Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών

ΜΕΡΟΣ Α΄

ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α’

ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Άρθρο 1

Σκοπός

Σκοπός του Μέρους Α’ είναι ο καθορισμός πολυετούς στρατηγικού προγραμματισμού χρηματοδότησης και παρακολούθησης των αναπτυξιακών παρεμβάσεων στην ελληνική επικράτεια, η ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ελληνικής οικονομίας και η εδραίωση κοινωνικά δίκαιης ανάπτυξης.

Άρθρο 2

Αντικείμενο

Αντικείμενο του Μέρους Α’ είναι:

α) η υιοθέτηση ενός αυτοτελούς, ενιαίου και σύγχρονου νομοθετικού πλαισίου για το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (Ε.Π.Α.),

β) η θέσπιση ενός ολοκληρωμένου πλαισίου κανόνων που διέπουν την κατάρτιση, τον συντονισμό, τη διαχείριση, τη χρηματοδότηση, την παρακολούθηση, τον έλεγχο και την εφαρμογή των αναπτυξιακών παρεμβάσεων που υλοποιούνται στο πλαίσιο του Ε.Π.Α.,

γ) ο καθορισμός της διάρκειας της Προγραμματικής Περιόδου του Ε.Π.Α.,

δ) η εναρμόνιση της στοχοθεσίας και του προσανατολισμού του Ε.Π.Α. με τις σύγχρονες εθνικές και ευρωπαϊκές προτεραιότητες,

ε) η αναλυτική αποτύπωση των επιλέξιμων προς χρηματοδότηση δράσεων και δαπανών,

στ) η ενίσχυση των υποστηρικτικών μηχανισμών αξιολόγησης των προτάσεων έργων,

ζ) η εναρμόνιση του ρυθμού ένταξης των έργων με τις ετήσιες και μεσοπρόθεσμες δημοσιονομικές δυνατότητες,

η) η συστηματοποίηση των ελέγχων και η ενίσχυση των μηχανισμών ελέγχων,

θ) η θέσπιση μηχανισμού διακυβέρνησης για την εξειδίκευση, την παρακολούθηση και τον συντονισμό των Προγραμμάτων που περιλαμβάνει το Ε.Π.Α.,

ι) η ενίσχυση των Υπηρεσιών Διαχείρισης, και

ια) η θέσπιση περιόδου ολοκλήρωσης του Προγράμματος, καθώς και κανόνων για την ολοκλήρωση των έργων που έχουν ενταχθεί.

Άρθρο 3

Ορισμοί

Για την εφαρμογή του Μέρους Α’ ισχύουν οι ακόλουθοι ορισμοί:

α) «Aναπτυξιακό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (Α.Π.Δ.Ε.)»: Ο μηχανισμός μέσω του οποίου χρηματοδοτείται η αναπτυξιακή πολιτική της χώρας από τον Προϋπολογισμό Δημοσίων Επενδύσεων.

β) «Αναπτυξιακοί στόχοι»: Οι στρατηγικά καθορισμένες επιδιώξεις του άρθρου 4, που στοχεύουν στην οικονομική, κοινωνική, περιβαλλοντική και θεσμική πρόοδο της χώρας, μέσω παρεμβάσεων που χρηματοδοτούνται από το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (Ε.Π.Α.).

γ) «Δείκτες Ε.Π.Α.»: Το μέσο μέτρησης της προόδου, των παραδοτέων και των επιδράσεων των χρηματοδοτούμενων παρεμβάσεων προς τους τιθέμενους στόχους και προτεραιότητες.

δ) «Δημοσιονομικές διορθώσεις»: Οι μεταβολές που επιβάλλονται, συνεπεία παρατυπίας, και συνίστανται στη μείωση ή ακύρωση μέρους ή του συνόλου της δημόσιας δαπάνης σε ένα έργο ή σε μια πράξη.

ε) «Δικαιούχος»: Ο φορέας, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την υλοποίηση του έργου. Ο Δικαιούχος δύναται να είναι διαφορετικός από τον κύριο του έργου, όπως αυτός ορίζεται στην περ. ιε), εφόσον αυτό προκύπτει από την προγραμματική σύμβαση ή άλλο έγγραφο αρμόδιου οργάνου του κυρίου του έργου, για την υλοποίηση έργου από άλλον φορέα. Ενδεικτικά δικαιούχος δύναται να είναι:

εα) Οργανισμός δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου ή διεθνής οργανισμός, ή οντότητα με ή χωρίς νομική προσωπικότητα,

εβ) σε Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (Σ.Δ.Ι.Τ.), ο δημόσιος φορέας ο οποίος είναι υπεύθυνος για την υλοποίηση του έργου Σ.Δ.Ι.Τ., ήτοι ο κύριος του έργου ή άλλος δημόσιος φορέας που έχει αναλάβει τη σχετική αρμοδιότητα βάσει εγγράφου,

εγ) στο πλαίσιο των κρατικών ενισχύσεων, το φυσικό ή νομικό πρόσωπο που λαμβάνει την ενίσχυση,

εδ) στο πλαίσιο των ενισχύσεων ήσσονος σημασίας που χορηγούνται σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2023/2831 της Επιτροπής, της 13ης Δεκεμβρίου 2023, σχετικά με την εφαρμογή των άρθρων 107 και 108 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας (Σειρά L), τον Κανονισμό (ΕΕ) 717/2014 της Επιτροπής, της 27ης Ιουλίου 2014, σχετικά με την εφαρμογή των άρθρων 107 και 108 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας στους τομείς της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας (L 190), τον Κανονισμό (ΕΕ) 2023/2832 της Επιτροπής, της 13ης Δεκεμβρίου 2023, σχετικά με την εφαρμογή των άρθρων 107 και 108 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας οι οποίες χορηγούνται σε επιχειρήσεις που παρέχουν υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος (Σειρά L) και τον Κανονισμό (ΕΕ) 1408/2013 της Επιτροπής, της 18ης Δεκεμβρίου 2013, σχετικά με την εφαρμογή των άρθρων 107 και 108 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας («de minimis») στον γεωργικό τομέα (L 352), ο φορέας που χορηγεί την ενίσχυση,

εε) στο πλαίσιο των χρηματοδοτικών μέσων, ο φορέας που υλοποιεί το ταμείο χαρτοφυλακίου ή η υπηρεσία διαχείρισης που διαχειρίζεται το χρηματοδοτικό μέσο.

στ) «Εγχειρίδιο Διαδικασιών Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου (Σ.Δ.Ε.)»: Το σύνολο των διαδικασιών για τη διαχείριση και υλοποίηση των προγραμμάτων του Ε.Π.Α., καθώς και των τυποποιημένων εντύπων, όπως προσκλήσεων, τεχνικών δελτίων, αποφάσεων, εκθέσεων και αναφορών, οδηγών, οδηγιών και εγκυκλίων που εξειδικεύουν την απόφαση για την ορθή και αποτελεσματική εφαρμογή του Ε.Π.Α..

ζ) «Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (Ε.Π.Α.)»: Το πολυετές πρόγραμμα σχεδιασμού, χρηματοδότησης και υλοποίησης δράσεων που χρηματοδοτούνται από τους εθνικούς πόρους του Α.Π.Δ.Ε., το οποίο περιλαμβάνει τους στόχους του εθνικού μεσοπρόθεσμου αναπτυξιακού προγραμματισμού.

η) «Ειδικό πρόγραμμα»: Πρόγραμμα αναπτυξιακών και επενδυτικών παρεμβάσεων ή παρεμβάσεων για την αποκατάσταση ζημιών ή την αντιμετώπιση κρίσεων, στο χρηματοδοτικό σχήμα του οποίου μπορεί να συμμετέχουν χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, αναπτυξιακές τράπεζες, δημόσια και ιδιωτικά ιδρύματα ειδικού χρηματοδοτικού σκοπού και επενδυτικά ταμεία.

θ) «Ειδικός στόχος»: Υποδιαίρεση του αναπτυξιακού στόχου, ο οποίος εξειδικεύει και συγκεκριμενοποιεί την επιδίωξη των παρεμβάσεων.

ι) «Ενδιάμεσος φορέας διαχείρισης»: Δημόσιος ή ιδιωτικός φορέας που ενεργεί υπό την ευθύνη υπηρεσίας διαχείρισης και εκτελεί λειτουργίες ή καθήκοντα για λογαριασμό της υπηρεσίας διαχείρισης, με ή χωρίς διάθεση πόρων.

ια) «Επιλέξιμη δημόσια δαπάνη Ε.Π.Α.»: Ο προϋπολογισμός του έργου που επιβαρύνει την εκάστοτε Προγραμματική Περίοδο Ε.Π.Α.

ιβ) «Έργα με μακροχρόνιες δεσμεύσεις»: Κατηγορία έργων, των οποίων η συμβατική διάρκεια της νομικής δέσμευσης εκτείνεται σε περισσότερες από μία προγραμματικές περιόδους. Ενδεικτικές περιπτώσεις έργων αυτής της κατηγορίας είναι οι συμβάσεις παραχώρησης, οι Σ.Δ.Ι.Τ., οι δανειακές συμβάσεις, τα καθεστώτα αναπτυξιακού νόμου, οι δράσεις κρατικής αρωγής.

ιγ) «Έργα στρατηγικής σημασίας» ή «εμβληματικά έργα»: Τα έργα, τα οποία χαρακτηρίζονται ως έργα στρατηγικής σημασίας ή εμβληματικά έργα από τον φορέα πολιτικής, λαμβάνοντας υπόψη κριτήρια, όπως η μεγάλη συνεισφορά του έργου στην επίτευξη των ειδικών στόχων του Προγράμματος, η σημασία του έργου σε εθνικό ή τοπικό επίπεδο, η μοναδικότητά του, ο καινοτόμος χαρακτήρας του και το οικονομικό του μέγεθος σε σχέση με τους πόρους της προτεραιότητας του Προγράμματος, στην οποία εντάσσονται.

ιδ) «Εφαρμοστέο δίκαιο»: Το εκάστοτε ισχύον, εθνικό δίκαιο και το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

ιε) «Κύριος έργου»: Ο φορέας που έχει την αρμοδιότητα εκτέλεσης του έργου και για λογαριασμό του οποίου καταρτίζεται η σύμβαση ή κατασκευάζεται το έργο και ο οποίος έχει και την κυριότητα αυτού.

ιστ) «Μη επιλέξιμη δημόσια δαπάνη Ε.Π.Α.»: Η διαφορά μεταξύ της συνολικής δημόσιας δαπάνης Α.Π.Δ.Ε. και της επιλέξιμης δημόσιας δαπάνης Ε.Π.Α.. Αφορά σε δημόσια δαπάνη του Α.Π.Δ.Ε. που δεν είναι επιλέξιμη για χρηματοδότηση κατά την εκάστοτε Προγραμματική Περίοδο, κρίνεται, όμως, απαραίτητη για την υλοποίηση του έργου και εγγράφεται στο Α.Π.Δ.Ε. Ενδεικτικά ως μη επιλέξιμες δημόσιες δαπάνες Ε.Π.Α. νοούνται οι δαπάνες έργων με μακροχρόνιες δεσμεύσεις και οι περιπτώσεις του άρθρου 30.

