Άρθρο 44
Σκοπός
Σκοπός του Μέρους Β΄ είναι η ρύθμιση και η οργάνωση της αγοράς υδρογόνου και η ενίσχυση της αγοράς ενέργειας.
Άρθρο 45
Αντικείμενο
Αντικείμενο του Μέρους Β’ είναι:
α) ο καθορισμός ειδικού πλαισίου για την πιστοποίηση των δικτύων μεταφοράς υδρογόνου και των διαχειριστών των δικτύων, προκειμένου να λάβουν ειδική άδεια μεταφοράς υδρογόνου,
β) ο καθορισμός κριτηρίων για τον προσδιορισμό χρεώσεων προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας,
γ) η επίλυση ζητημάτων ενεργοποίησης σύνδεσης για Σταθμούς Αποθήκευσης Ηλεκτρικής Ενέργειας (Σ.Α.Η.Ε),
δ) η προσθήκη μονάδων αποθήκευσης σε σταθμούς Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.),
ε) η εισαγωγή ρυθμίσεων σχετικά με τις μετρήσεις των σταθμών που συνδέονται στο Ιδιωτικό Δίκτυο Μέσης Τάσης,
στ) ο ορισμός του Φορέα Σωρευτικής Εκπροσώπησης Τελευταίου Καταφυγίου (Φο.Σ.Ε.Τε.Κ.) κατόπιν επιλογής του από τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (Ρ.Α.Α.Ε.Υ.),
ζ) ο έλεγχος από το Γενικό Εμπορικό Μητρώο (Γ.Ε.ΜΗ.) των νομικών προσώπων που συμμετέχουν ως μέλη σε ενεργειακές κοινότητες,
η) η σύσταση Κλιμακίων Διενέργειας Επιθεωρήσεων Ενεργειακών Εγκαταστάσεων στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας,
θ) η χορήγηση παράτασης για την ενεργοποίηση σύνδεσης των σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε.,
ι) η επιμήκυνση του διαστήματος προσαύξησης των τιμών αποζημίωσης ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από σταθμούς βιοαερίου και
ια) η χορήγηση κινήτρων για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης νέων και υφιστάμενων κτιρίων.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β’
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΥΔΡΟΓΟΝΟΥ – ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΟΔΗΓΙΑΣ (ΕΕ) 2024/1788 – ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ Ν. 4001/2011
Άρθρο 46
Ορισμοί για την αγορά υδρογόνου – Τροποποίηση παρ. 2, προσθήκη παρ. 4Α στο άρθρο 2 του ν. 4001/2011
(άρθρο 2 της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1788)
- Στην παρ. 2 του άρθρου 2 του ν. 4001/2011 (Α’ 179), περί ορισμών, α) η περ. κθ) αντικαθίσταται, β) προστίθεται περ. λ), και οι περ. κθ) και λ) διαμορφώνονται ως εξής:
«κθ) Ανανεώσιμα αέρια: βιοαέρια όπως ορίζονται στην περ. 32ε) του άρθρου 2 του ν. 3468/2006 (Α’ 129), συμπεριλαμβανομένου του βιοαέριου που έχει αναβαθμιστεί σε βιομεθάνιο, καθώς και αέρια ανανεώσιμα καύσιμα μη βιολογικής προέλευσης της περ. 32λδ) του άρθρου 2 του ν. 3468/2006.
λ) Αέρια χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών: το τμήμα των αέριων καυσίμων που περιέχονται σε καύσιμα ανακυκλωμένου άνθρακα, όπως ορίζονται στην περ. 32λγ) του άρθρου 2 του ν. 3468/2006, το υδρογόνο χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, όπως ορίζεται στην περ. στ) της παρ. 1 του άρθρου 25 του ν. 5215/2025 (Α’ 116) και τα συνθετικά αέρια καύσιμα των οποίων το ενεργειακό περιεχόμενο προέρχεται από υδρογόνο χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, τα οποία πληρούν το ελάχιστο όριο μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου εβδομήντα τοις εκατό (70%), σε σύγκριση με το συγκριτικό ορυκτό καύσιμο για ανανεώσιμα καύσιμα μη βιολογικής προέλευσης που ορίζεται στη μεθοδολογία που έχει εγκριθεί σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 29α της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/2001 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Δεκεμβρίου 2018, για την προώθηση της χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (L 328).».
- Στο άρθρο 2 προστίθεται παρ. 4Α ως εξής:
«4Α. Ορισμοί που αναφέρονται ιδίως στο Υδρογόνο:
Για την εφαρμογή του παρόντος, ισχύουν επιπλέον οι ορισμοί του άρθρου 25 του ν. 5215/2025 (Α’ 116) και του άρθρου 2 του Κανονισμού (ΕΕ) 2024/1789 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουνίου 2024, σχετικά με τις εσωτερικές αγορές ανανεώσιμου αερίου, φυσικού αερίου και υδρογόνου (σειρά L). Όπου στον παρόντα αναφέρεται ο όρος «ανανεώσιμα αέρια» νοείται ο όρος «ανανεώσιμα και χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών αέρια», όπως αυτά ορίζονται στις παρ. κθ) και λ) της παρ. 2.».
Άρθρο 47
Οργάνωση της αγοράς υδρογόνου – Προσθήκη Μέρους και άρθρου 93Β στον ν. 4001/2011
(άρθρο 71 της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1788)
- Στον ν. 4001/2011 (Α΄179) προστίθενται Μέρος Τρίτο Α’ και άρθρο 93Β ως εξής:
«ΜΕΡΟΣ TΡΙΤΟ Α’
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΥΔΡΟΓΟΝΟΥ
Άρθρο 93Β
Διορισμός και πιστοποίηση διαχειριστών δικτύων μεταφοράς υδρογόνου
(άρθρο 71 της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1788)
- Κάθε υποψήφιος Διαχειριστής Δικτύου Μεταφοράς Υδρογόνου πιστοποιείται σύμφωνα με τις παρ. 4, 5 και 6 του παρόντος και το άρθρο 14 του Κανονισμού (ΕΕ) 2024/1789 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουνίου 2024, σχετικά με τις εσωτερικές αγορές ανανεώσιμου αερίου, φυσικού αερίου και υδρογόνου (σειρά L). Η αίτηση πιστοποίησης του υποψήφιου διαχειριστή συνοδεύεται από τα απαραίτητα έγγραφα και στοιχεία και καταχωρείται στο μητρώο αιτήσεων της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (Ρ.Α.Α.Ε.Υ.). Η Ρ.Α.Α.Ε.Υ., εντός τασσόμενης προθεσμίας, δύναται να ζητήσει από τον υποψήφιο διαχειριστή κάθε πληροφορία ή στοιχείο σχετικά με την υποβληθείσα αίτηση.
- Επιχειρήσεις οι οποίες έχουν πιστοποιηθεί από τη Ρ.Α.Α.Ε.Υ. ότι πληρούν τις απαιτήσεις των άρθρων 93Δ ή 93ΣΤ, σύμφωνα με τη διαδικασία πιστοποίησης όπως ορίζεται στις παρ. 3 έως 8 του παρόντος, εγκρίνονται και διορίζονται ως Διαχειριστές Δικτύων Μεταφοράς Υδρογόνου. Ο διορισμός των Διαχειριστών Δικτύων Μεταφοράς Υδρογόνου κοινοποιείται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
- Οι Διαχειριστές Δικτύου Μεταφοράς Υδρογόνου γνωστοποιούν στη Ρ.Α.Α.Ε.Υ. κάθε σχεδιαζόμενη συναλλαγή που ενδεχομένως καθιστά αναγκαία την επανεκτίμηση της συμμόρφωσής τους προς τις απαιτήσεις των άρθρων 93Δ ή 93ΣΤ.
- Η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. παρακολουθεί τη διαρκή συμμόρφωση των πιστοποιημένων Διαχειριστών Δικτύων Μεταφοράς Υδρογόνου προς τις απαιτήσεις των άρθρων 93Δ ή 93ΣΤ και εκκινεί τη διαδικασία πιστοποίησης για να διαπιστωθεί η συμμόρφωση:
α) ύστερα από γνωστοποίηση Διαχειριστή Δικτύου Μεταφοράς Υδρογόνου σύμφωνα με την παρ. 3,
β) αυτεπαγγέλτως, όταν περιέλθει σε γνώση της, ότι σχεδιαζόμενη αλλαγή των δικαιωμάτων ή της επιρροής επί πιστοποιημένων Διαχειριστών Δικτύων Μεταφοράς Υδρογόνου, ενδέχεται να καταλήξει σε παράβαση των άρθρων 93Δ ή 93ΣΤ, ή όταν έχουν λόγο να θεωρήσουν ότι έχει συμβεί τέτοια παράβαση, ή
γ) ύστερα από αιτιολογημένη αίτηση της Ευρωπαϊκή Επιτροπής.
- Η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. εκδίδει την απόφαση σχετικά με την πιστοποίηση Διαχειριστή Δικτύου Μεταφοράς Υδρογόνου εντός προθεσμίας εκατό (100) εργάσιμων ημερών από την ημερομηνία της γνωστοποίησης του Διαχειριστή Δικτύου Μεταφοράς Υδρογόνου ή από την ημερομηνία της αίτησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Μετά την παρέλευση της εν λόγω προθεσμίας, θεωρείται ότι η πιστοποίηση έχει χορηγηθεί. Η ρητή ή σιωπηρή απόφαση της Ρ.Α.Α.Ε.Υ. παράγει αποτελέσματα μόνο μετά από την περάτωση της διαδικασίας της παρ. 6.
- Η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. κοινοποιεί αμελλητί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τη ρητή ή σιωπηρή απόφασή της σχετικά με την πιστοποίηση, μαζί με όλες τις πληροφορίες που αφορούν στην απόφαση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενεργεί σύμφωνα με το άρθρο 14 του Κανονισμού (ΕΕ) 2024/1789.
- Η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δύνανται να ζητήσουν από τους Διαχειριστές Δικτύων Μεταφοράς Υδρογόνου και τις επιχειρήσεις που ασκούν οποιαδήποτε από τις δραστηριότητες παραγωγής ή προμήθειας, κάθε πληροφορία σχετική με την εκτέλεση των καθηκόντων τους που αναφέρονται στο παρόν.
- Η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τηρούν την εμπιστευτικότητα των εμπορικά ευαίσθητων πληροφοριών που τίθενται υπόψη τους κατά τη διαδικασία πιστοποίησης του Διαχειριστή Δικτύου Μεταφοράς Υδρογόνου.
- Με απόφασή της Ρ.Α.Α.Ε.Υ. καθορίζονται τα ειδικότερα έγγραφα και στοιχεία που συνοδεύουν την αίτηση του υποψήφιου διαχειριστή.».
Άρθρο 48
Πιστοποίηση διαχειριστών δικτύων μεταφοράς υδρογόνου σε σχέση με τρίτες χώρες – Προσθήκη άρθρου 93Γ στον ν. 4001/2011
(άρθρο 72 Οδηγίας 2024/1788)
Στον ν. 4001/2011 (Α’ 179) προστίθεται άρθρο 93Γ ως εξής:
«Άρθρο 93Γ
Πιστοποίηση διαχειριστών δικτύων μεταφοράς υδρογόνου σε σχέση με τρίτες χώρες
(άρθρο 72 Οδηγίας 2024/1788)
- Όταν υποβάλλεται αίτηση πιστοποίησης από Διαχειριστή Δικτύου Μεταφοράς Υδρογόνου που τελεί υπό τον έλεγχο προσώπου από τρίτη χώρα, η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (Ρ.Α.Α.Ε.Υ.) το γνωστοποιεί αμελλητί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. γνωστοποιεί, επίσης, αμελλητί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάθε περίσταση που μπορεί να οδηγήσει στην απόκτηση του ελέγχου δικτύου μεταφοράς υδρογόνου ή Διαχειριστή Δικτύου Μεταφοράς Υδρογόνου από πρόσωπο από τρίτη χώρα.
- Ο Διαχειριστής Δικτύου Μεταφοράς Υδρογόνου γνωστοποιεί στη Ρ.Α.Α.Ε.Υ. κάθε περίσταση που μπορεί να οδηγήσει στην απόκτηση του ελέγχου του δικτύου μεταφοράς υδρογόνου ή του Διαχειριστή Δικτύου Μεταφοράς Υδρογόνου από πρόσωπο τρίτη χώρα.
- Η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. καταρτίζει σχέδιο απόφασης σχετικά με την πιστοποίηση Διαχειριστή Δικτύου Μεταφοράς Υδρογόνου εντός εκατό (100) εργάσιμων ημερών από την ημερομηνία της γνωστοποίησης του Διαχειριστή Δικτύου Μεταφοράς Υδρογόνου και αρνείται την πιστοποίηση, εάν δεν έχει αποδειχθεί:
α) κατά πόσον πρόσωπο ή πρόσωπα από τρίτη χώρα ή τρίτες χώρες συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις του άρθρου 93Δ ή του άρθρου 93ΣΤ, και
β) στη Ρ.Α.Α.Ε.Υ., ότι η χορήγηση της πιστοποίησης δεν θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού ή τα ουσιώδη συμφέροντα ασφάλειας της χώρας ή κράτους μέλους ή της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κατά την εξέταση του ζητήματος του πρώτου εδαφίου, η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. λαμβάνει υπόψη:
βα) τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης έναντι της τρίτης χώρας που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένων των συμφωνιών που έχουν συναφθεί με μία ή περισσότερες τρίτες χώρες, με την Ευρωπαϊκή Ένωση μεταξύ των συμβαλλομένων μερών, στις οποίες διαλαμβάνονται τα ζητήματα της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού,
ββ) τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της Ελλάδας έναντι της τρίτης χώρας, που απορρέουν δυνάμει συμφωνιών που έχει συνάψει η Ελλάδα με τη χώρα αυτή, εφόσον οι συμφωνίες αυτές συνάδουν με το ενωσιακό δίκαιο,
γγ) την ιδιοκτησία, την προσφορά ή άλλες εμπορικές σχέσεις που μπορούν να έχουν αρνητικές επενέργειες στα κίνητρα και στην ικανότητα του Διαχειριστή Δικτύου Μεταφοράς Υδρογόνου να παραδίδει υδρογόνο στη χώρα ή στην Ευρωπαϊκή Ένωση,
δδ) άλλα συγκεκριμένα στοιχεία και περιστάσεις που αφορούν την υπόθεση και την τρίτη χώρα.
- Η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. δύναται να ζητήσει από τον Διαχειριστή Δικτύου Μεταφοράς Υδρογόνου και τις επιχειρήσεις που ασκούν οποιαδήποτε από τις δραστηριότητες παραγωγής ή προμήθειας κάθε πληροφορία σχετική με την εκτέλεση των καθηκόντων τους ως προς τη διαδικασία πιστοποίησης, τάσσοντας για τον σκοπό αυτό προθεσμία.
- Η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. κοινοποιεί αμελλητί το σχέδιο απόφασής της σχετικά με την πιστοποίηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μαζί με όλες τις πληροφορίες που αφορούν στην απόφαση.
- Πριν από την έκδοση απόφασης από τη Ρ.Α.Α.Ε.Υ. σχετικά με την πιστοποίηση, η ΡΑΑΕΥ αιτείται τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το κατά πόσον:
α) ο υπό πιστοποίηση φορέας συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις των άρθρων 93Δ ή 93ΣΤ, και
β) η χορήγηση της πιστοποίησης θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. λαμβάνει, εντός πενήντα (50) εργάσιμων ημερών από τη λήξη της προθεσμίας που αναφέρεται στην παρ. 6 του άρθρου 71 της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1788 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 13ης Ιουνίου 2024 σχετικά με κοινούς κανόνες για τις εσωτερικές αγορές ανανεώσιμων αερίων, φυσικού αερίου και υδρογόνου (σειρά L), την τελική απόφαση, όσον αφορά στην πιστοποίηση. Κατά τη λήψη της τελικής απόφασής της, η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. λαμβάνει δεόντως υπόψη τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. δύναται να μη χορηγήσει την πιστοποίηση, εάν θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της Ελλάδας ή την ασφάλεια του εφοδιασμού άλλου κράτους μέλους.
- Η τελική απόφαση της Ρ.Α.Α.Ε.Υ. και η γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δημοσιεύονται ταυτοχρόνως. Αν η τελική απόφαση της Ρ.Α.Α.Ε.Υ διαφέρει από τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δημοσιεύεται μαζί με την απόφαση της Ρ.Α.Α.Ε.Υ., το αιτιολογικό της εν λόγω απόφασης στην ιστοσελίδα της Ρ.Α.Α.Ε.Υ.».
Άρθρο 49
Διαχωρισμένοι διαχειριστές δικτύων μεταφοράς υδρογόνου – Προσθήκη άρθρου 93Δ στον ν. 4001/2011 (άρθρο 60 Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1788)
Στον ν. 4001/2011 (Α’ 179) προστίθεται άρθρο 93Δ ως εξής:
«Άρθρο 93Δ
Διαχωρισμένοι διαχειριστές δικτύων μεταφοράς υδρογόνου
(άρθρο 60 Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1788)
Κάθε επιχείρηση που έχει στην ιδιοκτησία της Δίκτυο Μεταφοράς Υδρογόνου, ενεργεί ως Διαχειριστής Δικτύου Μεταφοράς Υδρογόνου. Οι κανόνες για τους διαχωρισμένους διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς φυσικού αερίου των άρθρων 62 και 63, εφαρμόζονται αναλογικά στους διαχωρισμένους Διαχειριστές Δικτύων Μεταφοράς Υδρογόνου.».
Άρθρο 50
Διαχωρισμός διαχειριστών δικτύων μεταφοράς υδρογόνου – Προσθήκη άρθρου 93Ε στον ν. 4001/2011
(άρθρο 68 Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1788)
Στον ν. 4001/2011 (Α’ 179) προστίθεται άρθρο 93Ε ως εξής:
«Άρθρο 93Ε
Διαχωρισμός διαχειριστών δικτύων μεταφοράς υδρογόνου
(άρθρο 68 Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1788)
- Οι Διαχειριστές Δικτύων Μεταφοράς Υδρογόνου διαχωρίζονται σύμφωνα με τους κανόνες για τους διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς που ορίζονται στο άρθρο 93Δ.
- Για τους σκοπούς του παρόντος, η «Παραγωγή» ή η «Προμήθεια» περιλαμβάνει την παραγωγή και την προμήθεια υδρογόνου και η «Μεταφορά» περιλαμβάνει τη μεταφορά υδρογόνου.
- Αν:
α) ένα (1) Δίκτυο Μεταφοράς Υδρογόνου ανήκει σε έναν ή περισσότερους πιστοποιημένους Διαχειριστές Συστήματος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου ή
β) στις 4 Αυγούστου 2024, ένα (1) Δίκτυο Μεταφοράς Υδρογόνου άνηκε σε Κάθετα Ολοκληρωμένη Επιχείρηση που δραστηριοποιείται στην παραγωγή ή στην προμήθεια Υδρογόνου, είναι δυνατός ο διορισμός ενός φορέα υπό τον:
βα) αποκλειστικό έλεγχο του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου ή
ββ) από κοινού έλεγχο δύο (2) ή περισσότερων Διαχειριστών Συστήματος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου, ή
βγ) αποκλειστικό έλεγχο της Κάθετα Ολοκληρωμένης Επιχείρησης που δραστηριοποιείται στην παραγωγή ή στην προμήθεια Υδρογόνου, ως Ολοκληρωμένου Διαχειριστή Δικτύου Μεταφοράς Υδρογόνου, ο οποίος διαχωρίζεται σύμφωνα με τους κανόνες για τους ανεξάρτητους διαχειριστές μεταφοράς φυσικού αερίου των άρθρων 63Β έως και 63Ι, τα οποία εφαρμόζονται αναλογικά.
