μεταχείρισης, υποσκάπτοντας την ίδια την υπόσταση και την αναπτυξιακή πορεία των Ινστιτούτων, κατά παράβαση της συνταγματικά προβλεπόμενης στο άρθρο 16§1 Σ υποχρέωσης του Κράτους να προάγει την έρευνα. Ενδεικτικά αναφέρονται τα άρθρα 158, 167, 168, 171, 172, 174, 176, 281, 282, 283, 284 και 340. Επίσης, τα Ε.Π.Ι θα πρέπει, όπως συμβαίνει και με το ισχύον άρθρο 87 του Ν. 4485/2017 να περιληφθούν ρητώς και κατάλληλα στις μεταβατικές διατάξεις του σχεδίου νόμου κατ’ αναλογία όσων συμβούν και με τους λοιπούς ερευνητικούς και τεχνολογικούς φορείς. Οι παριστάμενοι αποφάσισαν ομόφωνα Α) το παρόν υπόμνημα να κοινοποιηθεί αρμοδίως στην εποπτεύουσα και εισηγούμενη το σχέδιο νόμου Υπουργό Παιδείας και στον αρμόδιο για την Ανώτατη Εκπαίδευση Υφυπουργό, προς γνώση τους και λήψη υπ’ όψιν των τιθεμένων ζητημάτων στην περαιτέρω νομοπαρασκευαστική διαδικασία. Β) το παρόν υπόμνημα να κοινοποιηθεί αρμοδίως προς τον αρμόδιο για την Έρευνα Υφυπουργό Ανάπτυξης, προς γνώση του και για τον ευκταίο συντονισμό της σχετικής και με τους λοιπούς ερευνητικούς και τεχνολογικούς φορείς αρμοδιότητάς του περαιτέρω νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας. Γ) το παρόν υπόμνημα να κοινοποιηθεί προς τη Σύνοδο Προέδρων Ερευνητικών Κέντρων, στο πλαίσιο της οποίας συμμετέχουν Ε.Π.Ι και προκειμένου για γνώση και των λοιπών φορέων του ερευνητικού ιστού. Δ) το παρόν υπόμνημα να κοινοποιηθεί προς τους Πρόεδρους των Επιτροπών Μορφωτικών Υποθέσεων και Έρευνας και Τεχνολογίας της Βουλής των Ελλήνων, υποβαλλομένου και σχετικού αιτήματος ακρόασης στο πλαίσιο της περαιτέρω νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας. E) το παρόν υπόμνημα να αναρτηθεί εν όλω ή εν μέρει στη διενεργούμενη διαβούλευση.