ιζ) «Νομική δέσμευση»: Η ανάληψη δέσμευσης προϋπολογισμού, όπως σε συμβάσεις του ν. 4412/2016 (Α΄ 147), σε προγραμματικές συμφωνίες και προγραμματικές συμβάσεις, σε αποφάσεις υλοποίησης με ίδια μέσα σε αποφάσεις καθορισμού της διαδικασίας χρηματοδότησης των ωφελούμενων σε περιπτώσεις κρατικών ενισχύσεων και λοιπές περιπτώσεις, όπως αυτές εξειδικεύονται στο Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου και στο Εγχειρίδιο διαδικασιών.

ιη) «Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα – Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (Ο.Π.Σ. – Ε.Π.Α.)»: Το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα που υποστηρίζει το Ε.Π.Α.

ιθ) «Πράξη» ή «έργο»: Η κατασκευή, προμήθεια, υπηρεσία, μελέτη, εμπειρογνωμοσύνη, σύμβαση, μέτρο κρατικής ενίσχυσης, αποζημίωση, ενέργεια τεχνικής βοήθειας, χρηματοδοτική συνεισφορά και δράση, η οποία συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων μιας ή περισσοτέρων προτεραιοτήτων και επιλέγεται για χρηματοδότηση στο πλαίσιο των προγραμμάτων.

κ) «Προτεραιότητα (Άξονας)»: Θεματικό πεδίο παρέμβασης, το οποίο συγκεντρώνει συγκεκριμένους ειδικούς στόχους, δράσεις και πόρους, με σκοπό την επίτευξη αναπτυξιακών αποτελεσμάτων σε έναν τομέα πολιτικής ή στρατηγικής.

κα) «Προγραμματική περίοδος»: Η περίοδος στην οποία δύναται να ενταχθεί προς χρηματοδότηση ένα έργο.

κβ) «Συνολικό κόστος έργου»: Το άθροισμα:

1. i) της συνολικής δημόσιας δαπάνης Α.Π.Δ.Ε.,
2. ii) της ιδιωτικής συμμετοχής και δαπανών εκτός Π.Δ.Ε. και

iii) του μη ενισχυόμενου προϋπολογισμού.

κγ) «Συνολική δημόσια δαπάνη Α.Π.Δ.Ε.» ή «προϋπολογισμός έργου στο Α.Π.Δ.Ε.»: Ο συνολικός προϋπολογισμός του έργου που εγγράφεται στο Α.Π.Δ.Ε..

κδ) «Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου (Σ.Δ.Ε.)»: Οι αρμόδιες αρχές που έχουν οριστεί για τη διαχείριση των Προγραμμάτων του Ε.Π.Α., καθώς και το πλαίσιο κανόνων και διαδικασιών που εφαρμόζονται με βάση το εφαρμοστέο δίκαιο για τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση των πόρων και την αποτελεσματική εφαρμογή του Ε.Π.Α., των Τομεακών Προγραμμάτων Ανάπτυξης και των Περιφερειακών Προγραμμάτων Ανάπτυξης.

κε) «Τομεακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (Τ.Π.Α.)» και «Περιφερειακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης (Π.Π.Α.)»: Πρόγραμμα που συνιστά ολοκληρωμένο πλαίσιο παρεμβάσεων, το οποίο καταρτίζεται από το αρμόδιο Υπουργείο ή την Περιφέρεια και περιλαμβάνει τους στόχους του μεσοπρόθεσμου αναπτυξιακού προγραμματισμού στον τομέα ευθύνης του οικείου φορέα για την αντιμετώπιση διαπιστωμένων αναγκών και την επίτευξη μετρήσιμων αναπτυξιακών στόχων για την ενίσχυση της εθνικής, περιφερειακής και τοπικής ανάπτυξης, εντός συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος με βάση τον αντίστοιχο προγραμματισμό του Ε.Π.Α. και την κατανομή των πόρων του Ε.Π.Α. που του αναλογούν.

κστ) «Υπηρεσία διαχείρισης»: Η υπηρεσία στην οποία ανατίθενται η διαχείριση προγράμματος Ε.Π.Α. και η διάθεση των σχετικών πόρων.

κζ) «Υπηρεσία συντονισμού του Ε.Π.Α.»: Η Γενική Διεύθυνση Δημοσίων Επενδύσεων της Γενικής Γραμματείας Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, η οποία συντονίζει τον σχεδιασμό και την υλοποίηση του Ε.Π.Α. και των προγραμμάτων του και υποστηρίζεται για τον σκοπό αυτό, από τη Διεύθυνση Διαχείρισης Εθνικού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (Δι.Δι.Ε.Π.).

κη) «Φορείς πολιτικής»: Οι φορείς χάραξης και άσκησης πολιτικής στο πλαίσιο των Τ.Π.Α. και των Π.Π.Α, ήτοι τα Υπουργεία και οι Περιφέρειες

κθ) «Φορέας χρηματοδότησης»: Ο φορέας που έχει την αρμοδιότητα της χρηματοδότησης ενός έργου από πόρους του Α.Π.Δ.Ε.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β’

ΣΤΟΧΟΙ, ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΟΡΟΙ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Άρθρο 4

Αναπτυξιακοί στόχοι του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης

1. Οι αναπτυξιακοί στόχοι του Ε.Π.Α. είναι οι ακόλουθοι:

α) Κοινωνική συνοχή και ανάπτυξη,

β) ανάπτυξη υποδομών και μεταφορών,

γ) πολιτική προστασία και αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης,

δ) καινοτομία, εξωστρέφεια και ανταγωνιστικότητα,

ε) ψηφιακός μετασχηματισμός και τεχνητή νοημοσύνη,

στ) πράσινη ανάπτυξη και πράσινος μετασχηματισμός,

ζ) υποστήριξη προγραμμάτων.

2. Οι στόχοι εξειδικεύονται με δείκτες παρακολούθησης επιδιωκόμενων αποτελεσμάτων, αναλύονται σε άξονες προτεραιότητας και συνδέονται με ειδικούς στόχους.
3. Με την Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου που εγκρίνει το Ε.Π.Α. κάθε προγραμματικής περιόδου, σύμφωνα με το δεύτερο εδάφιο της παρ. 2 του άρθρου 6, δύναται να εξειδικεύονται, να τροποποιούνται ή να καταργούνται οι αναπτυξιακοί στόχοι της παρ. 1.

Άρθρο 5

Προϋπολογισμός και πόροι του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης

1. Το Ε.Π.Α. χρηματοδοτείται από το εθνικό σκέλος του Αναπτυξιακού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (Εθνικό Α.Π.Δ.Ε.).
2. Ο συνολικός προϋπολογισμός του Ε.Π.Α. της προγραμματικής περιόδου καθορίζεται με την Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου που εγκρίνει το Ε.Π.Α., σύμφωνα με το δεύτερο εδάφιο της παρ. 2 του άρθρου 6.
3. Για τον προσδιορισμό των πόρων του Ε.Π.Α. της εκάστοτε προγραμματικής περιόδου λαμβάνονται υπόψη, ιδίως:

α) οι δεσμεύσεις από τον Πολυετή Δημοσιονομικό Προγραμματισμό,

β) οι προοπτικές της οικονομίας για το χρονικό διάστημα του προγραμματισμού,

γ) η συμπληρωματικότητα με τις συγχρηματοδοτούμενες από την Ευρωπαϊκή Ένωση παρεμβάσεις,

δ) οι δεσμεύσεις που προκύπτουν από έργα που προεντάσσονται την προηγούμενη προγραμματική περίοδο, σύμφωνα με το άρθρο 30,

ε) οι μακροχρόνιες δεσμεύσεις πράξεων Ε.Π.Α. που αναλήφθηκαν σε προηγούμενη προγραμματική περίοδο, αλλά δεσμεύουν αναλογικά τις επόμενες προγραμματικές περιόδους, σύμφωνα με το άρθρο 10 του ν. 5140/2024 (Α’ 154), ως προς το μέρος που αφορά στην εκάστοτε τρέχουσα Προγραμματική Περίοδο,

στ) οι ανάγκες που προκύπτουν από άλλα προγράμματα ανάπτυξης που χρηματοδοτούνται από το Α.Π.Δ.Ε. ή από άλλες πηγές χρηματοδότησης,

ζ) οι ανάγκες ωρίμανσης έργων για μελλοντική ένταξη σε συγχρηματοδοτούμενα ευρωπαϊκά ή διεθνή προγράμματα, εφόσον απαιτείται χρηματοδότηση από το Ε.Π.Α., και

η) η εκτίμηση της ολοκλήρωσης του προγράμματος της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου σε επίπεδο προϋπολογισμού.

4. Ο συνολικός προϋπολογισμός του Ε.Π.Α. δύναται να αυξάνεται κατά τη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ΄

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Άρθρο 6

Κατάρτιση και έγκριση του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης και των Τομεακών και Περιφερειακών Προγραμμάτων Ανάπτυξης

1. Η Γενική Γραμματεία Προγράμματος Δημόσιων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών καταρτίζει σχέδιο του Ε.Π.Α., σύμφωνα με το σχέδιο ανάπτυξης της χώρας για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ανθεκτικότητας της ελληνικής οικονομίας, την κοινωνική συνοχή και την εθνική στρατηγική για την τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη, συνεκτιμώντας τις προτάσεις των αρμόδιων φορέων. Το σχέδιο του Ε.Π.Α. περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστον:

α) την εξειδίκευση των εθνικών στόχων ανάπτυξης που πρόκειται να καλυφθούν εν όλω ή εν μέρει από το Ε.Π.Α.,

β) τα Τ.Π.Α. και τα Π.Π.Α. της προγραμματικής περιόδου,

γ) τον προϋπολογισμό και την κατανομή του προϋπολογισμού ανά πρόγραμμα,

δ) το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης και

ε) τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα.

Το Ε.Π.Α. μπορεί να περιλαμβάνει και ειδικά προγράμματα.

2. Το σχέδιο του Ε.Π.Α. τίθεται σε δημόσια διαβούλευση στον διαδικτυακό τόπο «www.opengov.gr», για διάστημα δεκαπέντε (15) τουλάχιστον ημερών. Το τελικό σχέδιο Ε.Π.Α. εγκρίνεται με Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου, μετά από εισήγηση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού.
3. Μετά την έγκριση του Ε.Π.Α., ο αρμόδιος για το Ε.Π.Α. Υπουργός καλεί τα Υπουργεία και τις Περιφέρειες να καταρτίσουν και να υποβάλουν τα Τ.Π.Α. και τα Π.Π.Α., αντίστοιχα, στη Γενική Γραμματεία Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.
4. Σε κάθε περίπτωση, τα Τ.Π.Α. και τα Π.Π.Α. περιλαμβάνουν κατ’ ελάχιστον:

α) Την περιγραφή του φορέα πολιτικής και συγκεκριμένα το θεσμικό πλαίσιο που τον διέπει, την αποστολή του και τους τομείς παρέμβασης.

β) Τη μεθοδολογία κατάρτισης των Τ.Π.Α. και Π.Π.Α.