- Με την επιφύλαξη της παρ. 2, όταν έχει χορηγηθεί παρέκκλιση από τις απαιτήσεις της παρ. 1 του άρθρου 93ΣΤ, δυνάμει της παρ. 2 του άρθρου 93ΣΤ, και ένα Δίκτυο Μεταφοράς Υδρογόνου ανήκει σε έναν ή περισσότερους πιστοποιημένους Διαχειριστές Συστήματος Μεταφοράς, οι οποίοι διαχωρίζονται σύμφωνα με τους κανόνες για τους ανεξάρτητους διαχειριστές μεταφοράς φυσικού αερίου των άρθρων 63Β έως και 63Ι, είναι δυνατός ο διορισμός του πιστοποιημένου Διαχειριστή Συστήματος Φυσικού Αερίου ή φορέα υπό τον από κοινού έλεγχο δύο ή περισσότερων Διαχειριστών Συστήματος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου, ως Ολοκληρωμένου Διαχειριστή Δικτύου Μεταφοράς Υδρογόνου, ο οποίος διαχωρίζεται σύμφωνα με τους κανόνες για τους ανεξάρτητους διαχειριστές μεταφοράς φυσικού αερίου των άρθρων 63Β έως και 63Ι, τα οποία εφαρμόζονται αναλογικά.
- Επιχείρηση που περιλαμβάνει Διαχωρισμένο Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 62, και Ολοκληρωμένο Διαχειριστή Δικτύου Μεταφοράς Υδρογόνου, μπορεί να δραστηριοποιείται στην παραγωγή ή την προμήθεια υδρογόνου, αλλά όχι στην παραγωγή ή προμήθεια φυσικού αερίου ή ηλεκτρικής ενέργειας. Αν η επιχείρηση του πρώτου εδαφίου ασχολείται με την παραγωγή ή την προμήθεια υδρογόνου, ο Διαχειριστής Συστήματος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις των άρθρων 63Β έως και 63Ι, η δε επιχείρηση και όλα τα μέρη της δεν προβαίνουν σε κρατήσεις δικαιωμάτων δυναμικότητας, ούτε χρησιμοποιούν τέτοια δικαιώματα για την έγχυση υδρογόνου σε Σύστημα Μεταφοράς ή Δίκτυο Διανομής Φυσικού Αερίου, το οποίο διαχειρίζεται η επιχείρηση.
- Όπου στα άρθρα 63Β έως και 63Ι γίνεται αναφορά στον Κανονισμό (ΕΚ) 715/2009 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2009, σχετικά με τους όρους πρόσβασης στα δίκτυα μεταφοράς φυσικού αερίου (L 211), νοείται ως αναφορά στις αντίστοιχες διατάξεις του Κανονισμού (ΕΕ) 2024/1789 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουνίου 2024, σχετικά με τις εσωτερικές αγορές ανανεώσιμου αερίου, φυσικού αερίου και υδρογόνου (σειρά L).».
Άρθρο 51
Οριζόντιος διαχωρισμός διαχειριστών δικτύων μεταφοράς υδρογόνου – Προσθήκη άρθρου 93ΣΤ στον ν. 4001/2011
(άρθρο 69 της Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1788)
Στον ν. 4001/2011 (Α’ 179) προστίθεται άρθρο 93ΣΤ ως εξής:
Άρθρο 93ΣΤ
Οριζόντιος διαχωρισμός διαχειριστών δικτύων μεταφοράς υδρογόνου
(άρθρο 69 Οδηγίας (ΕΕ) 2024/1788)
- Αν Διαχειριστής Δικτύου Μεταφοράς Υδρογόνου αποτελεί μέρος επιχείρησης που δραστηριοποιείται στη μεταφορά ή τη διανομή φυσικού αερίου ή ηλεκτρικής ενέργειας, αυτός είναι ανεξάρτητος τουλάχιστον ως προς τη νομική του μορφή.
- Με απόφαση της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (Ρ.Α.Α.Ε.Υ.), είναι δυνατή η χορήγηση παρέκκλισης από τις απαιτήσεις της παρ. 1 στους Διαχειριστές Δικτύων Μεταφοράς Υδρογόνου, βάσει δημοσιευμένης θετικής ανάλυσης κόστους – οφέλους, υπό την επιφύλαξη θετικής αξιολόγησης της Ρ.Α.Α.Ε.Υ. σύμφωνα με την παρ. 4.
- Οι παρεκκλίσεις που χορηγούνται δυνάμει της παρ. 2 δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα της Ρ.Α.Α.Ε.Υ. και κοινοποιούνται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, συνοδευόμενες από την αξιολόγηση της παρ. 4 και τηρουμένης της εμπιστευτικότητας των εμπορικά ευαίσθητων πληροφοριών.
- Κατά τη χορήγηση παρέκκλισης σύμφωνα με την παρ. 2, και στη συνέχεια τουλάχιστον ανά επτά (7) έτη ή έπειτα από αιτιολογημένο αίτημα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. δημοσιεύει εκτίμηση των επενεργειών της παρέκκλισης στη διαφάνεια, τις διασταυρούμενες επιδοτήσεις, τα τιμολόγια των δικτύων και το διασυνοριακό εμπόριο. Η αξιολόγηση αυτή περιλαμβάνει τουλάχιστον το χρονοδιάγραμμα που αφορά στη μεταφορά παγίων στοιχείων από τον τομέα του φυσικού αερίου στον τομέα του υδρογόνου. Αν κατόπιν αξιολόγησης, η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η συνέχιση της εφαρμογής της παρέκκλισης έχει αρνητικό αντίκτυπο στη διαφάνεια, τις διασταυρούμενες επιδοτήσεις, τα τιμολόγια των δικτύων και το διασυνοριακό εμπόριο, ή αν έχει ολοκληρωθεί η μεταφορά των πάγιων στοιχείων από τον τομέα του φυσικού αερίου στον τομέα του υδρογόνου, η χορηγηθείσα παρέκκλιση ανακαλείται.».
Άρθρο 52
Άδεια προμήθειας υδρογόνου – Προσθήκη άρθρου 93Ζ στον ν. 4001/2011
Στον ν. 4001/2011 (Α’ 179) προστίθεται άρθρο 93Ζ ως εξής:
«Άρθρο 93Ζ
Άδεια Προμήθειας Υδρογόνου
- Η προμήθεια υδρογόνου σε τελικούς πελάτες διενεργείται μόνο από τους κατόχους άδειας προμήθειας υδρογόνου. Δεν απαιτείται άδεια προμήθειας για την εισαγωγή, εξαγωγή και πώληση υδρογόνου σε προμηθευτή ή πελάτη χονδρικής.
Η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (Ρ.Α.Α.Ε.Υ.) παρακολουθεί και ελέγχει τον τρόπο άσκησης της δραστηριότητας προμήθειας υδρογόνου από πελάτες χονδρικής. Στο πλαίσιο αυτό, η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. δύναται να συλλέγει και να αξιολογεί τεχνικά, εμπορικά και άλλα συναφή στοιχεία από τα εμπλεκόμενα, στη δραστηριότητα αυτή, πρόσωπα. Ιδίως για λόγους προστασίας της ασφάλειας εφοδιασμού και του υγιούς ανταγωνισμού, η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. δύναται να επιβάλει, με ειδικώς αιτιολογημένη απόφασή της, όρους και προϋποθέσεις στην άσκηση της δραστηριότητας προμήθειας υδρογόνου από πελάτες χονδρικής.
- Η άδεια προμήθειας υδρογόνου χορηγείται από τη Ρ.Α.Α.Ε.Υ., σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις που καθορίζονται στον Κανονισμό Αδειών του άρθρου 90.
- Οι κάτοχοι άδειας προμήθειας υδρογόνου ενημερώνουν τη Ρ.Α.Α.Ε.Υ. και τον οικείο Διαχειριστή Συστήματος Υδρογόνου για την εκτιμώμενη συνολική ζήτηση υδρογόνου των πελατών τους για το επόμενο έτος, τις συναφείς εύλογες εκτιμήσεις τους για τα επόμενα έτη και παρέχουν κάθε στοιχείο το οποίο είναι αναγκαίο για την ανάπτυξη του αντίστοιχου συστήματος υδρογόνου.
- Η νόμιμη άσκηση δραστηριοτήτων προμήθειας υδρογόνου σε κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με την οικεία νομοθεσία, παρέχει δικαίωμα άδειας προμήθειας υδρογόνου στην Ελλάδα, σύμφωνα με ειδική διαδικασία που προβλέπεται στον Κανονισμό Αδειών του άρθρου 90, ώστε να μην εισάγονται διακρίσεις μεταξύ των προμηθευτών που δραστηριοποιούνται ή επιθυμούν να δραστηριοποιηθούν στην ελληνική επικράτεια.».
Άρθρο 53
Ειδικά θέματα για την οργάνωση της αγοράς υδρογόνου – Προσθήκη άρθρου 93Η στον ν. 4001/2011
Στον ν. 4001/2011 (Α’ 179) προστίθεται άρθρο 93Η ως εξής:
«Άρθρο 93Η
Ειδικά θέματα για την οργάνωση της αγοράς υδρογόνου
- Για τα θέματα τιμολόγησης του υδρογόνου εφαρμόζονται αναλογικά τα άρθρα 88 και 89 του παρόντος, τηρώντας κατά την εφαρμογή τα ειδικότερα οριζόμενα στην Οδηγία (ΕΕ) 2024/1788 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουνίου 2024, σχετικά με κοινούς κανόνες για τις εσωτερικές αγορές ανανεώσιμων αερίων, φυσικού αερίου και υδρογόνου, και με την τροποποίηση της οδηγίας (ΕΕ) 2023/1791 και την κατάργηση της οδηγίας 2009/73/ΕΚ (σειρά L) και τον Κανονισμό (ΕΕ) 2024/1789 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουνίου 2024, σχετικά με τις εσωτερικές αγορές ανανεώσιμου αερίου, φυσικού αερίου και υδρογόνου, για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΕ) 1227/2011, (ΕΕ) 2017/1938, (ΕΕ) 2019/942 και (ΕΕ) 2022/869 και της απόφασης (ΕΕ) 2017/684 και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) 715/2009 (σειρά L).
- Οι αρμοδιότητες της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων που καθορίζονται στα Μέρη Πρώτο, Δεύτερο και Τρίτο, εφαρμόζονται αναλογικά και για την αγορά υδρογόνου, σύμφωνα με το παρόν Μέρος.».
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄
ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
Άρθρο 54
Τιμολόγιο Καθολικής Υπηρεσίας – Προσθήκη παρ. 8 στο άρθρο 58 του ν. 4001/2011
Στο άρθρο 58 του ν. 4001/2011 (Α΄ 179), περί προμηθευτή καθολικής υπηρεσίας ηλεκτρικής ενέργειας, προστίθεται παρ. 8 ως εξής:
«8. Για τον προσδιορισμό των χρεώσεων προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας των προμηθευτών καθολικής υπηρεσίας, που έχουν επιλεγεί σύμφωνα με την παρ. 5, λαμβάνονται υπόψη τα τιμολόγια προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας κυμαινόμενης τιμής, με πράσινη και κίτρινη επισήμανση αντίστοιχα, των ανωτέρω προμηθευτών, ανά κατηγορία πελατών, όπως αυτά δημοσιεύονται μηνιαία στην ιστοσελίδα της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (Ρ.Α.Α.Ε.Υ.) και προκρίνεται από την Αρχή το τιμολόγιο με την ανώτερη τιμή χρέωσης προμήθειας, εκπεφρασμένη σε ευρώ ανά κιλοβατώρα («€/kWh)», το οποίο εφεξής καλείται «Τιμολόγιο Αναφοράς». Εάν το προκρινόμενο τιμολόγιο έχει απόκλιση μεγαλύτερη από είκοσι τοις εκατό (20%), από τον μέσο όρο των ακριβότερων επόμενων σε σειρά τεσσάρων (4) τιμολογίων, ανά προμηθευτή καθολικής υπηρεσίας και ανά κατηγορία πελατών, η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. ορίζει ως Τιμολόγιο Αναφοράς το δεύτερο πιο ακριβό από τα τιμολόγια του πρώτου εδαφίου. Αν στο Τιμολόγιο Αναφοράς, περιλαμβάνονται επιπλέον, είτε πάγιες, είτε χρεώσεις νυχτερινής κατανάλωσης, τότε οι χρεώσεις αυτές μεταφέρονται και στο τιμολόγιο προμήθειας καθολικής υπηρεσίας, ενώ δεν μεταφέρονται τυχόν εκπτώσεις που παρέχονται από τον προμηθευτή. Οι εφαρμοζόμενες χρεώσεις προμήθειας καθολικής υπηρεσίας υπολογίζονται με βάση το Τιμολόγιο Αναφοράς, προσαυξημένο κατά πέντε τοις εκατό (5%), ανά κατηγορία πελατών.»
Άρθρο 55
Ρυθμίσεις για σταθμούς αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας που έχουν επιλεγεί για ένταξη σε καθεστώς ενίσχυσης μέσω ανταγωνιστικών διαδικασιών – Προσθήκη άρθρου 43Α στον ν. 5233/2025
Στον ν. 5233/2025 (Α’ 166) προστίθεται άρθρο 43Α ως εξής:
«Άρθρο 43Α
Ρυθμίσεις για σταθμούς αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας που έχουν επιλεγεί για ένταξη σε καθεστώς ενίσχυσης μέσω ανταγωνιστικών διαδικασιών
- Για τους Σταθμούς Αποθήκευσης Ηλεκτρικής Ενέργειας (Σ.Α.Η.Ε.) για τους οποίους ισχύουν σωρευτικά τα εξής:
α) έχουν επιλεγεί για ένταξη σε καθεστώς ενίσχυσης μέσω ανταγωνιστικών διαδικασιών,
β) με απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας ή άλλου αρμόδιου δικαστηρίου έχει διαταχθεί αναστολή εκτέλεσης ή ισχύος της άδειας εγκατάστασης ή οποιασδήποτε άδειας ή έγκρισης που απαιτείται για την έκδοση της άδειας εγκατάστασης του σταθμού και
γ) κατά την ημερομηνία άρσης της αναστολής της περ. β) είναι σε ισχύ οι λοιπές άδειες ή εγκρίσεις που απαιτούνται για την εγκατάσταση του έργου σύμφωνα με τον οικείο Κανονισμό,
δεν εφαρμόζονται το άρθρο 43, περί παράτασης προθεσμιών ηλέκτρισης Σταθμών Αποθήκευσης Ηλεκτρικής Ενέργειας που έχουν επιλεγεί για ένταξη σε καθεστώς ενίσχυσης μέσω ανταγωνιστικών διαδικασιών, ούτε οι υποχρεώσεις που απορρέουν από την προκήρυξη της ανταγωνιστικής διαδικασίας για υποβολή αίτησης, όσον αφορά στην ενεργοποίηση της σύνδεσης του Σ.Α.Η.Ε. με το Σύστημα. Το πρώτο εδάφιο ισχύει μέχρι την άρση της αναστολής της περ. β). H εφαρμογή των υποχρεώσεων και κυρώσεων του άρθρου 43 και της προκήρυξης της ανταγωνιστικής διαδικασίας εκκινεί την επόμενη ημέρα από την άρση της δικαστικής απόφασης αναστολής και ο συμμετέχων Σ.Α.Η.Ε. υποβάλει αίτηση για ενεργοποίηση κατά την παρ. 2 του άρθρου 27 του ν. 4951/2022 (Α` 129), εντός έξι (6) μηνών. Μετά την παρέλευση της προθεσμίας του προηγούμενου εδαφίου, η Εγγυητική Επιστολή Έντεχνης και Έγκαιρης εκτέλεσης καταπίπτει, εφαρμοζομένων αναλογικά των περ. α) και β) του άρθρου 43 και της προκήρυξης της ανταγωνιστικής διαδικασίας όσον αφορά τη Γ’ Ανταγωνιστική διαδικασία.
- Οι Σ.Α.Η.Ε. που έχουν επιλεγεί για ένταξη σε καθεστώς ενίσχυσης μέσω ανταγωνιστικών διαδικασιών και έχουν λάβει από τον αρμόδιο διαχειριστή οριστική προσφορά σύνδεσης, δύνανται να αιτηθούν στον αρμόδιο διαχειριστή την τροποποίηση της οριστικής προσφοράς σύνδεσης ως προς τη θέση εγκατάστασης του σταθμού, υπό την προϋπόθεση της σύμφωνης γνώμης του Διαχειριστή του Ελληνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας και εφόσον οι Σ.Α.Η.Ε. δεν μεταφέρονται σε θέσεις όπου έχουν υποβληθεί αιτήσεις ή έχουν χορηγηθεί βεβαιώσεις παραγωγού ή βεβαιώσεις ειδικών έργων ή άδειες παραγωγής ή έχουν υποβληθεί αιτήσεις για την εγκατάσταση άλλων εξαιρούμενων σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Στην περίπτωση του πρώτου εδαφίου, ο κάτοχος του Σ.Α.Η.Ε. υποβάλλει αίτηση για την τροποποίηση της θέσης εγκατάστασης του σταθμού και του σημείου σύνδεσης, εφόσον και αυτό μεταβάλλεται, προς τον αρμόδιο Διαχειριστή χωρίς να μεταβάλλονται οι προθεσμίες υλοποίησης του Σ.Α.Η.Ε. στις οποίες υπάγεται, λαμβάνοντας υπόψη και το άρθρο 43, εάν υπάγεται σε αυτό.».
Άρθρο 56
Προσθήκη μονάδων αποθήκευσης σε υφιστάμενους και νέους σταθμούς Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας – Τροποποίηση άρθρου 11Γ ν. 4685/2020
Στο άρθρο 11Γ του ν. 4685/2020 (Α’92), περί προσθήκης μονάδων αποθήκευσης σε υφιστάμενους και νέους σταθμούς ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις: α) στο πρώτο εδάφιο της παρ. 1, αα) οι λέξεις «και έως την 31η Οκτωβρίου 2024, είτε νέοι» αντικαθίστανται από τις λέξεις «είτε νέοι φωτοβολταϊκοί», αβ) οι λέξεις «Προσφορά Σύνδεσης έως την 31η Οκτωβρίου 2024» αντικαθίστανται από τις λέξεις «Προσφορά Σύνδεσης και δεν έχουν τεθεί σε λειτουργία είτε νέοι φωτοβολταϊκοι», αγ) οι λέξεις «μέχρι την 30ή Απριλίου 2025» αντικαθίστανται από τις λέξεις «30ή Απριλίου 2026», β) στην παρ. 4, βα) το πρώτο εδάφιο αντικαθίσταται, ββ) το δεύτερο εδάφιο καταργείται, βγ) προστίθεται τελευταίο εδάφιο, γ) στην παρ. 5, στο πρώτο εδάφιο, γα) οι λέξεις «και σταθμών Α.Π.Ε.» αντικαθίστανται από τις λέξεις «, φωτοβολταϊκών σταθμών για αυτοκατανάλωση και φωτοβολταϊκών σταθμών», γβ) μετά από τις λέξεις «ισχύος των σταθμών», όπου αυτές αναφέρονται, διαγράφονται οι λέξεις «Α.Π.Ε.», δ) στο πρώτο εδάφιο της παρ. 6, δα) οι λέξεις «αυξάνεται το» αντικαθίστανται από τη λέξη «ορίζεται», δβ) οι λέξεις «της παρ. 4» αντικαθίστανται από τις λέξεις «των παρ. 4 και 5», δγ) οι λέξεις «τροποποιείται η» αντικαθίστανται από τη λέξη «ορίζεται», δδ) οι λέξεις «της παρ. 1» διαγράφονται, και το άρθρο 11Γ διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 11Γ
Προσθήκη μονάδων αποθήκευσης σε υφιστάμενους και νέους σταθμούς Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας
- Φωτοβολταϊκοί σταθμοί που είτε έχουν τεθεί σε λειτουργία μετά την 4η Ιουλίου 2019, είτε νέοι φωτοβολταϊκοί σταθμοί που έχουν λάβει Οριστική Προσφορά Σύνδεσης και δεν έχουν τεθεί σε λειτουργία κατά την 1η Δεκεμβρίου 2025 είτε νέοι φωτοβολταϊκοί σταθμοί που θα λάβουν Οριστική Προσφορά Σύνδεσης, και οι οποίοι συνάπτουν Σύμβαση Πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας ή Σύμβαση λειτουργικής ενίσχυσης Διαφορικής Προσαύξησης ή Σύμβαση λειτουργικής ενίσχυσης Σταθερής Τιμής, δύνανται να μετατραπούν, εφόσον αυτό είναι τεχνικά δυνατόν, σε σταθμούς της παρ. 11Α του άρθρου 10, κατόπιν υποβολής μέχρι την 30ή Απριλίου 2026, αιτήματος προς τον Φορέα Αδειοδότησης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης, ή τον αρμόδιο Διαχειριστή κατά περίπτωση. Στην περίπτωση αυτή η ωφέλιμη χωρητικότητα των συστημάτων αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, που θα εγκατασταθούν κατά τα ανωτέρω, είναι τουλάχιστον ίση με μία (1) ώρα στην εγκατεστημένη ισχύ του αντίστοιχου φωτοβολταϊκού σταθμού.
