Αρχική Οργανώσεις Κοινωνίας Πολιτών, εθελοντική απασχόληση και λοιπές διατάξειςΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄ ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ – ΣΚΟΠΟΣ – ΟΡΙΣΜΟΙ Άρθρο 1 ΣκοπόςΣχόλιο του χρήστη ActionAid | 19 Νοεμβρίου 2021, 09:06
  • Σχόλιο του χρήστη 'ActionAid' | 19 Νοεμβρίου 2021, 09:06

    Αρχικά, θα θέλαμε να επισημάνουμε τη σημασία αυτού του βήματος για την Κοινωνία των Πολιτών το οποίο προσδοκάμε να λειτουργήσει θετικά για την ενίσχυση του ρόλου των οργανώσεων στη χώρα μας. Τα σχόλιά μας κινούνται σε αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση και είναι διαρθρωμένα σε εισαγωγικές παρατηρήσεις και σε κατ’ άρθρο σχολιασμό. Για την διαμόρφωση του παρόντος μελετήθηκαν και συνεκτιμήθηκαν τα προβλεπόμενα σε εθνικά, ευρωπαϊκά και διεθνή νομοθετικά κείμενα, καθώς και τα ισχύοντα πρότυπα για τη λειτουργία των φορέων της Κοινωνίας των Πολιτών και την προστασία του εθελοντισμού, όπως αποτυπώνονται σε εκθέσεις και σε κατευθυντήριες γραμμές περιφερειακών και διεθνών οργανισμών, με προεξέχοντες τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Συμβούλιο της Ευρώπης. Πιο συγκεκριμένα: Λαμβάνοντας υπόψιν ότι η παρούσα ρύθμιση αποτελεί το αντικείμενο ζυμώσεων και συζητήσεων πολλών χρόνων με πολλές προηγούμενες ανολοκλήρωτες προσπάθειες, καλωσορίζουμε την απόφαση θεσμοθέτησης του εθελοντισμού και πλαισίωσης της ΚτΠ σε σχέση με τη διαφανή λειτουργία τους, θεωρούμε όμως ότι το σχέδιο νόμου χρήζει συμπλήρωσης, καθώς υπάρχουν ασάφειες και κενά σε κρίσιμα ζητήματα, όπως αναλύονται στον κατ’ άρθρον σχολιασμό που ακολουθεί. Η απόπειρα ενιαίας ρύθμισης ζητημάτων που αφορούν στην διασφάλιση της ακεραιότητας, της διαφάνειας, της διαχείρισης και της λογοδοσίας αυτών είναι ένα κατ’ αρχήν θετικό βήμα που, όμως, δεν μπορεί να προσεγγίζεται αποκομμένο από την ενίσχυση του ρόλου της Κοινωνίας των Πολιτών ως κοινωνικού εταίρου και την υπογράμμιση της σημασίας της λειτουργίας των φορέων αυτών στο πλαίσιο δημοκρατικών κοινωνιών. Η έμφαση στις υποχρεώσεις μόνο και όχι στα δικαιώματα των φορέων της Κοινωνίας των Πολιτών διαμορφώνει εντύπωση αταξίας που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και μάλιστα σε μία εποχή κατά την οποία η προστασία της πολυφωνίας είναι πιο απαραίτητη από ποτέ. Σε αυτό το πλαίσιο ένα τέτοιο σχέδιο νόμου θα αναμενόταν να ενθαρρύνει έμπρακτα μέσα από τη διαμόρφωση υποστηρικτικού πλαισίου και σχετικών δομών τη λειτουργία των φορέων της Κοινωνίας των Πολιτών ανεξάρτητα από το μέγεθός τους και την αποστολή τους και χωρίς να τις επιβαρύνει με δυσανάλογες υποχρεώσεις στις οποίες πολλές εξ αυτών δεν θα ήταν εφικτό να ανταποκριθούν. Προς αποσαφήνιση της θέσης αυτής, εξηγείται πως οι γραφειοκρατικές υποχρεώσεις και τα οικονομικά βάρη θα ήταν σκόπιμο να είναι ανάλογα του δυναμικού των φορέων στους οποίους επιβάλλονται και να μην ρυθμίζονται οριζόντια αγνοώντας τις ιδιαιτερότητες του κάθε φορέα/ τομέα δράσης. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η τήρηση της αρχής της ισότητας και μέσα από αυτήν η διασφάλιση σειράς ελευθεριών και δικαιωμάτων των φορέων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος, όπως η ελευθερία του συνέρχεσθαι, η ελευθερία της έκφρασης, οι ελευθερίες και τα δικαιώματα που σχετίζονται με την ειδικότερη αποστολή των φορέων (π.χ. προστασία της υγείας, του περιβάλλοντος κ.λπ.). Επισημαίνεται ότι η διαμόρφωση ενός ευνοϊκού νομικού και πολιτικού πλαισίου για τη λειτουργία των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών αποτελεί βασική σύσταση και οδηγία από διεθνή και περιφερειακά όργανα που εξειδικεύονται στο υπό εξέταση ζήτημα. Ενδεικτικά αναφέρονται η Σύσταση CM/Rec(2007)14 για το Νομικό Καθεστώς των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων στην Ευρώπη, η Σύσταση CM/Rec(2018)11 της Επιτροπής των Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης προς τα κράτη – μέλη για την Ανάγκη Ενίσχυσης της Προστασίας και Προώθησης του χώρου της Κοινωνίας των Πολιτών στην Ευρώπη, το Περιφερειακό Σχέδιο Δράσης για τους Υπερασπιστές Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Ευρωπαϊκού Δικτύου Εθνικών Θεσμών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, οι