γ) Την υφιστάμενη κατάσταση του τομέα του Υπουργείου ή της Περιφέρειας σε σχέση με τους αναπτυξιακούς στόχους.

δ) Την αναπτυξιακή στρατηγική του Τ.Π.Α. ή του Π.Π.Α.

ε) Την κατανομή του προϋπολογισμού σε αναπτυξιακούς στόχους.

στ) Την προτεινόμενη υπηρεσία διαχείρισης.

5. Τα Τ.Π.Α. και Π.Π.Α. διαρθρώνονται, εφόσον απαιτείται, σε υποπρογράμματα, για τα οποία δύναται να ορίζεται διακριτή υπηρεσία διαχείρισης.
6. Το σχέδιο των Τ.Π.Α. και Π.Π.Α. υποβάλλεται από τους φορείς ευθύνης στη Γενική Γραμματεία Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, η οποία αξιολογεί τη συμβατότητά τους με το Ε.Π.Α. και εισηγείται την έγκρισή τους στον αρμόδιο για το Ε.Π.Α. Υπουργό, για την έκδοση της σχετικής απόφασης. Η αξιολόγηση του πρώτου εδαφίου γίνεται με βάση κριτήρια αναπτυξιακού σχεδιασμού, τα οποία αφορούν στο τομεακό ή το περιφερειακό πρόγραμμα συνολικά. Ιδίως, αξιολογείται αν το πρόγραμμα έχει καταρτιστεί σύμφωνα με τις τεθείσες προδιαγραφές και είναι συμβατό με το χρονοδιάγραμμα και τους κατανεμημένους πόρους του.
7. Αν στα Τ.Π.Α. και Π.Π.Α. απαιτείται Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση (Σ.Π.Ε.), το αίτημα υποβάλλεται με ευθύνη του εκάστοτε φορέα πολιτικής, εντός δύο (2) μηνών από την έγκριση των οικείων προγραμμάτων, προς το αρμόδιο όργανο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, το οποίο εγκρίνει το αίτημα, ολικώς ή μερικώς, εντός δύο (2) μηνών από την υποβολή του. Η έγκριση των Τ.Π.Α. και Π.Π.Α. της παρούσας και η ένταξη έργων σε αυτά πραγματοποιούνται με την επιφύλαξη της τήρησης της ενωσιακής και εθνικής νομοθεσίας για τη Σ.Π.Ε. και τυχόν προσαρμογές στα Τ.Π.Α και Π.Π.Α. κατά το στάδιο της εξειδίκευσης που προβλέπει η παρ. 1 του άρθρου 7.
8. Τα εγκεκριμένα Τ.Π.Α. και Π.Π.Α. αναρτώνται στην ιστοσελίδα του Ε.Π.Α. (www.epa.gov.gr) και του οικείου φορέα πολιτικής.
9. Για την κατάρτιση και έγκριση του Ε.Π.Α. της προγραμματικής περιόδου 2026 – 2030 και των Τ.Π.Α. και των Π.Π.Α. της προγραμματικής περιόδου 2026 – 2030 εφαρμόζεται το άρθρο 123 του ν. 4635/2019 (Α΄ 167), περί Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης, Τομεακών και Περιφερειακών Προγραμμάτων Ανάπτυξης.
10. Οι παρ. 1 έως 8 εφαρμόζονται σε επόμενες της Προγραμματικής Περιόδου 2026-2030 Προγραμματικές Περιόδους.

Άρθρο 7

Εξειδίκευση του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης και των Τομεακών και Περιφερειακών Προγραμμάτων Ανάπτυξης

1. Το Ε.Π.Α., τα Τ.Π.Α. και τα Π.Π.Α., μετά την έγκρισή τους και την έναρξη υλοποίησής τους, εξειδικεύονται περαιτέρω περιλαμβάνοντας πρόσθετους ειδικούς στόχους και προτεραιότητες, κατανομή των αναλογούντων πόρων στις προτεραιότητες, καθώς και δείκτες παρακολούθησης των επιδιωκόμενων αποτελεσμάτων. Στην εξειδίκευση εντάσσονται και οι όροι προστασίας και παρακολούθησης του περιβάλλοντος για τα προγράμματα που υπόκεινται σε Σ.Π.Ε., μετά την τήρηση της σχετικής διαδικασίας, η ολοκλήρωση της οποίας αποτελεί προϋπόθεση για την έκδοση της απόφασης του αρμοδίου για το Ε.Π.Α. Υπουργού περί εξειδίκευσης.
2. Μετά την ολοκλήρωση των διαδικασιών του άρθρου 6, η Γενική Γραμματεία Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, κατόπιν συνεργασίας της υπηρεσίας συντονισμού με τις υπηρεσίες διαχείρισης, εισηγείται στην Επιτροπή Παρακολούθησης του άρθρου 38 την εξειδίκευση των προγραμμάτων.
3. Με απόφαση της Επιτροπής Παρακολούθησης εξειδικεύονται τα προγράμματα της παρ. 1 και ακολουθεί η έκδοση της απόφασης του αρμοδίου για το Ε.Π.Α. Υπουργού περί εξειδίκευσης. Η απόφαση του πρώτου εδαφίου εγκρίνεται με τη διαδικασία της παρ. 3 του άρθρου 45. Για την Προγραμματική Περίοδο 2026-2030, η απόφαση εξειδίκευσης του προηγούμενου εδαφίου για τα Τ.Π.Α. και Π.Π.Α. που υπόκεινται σε Σ.Π.Ε., εκδίδεται με την επιφύλαξη τυχόν τροποποίησής της για τη συμπερίληψη των όρων προστασίας και παρακολούθησης του περιβάλλοντος, εφόσον απαιτείται μετά την έγκριση της Σ.Π.Ε.

Άρθρο 8

Διάρκεια προγραμματικών περιόδων

1. Το Ε.Π.Α. υλοποιείται σε προγραμματικές περιόδους. Η διάρκεια κάθε προγραμματικής περιόδου είναι πέντε (5) έτη.
2. Η διάρκεια υλοποίησης κάθε προγραμματικής περιόδου δύναται να παρατείνεται με την απόφαση της παρ. 4 του άρθρου 45.
3. Το Ε.Π.Α. κάθε προγραμματικής περιόδου ολοκληρώνεται με τη λήξη της πενταετούς ή της κατόπιν παράτασης διάρκειάς του.

Άρθρο 9

Παρακολούθηση του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης

1. Η πρόοδος της υλοποίησης του Ε.Π.Α. παρακολουθείται ετησίως και ενδιάμεσα κατά τη διάρκεια της πενταετούς προγραμματικής περιόδου. Αρμόδια για την παρακολούθηση του Ε.Π.Α. είναι η υπηρεσία συντονισμού.
2. Η παρακολούθηση περιλαμβάνει την αποτύπωση και αξιολόγηση της προόδου που σημειώνεται κατά την εφαρμογή των προγραμμάτων, ιδίως ως προς την επίτευξη των στόχων και προτεραιοτήτων τους, όπως αυτά εξειδικεύονται με την απόφαση της παρ. 3 του άρθρου 7, ως προς τη συμβολή τους στην αναπτυξιακή στρατηγική της χώρας, την τήρηση των προβλεπόμενων στο Σ.Δ.Ε., καθώς και ως προς την ύπαρξη χρονικών ή άλλων αποκλίσεων κατά την υλοποίηση.
3. Η υπηρεσία συντονισμού καταρτίζει και εισηγείται στην Επιτροπή Παρακολούθησης του άρθρου 38 ετήσια και ενδιάμεση έκθεση παρακολούθησης του Ε.Π.Α. Οι εκθέσεις κρίνονται από την Επιτροπή Παρακολούθησης και, στη συνέχεια, από τον Γενικό Γραμματέα Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης. Οι εκθέσεις δημοσιεύονται στον ιστότοπο του Ε.Π.Α.
4. Τα αποτελέσματα της ενδιάμεσης έκθεσης παρακολούθησης, σε συνδυασμό με συστάσεις της Επιτροπής Παρακολούθησης, λαμβάνονται υπόψη στο πλαίσιο διαχείρισης του Ε.Π.Α. και δύναται να οδηγήσουν σε διορθωτικές παρεμβάσεις, σε τροποποίηση των Τ.Π.Α. και των Π.Π.Α. και σε αναθεώρηση του Ε.Π.Α.
5. Η ετήσια έκθεση παρακολούθησης καταρτίζεται εντός του πρώτου εξαμήνου του επόμενου έτους από το έτος παρακολούθησης, ενώ η ενδιάμεση έκθεση παρακολούθησης καταρτίζεται κατά το α’ εξάμηνο του τρίτου έτους υλοποίησηςτης προγραμματικής περιόδου.
6. Η υπηρεσία συντονισμού, εντός έξι (6) μηνών από την ολοκλήρωση της διάρκειας της προγραμματικής περιόδου, συμπεριλαμβανομένης και της παράτασης αυτής, καταρτίζει και εισηγείται έκθεση ολοκλήρωσης του Ε.Π.Α., η οποία εγκρίνεται από την Επιτροπή Παρακολούθησης και τον Γενικό Γραμματέα Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης και δημοσιεύεται στον ιστότοπο του Ε.Π.Α..

Άρθρο 10

Αναθεώρηση του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης

1. Το Ε.Π.Α. αναθεωρείται, όταν:

α) μεταβάλλεται η αναπτυξιακή στρατηγική της χώρας, προκειμένου να ληφθούν υπόψη σημαντικές μεταβολές εθνικών ή περιφερειακών προτεραιοτήτων,

β) μεταβάλλονται οι οικονομικές ή άλλες συνθήκες,

γ) προκύπτει σημαντική απόκλιση από την προγραμματισμένη πρόοδο της υλοποίησης βάσει των εκθέσεων προόδου και των λοιπών δεδομένων της παρακολούθησης του Ε.Π.Α.,

δ) απαιτείται ανακατανομή πόρων μεταξύ προγραμμάτων σε ποσοστό άνω του είκοσι τοις εκατό (20%) του εγκεκριμένου προϋπολογισμού των προγραμμάτων, σύμφωνα με το άρθρο 12.

2. Η Γενική Γραμματεία Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών καταρτίζει σχέδιο του αναθεωρημένου Ε.Π.Α., το οποίο αναρτάται στον διαδικτυακό τόπο «www.opengov.gr» για διάστημα δέκα (10) τουλάχιστον ημερών.
3. Αν το Ε.Π.Α. αναθεωρείται αποκλειστικά λόγω αλλαγής της διοικητικής δομής της χώρας, που επιβάλλει τη διάσπαση, τη συνένωση ή τη μεταφορά προγραμμάτων ή τμημάτων τους, δεν απαιτείται διαβούλευση του σχεδίου του αναθεωρημένου Ε.Π.Α. μέσω του διαδικτυακού τόπου «www.opengov.gr».