- Οι φωτοβολταϊκοί σταθμοί της παρ. 1 αποζημιώνονται με βάση την ωριαία τιμή της αγοράς της επόμενης ημέρας και τις τιμές των υπόλοιπων αγορών ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με τη συμμετοχή τους σε αυτές, για την ενέργεια που εγχέουν στο δίκτυο και η οποία προέρχεται από τις μονάδες αποθήκευσης του φωτοβολταϊκού σταθμού. Η αποζημίωση των σταθμών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.) του παρόντος για την ενέργεια που προέρχεται από τις μονάδες αποθήκευσης προσδιορίζεται από μετρήσεις διακριτού πιστοποιημένου μετρητή που συνδέεται στην έξοδο των μονάδων αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας.
- Για τους σταθμούς του παρόντος οι Συμβάσεις Λειτουργικής Ενίσχυσης και οι Συμβάσεις Πώλησης Ηλεκτρικής Ενέργειας παραμένουν σε ισχύ και διέπουν την ποσότητα της ηλεκτρικής ενέργειας που εγχέεται από τις μονάδες Α.Π.Ε. του σταθμού.
- Για τους φωτοβολταϊκούς σταθμούς της παρ. 1, τους φωτοβολταϊκούς σταθμούς αυτοκατανάλωσης, καθώς και τους φωτοβολταικούς σταθμούς που συμμετέχουν απευθείας στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και δεν λαμβάνουν λειτουργική ενίσχυση, σε περίπτωση υποβολής αιτήματος για την προσθήκη μονάδων αποθήκευσης, σύμφωνα με το παρόν, οι Βεβαιώσεις Παραγωγού, η Οριστική Προσφορά Σύνδεσης, οι αποφάσεις περιβαλλοντικής αδειοδότησης, καθώς και κάθε άλλη άδεια ή έγκριση τροποποιούνται κατά προτεραιότητα με την επιφύλαξη του τελευταίου εδαφίου. Οι τροποποιήσεις των Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης των φωτοβολταϊκών σταθμών της παρούσας παραγράφου για την προσθήκη μονάδων αποθήκευσης διενεργούνται από τον αρμόδιο Διαχειριστή παράλληλα με την εξέταση των έργων ΑΠΕ που εμπίπτουν στους Πίνακες 2Α και 2Β του άρθρου 6 της υπό στοιχεία ΥΠΕΝ/ ΔΑΠΕΕΚ/88889/2592/14.8.2024 κοινής απόφασης του Υπουργού και της Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Β΄ 4918), περί καθορισμού συνολικής εγκατεστημένης ισχύος σταθμών Α.Π.Ε. της παρ. 8 του άρθρου 30 του ν. 5095/2024, ελάχιστης αποδεκτής χρονικής διάρκειας των διμερών συμβάσεων της περ. β) της υποπαρ. Α της παρ. 8 του άρθρου 30 του ν. 5095/2024, αναλογίας παραγωγής ανά τεχνολογία σταθμού Α.Π.Ε. περιορισμών έγχυσης που θα εφαρμοστούν σε ειδικές περιπτώσεις και σειράς προτεραιότητας εξέτασης αιτημάτων για χορήγηση Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης έργων Α.Π.Ε., σύμφωνα με την παρ. 12 του άρθρου 30 του ν. 5095/2024, και των σταθμών αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας που επιλέγονται βάσει των ανταγωνιστικών διαδικασιών της Ρ.Α.Α.Ε.Υ.. Ειδικά για το Ελληνικό Δίκτυο Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΔΔΗΕ), οι αιτήσεις για τροποποιήσεις των Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης των φωτοβολταϊκών σταθμών της παρούσας για την προσθήκη μονάδων αποθήκευσης εξετάζονται μετά τη χορήγηση των Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης και την εξάντληση του ορίου ισχύος Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης των εννιακοσίων μεγαβάτ (900MW) που μπορούν να χορηγηθούν από τον Διαχειριστή του ΕΔΔΗΕ για μεμονωμένους Σ.Α.Η.Ε. για τις Ομάδες Έργων ΕΔΔΗΕ Α’, Β’, Γ’ και Δ’, σύμφωνα με την υπό στοιχεία ΥΠΕΝ/ΓΔΕ/28255/1143/13.3.2025 κοινή απόφαση του Υπουργού και της Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας «Διαδικασία υποβολής αιτημάτων για τη χορήγηση Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης για εγκατάσταση μεμονωμένων σταθμών αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 11Δ του ν. 4685/2020 (Α’ 92)» (Β΄ 1248).».
- Οι κάτοχοι φωτοβολταϊκών σταθμών της παρ. 1, φωτοβολταϊκών σταθμών για αυτοκατανάλωση και φωτοβολταϊκών σταθμών που συμμετέχουν απευθείας στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και δεν λαμβάνουν λειτουργική ενίσχυση, που συνδέονται σε κοινό σημείο σύνδεσης με το Δίκτυο ή το Σύστημα δύνανται να υποβάλουν κοινό αίτημα στον αρμόδιο διαχειριστή από τον οποίο έχουν λάβει Οριστική Προσφορά για την εγκατάσταση μεμονωμένου σταθμού αποθήκευσης που συνδέεται στο κοινό αυτό σημείο και θα έχει εγκατεστημένη ισχύ όχι μεγαλύτερη από το άθροισμα της εγκατεστημένης ισχύος των σταθμών του κοινού αιτήματος και ωφέλιμη χωρητικότητα κατ’ ελάχιστον ίση με μία (1) ώρα στο άθροισμα της εγκατεστημένης ισχύος των σταθμών του αιτήματος αυτού. Οι φωτοβολταϊκοί σταθμοί της παρούσας δύνανται να εγχέουν ενέργεια πέραν των ορίων που τίθενται από τους στατικούς ή δυναμικούς περιορισμούς ή περιορισμούς λόγω του προγράμματος κατανομής από την επίλυση της αγοράς, υπό την προϋπόθεση ότι ισόποση ενέργεια απορροφάται ταυτόχρονα από τον σταθμό αποθήκευσης. Οι φωτοβολταϊκοί σταθμοί της παρούσας δεν λαμβάνουν αποζημίωση από τις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας ή λειτουργική ενίσχυση για την ενέργεια που εγχέουν πέραν των ως άνω περιορισμών η οποία απορροφάται ταυτόχρονα, χωρίς χρέωση, από τους σταθμούς αποθήκευσης. Κατά τα λοιπά, οι σταθμοί αποθήκευσης της παρούσας συμμετέχουν στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με το υφιστάμενο νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο. Το αίτημα του πρώτου εδαφίου δύναται να υποβληθεί και από κάτοχο άδειας αποθήκευσης, προσκομίζοντας σχετική συμφωνία με τους κατόχους των φωτοβολταϊκών σταθμών για σύνδεση στο εν λόγω κοινό σημείο, και αξιολογείται από τον αρμόδιο Διαχειριστή κατά απόλυτη προτεραιότητα. Τα έργα της παρούσας που λαμβάνουν Οριστική Προσφορά Σύνδεσης πριν από την έκδοση της απόφασης της παρ. 6, εφαρμόζουν τα διαλαμβανόμενα στην απόφαση της παρ. 6 όταν αυτή εκδοθεί.
- Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας δύναται να ορίζεται ανωτέρω όριο εγκατεστημένης ισχύος φωτοβολταϊκών σταθμών των παρ. 4 και 5, που μπορούν να αιτηθούν την εγκατάσταση μονάδας αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας σύμφωνα με το παρόν άρθρο, να καθορίζεται ο τρόπος επιμερισμού της ισχύος αυτής σε φωτοβολταϊκούς σταθμούς που συνδέονται στο Ε.Δ.Δ.Η.Ε. και σε φωτοβολταϊκούς σταθμούς που συνδέονται στο Ε.Σ.Μ.Η.Ε., να ορίζεται καταληκτική ημερομηνία υποβολής αιτημάτων προς τους Διαχειριστές, να ρυθμίζονται τυχόν λεπτομέρειες για τον τρόπο σύνδεσης των φωτοβολταϊκών σταθμών της παρ. 5 με το Ε.Σ.Μ.Η.Ε. ή το Ε.Δ.Δ.Η.Ε. και τη συμμετοχή τους στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, να αναστέλλεται η έκδοση νέων Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης της παρ. 5, καθώς και να ρυθμίζεται κάθε άλλο θέμα για την εφαρμογή του παρόντος.
- Για την προσθήκη συστημάτων αποθήκευσης σύμφωνα με το παρόν, εφαρμόζονται τα μέτρα πυρόσβεσης των ενοτήτων Στ.1 και Στ.2 του Παραρτήματος Β΄ της υπό στοιχεία ΥΠΕΝ/ΔΙΠΑ/103448/7298/25.9.2024 απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Β΄ 5628), περί προτύπων περιβαλλοντικών δεσμεύσεων για έργα Μεμονωμένων Σταθμών Ηλεκτροχημικής Αποθήκευσης Ηλεκτρικής Ενέργειας (Μπαταρίες) κατηγορίας Β.».
Άρθρο 57
Ειδικά θέματα Ιδιωτικών Δικτύων Μέσης Τάσης – Προσθήκη παρ. 7Α στο άρθρο 12 του ν. 4951/2022
- Στο άρθρο 12 του ν. 4951/2022 (Α΄ 129), περί θεμάτων ιδιωτικών δικτύων μέσης τάσης, προστίθεται παρ. 7Α ως εξής:
«7Α. Για τη διενέργεια των συναλλαγών της παρ. 7 μεταξύ των κατόχων των σταθμών και της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία «Διαχειριστής Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Εγγυήσεων Προέλευσης Α.Ε.» (Δ.Α.Π.Ε.Ε.Π. Α.Ε.), κατά τη σύνδεση των σταθμών:
α) Οι κάτοχοι των σταθμών που συνδέονται στο Ιδιωτικό Δίκτυο Μέσης Τάσης, προσκομίζουν υπεύθυνη δήλωση στη Δ.Α.Π.Ε.Ε.Π Α.Ε., με την οποία συμφωνούν να αποζημιωθούν βάσει των μετρήσεων που αποστέλλει στους αρμόδιους Διαχειριστές ο Εκπρόσωπος του Ιδιωτικού Δικτύου Μέσης Τάσης.
β) Ο εκπρόσωπος του Ιδιωτικού Δικτύου Μέσης Τάσης προσκομίζει υπεύθυνη δήλωση στη Δ.Α.Π.Ε.Ε.Π. Α.Ε. σχετικά με την πλήρωση των προδιαγραφών και των απαιτήσεων του Κώδικα Διαχείρισης του Ε.Σ.Μ.Η.Ε. (Β’ 4658) αναφορικά με τις μετρητικές διατάξεις που εγκαθιστά και τη συμμόρφωση της μεθοδολογίας επιμερισμού της μετρούμενης ενέργειας με τη μεθοδολογία που καθορίζει ο αρμόδιος Διαχειριστής, για το σύνολο των σταθμών που συνδέονται στο αποκλειστικό δίκτυο.
Για την έκδοση των εγγυήσεων προέλευσης για τους σταθμούς από τον Φορέα Έκδοσης του άρθρου 16 του ν. 3468/2006 (Α΄129), ο εκπρόσωπος Ιδιωτικού Δικτύου Μέσης Τάσης:
αα) Κατά τη σύνδεση των σταθμών, προσκομίζει τεύχος τεκμηρίωσης από φορέα πιστοποίησης – εγγεγραμμένο στα μητρώα που τηρεί η Δ.Α.Π.Ε.Ε.Π. Α.Ε., καθώς και βεβαίωση σχετικά με την πλήρωση των προδιαγραφών και των απαιτήσεων του Κώδικα Διαχείρισης του Ε.Σ.Μ.Η.Ε. αναφορικά με τις μετρητικές διατάξεις που εγκαθιστά, και με τη συμμόρφωση της μεθοδολογίας επιμερισμού που εφαρμόζει με τη μεθοδολογία που καθορίζεται από τον αρμόδιο Διαχειριστή. Εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την έναρξη ισχύος του παρόντος, η Δ.Α.Π.Ε.Ε.Π. Α.Ε. αναρτά στον ιστότοπό της το ελάχιστο περιεχόμενο που περιλαμβάνει το τεύχος τεκμηρίωσης που υποβάλλεται σύμφωνα με το πρώτο εδάφιο.
ββ) Καθ’ όλη τη διάρκεια λειτουργίας των σταθμών: i) λαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα, ιδίως βαθμονόμηση, συντήρηση και άμεση αποκατάσταση βλαβών, ώστε να διασφαλίζεται η συνεχής και ακριβής λειτουργία των μετρητικών διατάξεων που έχουν εγκατασταθεί, ii) αποστέλλει στον φορέα έκδοσης του άρθρου 16 του ν. 3468/2006, σε μηνιαία βάση και για κάθε σταθμό που συνδέεται στο αποκλειστικό δίκτυο, διακριτά, τις μετρήσεις στην έξοδο του σταθμού – στο σημείο σύνδεσης του σταθμού με το αποκλειστικό δίκτυο Μ.Τ., καθώς και τον επιμερισμό της μετρούμενης ενέργειας που του γνωστοποιεί ο αρμόδιος διαχειριστής, iii) παρέχει πρόσβαση και διευκολύνει το έργο του φορέα έκδοσης κατά την επιθεώρηση των μετρητικών διατάξεων και των τηρούμενων αρχείων, προκειμένου να διαπιστωθεί η συνδρομή των προϋποθέσεων έκδοσης των εγγυήσεων προέλευσης και της ακρίβειας των στοιχείων, βάσει των οποίων εκδίδονται.
Για σταθμούς που έχουν τεθεί σε λειτουργία πριν από την έναρξη ισχύος του παρόντος, τόσο οι κάτοχοι των σταθμών, όσο και ο εκπρόσωπος δικτύου προσκομίζουν στη Δ.Α.Π.Ε.Ε.Π. Α.Ε. αμελλητί τα δικαιολογητικά των περ. α) και β) του πρώτου και δευτέρου εδαφίου που απαιτούνται ώστε να διενεργηθούν οι συναλλαγές και η έκδοση των εγγυήσεων προέλευσης αντίστοιχα. Αν ο εκπρόσωπος δικτύου δεν προσκομίσει είτε κατά τη σύνδεση των σταθμών, είτε εντός δώδεκα (12) μηνών από την έναρξη ισχύος του παρόντος, για τους σταθμούς του τρίτου εδαφίου, τα απαιτούμενα δικαιολογητικά, αναστέλλεται από τη Δ.Α.Π.Ε.Ε.Π. Α.Ε., μέχρι την προσκόμισή τους, η χορήγηση λειτουργικής ενίσχυσης στους κατόχους των σταθμών που εκπροσωπεί.».
Άρθρο 58
Ορισμός Φορέα Σωρευτικής Εκπροσώπησης Τελευταίου Καταφυγίου μέσω διαγωνισμού – Τροποποίηση παρ. 5 άρθρου 5 ν. 4414/2016
Στο τέλος της παρ. 5 του άρθρου 5 του ν. 4414/2016 (Α΄ 149), περί συμμετοχής των σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, προστίθενται οχτώ εδάφια, και η παρ. 5 διαμορφώνεται ως εξής:
«5. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, μετά από γνώμη της Ρ.Α.Α.Ε.Υ., η οποία εκδίδεται μέσα σε τρεις (3) μήνες από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου, ορίζεται Φορέας Σωρευτικής Εκπροσώπησης Τελευταίου Καταφυγίου (Φο.Σ.Ε.Τε.Κ.). Με την ίδια απόφαση καθορίζονται οι υποχρεώσεις, το πλαίσιο λειτουργίας του και οι χρεώσεις που επιβάλει ο Φο.Σ.Ε.Τε.Κ. για την παροχή των υπηρεσιών του στους κατόχους σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. οι οποίοι έχουν συνάψει Σ.Ε.Δ.Π., σε περίπτωση που αυτοί αδυνατούν να λάβουν τις υπηρεσίες αυτές από Φορείς Σωρευτικής Εκπροσώπησης. Η χρέωση που επιβάλλει ο Φο.Σ.Ε.Τε.Κ. στους κατόχους σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. που κάνουν χρήση των υπηρεσιών του, προκύπτει στη βάση των ονομαστικών εσόδων από την ισοδύναμη συμμετοχή του εν λόγω σταθμού στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ η εν λόγω χρέωση κλιμακώνεται και αυξάνεται με την εφαρμογή των όσων προβλέπονται στην παρ. 7. Με την ίδια απόφαση καθορίζονται και οι υποχρεώσεις που αναλαμβάνει ο Φο.Σ.Ε.Τε.Κ. για την εκπροσώπηση των σταθμών της παρ. 19 του άρθρου 3. Από την 1η.1.2027 έως την 31η.12.2028, και για κάθε επόμενη διετία, ο Φο.Σ.Ε.Τε.Κ. ορίζεται με απόφαση της Ρ.Α.Α.Ε.Υ.. Η επιλογή του Φο.Σ.Ε.Τε.Κ. διενεργείται ανά διετία μέσω δημόσιας πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος που εκδίδεται με απόφαση της Ρ.Α.Α.Ε.Υ., με την οποία καθορίζονται η διαδικασία, οι όροι και κάθε άλλο σχετικό ζήτημα. Κριτήριο επιλογής του Φο.Σ.Ε.Τε.Κ αποτελεί η χαμηλότερη μηνιαία χρέωση, σε ποσοστό επί της αντίστοιχης μηνιαίας Ειδικής Τιμής Αγοράς, της τεχνολογίας όπου ανήκει ο σταθμός, η οποία δεν δύναται να υπερβαίνει το έξι τοις εκατό (6%). Ειδικά για τους σταθμούς που είναι εγκατεστημένοι στο Διασυνδεδεμένο Σύστημα και το Διασυνδεδεμένο Δίκτυο και οι κάτοχοί τους έχουν συνάψει σύμβαση Λειτουργικής Ενίσχυσης, σύμφωνα με τα άρθρα 9 και 10 του παρόντος ή Σύμβαση πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με το άρθρο 12 του ν. 3468/2006 (Α΄129) ή αντίστοιχη σύμβαση αγοραπωλησίας ηλεκτρικής ενέργειας, προ της έναρξης ισχύος του ν. 3468/2006, οι οποίοι συνεχίζουν να λειτουργούν μετά την ημερομηνία λήξης της αντίστοιχης σύμβασης και αποζημιώνονται μόνο στο πλαίσιο της συμμετοχής τους στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με την παρ. 19 του άρθρου 3 του παρόντος και την υπό στοιχεία ΑΠΕΕΚ/Α/Φ1/οικ.172857/22.3.2018 απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Β΄ 1150), η μηνιαία χρέωση καθορίζεται με βάση τη χαμηλότερη μηνιαία χρέωση του έκτου εδαφίου, μειωμένη κατά μία (1) ποσοστιαία μονάδα. Η δημοσίευση της πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος γίνεται από τη Ρ.Α.Α.Ε.Υ. έως και έξι (6) μήνες πριν από την παρέλευση του διαστήματος για το οποίο έχει οριστεί κάθε Φο.Σ.Ε.Τε.Κ. για να εκπροσωπεί τους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α.. Το δικαίωμα εκπροσώπησης από τον Φο.Σ.Ε.Τε.Κ., οι υποχρεώσεις του Φο.Σ.Ε.Τε.Κ. έναντι των κατόχων των σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. που εκπροσωπούνται από αυτόν, τα απαραίτητα δικαιολογητικά και η διαδικασία για τη σύναψη σύμβασης εκπροσώπησης από τον Φο.Σ.Ε.Τε.Κ., οι λεπτομέρειες για τη δήλωση εκπροσώπησης, καθώς και οι ειδικές περιπτώσεις εκπροσώπησης, ρυθμίζονται με τα άρθρα 3, 4, 5, 6 και 7 της υπό στοιχεία ΥΠΕΝ/ΔΑΠΕΕΚ/25512/883/20.3.2019 απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας «Ορισμός του Φορέα Σωρευτικής Εκπροσώπησης Τελευταίου Καταφυγίου (Φο.Σ.Ε.Τε.Κ.) και καθορισμός των υποχρεώσεων, του πλαισίου λειτουργίας του και των χρεώσεων που επιβάλει για την παροχή των υπηρεσιών του, σύμφωνα με την παρ. 5 του άρθρου 5 του ν. 4414/2016» (Β΄ 1020). Αν δεν εκδηλωθεί ενδιαφέρον, με απόφαση της Ρ.Α.Α.Ε.Υ., η Δ.Α.Π.Ε.Ε.Π. Α.Ε. ορίζεται ως Φο.Σ.Ε.Τε.Κ.. Για τη διετία κατά την οποία ορίζεται ως Φο.Σ.Ε.Τε.Κ. η Δ.Α.Π.Ε.Ε.Π. Α.Ε., ισχύουν τα άρθρα 3, 4, 5, 6, 7 και 8 της υπό στοιχεία ΥΠΕΝ/ΔΑΠΕΕΚ/25512/883/20.3.2019 απόφασης του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας.».