Κατευθυντήριες Γραμμές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τους Υπερασπιστές Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και σειρά ψηφισμάτων της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για την ελευθερία του συνέρχεσθαι και την προστασία των υπερασπιστών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Παράλληλα, τα σχόλια που ακολουθούν έχουν βασιστεί και στις συστάσεις που απηύθυνε το Συμβούλιο Εμπειρογνωμόνων του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη νομοθεσία περί Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων της Διάσκεψης Διεθνών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων του Συμβουλίου της Ευρώπης με αφορμή τη συμβατότητα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα των τροποποιήσεων της εθνικής νομοθεσίας για την εγγραφή των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων στο Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου (βλ. Κοινή Aπόφαση των Υπουργών Οικονομικών, Μετανάστευσης και Ασύλου «Καθορισμός λειτουργίας του «Μητρώου Ελληνικών και Ξένων Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ)» και του «Μητρώου Μελών Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (ΜΚΟ)», που δραστηριοποιούνται σε θέματα διεθνούς προστασίας, μετανάστευσης και κοινωνικής ένταξης εντός της Ελληνικής Επικράτειας»). Λαμβάνοντας υπόψιν τη χρονική εγγύτητα και τη συνάφεια των ρυθμίσεων της Κοινής Υπουργικής Απόφασης και του παρόντος (βλ. σελ. 23 αιτιολογικής έκθεσης για την ύπαρξη 9 μητρώων σε διαφορετικά Υπουργεία) είναι αναγκαία η ευθυγράμμιση της εθνικής νομοθεσίας με τα προβλεπόμενα στην εν λόγω σύσταση. Τέλος, είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί ότι σύμφωνα με την έκθεση του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Προστασία του Πολιτικού Χώρου (Civic Space) για το 2021 παρατηρείται ότι μία από τις βασικότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Κοινωνία των Πολιτών στην Ευρώπη είναι η υιοθέτηση και εφαρμογή νομοθεσιών και διοικητικών βαρών για τη διαγραφή οργανώσεων από υφιστάμενα μητρώα μέσω νομοθετικών προβλέψεων που επιτείνουν δυσανάλογα τις προϋποθέσεις και διαδικασίες ελέγχου επικαλούμενες λόγους δημόσιας τάξης και ασφάλειας και υπάρχει κίνδυνος το παρόν νομοσχέδιο να έχει αυτό το αποτέλεσμα. Στην ίδια έκθεση προτείνεται ότι η αποτελεσματική λειτουργία της Κοινωνίας των Πολιτών πρέπει να βασίζεται σε τέσσερις πυλώνες οι οποίοι είναι 1) η ύπαρξη υποστηρικτικού νομικού πλαισίου, 2) η εξασφάλιση επαρκούς χρηματοδότησης, 3) η πρόσβαση στις διαδικασίες διαμόρφωσης και υιοθέτησης πολιτικών και 4) η ύπαρξη ασφαλούς χώρου λειτουργίας και δραστηριοποίησης. Κατ’ άρθρο σχολιασμός: Άρθρο 1 (Σκοπός) Η απουσία εκτενούς αναφοράς στο υποστηρικτικό πλαίσιο και στις εγγυήσεις για τη λειτουργία των οργανώσεων και τη σημασία του ρόλου τους στις δημοκρατικές κοινωνίες επισημάνθηκε παραπάνω. Αδιαμφισβήτητα η διαφάνεια, η λογοδοσία και η ακεραιότητα αποτελούν αρχές χωρίς τις οποίες δεν επιτυγχάνεται η ουσιαστική δημοκρατική συμμετοχή. Ωστόσο, η εξασφάλιση του σεβασμού τους δεν θα πρέπει να γίνεται με τρόπο που υπονοεί την εξ ορισμού ασυνέπεια των φορέων της Κοινωνίας των Πολιτών προς αυτές, αλλά μάλλον τονίζοντας τη συμπληρωματικότητά τους προς τα δικαιώματα και τις ελευθερίες που προασπίζεται και των οποίων είναι φορέας και η ίδια η Κοινωνία των Πολιτών. Προτείνεται η διεύρυνση του σκοπού του παρόντος σχεδίου νόμου ώστε να αναδεικνύει και να κατοχυρώνει τη σημασία της Κοινωνίας των Πολιτών για το δημοκρατικό πολίτευμα και να προβλέπει σαφείς εγγυήσεις για τη λειτουργία των οργανώσεων. Αναφορικά με το ζήτημα του εθελοντισμού, οι σχετικές παρατηρήσεις εκτίθενται αναλυτικά στο οικείο άρθρο. Ωστόσο, αξίζει να αναφερθεί ήδη σε αυτό το σημείο πως η δομή και το περιεχόμενο του παρόντος δεν επιτρέπουν την οριζόντια ρύθμιση του εθελοντισμού, όπως επιχειρείται από τα άρθρα 13 επ. Κρίνεται σκόπιμη η χρήση έμφυλης γλώσσας σε όλη την έκταση του κειμένου με βάση τις σχετικές οδηγίες της Γενικής Γραμματείας Δημογραφίας και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων και σε συμφωνία με τον Νόμο 4604/2019 - ΦΕΚ 50/Α/26-3-2019 για την Προώθηση της Ουσιαστικής Ισότητας των Φύλων.