Άρθρο 11

Τροποποίηση των Τομεακών και Περιφερειακών Προγραμμάτων Ανάπτυξης

Τα Τ.Π.Α. και Π.Π.Α. δύναται να τροποποιούνται με την απόφαση της παρ. 7 του άρθρου 45, κατόπιν εισήγησης του αρμόδιου Υπουργού ή Περιφερειάρχη, ως προς:

α) την εφαρμογή των αναθεωρήσεων του άρθρου 10 σε επίπεδο προγράμματος,

β) την ανακατανομή πόρων μεταξύ αναπτυξιακών στόχων σε ποσοστό μεγαλύτερο του είκοσι τοις εκατό (20%), σύμφωνα με το άρθρο 12,

γ) αλλαγές που μπορεί να προκύψουν από τα αποτελέσματα της ενδιάμεσης έκθεσης παρακολούθησης του άρθρου 9,

δ) προσθήκη προτεραιοτήτων και κατανομή πόρων σε αυτές, μετά την εξειδίκευση των προγραμμάτων,

ε) αλλαγή της υπηρεσίας διαχείρισης του Τ.Π.Α. ή του Π.Π.Α.

Άρθρο 12

Ανακατανομή πόρων μεταξύ προγραμμάτων, αναπτυξιακών στόχων και προτεραιοτήτων

1. Επιτρέπεται η ανακατανομή πόρων μεταξύ προγραμμάτων, έως ποσοστού είκοσι τοις εκατό (20%) του εγκεκριμένου προϋπολογισμού, μετά από αίτημα των ενδιαφερόμενων φορέων πολιτικής (προέλευσης και υποδοχής προϋπολογισμού). Κάθε υπέρβαση του ποσοστού του πρώτου εδαφίου συνεπάγεται αναθεώρηση του Ε.Π.Α., σύμφωνα με το άρθρο 10.
2. Όσον αφορά σε πράξεις ψηφιακών υποδομών και υπηρεσιών που υλοποιούνται από το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης ή από τους εποπτευόμενους φορείς του για λογαριασμό άλλου φορέα πολιτικής, οι απαραίτητοι πόροι μεταφέρονται, κατόπιν αιτήματος των ενδιαφερόμενων φορέων προέλευσης και υποδοχής προϋπολογισμού μέσω ανακατανομής, από τον προϋπολογισμό του δικαιούχου φορέα πολιτικής στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Σε περιπτώσεις περισσότερων του ενός (1) δικαιούχων φορέων πολιτικής, το ποσό επιμερίζεται αναλογικά βάσει των υπηρεσιών που λαμβάνει ο φορέας.
3. Επιτρέπεται ανακατανομή των διατιθέμενων πόρων μεταξύ των αναπτυξιακών στόχων του Τ.Π.Α. ή του Π.Π.Α., όπως αυτοί κατανεμήθηκαν κατά την έγκριση των Τ.Π.Α. και Π.Π.Α. με τις διαδικασίες της παρ. 6 του άρθρου 6, από την υπηρεσία διαχείρισης του προγράμματος σε ποσοστό έως είκοσι τοις εκατό (20%) του εγκεκριμένου προϋπολογισμού του. Ανακατανομή πόρων μεταξύ των αναπτυξιακών στόχων σε ποσοστό μεγαλύτερο του ποσοστού του πρώτου εδαφίου πραγματοποιείται με τροποποίηση του προγράμματος σύμφωνα με το άρθρο 11.
4. Επιτρέπεται η ανακατανομή των διατιθέμενων πόρων μεταξύ των προτεραιοτήτων των Τ.Π.Α. και Π.Π.Α., όπως αυτοί κατανεμήθηκαν κατά την εξειδίκευση των Τ.Π.Α. και Π.Π.Α. σύμφωνα με το άρθρο 7, σε ποσοστό έως είκοσι τοις εκατό (20%) από την υπηρεσία διαχείρισης του προγράμματος. Ανακατανομή πόρων μεταξύ προτεραιοτήτων σε ποσοστό μεγαλύτερο του ποσοστού του πρώτου εδαφίου πραγματοποιείται από την υπηρεσία συντονισμού του Ε.Π.Α.

Άρθρο 13

Υπερδέσμευση προϋπολογισμού Τομεακών και Περιφερειακών Προγραμμάτων Ανάπτυξης

1. Ο διαθέσιμος προϋπολογισμός των Τ.Π.Α. και Π.Π.Α. είναι αυτός που εγκρίθηκε σύμφωνα τις διαδικασίες του άρθρου 6, προσαυξημένος σε ποσοστό 30% (υπερδέσμευση). Το ποσοστό του πρώτου εδαφίου δύναται να τροποποιείται με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού, κατόπιν εισήγησης του Γενικού Γραμματέα Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης..
2. Για την υποβολή και έγκριση αιτημάτων υπερδέσμευσης άνω του ποσοστού του τριάντα τοις εκατό (30%) από τους φορείς πολιτικής πρέπει να πληρούνται όροι και προϋποθέσεις που καθορίζονται με την απόφαση της παρ. 11 του άρθρου 45.

Άρθρο 14

Συμπληρωματικότητα Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης

Το Ε.Π.Α. υλοποιείται με τρόπο που διασφαλίζει τη συμπληρωματικότητα με τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα, το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, τα ειδικά προγράμματα ανάπτυξης, καθώς και μεταξύ των Τ.Π.Α. και Π.Π.Α., με σκοπό τη δημιουργία συνεργειών, την αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων και του κινδύνου διπλής χρηματοδότησης.

Άρθρο 15

Ειδικά Προγράμματα

1. Στο πλαίσιο του Ε.Π.Α. δύναται να καταρτίζονται ειδικά προγράμματα, τα οποία εξυπηρετούν οριζόντιες ή διατομεακές αναπτυξιακές προτεραιότητες, όπως:

α) αναπτυξιακά ή επενδυτικά προγράμματα εθνικής εμβέλειας,

β) προγράμματα στρατηγικών έργων υποδομής,

γ) ειδικά τομεακά ή θεματικά προγράμματα.

2. Τα ειδικά προγράμματα καταρτίζονται από τη Γενική Γραμματεία Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, η οποία δύναται να ορίζεται ως υπηρεσία συντονισμού, μέσω της Διεύθυνσης Διαχείρισης Εθνικού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, και ως αρμόδια και για τη διαχείρισή τους. Τα ειδικά προγράμματα περιλαμβάνουν συγκεκριμένο προϋπολογισμό, χρονοδιάγραμμα, στόχους, καθώς και σύστημα διαχείρισης και εγκρίνονται με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού. Στην απόφαση του δεύτερου εδαφίου δύναται να ορίζονται άλλες υπηρεσίες ή φορείς που αναλαμβάνουν, με την κατανομή των αντίστοιχων πόρων, συγκεκριμένα καθήκοντα διαχείρισης.
3. Ειδικά προγράμματα δύναται να καταρτίζονται και να υποβάλλονται στη Γενική Γραμματεία Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης από Υπουργεία ή Περιφέρειες, για τα θέματα αρμοδιότητάς τους. Τα ειδικά προγράμματα της παρούσας περιλαμβάνουν κατά την υποβολή τους τα στοιχεία της παρ. 2. Με την απόφαση της παρ. 12 του άρθρου 45, μετά από εισήγηση του Γενικού Γραμματέα Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης, εγκρίνονται τα ειδικά προγράμματα των Υπουργείων. Με την απόφαση της παρ. 13 του άρθρου 45, μετά από εισήγηση του Γενικού Γραμματέα Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης, εγκρίνονται τα ειδικά προγράμματα των Περιφερειών.

Άρθρο 16

Ειδικό πρόγραμμα αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών

1. Στο πλαίσιο του Ε.Π.Α. εγκρίνεται και υλοποιείται ειδικό πρόγραμμα αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών, για να αντιμετωπιστούν επείγουσες και απρόβλεπτες ανάγκες. Ειδικότερα το πρόγραμμα αποσκοπεί:

α) στην άμεση αποκατάσταση ζημιών από φυσικά φαινόμενα,

β) στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας κρίσιμων υποδομών,

γ) στην πρόληψη και διαχείριση κινδύνων,

δ) στην επιχορήγηση και την ενίσχυση τελικών δικαιούχων στο πλαίσιο αποκατάστασης των επιπτώσεων φυσικών καταστροφών.

2. Το ειδικό πρόγραμμα αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών εγκρίνεται με την απόφαση της παρ. 14 του άρθρου 45, μετά από εισήγηση του Γενικού Γραμματέα Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης, και περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστον:

α) τον προϋπολογισμό του προγράμματος,

β) τις επιλέξιμες δράσεις και δαπάνες,

γ) τους φορείς πολιτικής που δύνανται να υποβάλουν αιτήματα και προτάσεις χρηματοδότησης,

δ) τη διαδικασία υποβολής αιτημάτων και τα απαραίτητα δικαιολογητικά,

ε) ειδικότερες προβλέψεις για την υλοποίηση του προγράμματος.

3. Τα αιτήματα των φορέων πολιτικής για τη χρηματοδότηση έργων με την αξιοποίηση πόρων του ειδικού προγράμματος αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών υποβάλλονται στην υπηρεσία συντονισμού του Ε.Π.Α., η οποία τα διαβιβάζει προς την Κυβερνητική Επιτροπή Κρατικής Αρωγής του άρθρου 13 του ν. 4797/2021 (Α΄ 66).
4. Σε περίπτωση θετικής εισήγησης της Επιτροπής της παρ. 3 για τη χρηματοδότηση του έργου με πόρους από το ειδικό πρόγραμμα αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών, κατανέμονται αντίστοιχοι πόροι στον φορέα πολιτικής για την ένταξη του έργου. Οι πόροι που κατανέμονται με την απόφαση της παρ. 15 του άρθρου 45 για τους σκοπούς υλοποίησης του προγράμματος είναι συμπληρωματικοί των προϋπολογισμών των Τ.Π.Α. και των Π.Π.Α.

Άρθρο 17

Αποθεματικό του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης

1. Για την αντιμετώπιση κατεπειγουσών συνεπειών κρίσεων και εκτάκτων αναγκών δύνανται να δημιουργούνται αποθεματικά.
2. Ο προϋπολογισμός των αποθεματικών της παρ. 1 δύναται να αυξάνεται κατά τη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου του Ε.Π.Α.