Άρθρο 59
Συμμετοχή νομικών προσώπων ως μελών σε ενεργειακές κοινότητες του ν. 4513/2018, σε κοινότητες ανανεώσιμης ενέργειας του ν. 3468/2006 και σε ενεργειακές κοινότητες πολιτών του ν. 4001/2011
Νομικά πρόσωπα που συμμετέχουν ως μέλη σε ενεργειακή κοινότητα του ν. 4513/2018 (Α΄9), σε κοινότητα ανανεώσιμης ενέργειας του ν. 3468/2006 (Α΄129) ή σε ενεργειακή κοινότητα πολιτών του ν. 4001/2011 (Α΄179) (εφεξής ενεργειακές κοινότητες), οι οποίες έχουν συνάψει ή πρόκειται να συνάψουν Σύμβαση Λειτουργικής Ενίσχυσης με την ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία «Διαχειριστής Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Εγγυήσεων Προέλευσης Α.Ε.» (Δ.Α.Π.Ε.Ε.Π. Α.Ε.) δεν επιτρέπεται να συνδέονται μεταξύ τους μέσω φυσικού ή νομικού προσώπου που μετέχει, άμεσα ή έμμεσα, στη διοίκησή τους ή κατέχει ποσοστό συμμετοχής, ανεξαρτήτως ύψους, ως μέτοχος, εταίρος ή μέλος νομικού προσώπου. Ο έλεγχος των μελών διενεργείται από το Γενικό Εμπορικό Μητρώο (Γ.Ε.ΜΗ.) κατά τη σύσταση των ενεργειακών κοινοτήτων ή την τροποποίηση της σύνθεσής τους, ή κατόπιν ενημέρωσης που λαμβάνει από τη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (Ρ.Α.Α.Ε.Υ.) στην περίπτωση σχετικής καταγγελίας. Οι ενεργειακές κοινότητες που έχουν ήδη συσταθεί κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος και οι οποίες έχουν συνάψει ή συνάπτουν Σύμβαση Λειτουργικής Ενίσχυσης με τη Δ.Α.Π.Ε.Ε.Π. Α.Ε., εντός έξι (6) μηνών από την έναρξη ισχύος του παρόντος, τροποποιούν τη σύνθεσή τους, ώστε να πληρούν την προϋπόθεση του πρώτου εδαφίου. Αν διαπιστωθεί ότι οι ενεργειακές κοινότητες του τρίτου εδαφίου, μετά το πέρας της προθεσμίας των έξι (6) μηνών, δεν πληρούν τη προϋπόθεση του πρώτου εδαφίου, τότε, μέχρι να προβούν σε τροποποίηση της σύνθεσής τους:
α) αν έχουν συνάψει Σύμβαση Λειτουργικής Ενίσχυσης με τη Δ.Α.Π.Ε.Ε.Π. Α.Ε., τίθενται αυτοδικαίως σε αναστολή καταχώρισης από το Γ.Ε.ΜΗ. και αναστέλλεται η χορήγηση λειτουργικής ενίσχυσης από τη Δ.Α.Π.Ε.Ε.Π. Α.Ε. και
β) αν δεν έχουν συνάψει, αλλά πρόκειται να συνάψουν Σύμβαση Λειτουργικής Ενίσχυσης με τη Δ.Α.Π.Ε.Ε.Π. Α.Ε., τίθενται αυτόματα σε αναστολή καταχώρισης από το Γ.Ε.ΜΗ. και δεν επιτρέπεται η σύναψη Σύμβασης Λειτουργικής Ενίσχυσης με τη Δ.Α.Π.Ε.Ε.Π. Α.Ε..
Άρθρο 60
Κλιμάκια Διενέργειας Επιθεωρήσεων Ενεργειακών Εγκαταστάσεων
- Συστήνονται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας κλιμάκια διενέργειας επιθεώρησης σε ενεργειακές εγκαταστάσεις, οι οποίες αποτελούνται από δύο (2) κατ’ ελάχιστον μέλη, υπαλλήλους της Γενικής Διεύθυνσης Ενέργειας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, του κλάδου ΠΕ Μηχανικών.
- Με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Ενέργειας και Ορυκτών Πρώτων Υλών, συγκροτούνται τα κλιμάκια της παρ. 1. Με την ίδια απόφαση, προσδιορίζονται οι ενεργειακές εγκαταστάσεις επί των οποίων πραγματοποιείται η επιθεώρηση και εξειδικεύεται το έργο των κλιμακίων αυτών.
- Με κοινή απόφαση του Γενικού Γραμματέα Ενέργειας & Ορυκτών Πρώτων Υλών και του Γενικού Γραμματέα Δημοσιονομικής Πολιτικής, εφαρμοζομένου αναλογικώς του τρίτου εδαφίου της παρ. 3 του άρθρου 44 του ν. 4622/2019 (Α΄133), καθορίζεται η αμοιβή των μελών των κλιμακίων της παρ. 1.
Άρθρο 61
Παράταση αδειών παραγωγής και βεβαιώσεων λόγω καθυστερημένης πληρωμής τέλους παράτασης
Άδειες παραγωγής της παρ. 1 του άρθρου 10 του ν. 4685/2020 (Α’ 92) ή βεβαιώσεις της παρ. 2 ή βεβαιώσεις ειδικών έργων της παρ. 3 του ίδιου άρθρου, οι οποίες έχουν παύσει ή ανακληθεί κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος, λόγω μη εμπρόθεσμης καταβολής του Τέλους Δέσμευσης Φυσικού Χώρου Εγκατάστασης, αναβιώνουν και παρατείνεται αντίστοιχα η διάρκεια ισχύος τους, καθώς και οι προθεσμίες στις οποίες εμπίπτουν σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 12 του ν. 4685/2020, κατόπιν αιτήματος του ίδιου κατόχου των σταθμών, στον αμέσως επόμενο από την έναρξη ισχύος του παρόντος, κύκλο υποβολής αιτήσεων, εφόσον:
α) δεν έχει εκδοθεί άλλη βεβαίωση της παρ. 2 του άρθρου 10 του ν. 4685/2020 ή βεβαίωση καταχώρησης πολυγώνου εξαιρούμενου σταθμού για τον χώρο που έχει δηλωθεί ως θέση εγκατάστασης του σταθμού,
β) οι κάτοχοι καταβάλλουν για κάθε μήνα παράτασης από την ημερομηνία παύσης ή ανάκλησης και για χρονικό διάστημα έως είκοσι τεσσάρων (24) μηνών, το Τέλος Δέσμευσης Φυσικού Χώρου Εγκατάστασης της παρ. 3 του άρθρου 12 του ν. 4685/2020,
γ) δεν υφίσταται υπέρβαση της φέρουσας ικανότητας του οικείου οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης για περιπτώσεις αιολικών σταθμών.
Άρθρο 62
Παράταση εγκατάστασης και δέσμευσης ηλεκτρικού χώρου για σταθμούς Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας – Προσθήκη άρθρου 32Β στον ν. 4951/2022
Στον ν. 4951/2022 (Α΄ 129) προστίθεται άρθρο 32Β ως εξής:
«Άρθρο 32Β
Παράταση εγκατάστασης και δέσμευσης ηλεκτρικού χώρου για σταθμούς Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας
- Για σταθμούς Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.) με βεβαίωση παραγωγού ή βεβαίωση ειδικών έργων για τους οποίους εξαντλείται η δυνατότητα παράτασης της διάρκειας ισχύος της άδειας εγκατάστασης, καθώς και για εξαιρούμενους σταθμούς για τους οποίους εξαντλείται η δυνατότητα παράτασης της διάρκειας ισχύος της οριστικής προσφοράς σύνδεσης, δύναται να παραταθεί η διάρκεια ισχύος της άδειας εγκατάστασης και της οριστικής προσφοράς σύνδεσης:
α) έως δώδεκα (12) μήνες για τους σταθμούς με βεβαίωση παραγωγού ή βεβαίωση ειδικών έργων και
β) έως οχτώ (8) μήνες για τους εξαιρούμενους σταθμούς, εφόσον καταβάλλουν Τέλος Παράτασης Εγκατάστασης και Δέσμευσης Ηλεκτρικού Χώρου, το οποίο ορίζεται σε χίλια (1.000) ευρώ ανά μεγαβάτ (MW) Μέγιστης Ισχύος Παραγωγής για κάθε μήνα παράτασης.
- Στις περιπτώσεις σταθμών της παρ. 1 των οποίων, κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος, έχει λήξει η διάρκεια ισχύος της άδειας εγκατάστασης ή της οριστικής προσφοράς σύνδεσης αντίστοιχα, και επιπλέον έχει εξαντληθεί η δυνατότητα παράτασης αυτών, δύναται να αναβιώσει η ισχύς τόσο της άδειας εγκατάστασης ή της οριστικής προσφοράς σύνδεσης, όσο και όλων των σχετικών αδειών ή εγκρίσεων που έχουν αυτοδίκαια παύσει, και να παραταθεί η διάρκεια ισχύος τους σύμφωνα με την παρ. 1 χωρίς να προσμετράται το χρονικό διάστημα από την ημερομηνία λήξης μέχρι την ημερομηνία θέσης σε ισχύ του παρόντος, εφόσον οι ενδιαφερόμενοι καταβάλουν εντός τριάντα (30) ημερών το Τέλος Παράτασης Εγκατάστασης και Δέσμευσης Ηλεκτρικού Χώρου της περ. β) της παρ. 1. Σε περίπτωση μη ύπαρξης διαθέσιμης θέσης εγκατάστασης ή μη ύπαρξης διαθέσιμου ηλεκτρικού χώρου, η αρμόδια αδειοδοτούσα αρχή ή ο αρμόδιος Διαχειριστής ενημερώνουν τον Διαχειριστή Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Εγγυήσεων Προέλευσης και το καταβληθέν τέλος επιστρέφεται στον ενδιαφερόμενο.».
Άρθρο 63
Παράταση προθεσμιών ηλέκτρισης σταθμών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας – Τροποποίηση περ. α) παρ. 2 άρθρου 126 ν. 5106/2024
Στην περ. α) της παρ. 2 του άρθρου 126 του ν. 5106/2024 (Α΄ 63), περί ενεργειακών προθεσμιών, στο πρώτο εδάφιο οι λέξεις «δώδεκα (12) μήνες» αντικαθίστανται από τις λέξεις «είκοσι τέσσερις (24) μήνες», β) στο τελευταίο εδάφιο: βα) οι λέξεις «μετά την παράταση των τριών (3) μηνών» αντικαθίστανται από τις λέξεις «από τον τέταρτο έως τον δωδέκατο μήνα», ββ) οι λέξεις «για κάθε μήνα καθυστέρησης και μέχρι ανώτατου συνολικού ορίου δέκα τοις εκατό (10%)» αντικαθίστανται από τις λέξεις «για κάθε μήνα παράτασης και αν ενεργοποιηθεί μετά τον δωδέκατο μήνα, η Τιμή Αναφοράς που καταλαμβάνει τον σταθμό αυτό απομειώνεται περαιτέρω κατά ένα τοις εκατό (1%), για κάθε εξάμηνο παράτασης» και η περ. α) διαμορφώνεται ως εξής:
«α) Παρατείνονται μέχρι και είκοσι τέσσερις (24) μήνες οι προθεσμίες για την ενεργοποίηση της σύνδεσης των σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. που επιλέγονται για ένταξη σε καθεστώς στήριξης με τη μορφή λειτουργικής ενίσχυσης μέσω ανταγωνιστικών διαδικασιών του άρθρου 7 του ν. 4414/2016 (Α’ 149), εφόσον τουλάχιστον έναν (1) μήνα πριν από τη λήξη των ως άνω προθεσμιών, οι κάτοχοι αυτών υποβάλλουν στη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (Ρ.Α.Α.Ε.Υ.), τις συμβάσεις που έχουν συναφθεί για την προμήθεια του κύριου εξοπλισμού του έργου. Στην περίπτωση υποβολής των συμβάσεων του πρώτου εδαφίου, η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. ενημερώνει τον κάτοχο για παράταση, την οποία κοινοποιεί στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στον Διαχειριστή Α.Π.Ε. και Εγγυήσεων Προέλευσης και στον αρμόδιο Διαχειριστή. Αν σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. ενταχθεί στις ευνοϊκές προβλέψεις της παρούσας για παράταση των προθεσμιών ενεργοποίησης, η Τιμή Αναφοράς που καταλαμβάνει τον σταθμό αυτό απομειώνεται κατά ποσοστό τρία τοις εκατό (3%) με παράλληλη παράταση των προθεσμιών για την ενεργοποίηση των σταθμών του πρώτου εδαφίου κατά τρεις (3) μήνες. Αν η σύνδεση του σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. ενεργοποιηθεί από τον τέταρτο έως τον δωδέκατο μήνα, η Τιμή Αναφοράς που καταλαμβάνει τον σταθμό αυτό απομειώνεται περαιτέρω κατά ένα τοις εκατό (1%), για κάθε μήνα παράτασης και αν ενεργοποιηθεί μετά τον δωδέκατο μήνα, η Τιμή Αναφοράς που καταλαμβάνει τον σταθμό αυτό απομειώνεται περαιτέρω κατά ένα τοις εκατό (1%), για κάθε εξάμηνο παράτασης.».
Άρθρο 64
Παράταση προσαύξησης τιμών αποζημίωσης ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από σταθμούς βιοαερίου – Τροποποίηση άρθρου 151 ν. 5037/2023
Στο άρθρο 151 του ν. 5037/2023 (Α’ 78), περί προσαρμογής αποζημίωσης σταθμών βιομάζας, βιοαερίου λόγω ενεργειακής κρίσης, επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις: α) στο πρώτο εδάφιο, αα) μετά από τις λέξεις «οι οποίοι έχουν τεθεί» προστίθενται οι λέξεις «ή θα τεθούν»», αβ) μετά από τις λέξεις «κανονική λειτουργία» προστίθενται οι λέξεις «μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2025», αγ) οι λέξεις «31η Δεκεμβρίου 2024» αντικαθίστανται από τις λέξεις «31η Δεκεμβρίου 2025», β) το δεύτερο εδάφιο καταργείται, και το άρθρο 151 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 151
Προσαρμογή αποζημίωσης σταθμών βιομάζας, βιοαερίου λόγω ενεργειακής κρίσης
Για σταθμούς των κατηγοριών 5, 6, 7, 8, 11, 12 και για σταθμούς βιοαερίου που προέρχονται από την αναερόβια χώνευση του βιοαποδομήσιμου κλάσματος αποβλήτων των κατηγοριών 9 και 10 του Πίνακα 1 του άρθρου 4 του ν. 4414/2016 (Α’ 149), για σταθμούς του κατηγοριών 11, 12, 13, 16, 17 και για σταθμούς βιοαερίου που προέρχονται από την αναερόβια χώνευση του βιοαποδομήσιμου κλάσματος αποβλήτων των κατηγοριών 14 και 15 του πίνακα Α της περ. β) της παρ. 1 του άρθρου 13 του ν. 3468/2006 (Α’ 129), οι οποίοι έχουν τεθεί ή θα τεθούν σε δοκιμαστική ή κανονική λειτουργία μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2025, οι τιμές αναφοράς και οι τιμές αποζημίωσης αυτών προσαυξάνονται για χρονική περίοδο από την πρώτη περίοδο εκκαθάρισης που έπεται της 28ης Μαρτίου 2023 μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2025, κατά ποσοστό είκοσι πέντε τοις εκατό (25%).».
Άρθρο 65
Χρηματοδοτικά και άλλα κίνητρα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης νέων και υφιστάμενων κτιρίων – Προσθήκη παρ. 4γ και 4δ στο άρθρο 10 του ν. 4122/2013
Στο άρθρο 10 του ν. 4122/2013 (Α’ 42), περί χρηματοδοτικών και άλλων κινήτρων για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης νέων και υφιστάμενων κτιρίων, προστίθενται παρ. 4γ και 4δ, ως εξής:
«4γ. Αν τα προγράμματα που προκηρύσσονται σύμφωνα με την παρ. 4 προβλέπουν την ανακύκλωση παλαιών συσκευών που αποσύρονται ή αντικαθίστανται σύμφωνα με τα άρθρα 8 έως 10 του ν. 4819/2021 (Α’ 129), με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας και των κατά περίπτωση συναρμόδιων Υπουργών, δύνανται να ορίζονται ως αρμόδιοι φορείς για την πιστοποίηση της απόσυρσης ή της αντικατάστασης των συσκευών, καθώς και για την καταβολή της χρηματοδότησης στους δικαιούχους, οι εγκεκριμένοι, σύμφωνα με τα άρθρα 12 έως 13 του ν. 4819/2021, ως Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ), φορείς, που διαθέτουν αποδεδειγμένη επαγγελματική εμπειρία στην υλοποίηση παρόμοιων προγραμμάτων. Στην περίπτωση αυτή, στην απόφαση της παρ. 4, καθορίζονται επιπλέον: α) οι αρμοδιότητες του ως άνω φορέα για την πιστοποίηση της τήρησης των όρων και των προϋποθέσεων του προγράμματος που αφορούν στην ανακύκλωση των παλιών συσκευών και β) ο Φορέας Ελέγχου για την πιστοποίηση της τήρησης των όρων και προϋποθέσεων του προγράμματος.
4δ. Στην περίπτωση ορισμού αρμόδιων φορέων σύμφωνα με την παρ. 4γ, καθορίζονται με την απόφαση της παρ. 4γ η διαδικασία, οι όροι μεταφοράς πιστώσεων από το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων προς τους φορείς της παρ. 4γ, τα απαιτούμενα δικαιολογητικά δημοσιονομικής τακτοποίησης των πληρωμών, καθώς και κάθε άλλο θέμα σχετικό με την υλοποίηση των προγραμμάτων. Με την ίδια ή όμοια απόφαση, προσδιορίζεται το ποσοστό επί του προϋπολογισμού των δράσεων, στην υλοποίηση των οποίων συμμετέχουν οι αρμόδιοι φορείς, το οποίο δεν υπερβαίνει το ένα κόμμα πέντε τοις εκατό (1,5%) και τους καταβάλλεται για την κάλυψη των λειτουργικών τους δαπανών που συνδέονται αποκλειστικά με την εκτέλεση των αρμοδιοτήτων που αναλαμβάνουν, δυνάμει της απόφασης ορισμού τους. Η προμήθεια αγαθών, η λήψη ή η ανάθεση υπηρεσιών και η ανάθεση έργων και μελετών από τους αρμόδιους φορείς, για την κάλυψη των λειτουργικών δαπανών που τους καταβάλλονται, σύμφωνα με τα εδάφια πρώτο και δεύτερο, διενεργούνται σύμφωνα με τον Κανονισμό Προμηθειών, Υπηρεσιών, Έργων και Μελετών του εκάστοτε φορέα.»
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ’
ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΓΟΥΜΕΝΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΜΕΡΟΥΣ Β’
Άρθρο 66
Μεταβατικές διατάξεις για την οργάνωση της αγοράς υδρογόνου
- Εντός εκατόν είκοσι (120) ημερών από την έναρξη ισχύος του παρόντος, τροποποιείται η υπό στοιχεία οικ.178065/8.8.2018 απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας «Κανονισμός Αδειών Φυσικού Αερίου» (Β’ 3430), προκειμένου να ενταχθεί στο πεδίο εφαρμογής της η Άδεια Προμήθειας Υδρογόνου.
- Τα πρόσωπα που ενδιαφέρονται να ασκήσουν τη δραστηριότητα της προμήθειας υδρογόνου αποκτούν άδεια προμήθειας υδρογόνου εντός ενενήντα (90) ημερών από την τροποποίηση του Κανονισμού Αδειών Φυσικού Αερίου, σύμφωνα με την παρ. 1.
- Μέχρι την απόκτηση Άδειας Προμήθειας Υδρογόνου, κατά την παρ. 2, τη δραστηριότητα της προμήθειας υδρογόνου μπορούν να ασκούν οι κάτοχοι Άδειας Προμήθειας Φυσικού Αερίου, κατόπιν γνωστοποίησης στη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (Ρ.Α.Α.Ε.Υ.) και κοινοποίησης στη Διεύθυνση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και Εναλλακτικών Καυσίμων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. αναρτά στην ιστοσελίδα της κατάλογο με τους κατόχους άδειας προμήθειας φυσικού αερίου που ασκούν τη δραστηριότητα προμήθειας υδρογόνου σύμφωνα με την παρούσα.
Άρθρο 67
Καταργούμενες διατάξεις
Από την έναρξη ισχύος του παρόντος, καταργούνται:
α) από τον ν. 5151/2024 (Α’ 173):
αα) το άρθρο 63, περί μεταβατικού καθεστώτος για τη διακίνηση και διάθεση υδρογόνου σε πρατήρια υδρογόνου και
αβ) η παρ. 2 του άρθρου 64 περί εξουσιοδοτικών διατάξεων.
β) Από τον ν. 3468/2006 (Α’ 129), η περ. 32 λστ του άρθρου 2, περί ορισμού ανανεώσιμων αερίων.




Θέμα: Νομοθετικές ρυθμίσεις για τις Α.Π.Ε. με αφορμή τη δημόσια διαβούλευση για το Νομοσχέδιο αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα κλπ.
Αξιότιμε Κύριε Υπουργέ, Αξιότιμε Κύριε Υφυπουργέ,
Στο εν θέματι νομοσχέδιο περιέχονται διατάξεις για τις ανανεώσιμες πηγές, ορισμένες από τις οποίες σχολιάζουμε ακολούθως. Δυστυχώς όμως δεν περιέχονται κρίσιμες και επείγουσες διατάξεις από αυτές που είχαμε προτείνει με τις από 18.9.2025 και 19.5.2025 επιστολές μας. Μάλιστα με την από 18.9.2025 επιστολή, επισυνάψαμε αναλυτικό πίνακα όλων των προτεινόμενων μέτρων με βαθμολόγησή τους ανά βαθμό σπουδαιότητας και ανά βαθμό ευκολίας εφαρμογής. Με την παρούσα επαναφέρουμε τρεις από τις σημαντικότερες προτάσεις μας για νέες νομοθετικές ρυθμίσεις.
Πιο αναλυτικά:
Α] Με τα άρθρα 61-63 του υπό διαβούλευση σχεδίου, δίνονται διάφορες παρατάσεις προθεσμιών.
Α.1.] Στο άρθρο 61 προτείνεται το προβλεπόμενο αίτημα του κατόχου των σταθμών για την αναβίωση και παράταση των προθεσμιών των αδειών που καταλαμβάνονται, να μπορεί να υποβληθεί άμεσα με τη θέση σε ισχύ του νόμου έως και το πέρας του αμέσως επόμενου κύκλου υποβολής αιτήσεων. Προτείνεται επίσης, σε περίπτωση που έχει υποβληθεί ήδη και είναι εκκρεμής αίτηση για χορήγηση Βεβαίωσης Παραγωγού στην ίδια ή επικαλυπτόμενη θέση, οι δύο αιτήσεις να αξιολογούνται συγκριτικά.
Α.2.] Λόγω των μεγάλων και αδικαιολόγητων καθυστερήσεων που εμφανίζονται από τη Διοίκηση σε όλα τα επίπεδα, κατά την εξέταση των αιτήσεων χορήγησης ή τροποποίησης αδειών έργων Α.Π.Ε., κάθε παράταση -όπως αυτές που περιέχονται στο σχέδιο- είναι θετική. Όμως δεν αντιμετωπίζει ριζικά το πρόβλημα, το οποίο τείνει να λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις.
Για αυτό επαναφέρουμε τις σχετικές προτάσεις που σας έχουμε ήδη υποβάλει και που είναι απολύτως αναγκαίες προκειμένου να δοθεί κάποια διέξοδος και να μην παραμένουν οι επιχειρήσεις όμηροι ποινών χωρίς να ευθύνονται:
Α.2.1.] Αλλαγή αρμοδίου οργάνου επί αιτημάτων χορήγησης ή τροποποίησης Α.Ε.Π.Ο.
Για να αντιμετωπιστεί μέρος των προβλημάτων που εμφανίζονται κατά την περιβαλλοντική αδειοδότηση στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, προτείνεται στις περιπτώσεις αιτημάτων για χορήγηση ή τροποποίηση Α.Ε.Π.Ο. αιολικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, που κατατάσσεται στην κατηγορία περιβαλλοντικής αδειοδότησης, ο ενδιαφερόμενος φορέας να έχει δικαίωμα να επιλέξει η έκδοση της απόφασης επί του αιτήματός του να γίνει από το όργανο που είναι αρμόδιο για τη χορήγηση Α.Ε.Π.Ο. για τα έργα της κατηγορίας Α1, υπό την προϋπόθεση ότι έχει παρέλθει τουλάχιστον ένα έτος από την υποβολή του πλήρους αιτήματος χορήγησης ή τροποποίησης της Α.Ε.Π.Ο. και δεν έχει εκδοθεί απόφαση επ’ αυτού.
Α.2.2.] Παράταση προθεσμιών λόγω καθυστερήσεων της Διοίκησης
Όλες οι προθεσμίες που αφορούν πολίτες πρέπει να αναστέλλονται όταν η εκπλήρωσή τους καθίσταται αδύνατη για τον πολίτη εξαιτίας σφάλματος της Διοίκησης. Την ενσωμάτωση και εφαρμογή της αυτονόητης αυτής δημοκρατικής αρχής στη νομοθεσία Α.Π.Ε. έχουμε ζητήσει πολλές φορές και το ζητούμε εκ νέου με την παρούσα.
H προτεινόμενη διάταξη, η οποία είναι εξαιρετικά μετριοπαθής: δεν αποζητάει να καταλογίσει ευθύνες στη Διοίκηση ούτε την σιωπηρή αποδοχή των αιτημάτων που δεν απαντώνται. Αποζητάει απλά να μην ποινολογούνται οι επιχειρήσεις όταν αδυνατούν να τηρήσουν τις προθεσμίες τους για λόγους που οφείλονται σε καθυστέρηση της Διοίκησης.
Β] Χορήγηση ΟΠΣ με βάση την αναλογία ισχύος των τεχνολογιών στο ΕΣΕΚ
Εξίσου κρίσιμο θέμα είναι η μεγάλη ανισορροπία στο μείγμα τεχνολογιών. Η ανάγκη να αποκατασταθεί η ισορροπία των τεχνολογιών Α.Π.Ε. έχει τεκμηριωθεί και υποστηριχθεί σε διαδοχικά κείμενα, μελέτες και παρεμβάσεις μας. Επαναφέρουμε λοιπόν την πρότασή μας για τήρηση του μείγματος του ΕΣΕΚ κατά τη χορήγηση των ΟΠΣ. Με δεδομένη την υπαραδειοδότηση φωτοβολταϊκών, στην πράξη απαιτείται η χορήγηση από εδώ και πέρα ΟΠΣ μόνο στις άλλες τεχνολογίες.
Συγκεκριμένα προτείνουμε, κατά την εφαρμογή του άρθρου 89 του ν.4951/2022 και της κατ’ εξουσιοδότηση αυτού απόφασης του ΥΠΕΝ όπως κάθε φορά ισχύει, οι Διαχειριστές του Συστήματος και του Δικτύου να χορηγούν Οριστικές Προσφορές Σύνδεσης σε σταθμούς Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α., διασφαλίζοντας ότι η ανά τεχνολογία αναλογία του συνόλου της ισχύος των εν ισχύ ΟΠΣ, Συμβάσεων Σύνδεσης και εν λειτουργία σταθμών Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α., ασχέτως μεγέθους και ένταξης σε οποιοδήποτε καθεστώς ενίσχυσης, είναι συνεχώς ίση με την αναλογία ισχύος ανά τεχνολογία Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. που προβλέπεται για το 2030 στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα.
Η πρόταση αυτή δεν αποκαθιστά πλήρως την αναγκαία ισορροπία αλλά είναι τουλάχιστον ένα σημαντικό βήμα προς την ορθή κατεύθυνση που οδηγεί σε μείωση των περικοπών ενέργειας, σε μειωμένες ανάγκες αποθήκευσης και σε ακόμα μεγαλύτερη μείωση του συνολικού κόστους ενέργειας για τους καταναλωτές από την ενεργειακή μετάβαση.
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα
Το άρθρο 64 εχει ορθη κατεύθυνση παρόλα αυτά η διατήρηση της προσαύξησης +25% μόνο έως τις 31.12.2025 δεν επαρκεί σε καμία περίπτωση για να διασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη λειτουργία των μονάδων βιοαερίου.
Ο τομέας επιβαρύνεται απο μια πληθώρα δυσμενών παραγόντων που θέτουν σε κίνδυνο την βιωσιμότητα του κλάδου. Ιδιαίτερα αυξημένο λειτουργικό κόστος που φτάνει περίπου το 70%, περιορισμένη παραγωγή, συχνές εμφανίσεις μηδενικών ή αρνητικών τιμών στην Αγορά Επόμενης Ημέρας, πρόσθετο κόστος λόγω των μηχανισμών διακοψιμότητας, απώλειες 3–5% εξαιτίας του λανθασμένου υπολογισμού της Ειδικής Τιμής Αναφοράς είναι μόνο κάποιοι μόνο κάποιοι από τους παράγοντες αυτους.
Οι παράγοντες αυτοί οδηγούν σε οικονομικές ζημίες της τάξης του 10–15%, θέτοντας πολλές μονάδες στα όρια της βιωσιμότητας. Παράλληλα, η απουσία θεσμικού πλαισίου για το βιομεθάνιο και μόνιμων ρυθμίσεων για τις μηδενικές τιμές δημιουργεί πρόσθετη αβεβαιότητα.
Η παράταση της προσαύξησης +25% κρίνεται αναγκαίο να επεκταθεί τουλάχιστον έως τις 31.12.2026, με δυνατότητα παράτασης έως το 2028, ως μεταβατική λύση μέχρι να θεσπιστούν οι οριστικές ρυθμίσεις που θα στηρίξουν την αγορά και θα διασφαλίσουν τη σταθερότητα του κλάδου. Χωρίς την βιωσιμότητα του κλάδου του βιοαερίου δεν θα μπορεί να γίνει επιτυχής μετάβαση στο βιομεθανιο.
Το βιοαέριο αποτελεί στρατηγικό πυλώνα κυκλικής οικονομίας, αξιοποίησης αποβλήτων και ενεργειακής ασφάλειας· γι’ αυτό η συνέχιση της ενίσχυσης είναι κρίσιμη.
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα.
Το άρθρο 64 εχει ορθη κατεύθυνση παρόλα αυτά η διατήρηση της προσαύξησης +25% μόνο έως τις 31.12.2025 δεν επαρκεί σε καμία περίπτωση για να διασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη λειτουργία των μονάδων βιοαερίου.
Ο τομέας επιβαρύνεται απο μια αλληλουχία δυσμενών παραγόντων που θέτουν σε κίνδυνο την βιωσιμότητα του κλάδου. Ιδιαίτερα αυξημένο λειτουργικό κόστος που φτάνει περίπου το 70%, περιορισμένη παραγωγή, συχνές εμφανίσεις μηδενικών ή αρνητικών τιμών στην Αγορά Επόμενης Ημέρας, πρόσθετο κόστος λόγω των μηχανισμών διακοψιμότητας, απώλειες 3–5% εξαιτίας του λανθασμένου υπολογισμού της Ειδικής Τιμής Αναφοράς είναι μόνο κάποιοι μόνο κάποιοι από τους παράγοντες αυτους.
Οι παράγοντες αυτοί οδηγούν σε οικονομικές ζημίες της τάξης του 10–15%, θέτοντας πολλές μονάδες στα όρια της βιωσιμότητας. Παράλληλα, η απουσία θεσμικού πλαισίου για το βιομεθάνιο και μόνιμων ρυθμίσεων για τις μηδενικές τιμές δημιουργεί πρόσθετη αβεβαιότητα.
Η παράταση της προσαύξησης +25% κρίνεται αναγκαίο να επεκταθεί τουλάχιστον έως τις 31.12.2026, με δυνατότητα παράτασης έως το 2028, ως μεταβατική λύση μέχρι να θεσπιστούν οι οριστικές ρυθμίσεις που θα στηρίξουν την αγορά και θα διασφαλίσουν τη σταθερότητα του κλάδου. Χωρίς την βιωσιμότητα του κλάδου του βιοαερίου δεν θα μπορεί να γίνει επιτυχής μετάβαση στο βιομεθανιο.
Το βιοαέριο αποτελεί στρατηγικό πυλώνα κυκλικής οικονομίας, αξιοποίησης αποβλήτων και ενεργειακής ασφάλειας· γι’ αυτό η συνέχιση της ενίσχυσης είναι κρίσιμη.
Η προτεινόμενη ρύθμιση για τα νομικά πρόσωπα στις ενεργειακές κοινότητες με το άρθρο 59,εισάγει αναδρομική μεταβολή του πλαισίου λειτουργίας των Ενεργειακών Κοινοτήτων, ακυρώνοντας ρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν νομίμως σύμφωνα με την Εγκύκλιο του ΥΠΕΝ (2020) και τους νόμους 4759/2020 και 4513/2018. Παραβιάζει το άρθρο 2 του αστικού κώδικα και είναι κατά συνέπεια παράνομη .Το αποτέλεσμα θα είναι να προκύψουν ανυπέρβλητα εμπόδια για έργα που έχουν ήδη χρηματοδοτηθεί, με παραβίαση των αρχών της ασφάλειας δικαίου, της αναλογικότητας και της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης. Επίσης, η διάταξη αντίκειται στο άρθρο 22 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/2001 περί ισότιμης συμμετοχής των ενεργειακών κοινοτήτων. Προτείνεται να μην έχει αναδρομική ισχύ και να εξαιρεθούν οι κοινότητες που λειτουργούν εφαρμόζοντας τους προηγούμενους νομους.
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα.
ΑΡΘΡΟ 64:
Οι μονάδες βιοαερίου επιτελούν κρίσιμο περιβαλλοντικό έργο, αδρανοποιώντας πάνω από 5 εκατομμύρια τόνους αποβλήτων κάθε χρόνο και συμβάλλοντας ουσιαστικά στη δημόσια υγεία, τη διαχείριση αποβλήτων και την κυκλική οικονομία.
Δεδομένου ότι η χώρα μας δεν διαθέτει ακόμη το απαραίτητο πλαίσιο ελέγχων και πρακτικών για την εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει», η μόνη ρεαλιστική λύση που εφαρμόστηκε ήταν η έμμεση αποζημίωση των υπηρεσιών απορρύπανσης που παρέχουν οι μονάδες βιοαέριου μέσω της πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από την καύση του βιοαερίου.
Τα τελευταία χρόνια, το λειτουργικό κόστος των μονάδων έχει αυξηθεί δραματικά. Επειδή οι υπηρεσίες που παρέχουν δεν μπορούν να τιμαριθμιστούν ή να κοστολογηθούν διαφορετικά, δόθηκε ως προσωρινό μέτρο η προσαύξηση +25% στην τιμή πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας, ώστε να στηριχθεί η βιωσιμότητά τους. Ωστόσο, τα κόστη λειτουργίας δεν έχουν μειωθεί και η άρση της προσαύξησης θα οδηγήσει αναπόφευκτα πολλές μονάδες σε οικονομικό αδιέξοδο. Σε μια τέτοια περίπτωση, η Ελλάδα θα γίνει η πρώτη χώρα στην Ευρώπη όπου μονάδες βιοαερίου θα υποχρεωθούν να κλείσουν, με σοβαρές συνέπειες για το περιβάλλον και το σύστημα διαχείρισης αποβλήτων.
Για όλους αυτούς τους λόγους, το μέτρο της προσαύξησης +25% πρέπει να παραταθεί τουλάχιστον για την επόμενη τριετία, μέχρι να θεσπιστούν μόνιμες και ουσιαστικές λύσεις για την αντιστάθμιση του κόστους των υπηρεσιών απορρύπανσης. Τέτοιες λύσεις περιλαμβάνουν το θεσμικό πλαίσιο για το βιομεθάνιο, την εφαρμογή gate fees και ελέγχων, καθώς και την εμπορική αξιοποίηση του οργανικού υπολείμματος.
Η συνέχιση της ενίσχυσης δεν αποτελεί προνόμιο, αλλά αναγκαία συνθήκη για να παραμείνει ο κλάδος ενεργός και να συνεχίσει να προσφέρει το καθοριστικό περιβαλλοντικό του έργο προς όφελος της χώρας.