Άρθρο 18

Τεχνική βοήθεια

1. Οι ενέργειες τεχνικής βοήθειας αφορούν τον προγραμματισμό, τον σχεδιασμό, την προετοιμασία, τη διαχείριση, την παρακολούθηση, την αξιολόγηση, τη δημοσιότητα, την εφαρμογή και τον έλεγχο των προγραμμάτων του Ε.Π.Α., καθώς και δραστηριότητες για την ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας της υπηρεσίας συντονισμού, των υπηρεσιών διαχείρισης και των δικαιούχων για την ωρίμανση έργων του Ε.Π.Α. και την υλοποίηση των προγραμμάτων του. Συνίστανται ιδίως, στην προμήθεια αγαθών και τη λήψη υπηρεσιών, στην κάλυψη λειτουργικών δαπανών και δαπανών αμοιβών προσωπικού, καθώς και σε κάθε άλλη απαραίτητη δαπάνη που αποσκοπεί στην ενίσχυση της υλοποίησης των στόχων και των προγραμμάτων του Ε.Π.Α.
2. Δικαιούχοι ενεργειών τεχνικής βοήθειας του Ε.Π.Α. είναι α) οι υπηρεσίες διαχείρισης, β) η υπηρεσία συντονισμού, γ) η Μονάδα Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα και δ) η Μονάδα Οργάνωσης της Διαχείρισης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων (Μ.Ο.Δ. Α.Ε.).
3. Οι ενέργειες τεχνικής βοήθειας χρηματοδοτούνται από τους πόρους του Ε.Π.Α. Ο προϋπολογισμός του άξονα προτεραιότητας των επιμέρους προγραμμάτων του Ε.Π.Α. καθορίζεται ως ακολούθως:

α) για προγράμματα με αρχικό προϋπολογισμό μέχρι διακόσια εκατομμύρια (200.000.000) ευρώ έως ποσοστού δύο τοις εκατό (2%) του προϋπολογισμού τους,

β) για προγράμματα με αρχικό προϋπολογισμό άνω των διακοσίων εκατομμυρίων (200.000.000) ευρώ έως ποσοστού ενός τοις εκατό (1%) του προϋπολογισμού τους και δεν μπορεί να υπερβαίνει το ποσό των τεσσάρων εκατομμυρίων (4.000.000) ευρώ,

γ) για την υποστήριξη της υπηρεσίας συντονισμού έως ποσοστού ενός κόμμα πέντε τοις εκατό (1,5%) του αρχικού προϋπολογισμού του Τ.Π.Α. του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.

Τα ποσοστά των περ. α), β) και γ) δύναται να αναπροσαρμόζονται κατά περίπτωση, κατόπιν αιτιολογημένου αιτήματος των φορέων πολιτικής.

4. Το άρθρο 119, η παρ. 8 του άρθρου 200 και το άρθρο 329 του ν. 4412/2016 (Α’ 147), περί δημόσιων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών, εφαρμόζονται και για τις ενέργειες τεχνικής βοήθειας που χρηματοδοτούνται από το Ε.Π.Α.
5. Για την εφαρμογή του παρόντος καταρτίζονται και τηρούνται κατάλογοι στους οποίους εγγράφονται προμηθευτές και πάροχοι υπηρεσιών ενεργειών τεχνικής βοήθειας, οικονομικοί φορείς, και ανάδοχοι, οι οποίοι επιλέγονται κατά τις παρ. 2 και 3 του άρθρου 119 του ν. 4412/2016, περί συμβάσεων ενεργειών τεχνικής βοήθειας.
6. Η απόφαση της παρ. 24 του άρθρου 63 του ν. 4914/2022 (Α΄ 61), περί εξουσιοδοτικών διατάξεων, εφαρμόζεται αναλόγως και για τις ενέργειες τεχνικής υποστήριξης που χρηματοδοτούνται από το Ε.Π.Α..
7. Για την επαρκή ανταπόκριση της Γενικής Διεύθυνσης Δημοσίων Επενδύσεων, των υπηρεσιών διαχείρισης και των φορέων διαχείρισης του Ε.Π.Α. στον προγραμματισμό, τον σχεδιασμό, την προετοιμασία, τη διαχείριση, την παρακολούθηση, την αξιολόγηση, τη δημοσιότητα, την εφαρμογή και τον έλεγχο των προγραμμάτων του Ε.Π.Α., καθώς και για την αποτελεσματική εφαρμογή του ν. 5140/2024 (Α΄ 154), δύναται να λειτουργούν ομάδες εργασίας, οι οποίες συγκροτούνται με απόφαση των αρμόδιων φορέων πολιτικής του Ε.Π.Α. Στα μέλη των ομάδων εργασίας καταβάλλεται αποζημίωση.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Δ’

ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ

Άρθρο 19

Επιλέξιμες κατηγορίες δράσεων

1. Επιλέξιμες κατηγορίες δράσεων που χρηματοδοτούνται από το Ε.Π.Α. είναι δράσεις για:

α) τη βιομηχανία, το εμπόριο, την προστασία του καταναλωτή, την επιχειρηματικότητα,

β) τον ψηφιακό μετασχηματισμό και την τεχνητή νοημοσύνη,

γ) την έρευνα και την καινοτομία,

δ) την προστασία του περιβάλλοντος, την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, τη διαχείριση υδάτων, την πρόληψη και διαχείριση κινδύνων και την πολιτική προστασία,

ε) την υγεία, την παιδεία, τον αθλητισμό, το δικαστικό και σωφρονιστικό σύστημα, την ασφάλεια και την άμυνα,

στ) την απασχόληση και την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού, την κοινωνική συνοχή, την ένταξη, την υποστήριξη και ενίσχυση των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων,

ζ) τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, των δημόσιων υποδομών, των υποδομών ενέργειας, των μεταφορών και της οδικής ασφάλειας,

η) τον πολιτισμό και τον τουρισμό,

θ) τον αγροδιατροφικό τομέα και την ενίσχυση της παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας του πρωτογενούς τομέα,

ι) την εξωστρέφεια,

ια) την υποστήριξη φορέων για την αντιμετώπιση δαπανών στις οποίες προβαίνουν, ιδίως δικαστικών δαπανών, αποζημιώσεων, δαπανών μετακίνησης, καθώς και δυνάμει προβλέψεων νομοθεσίας.

Εκτός από τις περ. α) έως ι) του πρώτου εδαφίου, επιλέξιμες κατηγορίες δράσεων που χρηματοδοτούνται από το Ε.Π.Α. είναι και δράσεις που:

α.υλοποιούνται με την αξιοποίηση χρηματοδοτικών μέσων με συμμετοχή εθνικών πόρων, όπως η χρηματοδοτική μίσθωση, η συμμετοχή του Δημοσίου σε επενδυτικά ταμεία ή άλλα μέσα επιμερισμού κινδύνου, καθεστώτα χορήγησης επιδοτήσεων, δανείων και εγγυήσεων, καθώς και προγράμματα επενδυτικών δανείων που αποπληρώνονται από το Α.Π.Δ.Ε., και

β) εντάσσονται σε συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου, των προηγούμενων ή των επόμενων προγραμματικών περιόδων των Επενδυτικών και Διαρθρωτικών Ταμείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Ε.Π.Α. δύναται να χρηματοδοτεί τα έργα της παρούσας παρέχοντας επιπλέον πόρους για την έναρξη και την υλοποίηση του συγχρηματοδοτούμενου έργου ή συνεχίζοντας τη χρηματοδότηση, κατόπιν της απένταξής του εν όλω ή εν μέρει, ή μετά από τη λήξη της περιόδου επιλεξιμότητας που προβλέπεται για τη συγχρηματοδότηση.

2. Οι δράσεις που χρηματοδοτούνται από το Ε.Π.Α. πρέπει να εντάσσονται στους αναπτυξιακούς στόχους και να συνάδουν με τις εθνικές στρατηγικές προτεραιότητες.

Άρθρο 20

Κανόνες επιλεξιμότητας δαπανών και επιλέξιμες δαπάνες

1. Η δημόσια δαπάνη για όλα τα έργα που εντάσσονται στα προγράμματα του Ε.Π.Α., συνιστά δημόσια επένδυση, η οποία μπορεί να χρηματοδοτηθεί από τον κρατικό προϋπολογισμό μέσω του Α.Π.Δ.Ε.
2. Τα ποσά που είναι καταβλητέα δυνάμει εκτελεστών δικαστικών ή διαιτητικών αποφάσεων ή λόγω συμβατικών αποζημιώσεων και αφορούν έργα που χρηματοδοτούνται ή χρηματοδοτήθηκαν από το Ε.Π.Α., καθώς και από άλλα εθνικά ή συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα, είναι επιλέξιμες δαπάνες για χρηματοδότηση από το Ε.Π.Α.
3. Οι δαπάνες διαχείρισης και διοίκησης ανωνύμων εταιρειών του Δημοσίου, φορέων του Δημοσίου ή αναπτυξιακών οργανισμών των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την υλοποίηση έργων που χρηματοδοτούνται από το Ε.Π.Α. δεν δύναται να υπερβαίνουν το τέσσερα τοις εκατό (4%) της συνολικής δημόσιας δαπάνης των έργων στα οποία αντιστοιχούν.
4. Οι δαπάνες των έργων μακροχρόνιων δεσμεύσεων κατά το μέρος του προϋπολογισμού τους που επιβαρύνει την προγραμματική περίοδο είναι επιλέξιμες δαπάνες. Το υπολειπόμενο ποσό εγγράφεται στον άξονα μακροχρόνιων δεσμεύσεων του άρθρου 10 του ν. 5140/2024 (Α’ 154).
5. Οι δαπάνες έργων συντήρησης υποδομών και εξοπλισμού είναι επιλέξιμες δαπάνες.
6. Το Ε.Π.Α. δεν χρηματοδοτεί πάγιες λειτουργικές ανάγκες του δημόσιου τομέα, υπό την έννοια της περ. α) της παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 4270/2014 (Α’ 143), εκτός αν ορίζεται διαφορετικά σε ειδικό θεσμικό πλαίσιο.
7. Οι δαπάνες που χρηματοδοτούνται από το Ε.Π.Α. είναι επιλέξιμες εφόσον είναι νόμιμες, κανονικές και αναγκαίες, συμμορφώνονται με το εθνικό και ενωσιακό δίκαιο, τηρουμένων των κανόνων για τις δημόσιες συμβάσεις, τις κρατικές ενισχύσεις, την προστασία του περιβάλλοντος και τη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση.
8. Δεν θεωρούνται επιλέξιμες δαπάνες:

α) για την προγραμματική περίοδο, το μέρος του προϋπολογισμού των έργων του οποίου η αποπληρωμή εκτείνεται πέραν της πενταετούς διάρκειας της προγραμματικής περιόδου, και ο οποίος εγγράφεται στον άξονα μακροχρόνιων δεσμεύσεων του άρθρου 10 του ν. 5140/2024,

β) τα πρόστιμα και οι ποινές,

γ) ο ανακτήσιμος από τον φορέα υλοποίησης Φόρος Προστιθέμενης Αξίας.

Άρθρο 21

Μορφές χρηματοδότησης και πληρωμής

1. Η χρηματοδότηση που παρέχεται προς τους δικαιούχους από τα προγράμματα του Ε.Π.Α. δύναται να λαμβάνει τις ακόλουθες μορφές:

α) χρηματοδότηση βάσει πραγματικών δαπανών, που πραγματοποιούνται από τον δικαιούχο,

β) κατ’ αποκοπή ποσά,

γ) μοναδιαίες δαπάνες,

δ) χρηματοδότηση με κατ’ αποκοπή συντελεστή.

2. Οι πληρωμές δύναται να είναι:

α) άμεσες, που αφορούν στην πληρωμή των τελικών δικαιούχων πληρωμής επί τη βάσει παραστατικών, και

β) έμμεσες, που αφορούν στη μεταφορά ποσού προς δικαιούχο – φορέα υλοποίησης για την υλοποίηση συγκεκριμένου έργου σύμφωνα με τα οριζόμενα στο ν. 5140/2024 (Α΄154).