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα
Παρατηρήσεις επί της Παραγράφου 4 του άρθρου 56:
Αιτιολόγηση:
Η παρούσα διατύπωση εξισώνει τους σταθμούς Α.Π.Ε. που μετατρέπονται σε σταθμούς Α.Π.Ε. των ορισμών των περ. 11Α και 11Β του άρθρου 10 του ν. 4685/2020, ανεξαρτήτως με αν προκαλείται υπέρβαση της στάθμης βραχυκύκλωσης ή όχι.
Το παρόν αντιτάσσεται στο νόμο 4951/2022 και συγκεκριμένα στην περ. ζ) της παρ. 19 του άρθρου 5. Με βάση την παράγραφο ζ), οι σταθμοί Α.Π.Ε. που μετατρέπονται σε σταθμό Α.Π.Ε. των ορισμών των περ. 11Α και 11Β του άρθρου 10 του ν. 4685/2020 και με την προσθήκη του συστήματος αποθήκευσης δεν προκαλείται υπέρβαση της στάθμης βραχυκύκλωσης υποχρεούνται σε απλή γνωστοποίηση στον αρμόδιο διαχειριστή και δεν απαιτείται τροποποίηση της Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης. Ο λόγος είναι ότι δεν επιβαρύνουν περαιτέρω το δίκτυο, πέρα από την υπολογισμένη επιβάρυνση που ήδη είχε δεσμευτεί κατά την έκδοση της Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης. Στο ίδιο πλαίσιο, οι σταθμοί της περ. ζ) της παρ. 19 του άρθρου 5 του ν. 4951/2022, δεν καθίσταται ανταγωνιστικοί ως προς τον ηλεκτρικό χώρο με τους ΣΑΗΕ για τις Ομάδες Έργων ΕΔΔΗΕ Α’, Β’, Γ’ και Δ’, σύμφωνα με την υπό στοιχεία ΥΠΕΝ/ΓΔΕ/28255/1143/13.3.2025, και θα πρέπει ρητώς να εξαιρεθούν από τις διατάξεις της παρούσας.
Επιπλέον, σημειώνεται ότι οι σταθμοί της περ. ζ) της παρ. 19 του άρθρου 5 του ν. 4951/2022 αφορούν σταθμούς που συμμετέχουν απευθείας στην αγορά και δεν λαμβάνουν λειτουργική ενίσχυση ή σταθμούς αυτοκατανάλωσης και συνεπώς η βιωσιμότητά τους είναι συνυφασμένη με την προσθήκη αποθήκευσης. Αρκετοί εν λόγω σταθμοί έχουν αποδεχθεί οριστικές προσφορές σύνδεσης βασιζόμενοι στις ισχύουσες νομοθετικές διατάξεις του ν. 4951/2022, όπως ισχύει και του ν. 4685/2020, όπως ισχύει, με αποτέλεσμα να προσβάλλεται η αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης (άρθρο 25 §1 Συντ., άρθρο 6 ΕΣΔΑ, νομολογία ΣτΕ) που προστατεύει τους διοικούμενους από αιφνίδιες μεταβολές κανόνων που διέπουν νόμιμα αποκτηθέντα δικαιώματα.
Τέλος, για τους παραπάνω σταθμούς, κατ’ αναλογία της πρόβλεψης που υπάρχει για τους σταθμούς που συνδέονται σε κοινό σημείο σύνδεσης με το Δίκτυο ή το Σύστημα, θα πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη για τους περιορισμούς έγχυσης.
Για όλα τα παραπάνω προτείνεται η εξής προσθήκη μετά το τελευταίο εδάφιο της παρ. 4:
«….. Ειδικά για το Ελληνικό Δίκτυο Διανομής Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΔΔΗΕ), οι αιτήσεις για τροποποιήσεις των Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης των φωτοβολταϊκών σταθμών της παρούσας για την προσθήκη μονάδων αποθήκευσης,εξετάζονται μετά τη χορήγηση των Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης και την εξάντληση του ορίου ισχύος Οριστικών Προσφορών Σύνδεσης των εννιακοσίων μεγαβάτ (900MW) που μπορούν να χορηγηθούν από τον Διαχειριστή του ΕΔΔΗΕ για μεμονωμένους Σ.Α.Η.Ε. για τις Ομάδες Έργων ΕΔΔΗΕ Α’, Β’, Γ’ και Δ’, σύμφωνα με την υπό στοιχεία ΥΠΕΝ/ΓΔΕ/28255/1143/13.3.2025 κοινή απόφαση του Υπουργού και της Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας «Διαδικασία υποβολής αιτημάτων για τη χορήγηση Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης για εγκατάσταση μεμονωμένων σταθμών αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 11Δ του ν. 4685/2020 (Α’ 92)» (Β΄ 1248).
Προσθήκη:
Εξαιρούνται από τον παρόν οι σταθμοί της περ. ζ) της παρ. 19 του άρθρου 5 του Ν. 4951/2022, για τους οποίους δεν απαιτείται τροποποίηση της Οριστικής Προσφοράς Σύνδεσης για την προσθήκη συστήματος αποθήκευσης και οι αιτήσεις προσθήκης αποθήκευσης αξιολογούνται κατά απόλυτη προτεραιότητα. Οι σταθμοί της παρούσας που λαμβάνουν Οριστική Προσφορά Σύνδεσης ή τροποποιούν τη Σύμβαση Σύνδεσης για την προσθήκη συστήματος αποθήκευσης πριν από την έκδοση της απόφασης της παρ. 6, εφαρμόζουν τα διαλαμβανόμενα στην απόφαση της παρ. 6 όταν αυτή εκδοθεί.»
Εκ μέρους της Dragosta Energy
Δηλώνω ρητά την αντίθεσή μου με το έργο της αποθήκευσης των ρύπων CO2 στους γεωλογικούς ταμιευτήρες του Πρίνου Θάσου για μια σειρά απο λόγους που δεν αιτιολογούνται ή υπάρχουν ελλειπείς διασφαλίσεις απο την ΜΠΕ της εταιρίας Enearth που προωθεί και εποπτεύτι το εν λόγω επιχείρημα: 1. Κϊνδυνοι διαρροής αερίου CO2 μέσω ρωγμών απο τους γεωλογικούς σχηματισμούς των ταμιευτήρων. 2. Κίνδυνος Blow outs απο τις αυξημένες πιέσεις μέσα στους χώρους αποθήκευσης. 3. Τεκτονική αστάθεια και απροσδόκητες μεταβολές καθώς η περιοχή είναι ενεργά σεισμογενής. 4. Monitoring με υψηλό κόστος και για αβέβαιο χρονικό ορίζοντα καθώς το έργο δεν έχει ουσιαστικά ημερομηνία λήξεως αλλά εκτείνεται αιωνίως. 5. Επικαλούμαι των δικαιωμάτων μου ως πολίτης που απορρέουν απο την συνθήκη του Aarhus και περιλαμβάνει την κοινωνική συναίνεση σε αποφάσεις που επηρρεάζουν το περιβάλλον.
ΣύνδεσμοςΔηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα 18 Νοεμβρίου 2025, 17:43 | Γιωργος Νικολουδης
Η διάταξη για τα νομικά πρόσωπα στις ενεργειακές κοινότητες, του άρθρου 59, είναι προβληματική και παράνομη ( ενάντια στο άρθρο 2 του ΑΚ), καθως λειτουργεί αναδρομικά και αναιρεί νόμιμες πράξεις που έγιναν με βάση την Εγκύκλιο του ΥΠΕΝ (2020) και τα άρθρα 160 του ν. 4759/2020 και 4513/2018. Η εφαρμογή της θα προκαλέσει σ
αξεπέραστες δυσχέρειες σε έργα που έχουν ήδη εξασφαλίσει χρηματοδότηση και θίγει τις θεμελιώδεις αρχές της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης, της ασφάλειας δικαίου και της αναλογικότητας. Παράλληλα, έρχεται σε αντίθεση με το άρθρο 22 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/2001, που επιβάλλει ισότιμη συμμετοχή των ενεργειακών κοινοτήτων. Προτείνεται να ισχύσει μόνο για νέες κοινότητες ή να εξαιρεθούν ρητά οι προϋπάρχουσες ενεργειακές κοινότητες.
Δηλώνω ότι είμαι κατά του έργου για την αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα στο Πρινο γιατί 1) βρίσκεται σε περιοχή Natura 2) η περιοχή είναι σεισμογενή και 3) είναι λιγότερο από 3 μίλια από κατοικημένη περιοχή
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα
Εναντιώνομαι στην αποθήκευση άνθρακα σε υποθαλάσσια δεξαμενη στην περιοχή του Πρίνου καθώς θεωρώ ότι εγκυμονεί σοβαρο κίνδυνο στο υποθαλάσσιο περιβάλλον και οικοσύστημα.Η πιθανότητα διαρροών,η έλλειψη μακροχρόνιας ασφαλείας και η επιβάρυνση εύθραυστων περιοχών καθιστούν τη λύση αυτή μη βιώσιμη.
Αντί για προσωρινές τεχνολογικές δεξαμενές χρειάζονται πολιτικές που μειώνουν πραγματικά τις εκπομπές και προστατεύουν τη θάλασσα και το περιβάλλον.
ΑΡΘΡΟ 61.
Με ικανοποίηση διαβάσουμε την πρόταση, που ταυτίζεται σύμφωνα με όσα είχαμε υποβάλει προς το Υπουργείο κατά την διάρκεια του καλοκαιριού. Για το μέτρο της παράτασης για τις αναφερόμενες άδειες παραγωγής και τις βεβαιώσεις παραγωγού, δεδομένου έργα ώριμα όσον αφορά την περιβαλλοντική τους αδειοδότησης θα μπορέσουν να ολοκληρώσουν την αδειοδοτική τους διαδικασίας και ακολούθως να μπορέσουν να κατασκευαστούν.
Παρακαλούμε όπως και να διευκρινίζεται ότι παρατείνονται οι άδειες παραγωγής και οι βεβαιώσεις παραγωγού που έπαυσαν ή ανακλήθηκαν αυτοδίκαια την 1η Σεπτεμβρίου 2025 σύμφωνα με τον σχετικό νόμο και έχουν πληρώσει εμπρόθεσμα το προβλεπόμενο τέλος Δέσμευσης Φυσικού Χώρου Εγκατάστασης και για τα δύο έτη.
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα
Μόνιμος ΣύνδεσμοςΔηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα… Και αν θέλετε τόσο πολύ την χαβούζα μπορείτε να την πάρετε κοντά στα δικά σας σπίτια… Με εκτίμηση..
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα
Άρθρο 63
Παράταση προθεσμιών ηλέκτρισης σταθμών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας – Τροποποίηση περ. α) παρ. 2 άρθρου 126 ν. 5106/2024
Στην περ. α) της παρ. 2 του άρθρου 126 του ν. 5106/2024 (Α΄ 63), περί ενεργειακών προθεσμιών, στο πρώτο εδάφιο οι λέξεις «δώδεκα (12) μήνες» αντικαθίστανται από τις λέξεις «είκοσι τέσσερις (24) μήνες», β) στο τελευταίο εδάφιο: βα) οι λέξεις «μετά την παράταση των τριών (3) μηνών» αντικαθίστανται από τις λέξεις «από τον τέταρτο έως τον δωδέκατο μήνα», ββ) οι λέξεις «για κάθε μήνα καθυστέρησης και μέχρι ανώτατου συνολικού ορίου δέκα τοις εκατό (10%)» αντικαθίστανται από τις λέξεις «για κάθε μήνα παράτασης και αν ενεργοποιηθεί μετά τον δωδέκατο μήνα, η Τιμή Αναφοράς που καταλαμβάνει τον σταθμό αυτό απομειώνεται περαιτέρω κατά ένα τοις εκατό (1%), για κάθε εξάμηνο παράτασης», γ) προστίθεται νέα περίπτωση υπό στοιχείο αα), και η περ. α) διαμορφώνεται ως εξής:
«α) Παρατείνονται μέχρι και είκοσι τέσσερις (24) μήνες οι προθεσμίες για την ενεργοποίηση της σύνδεσης των σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. που επιλέγονται για ένταξη σε καθεστώς στήριξης με τη μορφή λειτουργικής ενίσχυσης μέσω ανταγωνιστικών διαδικασιών του άρθρου 7 του ν. 4414/2016 (Α’ 149), εφόσον τουλάχιστον έναν (1) μήνα πριν από τη λήξη των ως άνω προθεσμιών, οι κάτοχοι αυτών υποβάλλουν στη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (Ρ.Α.Α.Ε.Υ.), τις συμβάσεις που έχουν συναφθεί για την προμήθεια του κύριου εξοπλισμού του έργου. Στην περίπτωση υποβολής των συμβάσεων του πρώτου εδαφίου, η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. ενημερώνει τον κάτοχο για παράταση, την οποία κοινοποιεί στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στον Διαχειριστή Α.Π.Ε. και Εγγυήσεων Προέλευσης και στον αρμόδιο Διαχειριστή. Αν σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. ενταχθεί στις ευνοϊκές προβλέψεις της παρούσας για παράταση των προθεσμιών ενεργοποίησης, η Τιμή Αναφοράς που καταλαμβάνει τον σταθμό αυτό απομειώνεται κατά ποσοστό τρία τοις εκατό (3%) με παράλληλη παράταση των προθεσμιών για την ενεργοποίηση των σταθμών του πρώτου εδαφίου κατά τρεις (3) μήνες. Αν η σύνδεση του σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. ενεργοποιηθεί από τον τέταρτο έως τον δωδέκατο μήνα, η Τιμή Αναφοράς που καταλαμβάνει τον σταθμό αυτό απομειώνεται περαιτέρω κατά ένα τοις εκατό (1%), για κάθε μήνα παράτασης και αν ενεργοποιηθεί μετά τον δωδέκατο μήνα, η Τιμή Αναφοράς που καταλαμβάνει τον σταθμό αυτό απομειώνεται περαιτέρω κατά ένα τοις εκατό (1%), για κάθε εξάμηνο παράτασης.
αα) Οι ως άνω απομειώσεις της Τιμής Αναφοράς δεν εφαρμόζονται για εκείνους τους σταθμούς για τους οποίους υφίσταται ή υφίστατο εκκρεμοδικία, κατόπιν ασκήσεως αιτήσεως ακυρώσεως της άδειας εγκατάστασης ή της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων. Το προηγούμενο εδάφιο εφαρμόζεται και στην περίπτωση σταθμών, οι οποίοι περιλαμβάνουν κοινά συνοδά έργα (κοινά έργα επέκτασης Υ/Σ, έργα οδοποιίας, έργα δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας κ.ά.) με άλλους σταθμούς, για τους οποίους υφίσταται ή υφίστατο εκκρεμοδικία σύμφωνα με το προηγούμενο εδάφιο. Στις ως άνω περιπτώσεις, οι κάτοχοι των σταθμών, υποβάλλουν στην Ρ.Α.Α.Ε.Υ. τα έγγραφα (δικόγραφα, δικαστικής αποφάσεις, πιστοποιητικά Δικαστηρίου κ.λπ.) από τα οποία προκύπτει η ως άνω εκκρεμοδικία και η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. τους ενημερώνει για την μη εφαρμογή των ως άνω απομειώσεων, κοινοποιώντας στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στον Διαχειριστή Α.Π.Ε. και Εγγυήσεων Προέλευσης και στον αρμόδιο Διαχειριστή.».
ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑΣ ΜΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΑΠΟΜΕΙΩΣΕΩΝ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΣΕ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΠΟΥ ΥΦΙΣΤΑΤΟ ΕΚΚΕΜΟΔΙΚΙΑ
1. Οι ρυθμίσεις του άρθρου 63 του υπό διαβούλευση σχεδίου νόμου πρέπει να τροποποιηθούν. Πιο συγκεκριμένα πρέπει να προβλεφθεί ότι οι απομειώσεις της Τιμής Αναφοράς λόγω παράτασης των προθεσμιών για την ενεργοποίηση της σύνδεσης σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. που επιλέγονται για ένταξη σε καθεστώς στήριξης με τη μορφή λειτουργικής ενίσχυσης μέσω ανταγωνιστικών διαδικασιών, δεν καταλαμβάνουν και σταθμούς ΑΠΕ για τους οποίους υφίστατο ή υφίσταται εκκρεμοδικία, κατόπιν ασκήσεως αιτήσεως ακυρώσεως κατά της ισχύος της άδειας εγκαταστάσεως ή της ΑΕΠΟ ή οποιασδήποτε βεβαίωσης, άδειας έγκρισης απαιτείται για την έκδοση της άδειας εγκατάστασης του σταθμού.
2. Οι ως άνω ρυθμίσεις επιβάλλονται διότι:
(α) Η παράταση της προθεσμίας ενεργοποίησης δεν οφείλεται σε αδράνεια ή υπαιτιότητα του κατόχου του σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά σε ένα γεγονός που δεν βρίσκεται στη σφαίρα επιρροής του.
(β) Πιο συγκεκριμένα, κατά λογική παραδοχή και κατά την κοινή πείρα, η εκκρεμοδικία κατά πράξεων που αφορούν την αδειοδότηση των σταθμών ΑΠΕ συνεπάγεται άμεσα σημαντικές καθυστερήσεις, ι ειδικά όσον αφορά τη χρηματοδότησή τους από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Και αυτό διότι, ενόψει της ιδιαίτερης πολυπλοκότητας και του σημαντικού κόστους των σταθμών ΑΠΕ, τα πιστωτικά ιδρύματα σε περίπτωση ύπαρξης οποιασδήποτε εκκρεμοδικίας λόγω ασκήσεως αιτήσεως ακυρώσεως (χωρίς καν να απαιτείται η έκδοση απόφασης αναστολής), δεν προχωρούν στη χρηματοδότηση των σταθμών από ΑΠΕ. Η εκκρεμοδικία συνεπάγεται επισφάλεια και αβεβαιότητα για τις τράπεζες, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η υλοποίηση ενός σταθμού μέχρι και την έκδοση δικαστικής απόφασης επί της αιτήσεως ακυρώσεως.
(γ) Άλλωστε, η εκκρεμοδικία που δημιουργείται, δεν αφορά σε κάποια ενέργεια ή διένεξη του επενδυτή. Αντιθέτως, αφορά στον έλεγχο της νομιμότητας της δράσης της δημόσιας διοίκησης, η οποία εξέδωσε την πράξη που έχει προσβληθεί με αίτηση ακυρώσεως. Στο πλαίσιο αυτό, ο επενδυτής-κάτοχος του σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας καλείται να υπερασπισθεί την πράξη που εξέδωσε η Διοίκηση προκειμένου να διασφαλίσει ότι μπορεί να ικανοποιήσει τα δικαιώματά του που απορρέουν από αυτήν. Η ως άνω διαδικασία επιφέρει σημαντική καθυστέρηση και αβεβαιότητα στην υλοποίηση ενός έργου, καθώς ο επενδυτής καλείται αρχικά να υπερασπισθεί τη νομιμότητα της δράσης της διοίκησης που εξέδωσε την πράξη προκειμένου εν συνεχεία, αφού περατωθεί η εκκρεμοδικία με την έκδοση της δικαστικής απόφασης, να μπορέσει να καταφέρει να χρηματοδοτήσει το έργο.
(δ) Πέραν των καθυστερήσεων λόγω των εκκρεμοδικιών, υπενθυμίζεται ότι η εκτέλεση των εργασιών για την κατασκευή των σταθμών ΑΠΕ (ιδίως των ΑΣΠΗΕ) πραγματοποιείται συνηθέστατα εντός δασών ή δασικών εκτάσεων, με αποτέλεσμα, εξαιτίας των όρων που επιβάλλονται με τις ΑΕΠΟ, να μην μπορούν να πραγματοποιηθούν οι εργασίες καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους (π.χ. απαγόρευση εκτέλεσης εργασιών κατά την περίοδο φωλεοποίησης 1.3.-31.7, και κατά τη διάρκεια των φθινοπωρινών μηνών για τη αποδημία των πτηνών κ.λπ.). Ως αποτέλεσμα, το χρονικό διάστημα υλοποίησης του σταθμού περιορίζεται και πάλι για λόγους που δεν οφείλονται στον κάτοχο του σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ.
(ε) Επιπλέον, η παράλειψη παράτασης της παραπάνω προθεσμίας χωρίς απομείωση έρχεται σε αντίθεση και με την αρχή της ίσης μεταχείρισης. Πιο συγκεκριμένα, με το άρθρο 56 παράγραφος 4 του ν. 4903/2022 είχε χορηγηθεί οριζόντια παράταση χωρίς καμμία επιβολή απομείωσης στους σταθμούς παραγωγής ΑΠΕ που είχαν ενταχθεί στο καθεστώς της λειτουργικής ενίσχυσης κατά την έναρξη ισχύος του εν λόγω νόμου στο πλαίσιο προηγούμενων διαγωνιστικών διαδικασιών της ΡΑΑΕΥ.
3. Για τους ίδιους λόγους παρίστανται αναγκαίες και οι ρυθμίσεις για τη μη εφαρμογή των απομειώσεων της Τιμής Αναφοράς και σε σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που έχουν ενταχθεί σε καθεστώς στήριξης με τη μορφή λειτουργικής ενίσχυσης, οι οποίοι περιλαμβάνουν κοινά συνοδά έργα με άλλους σταθμούς για τους οποίους υφίσταται εκκρεμοδικία.
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα.
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα
Επί του Άρθρου 56 – Τροποποίηση άρθρου 11Γ ν. 4685/2020
1. Με την προτεινόμενη τροποποίηση παρέχεται η δυνατότητα προσθήκης μονάδων αποθήκευσης αποκλειστικά σε υφιστάμενους και νέους σταθμούς φωτοβολταϊκής τεχνολογίας. Ωστόσο, η εξαίρεση αιολικών ή άλλης τεχνολογίας σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας συνιστά περιορισμό χωρίς ουσιαστική τεχνική ή λειτουργική βάση. Προτείνουμε η διατύπωση να επεκταθεί, ώστε να περιλαμβάνει όλους τους σταθμούς Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, ανεξαρτήτως τεχνολογίας, προκειμένου να διασφαλιστεί η ισότιμη ανάπτυξη και η βέλτιστη αξιοποίηση των δυνατοτήτων αποθήκευσης.
2. Σύμφωνα με το συγκεκριμένο άρθρο (παρ. 1), η ωφέλιμη χωρητικότητα των συστημάτων αποθήκευσης πρέπει να είναι τουλάχιστον ίση με μία (1) ώρα στην εγκατεστημένη ισχύ του αντίστοιχου φωτοβολταϊκού σταθμού.
Ωστόσο κρίνουμε σκόπιμο να καθορίζεται η διαστασιολόγηση του συστήματος αποθήκευσης κατά την ευχέρεια του κατόχου του έργου, ώστε να υπάρχει ευελιξία προσαρμογής στις τεχνικές και οικονομικές ανάγκες κάθε επένδυσης, χωρίς να επιβάλλονται περιορισμοί που ενδέχεται να δημιουργήσουν στρεβλώσεις στην αγορά.
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα.
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα
Το έργο αυτό εγείρει τα εξής ζητήματα:
Ι. Παράβαση της αρχής της προφύλαξης (άρθρο 191 ΣΛΕΕ):
Σύμφωνα με το ευρωπαϊκό δίκαιο, όταν υπάρχει αβεβαιότητα με βάση τους κινδύνους για το περιβάλλον και την υγεία, πρέπει να εφαρμόζεται η αρχή της προφύλαξης. Ωστόσο με το έργο αυτό παραβιάζεται η “θεμελιώδης συνταγματική βάση” της ΕΕ για την προστασία του περιβάλλοντος (άρθρο 191 ΣΛΕΕ), δεδομένου ότι η πρόταση και το σχέδιο αδειοδότησης δεν πληρούν τα κριτήρια που απαιτεί η Οδηγία 2009/31/ΕΚ ως εξειδικευμένος κανονισμός που εφαρμόζει αυτή την συνταγματική βάση για το CCS.
Γνωρίζουμε στην Επιτροπή ότι η CCS τεχνολογία ως μια πιθανή λύση για το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής πρέπει να αξιολογείται με βάση τους τοπικούς συγκεκριμένους κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία και τους κίνδυνους για το περιβάλλον. Η εκτίμηση αυτών των κινδύνων στην περίπτωση του Πρίνου εδράζεται σε μελέτες που συνέταξε η ίδια η εταιρεία. Πρέπει να ελεγχθεί εάν τηρήθηκαν οι σχετικές έννομες υποχρεώσεις, και ιδίως (ενδεικτικά):
(α) οι απορρέουσες από τα άρ. 4 παρ. 2 – 4, άρ. 5, άρ. 6 παρ. 3, άρ. 7 έως και 11, άρ. 26, και από το Παράρτημα Ι της εφαρμοστέας Οδηγίας 2009/31/ΕΚ,
(β) οι απορρέουσες από το πρωτογενές ενωσιακό δίκαιο (βλ. ιδίως 191 παρ. 2 ΣΛΕΕ), και
(γ) οι προκύπτουσες από τη συναφή νομολογία των ενωσιακών δικαστηρίων (βλ. ιδίως Τ-429/13 – σκέψη 109, Τ-141/00 – σκέψη 184, Τ-392/02 – σκέψη 121, Τ-584/13 – σκέψη 58, Τ-817/14 – σκέψη 51, Τ-257/07 – σκέψη 66, Τ-433/13 – σκέψη 102, Τ-31/07 – σκέψη 134, C-180/96 σκέψη 99) κυρίως σε σχέση με τους κινδύνους για το περιβάλλον και την ασφάλεια, αλλά και ως προς τη διαφάνεια και συμμέτοχη των πολιτών.
Γνωστοποιώ επίσης ότι η συστηματική υποβάθμιση (degradation) της αξιολόγησης των κινδύνων είναι διάχυτη σε όλες τις παραγράφους της αξιολόγησης της διακινδύνευσης (risk assessment). Αγνοείται πράγματι πλήρως η υπαρκτή πιθανότητα μεγάλου ατυχήματος ευρείας κλίμακας, τύπου SEVESO, για το οποίο δεν λαμβάνεται στην ΜΠΕ καμία απολύτως μέριμνα. Σημειώνω ότι με την χρησιμοποίηση των χερσαίων εγκαταστάσεων στη Νέα Καρβάλη και την επέκταση αυτών, η μονάδα αποθήκευσης CO₂ αποτελεί ενιαίο βιομηχανικό συγκρότημα που υπάγεται ούτως ή άλλως στις δεσμεύσεις και υποχρεώσεις των μονάδων SEVESO.
ΙΙ. Κίνδυνοι για το περιβάλλον και την ασφάλεια/Risk Assessment
Τεκτονική της Περιοχής
Η ΜΠΕ (σελίδες 10-84) στην τελική αξιολόγηση θεωρεί τον κίνδυνο σεισμικότητας ως αμελητέο. Η εταιρεία τοποθετεί την περιοχή στην σεισμική ζώνη κινδύνου Ι σύμφωνα με τον Ελληνικό Αντισεισμικό Κανονισμό (ΕΑΚ) παρόλο που αυτός ο κανονισμός δεν καλύπτει τα έργα υψηλού κινδύνου όπως φράγματα, πυρηνικά εργοστάσια και θαλάσσια έργα σαν το εξεταζόμενο. Στη ΜΠΕ αποσιωπώνται σημαντικά σεισμικά γεγονότα στην περιοχή, όπως ο σεισμός των 7.3 Richter στη Δράμα στις 05.05.1829 και οι σεισμοί ανάμεσα Θάσου και Αγίου Όρους της τάξης των > 6.0 Richter. Δεν υπάρχει ασεισμική περιοχή στην Ελλάδα. Η φυσική γεωλογική αποθήκη υφίσταται εδώ και εκατομμύρια χρόνια και δεν είναι ανθρώπινο έργο ώστε να σχεδιαστεί και να κατασκευαστεί όπως επιβάλλει ένας αντισεισμικός κανονισμός, όπως δηλαδή συμβαίνει για έργα κανονικού κινδύνου (ήτοι έργα, η ενδεχόμενη βλάβη των οποίων περιορίζεται στο ίδιο το έργο, στο περιεχόμενό του ή στην άμεση γειτονιά του). Ο κίνδυνος να διαταραχθεί η γεωλογική δομή της περιοχής από σεισμό ή από επαγόμενο σεισμό είναι πάντοτε υπαρκτός. Ασφαλώς, εάν η αποθήκευση του CO2 είχε τον ίδιο χρονικό ορίζοντα «ζωής» με την άντληση πετρελαίου (50 χρόνια), ο κίνδυνος θα ήταν περιορισμένος διότι ο σεισμός είναι ένα στοχαστικό φαινόμενο (η χρονική μεταβολή του δεν είναι γνωστή) και ως εκ τούτου προσεγγίζεται πιθανοτικά. Όσα αναφέρονται στη ΜΠΕ για ανυπαρξία σεισμικού κινδύνου είναι υποκειμενικές εκτιμήσεις στο επίπεδο του επιθυμητού και όχι επιστημονικά τεκμηριωμένες αποδείξεις. Στο έργο του Πρίνου δεν υπάρχει καμία δυνατότητα αποτίμησης του σεισμικού κινδύνου. Το επιπλέον πρόβλημα που δημιουργείται με την επαγομένη σεισμικότητα (ΜΠΕ 10.4.1.4.1) αυξάνει τον κίνδυνο διαρροής. Η εισπίεση CO2 σε γεωλογικούς σχηματισμούς δύναται να αυξήσει την πίεση στον γεωλογικό σχηματισμό προκαλώντας σεισμικά συμβατά, όπως στο έργο Salah Αλγερίας, όπου η πίεση έγχυσης υπερέβη το όριο θραύσης του πετρώματος και το έργου εγκαταλείφθηκε αν και θα αναπτυσσόταν σε ακατοίκητη περιοχή. Οι ενεργές τεκτονικές ζώνες στην περιοχή του έργου είναι οι εξής: Ρήγμα Χαλκιδικής/Βορείας Θάσου, Ρήγμα Βορείου Αιγαίου ανατολικά της Χαλκιδικής, Ρήγματα Σαμοθράκης, και Ρήγμα Αξιού Πολύκαστρου.
H εγγύτητα των ταμιευτήρων σε κατοικημένες περιοχές
H εγγύτητα των ταμιευτήρων με την ακτή σε συνδυασμό με την υψηλή σεισμικότητα της περιοχής συνηγορούν υπέρ της διακοπής του έργου, και αποτελούν το μείζον καίριο επιχείρημα των πολιτών της Θάσου, της Καβάλας, καθώς και της ευρύτερης περιοχής ενάντια στην υλοποίηση του CCS Prinos. Σε αντίθεση με τα ανάλογα έργα της Βορείου Θαλάσσης που βρίσκονται πάνω από 150 χιλιόμετρα από τις ακτές, η εγκατάσταση του Πρίνου βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής από πυκνοκατοικημένες ακτές, τις οποίες μάλιστα κατά τους θερινούς μήνες επισκέπτονται και εκατομμύρια άνθρωποι. Μια ξαφνική έκρηξη στον Πρίνο θα είχε λόγω των φυσικών ιδιοτήτων του CO2 (βαρύτερο από τον αέρα) καταστρεπτικές συνέπειες για την ζωή τεράστιου πλήθος ανθρώπων. Οι τοπικές κοινωνίες δεν πρέπει να λειτουργούν ως πεδίο δοκιμών ή ως πειραματόζωα για τεχνολογίες αμφίβολης απόδοσης και ασφάλειας.
Τα αποτελέσματα της έκθεσης του Institute for Energy Economics and Financial Analysis ακόμα και για τα CCS έργα της Νορβηγίας (Sleipner, Snohvit) που βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση από την ακτογραμμή είναι αρκετά προσεκτικά διατυπωμένα καθώς οι προβλέψεις των σχεδιαστών δεν επαληθεύτηκαν. Πόσο μάλλον περισσότερο παραβιάζεται η αρχή της προφύλαξης όταν μιλούμε για αποστάσεις από την ακτογραμμή από 4 (Θάσος) έως 8 (Καβάλα) μίλια; Το παράδειγμα της Ραβένας που αναφέρεται είναι διαφορετικό γιατί η εξέδρα απέχει 14 μίλια από τις ιταλικές ακτές. Η επιχειρηματολογία της ελληνικής κυβέρνησης ότι δεν έχουμε άλλο χώρο αποθήκευσης εκτός του Πρίνου αντίκειται στην αρχή της προφύλαξης (άρθρο 191 ΣΛΕΕ), ιδίως αν ληφθεί υπόψη η χωρική αφθονία που προσφέρουν οι εκτεταμένες θαλάσσιες περιοχές πέριξ της ηπειρωτικής Ελλάδας.
H εγγύτητα του ταμιευτήρα σε κατοικημένες περιοχές εγκυμονεί τεράστιους πρόσθετους κίνδυνους. Σε περίπτωση υλοποίησης του έργου η αρχή της προφύλαξης προϋποθέτει και ένα σχέδιο εκκένωσης των οικισμών που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση από τον ταμιευτήρα. Ο χρόνος προειδοποίησης θα εξαρτάται από την ποιότητα των συστημάτων monitoring του έργου. Ας μην γελιόμαστε. Ένα σχέδιο εκκένωσης είναι στην περίπτωση του Πρίνου, φυσικά αδύνατο γιατί δεν υπάρχουν υποδομές και ο κίνδυνος θα εκδηλώνεται ταχύτερα από οποιαδήποτε ανθρώπινη αντίδραση. Θα είναι οργανωτικά αδύνατο γιατί ένας μεγάλος και ανεξέλεγκτος αριθμός ανθρώπων πρέπει να αντιδράσει ταυτόχρονα και θα είναι και πρακτικά αδύνατο γιατί η καταστροφή θα εκδηλωθεί τόσο ξαφνικά που δεν υπάρχει χρόνος για οργανωμένη εκκένωση. Εδώ θα πρέπει να ξεκινήσουμε από την υπόθεση ότι θα απαιτούνται και δοκιμαστικές εκκενώσεις και μάλιστα σε περίοδο μεγάλης επισκεψιμότητας (Ιούλιο, Αύγουστο) όπου θα έχουμε χιλιάδες επισκέπτες. Αυτό είναι από την μια μεριά αδύνατο να πραγματοποιηθεί και από την άλλη θα αποτελέσει ένα τεράστιο εμπόδιο για όσους επιθυμούν να περάσουν τις διακοπές τους στο νησί. Έτσι οδηγούμαστε στο αποτέλεσμα να πλήττεται σοβαρά η σημερινή οικονομική βάση της νήσου, η οποία βασίζεται στον τουρισμό.
Ανεπάρκειες της εκτίμησης κινδύνων που περιλαμβάνονται στην ΜΠΕ
Κανένα γεωλογικό σύστημα δεν μπορεί να θεωρηθεί απολύτως σταθερό σε βάθος αιώνων. Όσο αφορά συγκεκριμένα τον Πρίνο, βρίσκεται σε εξέλιξη μελέτη (σελίδα 10-300 ΜΠΕ) για να επιβεβαιωθεί εάν τα στρώματα είναι κατάλληλα ως αποθήκη συγκράτησης του CO2. Η πληρότητα του φακέλου αδειοδότησης και της ΜΠΕ επιτάσσει, κατά μείζονα λόγο, την μη εξάρτηση από μελέτες που δεν έχουν πραγματοποιηθεί. π.χ. σύμφωνα με την ΜΠΕ από τις 76 γεωτρήσεις του Πρίνου, οι 29 εκτιμώνται χαμηλού κινδύνου, οι είναι εκτός δομής , οι 28 θεωρούνται ανεκτές (μέτριου κίνδυνου) και οι υπόλοιπες 12 θεωρούνται μη αποδεκτές (υψηλού κίνδυνου). Γενικά, η καταγραφή των πιθανών κινδύνων στη ΜΠΕ (στην οποία η Οδηγία 2009/31/ΕΚ δίνει μεγάλη έμφαση) είναι γενικόλογη, αόριστη, και ανεπαρκής.
Όλα αυτά ενισχύουν το ενδεχόμενο διαφυγής CO2.
Η αντιμετώπιση των συγκεκριμένων κινδύνων διαρροής CO2 παραπέμπεται σε μελλοντικές μελέτες και γενεές. Ωστόσο, η ΜΠΕ οφείλει να τηρεί την ενωσιακή νομοθεσία, η οποία προτάσσει σαφώς την αρχή της προφύλαξης. Δεν υφίστανται ποσοτικές εκτιμήσεις των πιθανοτήτων με βάση τα τεχνικά χαρακτηριστικά του έργου, ούτε αναφορά σε μέτρα πρόληψης ή και αντιμετώπισης των κινδύνων.
Η αξιολόγηση της καταλληλόλητας του γεωλογικού σχηματισμού για την αποθήκευση CΟ2 υλοποιείται αποκλειστικά από στοιχεία της τεχνικής ομάδας της Energean, δηλαδή η ENERGEAN εκτελεί, η ENERGEAN ελέγχει, και η ENERGEAN παρέχει εγγυήσεις τις οποίες και θεωρεί επαρκείς για τη διασφάλιση της καταλληλότητας του γεωλογικού σχηματισμού, παρότι η Energean δεν διαθέτει εμπειρία στην αποθήκευση CO2.9 Τόσο η περιγραφή, η αξιολόγηση, και ο υπολογισμός των υπολειπόμενων κινδύνων (residual risks) όσο και η διαχείριση τους απουσιάζουν παντελώς. Οι κίνδυνοι αυτοί αναφέρονται στις ανεξέλεγκτες διαρροές CO₂ από το αποθετήριο, απρόβλεπτες γεωλογικές αστάθειες, πιθανές επιπτώσεις στο περιβάλλον ή/και τους ανθρώπους.
Χωροταξικός σχεδιασμός
Στην Ελλάδα δεν υπάρχει ειδικό χωροταξικό σχέδιο για την αποθήκευση CO₂. Αυτό το θεσμικό κενό δεν το κάλυψε η Energean αλλά το παρέκαμψε ουσιωδώς. Πράγματι, παρουσιάζει την αποθήκευση CO₂ όχι ως νέα δραστηριότητα, αλλά ως συνέχεια της ήδη υπάρχουσας εκμετάλλευσης πετρελαίου στον ίδιο γεωλογικό χώρο. Με αυτόν τον τρόπο, η εταιρεία στηρίχθηκε σε τρεις βάσεις: 1) στην παραχώρηση υδρογονανθράκων που ήδη κατέχει, 2) στον ειδικό νόμο για το CCS (ν. 4062/2012), και 3) στη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης (ν. 4014/2011). Επιπλέον, χρησιμοποίησε το επιχείρημα της στρατηγικής σημασίας για την ενεργειακή μετάβαση, επικαλούμενη το ΕΣΕΚ και το Ευρωπαϊκό Green Deal.