Άρθρο 22

Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου – Εγχειρίδιο διαδικασιών

1. Στο Σ.Δ.Ε. της προγραμματικής περιόδου δύνανται να εξειδικεύονται περαιτέρω, ιδίως, η διαδικασία ενεργοποίησης και υλοποίησης των προγραμμάτων και επιλογής των έργων, οι κανόνες επιλεξιμότητας των δαπανών και οι επιλέξιμες δαπάνες, το σύστημα αξιολόγησης των προτάσεων έργων, οι προϋποθέσεις ένταξης, χρηματοδότησης, τροποποίησης, ανάκλησης εντάξεων και ολοκλήρωσης των έργων, το σύστημα παρακολούθησης και ελέγχων των έργων, ο τρόπος υποβολής και κατάρτισης των εκθέσεων παρακολούθησης των Τ.Π.Α., των Π.Π.Α. και του Ε.Π.Α. και κάθε άλλο σχετικό θέμα.
2. Το Σ.Δ.Ε. τηρείται για το σύνολο των προγραμμάτων, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά στις αποφάσεις έγκρισης των ειδικών προγραμμάτων.
3. Η διαχείριση των Τ.Π.Α. και Π.Π.Α., καθώς και η παρακολούθηση της υλοποίησης των έργων τους από τις αρμόδιες υπηρεσίες διαχείρισης περιλαμβάνει τις ακόλουθες γενικές κατηγορίες ενεργειών, οι οποίες εξειδικεύονται, περαιτέρω, στο εγχειρίδιο διαδικασιών:

α) Ενεργοποίηση των Τ.Π.Α. και Π.Π.Α. και διαδικασίες για την επιλογή και ένταξη έργων,

β) επαρκή πληροφόρηση των δικαιούχων σχετικά με τους όρους χρηματοδότησης,

γ) παρακολούθηση, επαλήθευση και έλεγχος των έργων των Τ.Π.Α. και Π.Π.Α.,

δ) καταχώριση και επικαιροποίηση των προβλεπόμενων από το Σ.Δ.Ε. δεδομένων στο Ο.Π.Σ.- Ε.Π.Α. για την παρακολούθηση, την αξιολόγηση και τη δημοσιονομική διαχείριση.

4. Το εγχειρίδιο διαδικασιών κάθε περιόδου περιλαμβάνει το σύνολο των διαδικασιών και εντύπων για τη διαχείριση και υλοποίηση των προγραμμάτων του Ε.Π.Α., που διασφαλίζουν την αποτελεσματική και χρηστή διαχείριση των πόρων.

Άρθρο 23

Διαδικασίες ένταξης, τροποποίησης και ανάκλησης ένταξης έργων

1. Για την ένταξη έργων προς χρηματοδότηση από τα Τ.Π.Α. και Π.Π.Α. εκδίδεται πρόσκληση από τον αρμόδιο Υπουργό ή Περιφερειάρχη. Η πρόσκληση δύναται να εκδίδεται ανά αναπτυξιακό στόχο, να εξειδικεύεται ανά προτεραιότητα και να έχει διάρκεια ίση ή μικρότερη της πενταετούς ή της κατά παράταση διάρκειας της προγραμματικής περιόδου. Η πρόσκληση περιλαμβάνει όλα τα απαραίτητα στοιχεία ενημέρωσης των δυνητικών δικαιούχων σχετικά με τις δυνατότητες και τους όρους χρηματοδότησης των έργων, όπως:

α) τους δυνητικούς δικαιούχους,

β) τις επιλέξιμες κατηγορίες δράσεων και δαπανών,

γ) τον διαθέσιμο προϋπολογισμό,

δ) τα κριτήρια και τη διαδικασία αξιολόγησης, είτε πρόκειται περί άμεσης, είτε περί συγκριτικής,

ε) τις προθεσμίες και τον τρόπο υποβολής.

2. Οι προτάσεις αξιολογούνται από την υπηρεσία διαχείρισης, σύμφωνα με τα κριτήρια επιλογής που ορίζονται στην πρόσκληση και κατηγοριοποιούνται, κατ’ ελάχιστον, στις ακόλουθες ομάδες κριτηρίων, οι οποίες εξειδικεύονται στο Σ.Δ.Ε.:

α) πληρότητα, σαφήνεια του περιεχομένου της πρότασης, ενσωμάτωση οριζόντιων πολιτικών και τήρηση του θεσμικού πλαισίου,

β) σκοπιμότητα του έργου,

γ) ωριμότητα του έργου και

δ) επιχειρησιακή ικανότητα του δικαιούχου.

3. Η αξιολόγηση των υποβαλλόμενων προτάσεων από την υπηρεσία διαχείρισης δύναται να πραγματοποιηθεί με τη συμμετοχή των εγγεγραμμένων μελών του Μητρώου Αξιολογητών του Ενδιάμεσου Φορέα Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Ανταγωνιστικότητας και Επιχειρηματικότητας (Ε.Φ.Ε.Π.Α.Ε.), μελών του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας και του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας, ή άλλων σχετικών Μητρώων. Στους αξιολογητές του πρώτου εδαφίου καταβάλλεται αποζημίωση.
4. Η απόφαση περί ένταξης των έργων στα Τ.Π.Α. και στα Π.Π.Α. που εκδίδεται σύμφωνα με το δεύτερο εδάφιο της παρ. 27 του άρθρου 45 περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστον τον τίτλο, τον προϋπολογισμό, το χρηματοδοτικό σχήμα, τον δικαιούχο και το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης του έργου, συνοπτική περιγραφή του φυσικού αντικειμένου του, των παραδοτέων, τις υποχρεώσεις του δικαιούχου και άλλους ειδικούς όρους, όταν απαιτείται. Περαιτέρω, στην απόφαση ένταξης του πρώτου εδαφίου εγγράφονται τα στοιχεία ταξινόμησης που περιλαμβάνονται στο άρθρο 24 του ν. 5140/2024 (Α΄ 154), ο χαρακτηρισμός του έργου ως στρατηγικής σημασίας ή εμβληματικού, οι δαπάνες για τη συντήρηση του έργου, ο προϋπολογισμός μακροχρόνιων υποχρεώσεων, καθώς και κάθε άλλη λεπτομέρεια που ορίζεται από το Σ.Δ.Ε.
5. Η απόφαση ένταξης έργου σε Τ.Π.Α., Π.Π.Α. ή ειδικό πρόγραμμα αποτελεί αυτοδίκαιη πρόταση εγγραφής στο Α.Π.Δ.Ε. Η εγγραφή πραγματοποιείται σύμφωνα με τον ν. 5140/2024, περί του νέου Αναπτυξιακού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.
6. Σε κάθε Τ.Π.Α. και Π.Π.Α. δύναται να εντάσσονται έργα συνολικού προϋπολογισμού δημόσιας δαπάνης, ο οποίος δεν δύναται να υπερβεί το εκατόν τριάντα τοις εκατό (130%) της συνολικής δημόσιας δαπάνης του οικείου Τ.Π.Α. ή Π.Π.Α., εκτός αν ορίζεται διαφορετικά με την απόφαση του άρθρου 13.
7. Η απόφαση ένταξης έργου δύναται να τροποποιείται. Η απόφαση τροποποίησης αποτελεί αυτοδίκαιη πρόταση εγγραφής στο Α.Π.Δ.Ε.
8. Η απόφαση ένταξης έργου δύναται να ανακληθεί, ιδίως εξαιτίας τεκμηριωμένων αδυναμιών εκτέλεσής του, σύμφωνα με τους όρους της απόφασης ένταξης του Σ.Δ.Ε. ή του Α.Π.Δ.Ε., ή λόγω ένταξης του έργου σε άλλο πρόγραμμα.
9. Για την ένταξη έργου σε χρηματοδοτικό σχήμα στο οποίο, συμπεριλαμβάνονται δάνεια με πόρους που αντλούνται από ευρωπαϊκά ταμεία, ευρωπαϊκά προγράμματα, ευρωπαϊκούς ή διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς, εντός των εγκεκριμένων ορίων του οικείου Τ.Π.Α. ή Π.Π.Α., απαιτείται συνυπογραφή της δανειακής σύμβασης από τον αρμόδιο για το Ε.Π.Α. Υπουργό.

Άρθρο 24

Ρυθμός ένταξης πράξεων

Με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού, κατόπιν εισήγησης του Γενικού Γραμματέα Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης, δύναται να καθορίζονται τα ανώτατα κατ’ έτος όρια επιτρεπόμενων εντάξεων επί του διαθέσιμου προϋπολογισμού των Τ.Π.Α. και Π.Π.Α. προκειμένου να διασφαλίζεται η εναρμόνιση του ρυθμού υλοποίησης των έργων του Ε.Π.Α. με τα ετήσια και μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά όρια.

Άρθρο 25

Ανάληψη νομικών δεσμεύσεων

1. Η διακρίβωση και παρακολούθηση της ανάληψης των νομικών δεσμεύσεων των έργων, τα οποία εντάσσονται στα Τ.Π.Α. και Π.Π.Α., πραγματοποιείται αποκλειστικά μέσω του Ο.Π.Σ. – Ε.Π.Α. Οι φορείς ενημερώνουν αμελλητί για την ανάληψη ή την τροποποίηση των νομικών δεσμεύσεων και καταχωρίζουν έγκαιρα και με ακρίβεια τα σχετικά στοιχεία.
2. Οι νομικές δεσμεύσεις αναλαμβάνονται το αργότερο μέσα σε είκοσι (20) μήνες από την ένταξη των έργων.
3. Με απόφαση του αρμόδιου Υπουργού ή Περιφερειάρχη είναι δυνατή η άπαξ χορήγηση παράτασης της προθεσμίας της παρ. 2 μέχρι τέσσερις (4) μήνες κατόπιν αιτιολογημένου αιτήματος του δικαιούχου και αιτιολογημένης εισήγησης της υπηρεσίας διαχείρισης για την ωριμότητα των έργων. Μετά το πέρας της συνολικής χορηγηθείσας παράτασης, το έργο απεντάσσεται με διαπιστωτική πράξη του Γενικού Γραμματέα Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης.
4. Για τις Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα του ν. 3389/2005 (Α΄ 232), τις συμβάσεις παραχώρησης και τις ενέργειες τεχνικής βοήθειας του άρθρου 18, δεν ισχύει o χρονικός περιορισμός της παρ. 2.

Άρθρο 26

Παρακολούθηση και έλεγχος της υλοποίησης έργων

1. Η παρακολούθηση της υλοποίησης των έργων του Ε.Π.Α. πραγματοποιείται από την αρμόδια υπηρεσία διαχείρισης, η οποία:

α) παρακολουθεί, μέσω του Ο.Π.Σ. – Ε.Π.Α., την πρόοδο υλοποίησης του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου,

β) ελέγχει την τήρηση των όρων της απόφασης ένταξης,

γ) εισηγείται στον αρμόδιο Υπουργό ή Περιφερειάρχη τις απαιτούμενες τροποποιήσεις του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου,

δ) επιβεβαιώνει την ολοκλήρωση του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου του έργου σύμφωνα με την εγκεκριμένη απόφαση ένταξης.