Η Energean ισχυρίζεται ότι η σχεδιαζόμενη μονάδα είναι συμβατή με τις γενικές κατευθύνσεις περί κλιματικής αλλαγής, ενώ δεν προβλέπεται κάτι τέτοιο από το Χωροταξικό. Βεβαίως, λόγω της ιδιαιτερότητας του έργου (αναπτύσσεται σε περιοχή NATURA) επιβάλλεται και η εκπόνηση δεύτερης μελέτης περί της «Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης» που εξειδικεύει τα θέματα της περιβαλλοντικής διαχείρισης, τόσο κατά την διάρκεια κατασκευής του έργου, όσο και κατά εκείνη της λειτουργίας του. Στο Περιφερειακό Χωροταξικό Σχέδιο για τη Θάσο αναφέρεται:
Ενισχύεται ο τουρισμός, με τη διαφύλαξη της φυσιογνωμίας του νησιού ως τοπικής ταυτότητας και τουριστικού πόρου και δίδεται προτεραιότητα στην προστασία των αλιευτικών πεδίων σε σχέση με άλλες δραστηριότητες που ασκούνται στο θαλάσσιο χώρο, όπως οι θαλάσσιες μεταφορές και η εξόρυξη υδρογονανθράκων. Επιπλέον, στη ΜΠΕ εσφαλμένα αναφέρεται ότι σύμφωνα με το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Δήμου Καβάλας η περιοχή των χερσαίων εγκαταστάσεων του Έργου εμπίπτει εντός «Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης Παραγωγικών Δραστηριοτήτων Δευτερογενούς Τομέα». Η συγκεκριμένη περιοχή (εγκαταστάσεις ΣΙΓΜΑ) είναι χαρακτηρισμένη ως Ζώνη Ανάπτυξης μη οχλουσών Δραστηριοτήτων Δευτερογενούς Τομέα.
Συγκρούσεις χρήσης του περιβάλλοντος: Απειλή για το Υδάτινο περιβάλλον τον τουρισμό και την αλιεία
Η ΜΠΕ εκκινεί τις περισσότερες εκτιμήσεις της από το best case scenario και δεν αναμένει περιορισμό και αρνητικές επιπτώσεις στις υφιστάμενες δραστηριότητες, δηλαδή δεν αναμένει να δημιουργηθούν αξιοσημείωτα αρνητικά δευτερογενή αποτελέσματα στον τουρισμό, την αλιεία, και το θαλάσσιο περιβάλλον. Τυχόν διαρροή CO2 από υποθαλάσσια εγκατάσταση αποθήκευσης CCS θα μπορούσε σε σημαντικό βαθμό να βλάψει μακροπρόθεσμα τα θαλάσσια οικοσυστήματα. Ειδικότερα, τυχόν διαρροή CΟ2 θα οδηγήσει σε οξίνιση του ύδατος με απρόβλεπτες συνέπειες στο θαλάσσιο περιβάλλον και φυσικά και την αλιεία. Περαιτέρω, η οξίνιση οδηγεί τοπικά σε ραγδαία ελάττωση της βιοποικιλότητας, καθώς ελάχιστα είδη επιζούν σε υδάτινο περιβάλλον με υψηλή περιεκτικότητα σε CO2. Σε περίπτωση που οι βιότοποι αναπαραγωγής των ψαριών καταστραφούν και οι τροφικές αλυσίδες αλλοιωθούν, τότε θα προκληθεί σοβαρή και ανεπανόρθωτη βλάβη στην παράκτια και βαθιά αλιεία. Περαιτέρω, τα αποτελέσματα της εισπίεσης CΟ2 σε αλατούχα υδροφόρα στρώματα εξακολουθούν να είναι ορατά σε αποστάσεις περίπου 100 χιλιομέτρων, και επομένως μπορούν να επηρεάσουν και την ηπειρωτική χώρα. Κατά συνέπεια, τα αλατούχα νερά των σχηματισμών θα μπορούσαν επίσης να συμπιεστούν άνωθεν και να διεισδύσουν στους υπόγειους υδροφορείς που περιέχουν γλυκό νερό, αλατοποιώντας τους και καθιστώντας τους ακατάλληλους για ανθρώπινη χρήση, γεγονός ακραία επικίνδυνο σε εποχές λειψυδρίας όπως η τρέχουσα. Ο κίνδυνος αυτός εντείνεται ακόμη περισσότερο αν λάβουμε υπόψη ότι η Θάσος απέχει μόνο μερικά χιλιόμετρα από τον ταμιευτήρα, και μεγάλο ποσοστό του πόσιμου νερού αντλείται από γεωτρήσεις. Αυτός ο κίνδυνος δεν υφίσταται σε έργα CCS τα οποία υλοποιούνται μακριά από ακτές. Επιπλέον, το πρόβλημα της αέριας ρύπανσης θα επιδεινωθεί λόγω του γεγονότος ότι στην ευρύτερη περιοχή της Καβάλας η επιβάρυνση από οξείδια του θείου και αζώτου είναι τεράστια. Η δε υψηλή συγκέντρωση ραδιενεργού φωσφόγυψου ως αποβλήτου της βιομηχανίας λιπασμάτων Νέας Καρβάλης που μέσω του υδροφόρου ορίζοντα επικοινωνεί με τη θάλασσα συμπληρώνει την εικόνα της επιβάρυνσης.
ΙΙΙ. Διαφάνεια και συμμετοχή πολιτών – Δημοκρατικό έλλειμμα
Η Οδηγία 2009/31/ΕΚ για την αποθήκευση CO₂ και η ελληνική μεταφορά της (Ν. 3851/2010, ΠΔ 51/2012) προβλέπουν την τήρηση διαδικασιών αδειοδότησης με βάση Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), δημόσια διαβούλευση, και δυνατότητα υποβολής παρατηρήσεων από πολίτες και τοπικούς φορείς. Η Energean υπέβαλε Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) για το έργο, η οποία τέθηκε σε διαβούλευση μέσω του συστήματος Ηλεκτρονικής Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης (ΗΠΜ). Υπήρξαν κάποιες ανακοινώσεις και παρουσιάσεις, κυρίως σε επίπεδο ΥΠΕΝ και Τύπου, αλλά όχι εκτενείς ανοιχτές διαβουλεύσεις σε τοπικό επίπεδο. Είναι γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση έχει κρατήσει την κοινωνία στο σκοτάδι σχετικά με το κόστος που συνδέεται με το CCS και τους σοβαρούς κινδύνους για το περιβάλλον, την υγεία και το κλίμα. Όλα αυτά αποτελούν μέρος των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι της περιοχής. Οι τοπικές κοινωνίες (Θάσος, Καβάλα, Αλεξανδρούπολη) δεν έχουν ενημερωθεί επαρκώς, ούτε βεβαίως έχουν συμμετάσχει στη λήψη αποφάσεων. Η περιβαλλοντική μελέτη συντάχθηκε απολύτως ερήμην της τοπικής κοινωνίας. Με αυτόν τον τρόπο καταστρατηγείται και η Συνθήκη του Ααρχους για την ενημέρωση και πληροφόρηση του κοινού. Μάλιστα, δημιουργεί σοβαρές υποψίες η βιασύνη με την οποία η ΜΠΕ αποσύρθηκε από το σύστημα του ΗΠΜ λίγο μετά την ημερομηνία περάτωσης της διαβούλευσης. Για αυτούς τους λόγους, η τοπική κοινωνία έχει πολλές φορές εκφράσει ανησυχίες για την ασφάλεια και για την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, καθότι δεν υπήρξε ευρεία και διαρκής ενημέρωση και συμμετοχή των πολιτών. Οι διαδικασίες έμειναν σε μεγάλο βαθμό κεντρικά ελεγχόμενες, χωρίς ενεργό διάλογο με πολίτες και φορείς της περιοχής. Τυπικά υπήρξε διαβούλευση (μέσω ΜΠΕ και θεσμικών διαδικασιών), ουσιαστικά όμως, η συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας ήταν εξαιρετικά περιορισμένη, χωρίς συστηματική διαφάνεια και ουσιαστικό διάλογο. Αυτό δημιούργησε ένα τεράστιο έλλειμμα κοινωνικής αποδοχής (social license to operate).
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα
Παράταση προθεσμιών ηλέκτρισης σταθμών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας – Τροποποίηση περ. α) παρ. 2 άρθρου 126 ν. 5106/2024
Άρθρο 63
Παράταση προθεσμιών ηλέκτρισης σταθμών Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας – Τροποποίηση περ. α) παρ. 2 άρθρου 126 ν. 5106/2024
Στην περ. α) της παρ. 2 του άρθρου 126 του ν. 5106/2024 (Α΄ 63), περί ενεργειακών προθεσμιών, στο πρώτο εδάφιο οι λέξεις «δώδεκα (12) μήνες» αντικαθίστανται από τις λέξεις «είκοσι τέσσερις (24) μήνες», β) στο τελευταίο εδάφιο: βα) οι λέξεις «μετά την παράταση των τριών (3) μηνών» αντικαθίστανται από τις λέξεις «από τον τέταρτο έως τον δωδέκατο μήνα», ββ) οι λέξεις «για κάθε μήνα καθυστέρησης και μέχρι ανώτατου συνολικού ορίου δέκα τοις εκατό (10%)» αντικαθίστανται από τις λέξεις «για κάθε μήνα παράτασης και αν ενεργοποιηθεί μετά τον δωδέκατο μήνα, η Τιμή Αναφοράς που καταλαμβάνει τον σταθμό αυτό απομειώνεται περαιτέρω κατά ένα τοις εκατό (1%), για κάθε εξάμηνο παράτασης», γ) προστίθεται νέα περίπτωση υπό στοιχείο αα), και η περ. α) διαμορφώνεται ως εξής:
«α) Παρατείνονται μέχρι και είκοσι τέσσερις (24) μήνες οι προθεσμίες για την ενεργοποίηση της σύνδεσης των σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. που επιλέγονται για ένταξη σε καθεστώς στήριξης με τη μορφή λειτουργικής ενίσχυσης μέσω ανταγωνιστικών διαδικασιών του άρθρου 7 του ν. 4414/2016 (Α’ 149), εφόσον τουλάχιστον έναν (1) μήνα πριν από τη λήξη των ως άνω προθεσμιών, οι κάτοχοι αυτών υποβάλλουν στη Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (Ρ.Α.Α.Ε.Υ.), τις συμβάσεις που έχουν συναφθεί για την προμήθεια του κύριου εξοπλισμού του έργου. Στην περίπτωση υποβολής των συμβάσεων του πρώτου εδαφίου, η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. ενημερώνει τον κάτοχο για παράταση, την οποία κοινοποιεί στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στον Διαχειριστή Α.Π.Ε. και Εγγυήσεων Προέλευσης και στον αρμόδιο Διαχειριστή. Αν σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. ενταχθεί στις ευνοϊκές προβλέψεις της παρούσας για παράταση των προθεσμιών ενεργοποίησης, η Τιμή Αναφοράς που καταλαμβάνει τον σταθμό αυτό απομειώνεται κατά ποσοστό τρία τοις εκατό (3%) με παράλληλη παράταση των προθεσμιών για την ενεργοποίηση των σταθμών του πρώτου εδαφίου κατά τρεις (3) μήνες. Αν η σύνδεση του σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. ενεργοποιηθεί από τον τέταρτο έως τον δωδέκατο μήνα, η Τιμή Αναφοράς που καταλαμβάνει τον σταθμό αυτό απομειώνεται περαιτέρω κατά ένα τοις εκατό (1%), για κάθε μήνα παράτασης και αν ενεργοποιηθεί μετά τον δωδέκατο μήνα, η Τιμή Αναφοράς που καταλαμβάνει τον σταθμό αυτό απομειώνεται περαιτέρω κατά ένα τοις εκατό (1%), για κάθε εξάμηνο παράτασης.
αα) Οι ως άνω απομειώσεις της Τιμής Αναφοράς δεν εφαρμόζονται για εκείνους τους σταθμούς για τους οποίους υφίσταται ή υφίστατο εκκρεμοδικία, κατόπιν ασκήσεως αιτήσεως ακυρώσεως της άδειας εγκατάστασης ή της Απόφασης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων. Το προηγούμενο εδάφιο εφαρμόζεται και στην περίπτωση σταθμών, οι οποίοι περιλαμβάνουν κοινά συνοδά έργα (κοινά έργα επέκτασης Υ/Σ, έργα οδοποιίας, έργα δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας κ.ά.) με άλλους σταθμούς, για τους οποίους υφίσταται ή υφίστατο εκκρεμοδικία σύμφωνα με το προηγούμενο εδάφιο. Στις ως άνω περιπτώσεις, οι κάτοχοι των σταθμών, υποβάλλουν στην Ρ.Α.Α.Ε.Υ. τα έγγραφα (δικόγραφα, δικαστικής αποφάσεις, πιστοποιητικά Δικαστηρίου κ.λπ.) από τα οποία προκύπτει η ως άνω εκκρεμοδικία και η Ρ.Α.Α.Ε.Υ. τους ενημερώνει για την μη εφαρμογή των ως άνω απομειώσεων, κοινοποιώντας στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, στον Διαχειριστή Α.Π.Ε. και Εγγυήσεων Προέλευσης και στον αρμόδιο Διαχειριστή.».
ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑΣ ΜΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΑΠΟΜΕΙΩΣΕΩΝ ΤΗΣ ΤΙΜΗΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΣΕ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΠΟΥ ΥΦΙΣΤΑΤΟ ΕΚΚΕΜΟΔΙΚΙΑ
1. Οι ρυθμίσεις του άρθρου 63 του υπό διαβούλευση σχεδίου νόμου πρέπει να τροποποιηθούν. Πιο συγκεκριμένα πρέπει να προβλεφθεί ότι οι απομειώσεις της Τιμής Αναφοράς λόγω παράτασης των προθεσμιών για την ενεργοποίηση της σύνδεσης σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από Α.Π.Ε. που επιλέγονται για ένταξη σε καθεστώς στήριξης με τη μορφή λειτουργικής ενίσχυσης μέσω ανταγωνιστικών διαδικασιών, δεν καταλαμβάνουν και σταθμούς ΑΠΕ για τους οποίους υφίστατο ή υφίσταται εκκρεμοδικία, κατόπιν ασκήσεως αιτήσεως ακυρώσεως κατά της ισχύος της άδειας εγκαταστάσεως ή της ΑΕΠΟ ή οποιασδήποτε βεβαίωσης, άδειας έγκρισης απαιτείται για την έκδοση της άδειας εγκατάστασης του σταθμού.
2. Οι ως άνω ρυθμίσεις επιβάλλονται διότι:
(α) Η παράταση της προθεσμίας ενεργοποίησης δεν οφείλεται σε αδράνεια ή υπαιτιότητα του κατόχου του σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά σε ένα γεγονός που δεν βρίσκεται στη σφαίρα επιρροής του.
(β) Πιο συγκεκριμένα, κατά λογική παραδοχή και κατά την κοινή πείρα, η εκκρεμοδικία κατά πράξεων που αφορούν την αδειοδότηση των σταθμών ΑΠΕ συνεπάγεται άμεσα σημαντικές καθυστερήσεις, ι ειδικά όσον αφορά τη χρηματοδότησή τους από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Και αυτό διότι, ενόψει της ιδιαίτερης πολυπλοκότητας και του σημαντικού κόστους των σταθμών ΑΠΕ, τα πιστωτικά ιδρύματα σε περίπτωση ύπαρξης οποιασδήποτε εκκρεμοδικίας λόγω ασκήσεως αιτήσεως ακυρώσεως (χωρίς καν να απαιτείται η έκδοση απόφασης αναστολής), δεν προχωρούν στη χρηματοδότηση των σταθμών από ΑΠΕ. Η εκκρεμοδικία συνεπάγεται επισφάλεια και αβεβαιότητα για τις τράπεζες, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η υλοποίηση ενός σταθμού μέχρι και την έκδοση δικαστικής απόφασης επί της αιτήσεως ακυρώσεως.
(γ) Άλλωστε, η εκκρεμοδικία που δημιουργείται, δεν αφορά σε κάποια ενέργεια ή διένεξη του επενδυτή. Αντιθέτως, αφορά στον έλεγχο της νομιμότητας της δράσης της δημόσιας διοίκησης, η οποία εξέδωσε την πράξη που έχει προσβληθεί με αίτηση ακυρώσεως. Στο πλαίσιο αυτό, ο επενδυτής-κάτοχος του σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας καλείται να υπερασπισθεί την πράξη που εξέδωσε η Διοίκηση προκειμένου να διασφαλίσει ότι μπορεί να ικανοποιήσει τα δικαιώματά του που απορρέουν από αυτήν. Η ως άνω διαδικασία επιφέρει σημαντική καθυστέρηση και αβεβαιότητα στην υλοποίηση ενός έργου, καθώς ο επενδυτής καλείται αρχικά να υπερασπισθεί τη νομιμότητα της δράσης της διοίκησης που εξέδωσε την πράξη προκειμένου εν συνεχεία, αφού περατωθεί η εκκρεμοδικία με την έκδοση της δικαστικής απόφασης, να μπορέσει να καταφέρει να χρηματοδοτήσει το έργο.
(δ) Πέραν των καθυστερήσεων λόγω των εκκρεμοδικιών, υπενθυμίζεται ότι η εκτέλεση των εργασιών για την κατασκευή των σταθμών ΑΠΕ (ιδίως των ΑΣΠΗΕ) πραγματοποιείται συνηθέστατα εντός δασών ή δασικών εκτάσεων, με αποτέλεσμα, εξαιτίας των όρων που επιβάλλονται με τις ΑΕΠΟ, να μην μπορούν να πραγματοποιηθούν οι εργασίες καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους (π.χ. απαγόρευση εκτέλεσης εργασιών κατά την περίοδο φωλεοποίησης 1.3.-31.7, και κατά τη διάρκεια των φθινοπωρινών μηνών για τη αποδημία των πτηνών κ.λπ.). Ως αποτέλεσμα, το χρονικό διάστημα υλοποίησης του σταθμού περιορίζεται και πάλι για λόγους που δεν οφείλονται στον κάτοχο του σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ.
(ε) Επιπλέον, η παράλειψη παράτασης της παραπάνω προθεσμίας χωρίς απομείωση έρχεται σε αντίθεση και με την αρχή της ίσης μεταχείρισης. Πιο συγκεκριμένα, με το άρθρο 56, παράγραφος 4 του ν. 4903/2022 είχε χορηγηθεί οριζόντια παράταση χωρίς καμμία επιβολή απομείωσης στους σταθμούς παραγωγής ΑΠΕ που είχαν ενταχθεί στο καθεστώς της λειτουργικής ενίσχυσης κατά την έναρξη ισχύος του εν λόγω νόμου στο πλαίσιο προηγούμενων διαγωνιστικών διαδικασιών της ΡΑΑΕΥ.
3. Για τους ίδιους λόγους παρίστανται αναγκαίες και οι ρυθμίσεις για τη μη εφαρμογή των απομειώσεων της Τιμής Αναφοράς και σε σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που έχουν ενταχθεί σε καθεστώς στήριξης με τη μορφή λειτουργικής ενίσχυσης, οι οποίοι περιλαμβάνουν κοινά συνοδά έργα με άλλους σταθμούς για τους οποίους υφίσταται εκκρεμοδικία.
Κυνδυνος. Δηλώνω την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει πολύ σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα. Κινδυνεύει το νησί
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα.
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα
Κινδυνεύει το νησί. Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα. Κινδυνεύει το νησί
Δηλώνω ρητά την εναντίωσή μου στο έργο της αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο, καθώς θεωρώ ότι ενέχει σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και κινδύνους για την ίδια την ανθρώπινη ζωή. Ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται με προχειρότητα ή χωρίς σεβασμό προς την τοπική κοινωνία. Επιθυμούμε να σταματήσει άμεσα κάθε σχετική ενέργεια και να μην επιτραπεί σε καμία εταιρεία να παίζει με τις ζωές μας και με το μέλλον του τόπου μας. Η προστασία του περιβάλλοντος και της υγείας μας οφείλει να αποτελεί απόλυτη προτεραιότητα