2. Το σύστημα παρακολούθησης και ελέγχου περιλαμβάνει τις ακόλουθες μορφές παρακολούθησης και ελέγχου:

α) διοικητικές επαληθεύσεις, με βάση τα στοιχεία των έργων που υποβάλλονται από τους δικαιούχους στο Ο.Π.Σ. – Ε.Π.Α., οι οποίες διενεργούνται από τις υπηρεσίες διαχείρισης στο σύνολο των έργων που εντάσσονται στα Τομεακά ή Περιφερειακά Προγράμματά τους αντίστοιχα,

β) επιτόπιες επιθεωρήσεις, οι οποίες διενεργούνται από τις υπηρεσίες διαχείρισης δειγματοληπτικά ή με πρωτοβουλία των εν λόγω υπηρεσιών,

γ) διοικητικούς ή επιτόπιους ελέγχους στα έργα, οι οποίοι πραγματοποιούνται από τις υπηρεσίες διαχείρισης δειγματοληπτικά ή με πρωτοβουλία των εν λόγω υπηρεσιών.

3. Για την εφαρμογή των διαδικασιών παρακολούθησης και ελέγχου, συστήνονται και συγκροτούνται με απόφαση του κατά περίπτωση αρμόδιου φορέα πολιτικής, ομάδες εργασίας ή όργανα ελέγχου και δύναται να αξιοποιούνται:

α) στελέχη των αρμοδίων υπηρεσιών ή των υπηρεσιών του οικείου φορέα άσκησης της πολιτικής του Ε.Π.Α.,

β) μέλη του Οικονομικού, Γεωτεχνικού και Τεχνικού Επιμελητηρίου,

γ) ορκωτοί ελεγκτές – λογιστές ή ελεγκτικές εταιρείες του ν. 4449/2017 (Α΄ 7), περί υποχρεωτικού ελέγχου των ετήσιων και των ενοποιημένων χρηματοοικονομικών καταστάσεων και δημόσιας εποπτείας επί του ελεγκτικού έργου,

δ) στελέχη του Ενδιάμεσου Φορέα Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Ανταγωνιστικότητας και Επιχειρηματικότητας (Ε.Φ.Ε.Π.Α.Ε.).

Στα μέλη των ομάδων εργασίας και των οργάνων ελέγχου καταβάλλεται αποζημίωση.

4. Με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού ή του Γενικού Γραμματέα Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης δύναται να πραγματοποιούνται επιτόπιες επιθεωρήσεις και έλεγχοι σε έργα που έχουν ενταχθεί στο Ε.Π.Α. με τη σύσταση και τη συγκρότηση οργάνων, τα οποία δύναται να αποτελούνται από τα πρόσωπα των περ. β), γ) και δ) της παρ. 3, καθώς και από στελέχη της υπηρεσίας συντονισμού.
5. Η διαδικασία και ο τρόπος διενέργειας των μέτρων του παρόντος, τα δικαιολογητικά και στοιχεία που απαιτούνται, το ποσοστό και τα είδη των κατανομών των δειγματοληπτικών ελέγχων, η προέλευση των μελών των ομάδων εργασίας και οργάνων ελέγχου από τις κατηγορίες, διακριτές ή και συνδυαστικές της παρ. 4, καθώς και κάθε άλλο σχετικό θέμα, εξειδικεύονται, περαιτέρω, στο Σ.Δ.Ε. του άρθρου 22.

Άρθρο 27

Ολοκλήρωση έργων

Τα έργα του Ε.Π.Α. ολοκληρώνονται με την εκπλήρωση του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου τους, όπως έχει οριστεί στην απόφαση ένταξης, που διαπιστώνεται με απόφαση του αρμόδιου Υπουργού ή Περιφερειάρχη. Για την έκδοση της απόφασης ολοκλήρωσης απαιτείται να έχει πραγματοποιηθεί κατ’ ελάχιστον διοικητική επαλήθευση από την υπηρεσία διαχείρισης.

Άρθρο 28

Υλοποίηση έργων και δράσεων που συνιστούν κρατική ενίσχυση

1. Οι δράσεις και τα έργα που χρηματοδοτούνται από τα προγράμματα του Ε.Π.Α. και συνιστούν κρατική ενίσχυση, συμμορφώνονται με τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις κρατικές ενισχύσεις.
2. Οι προκηρύξεις και οι προσκλήσεις που αφορούν τις δράσεις και τα έργα της παρ. 1 εκδίδονται από τον αρμόδιο Υπουργό ή Περιφερειάρχη, ύστερα από σύμφωνη γνώμη του αρμόδιου για το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Διαχείρισης Κρατικών Ενισχύσεων (Ο.Π.Σ.Κ.Ε.) του άρθρου 56 του ν. 4914/2022 (Α΄ 61) Γενικού Γραμματέα, η οποία αφορά στην τεχνική εναρμόνιση των προκηρύξεων και προσκλήσεων με τις προδιαγραφές του, εφόσον επιλέγεται από τον φορέα πολιτικής η χρήση του Ο.Π.Σ.Κ.Ε.
3. Οι φορείς που χορηγούν κρατικές ενισχύσεις ήσσονος σημασίας χρησιμοποιούν υποχρεωτικά το Πληροφοριακό Σύστημα Σώρευσης Κρατικών Ενισχύσεων Ήσσονος Σημασίας (Π.Σ.Σ.Κ.Ε.Η.Σ.) του άρθρου 57 του ν. 4914/2022.
4. Στην περίπτωση δράσεων και έργων που συνιστούν κρατική ενίσχυση κατά την έννοια της παρ. 1 του άρθρου 107 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η συμβατότητα με τους κανόνες κρατικών ενισχύσεων των σχεδίων των δράσεων διασφαλίζεται μέσω της διαδικασίας προηγούμενης γνωμοδότησης από την Κεντρική Μονάδα Κρατικών Ενισχύσεων (Κε.Μ.Κ.Ε.), σύμφωνα με το άρθρο 25 του ν. 5000/2022 (Α’ 226). Ειδικότερα, για έργα και δράσεις των Περιφερειακών Προγραμμάτων, τα σχέδια υποβάλλονται στην Αποκεντρωμένη Μονάδα Κρατικών Ενισχύσεων (Α.Μ.Κ.Ε.) του Υπουργείου Εσωτερικών, η οποία τα διαβιβάζει στην Κε.Μ.Κ.Ε.
5. Για τις δράσεις και τα έργα κρατικών ενισχύσεων του Ε.Π.Α., οι Α.Μ.Κ.Ε. και η Κε.Μ.Κ.Ε. επικουρούνται από τη Μονάδα Κρατικών Ενισχύσεων του Κέντρου Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Οικονομικού Δίκαιου, σύμφωνα με το άρθρο 26 του ν. 5000/2022, και δύνανται να υποστηρίζονται από εξωτερικούς νομικούς συμβούλους σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 119 του ν. 4412/2016 (Α’ 147). Από τους ίδιους φορείς δύναται να υποστηρίζεται για την εκτέλεση των καθηκόντων της και η υπηρεσία συντονισμού του Ε.Π.Α. Η δαπάνη για την υποστήριξη των φορέων του πρώτου και του δεύτερου εδαφίου καλύπτεται από τους πόρους της τεχνικής βοήθειας του Ε.Π.Α.

Άρθρο 29

Προϋποθέσεις για έργα χρηματοδοτούμενα από δύο περιόδους Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης

1. Η υλοποίηση των έργων, τα οποία περιλαμβάνουν περισσότερες από μία (1) φάσεις, που είναι αναγνωρίσιμες από φυσική και οικονομική άποψη, δύναται να εκτείνεται σε περισσότερες από μία (1) προγραμματικές περιόδους.
2. Για τα έργα που υλοποιούνται σταδιακά σύμφωνα με την παρ. 1, εκδίδεται απόφαση ολοκλήρωσης διακριτά στο τέλος κάθε φάσης. Η εξέταση της συμβολής του έργου στην επίτευξη των προγραμμάτων εξετάζεται, εφόσον έχει ολοκληρωθεί το σύνολο των φάσεων, και αποτυπώνεται στο πρόγραμμα της περιόδου κατά την οποία ολοκληρώνεται.

Άρθρο 30

Προένταξη έργων

1. Είναι δυνατή η προένταξη έργων με μηδενική ή περιορισμένη επιλέξιμη δαπάνη στο Ε.Π.Α. της εκάστοτε τρέχουσας προγραμματικής περιόδου και με το σύνολο του προϋπολογισμού τους στο Α.Π.Δ.Ε., προς ωρίμανση και μεταφορά στην επόμενη προγραμματική περίοδο, αποκλειστικά κατά το τελευταίο έτος της εκάστοτε τρέχουσας προγραμματικής περιόδου.
2. Για την ένταξη των έργων της παρ. 1 απαιτείται η απόφαση της παρ. 30 του άρθρου 45, η οποία αναρτάται στο πρόγραμμα «Διαύγεια».

Άρθρο 31

Ευθύνες, δικαιώματα και υποχρεώσεις δικαιούχων

Οι ευθύνες, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των δικαιούχων καθορίζονται αναλυτικά στις προσκλήσεις που εκδίδονται, καθώς και στις αποφάσεις χρηματοδότησης των έργων.

Οι δικαιούχοι υποχρεούνται, ιδίως:

α) να τηρούν το εφαρμοστέο δίκαιο κατά την υλοποίηση του έργου και ιδίως τους κανόνες για τις δημόσιες συμβάσεις και τις κρατικές ενισχύσεις,

β) να συμμορφώνονται με τους κανόνες επιλεξιμότητας και διαφάνειας,

γ) να εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις που συνδέονται με την ορθή εκτέλεση και χρηματοδότηση του έργου,

δ) να παρακολουθούν την υλοποίηση των έργων και τη διενέργεια επιθεωρήσεων και ελέγχων από τα αρμόδια όργανα και υπηρεσίες,

ε) να μεριμνούν για τη διασφάλιση της ισότητας των φύλων και της προσβασιμότητας των ατόμων με αναπηρία, τηρώντας τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και

στ) να εξασφαλίζουν την απαιτούμενη προβολή και δημοσιότητα του έργου.

Άρθρο 32

Παρατυπίες και ανακτήσεις

1. Σε περίπτωση διαπίστωσης παρατυπιών κατά την υλοποίηση των έργων, επιβάλλονται με απόφαση του αρμόδιου Φορέα Πολιτικής δημοσιονομικές διορθώσεις και, εφόσον απαιτείται, ανακτώνται τα αχρεωστήτως ή παρανόμως καταβληθέντα ποσά.
2. Οι δημοσιονομικές διορθώσεις της παρ. 1, συνίστανται στη μείωση ή ακύρωση μέρους ή του συνόλου της δημόσιας δαπάνης σε ένα έργο ή μία πράξη, είναι αναλογικές και το ποσό της ακύρωσης είναι ίσο με την παράτυπη δαπάνη. Αν η δημοσιονομική επίπτωση μιας παρατυπίας δεν είναι άμεσα μετρήσιμη, επιβάλλεται κατ’ αποκοπή δημοσιονομική διόρθωση που συνίσταται σε ποσοστό περικοπής, το οποίο προσδιορίζεται με βάση τη βαρύτητα της παράβασης που οδήγησε στη διαπιστωθείσα παρατυπία.

Σε περίπτωση μη τήρησης των κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων, ανακτάται το σύνολο της ενίσχυσης εντόκως από τη στιγμή που τέθηκε στη διάθεση του λήπτη της ενίσχυσης με βάση το επιτόκιο ανάκτησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

3. Σε περιπτώσεις φορέων δημοσίου τομέα, όπως αυτός ορίζεται στην περ. α) της παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 4270/2014 (Α΄ 143), στους οποίους δεν επιβάλλεται ανάκτηση, το ποσό της δημοσιονομικής διόρθωσης επιβάλλεται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης, ως εξής:

α) με μείωση του διαθέσιμου προϋπολογισμού του Τ.Π.Α. ή του Π.Π.Α. στο ύψος του κατά περίπτωση έργου ή υποέργου για το οποίο διαπιστώθηκε η μη συμμόρφωση και

β) με μείωση του ετήσιου ορίου δαπανών του εθνικού σκέλους του Α.Π.Δ.Ε.

4. Στο Σ.Δ.Ε. του άρθρου 22 εξειδικεύονται οι δικαιούχοι στους οποίους επιβάλλονται δημοσιονομικές διορθώσεις και ανακτήσεις, οι διαδικασίες και τα όργανα έγκρισης των δημοσιονομικών διορθώσεων, η διαδικασία ανάκτησης των αχρεωστήτως ή παρανόμως καταβληθέντων ποσών, τα κριτήρια και οι κλίμακες εφαρμογής των κατ’ αποκοπή δημοσιονομικών διορθώσεων και κάθε άλλο θέμα σχετικό με την εφαρμογή του παρόντος άρθρου.

Άρθρο 33

Υποχρεώσεις δημοσιότητας

1. Η Γενική Γραμματεία Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης, οι υπηρεσίες διαχείρισης και οι δικαιούχοι διασφαλίζουν την προβολή και δημοσιότητα του Ε.Π.Α. και των έργων που χρηματοδοτούνται από αυτό. Στο πλαίσιο αυτό:

α) Με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης εκδίδεται οδηγός δημοσιότητας των έργων που χρηματοδοτούνται από το Ε.Π.Α.

β) Δημοσιεύεται στον ιστότοπο του Ε.Π.Α. κατάλογος των έργων που χρηματοδοτούνται από τα προγράμματα του Ε.Π.Α.

γ) Λειτουργεί διαδικτυακή πύλη για την παροχή πληροφόρησης.

δ) Οργανώνονται ενημερωτικές εκδηλώσεις και παράγεται ενημερωτικό υλικό.

2. Οι φορείς πολιτικής και οι δικαιούχοι των έργων αναρτούν πινακίδες πληροφόρησης στους χώρους υλοποίησης των έργων και ενημερώνουν το κοινό για τη χρηματοδότηση από το Ε.Π.Α., σύμφωνα με τις προδιαγραφές που καθορίζονται στον οδηγό δημοσιότητας της περ. α) της παρ. 1 και τις κατευθύνσεις της Γενικής Γραμματείας Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄

ΑΡΜΟΔΙΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΔΟΜΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ, ΤΟΝ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Άρθρο 34

Αρμόδιες αρχές για τα προγράμματα του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης

Η ευθύνη για τη διακυβέρνηση, τον συντονισμό και την εφαρμογή του Ε.Π.Α. ανήκει στο Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, μέσω της Γενικής Γραμματείας Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης.

Αρμόδιοι για τα προγράμματα είναι:

α) η υπηρεσία συντονισμού, για τον συνολικό συντονισμό του Ε.Π.Α.,

β) οι υπηρεσίες διαχείρισης Τομεακών και Περιφερειακών Προγραμμάτων,

γ) οι ενδιάμεσοι φορείς, για να εκτελούν ορισμένα καθήκοντα της υπηρεσίας διαχείρισης, όπου απαιτείται, για την υλοποίηση συγκεκριμένων δράσεων.

Άρθρο 35

Αρμοδιότητες της υπηρεσίας συντονισμού

1. Η Γενική Διεύθυνση Δημοσίων Επενδύσεων της Γενικής Γραμματείας Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης, αποτελεί την υπηρεσία συντονισμού του Ε.Π.Α., η οποία υποστηρίζεται γι’ αυτόν τον σκοπό από τη Διεύθυνση Διαχείρισης Εθνικού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.
2. Η υπηρεσία συντονισμού έχει τις εξής αρμοδιότητες:

α) συντονίζει την κατάρτιση, έγκριση και παρακολούθηση του Ε.Π.Α. και των προγραμμάτων του,

β) εξασφαλίζει τη συνέργεια και τη συμπληρωματικότητα με τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα λοιπά εθνικά χρηματοδοτικά εργαλεία, καθώς και την ενσωμάτωση κατά την υλοποίηση του Ε.Π.Α. της εθνικής στρατηγικής για την τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη,

γ) παρέχει κατευθύνσεις στις υπηρεσίες διαχείρισης σε ζητήματα που δεν καλύπτονται από τον παρόντα νόμο και το Σ.Δ.Ε.,

δ) παρακολουθεί την εφαρμογή των προγραμμάτων, ιδίως ως προς την επίτευξη των στόχων τους και προτείνει διορθωτικές παρεμβάσεις όταν κρίνεται αναγκαίο,

ε) εισηγείται στον Γενικό Γραμματέα ΠΔΕ και ΕΠΑ την κατανομή των προβλεπόμενων αποθεματικών,

στ) παρακολουθεί την επίτευξη των δεικτών και συντάσσει ετήσιες εκθέσεις προόδου του Ε.Π.Α.,

ζ) εισηγείται στο Γενικό Γραμματέα ΠΔΕ και ΕΠΑ την ανακατανομή πόρων μεταξύ προγραμμάτων και την αναθεώρηση του Ε.Π.Α.,

η) εισηγείται πρωτοβουλίες για τον εκσυγχρονισμό και την επιτάχυνση των διαδικασιών υλοποίησης των έργων του Ε.Π.Α., σε συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία,

θ) παρέχει οδηγίες και κατευθύνσεις για τη σύνταξη των προβλεπόμενων στο Σ.Δ.Ε. εκθέσεων και τη διενέργεια των αξιολογήσεων όταν απαιτείται, επεξεργάζεται τα πορίσματα των αξιολογήσεων και παρέχει κατευθύνσεις σχετικά με την αναθεώρηση των Τ.Π.Α. και των Π.Π.Α.,

ι) συντάσσει τις προδιαγραφές για τη διαμόρφωση των αναγκαίων Πληροφοριακών Συστημάτων (Π.Σ.) της Γενικής Διεύθυνσης για το Ε.Π.Α., μεριμνώντας για την ανάπτυξη των αναγκαίων διεπαφών και διασφαλίζοντας τη συμμόρφωση των συστημάτων με τις κανονιστικές απαιτήσεις του εφαρμοστέου δικαίου. Αναφορικά με το Ο.Π.Σ. – Ε.Π.Α., διαβιβάζει στην αρμόδια υπηρεσία της Γενικής Γραμματείας Εταιρικού Συμφώνου Περιφερειακής Ανάπτυξης τις απαιτήσεις για την κάλυψη των διαδικασιών του Σ.Δ.Ε. και συμμετέχει, σε συνεργασία με αυτή, στη διαμόρφωση των προδιαγραφών,

ια) διενεργεί επιτόπιες επιθεωρήσεις και ελέγχους σε έργα,

ιβ) υποστηρίζει τη λειτουργία της Επιτροπής Παρακολούθησης του άρθρου 38,

ιγ) μεριμνά για την εκπαίδευση των στελεχών των υπηρεσιών διαχείρισης και των δικαιούχων του Ε.Π.Α.

3. Η υπηρεσία συντονισμού δύναται να λαμβάνει επιστημονική και τεχνική υποστήριξη στο έργο της από τη Μονάδα Οργάνωσης της Διαχείρισης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων, καθώς και υποστήριξη για την υλοποίηση εκπαιδευτικών δράσεων του Ε.Π.Α..

Άρθρο 36

Αρμοδιότητες των υπηρεσιών διαχείρισης

1. Οι υπηρεσίες διαχείρισης των Τομεακών, Περιφερειακών και Ειδικών Προγραμμάτων είναι αρμόδιες για:

α) την ενεργοποίηση των προγραμμάτων, τη σύνταξη των προσκλήσεων, καθώς και τη μέριμνα για την έκδοση και δημοσιοποίησή τους,

β) τη συγκέντρωση των προτάσεων των δυνητικών δικαιούχων για την ένταξη έργων στο πρόγραμμα, την αξιολόγηση, τον έλεγχο επιλεξιμότητας και τη χρηματοδότηση των πράξεων,

γ) την παρακολούθηση της υλοποίησης των έργων από τους δικαιούχους και τη σύνταξη των προβλεπόμενων εκθέσεων,

δ) την ενημέρωση και τον συντονισμό των ενεργειών των δικαιούχων και των εμπλεκόμενων αρχών στην υλοποίηση του προγράμματος,

ε) τη μέριμνα για τη δημοσιοποίηση και προβολή των δράσεων και των στόχων του προγράμματος με βάση το Σ.Δ.Ε. και τον οδηγό δημοσιότητας της περ. α) της παρ. 1 του άρθρου 33,

στ) τη διενέργεια διοικητικών επαληθεύσεων και επιτόπιων επιθεωρήσεων,

ζ) την τήρηση αρχείων και την παροχή στοιχείων προς την υπηρεσία συντονισμού,

η) τη σύνταξη εκθέσεων προόδου και απολογισμού.

2. Οι υπηρεσίες διαχείρισης δύναται να εκχωρούν επιμέρους αρμοδιότητες σε ενδιάμεσους φορείς διαχείρισης, σύμφωνα με τους όρους που καθορίζονται με απόφαση του αρμόδιου Υπουργού ή Περιφερειάρχη.

Άρθρο 37

Ενδιάμεσοι φορείς

1. Για την αποτελεσματικότερη εφαρμογή των προγραμμάτων του Ε.Π.Α., δύναται να ορίζονται ενδιάμεσοι φορείς διαχείρισης (Ε.Φ.), δημόσιοι ή ιδιωτικοί οργανισμοί με αποδεδειγμένη εμπειρία στη διαχείριση προγραμμάτων ή κρατικών ενισχύσεων.
2. Οι Ε.Φ. αναλαμβάνουν καθήκοντα διαχείρισης έργων ή προγραμμάτων, υπό την εποπτεία της αρμόδιας υπηρεσίας διαχείρισης.
3. Οι αρμοδιότητες, οι υποχρεώσεις και η ευθύνη των Ε.Φ. καθορίζονται με απόφαση του αρμόδιου Υπουργού ή Περιφερειάρχη που εποπτεύει την υπηρεσία διαχείρισης.
4. Με απόφαση του αρμόδιου Υπουργού ή Περιφερειάρχη δύναται να ανατίθενται στην αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία με την επωνυμία «Ενδιάμεσος Φορέας Επιχειρησιακών Προγραμμάτων Ανταγωνιστικότητας και Επιχειρηματικότητας» (Ε.Φ.Ε.Π.Α.Ε.) καθήκοντα διαχείρισης δράσεων κρατικών ενισχύσεων χρηματοδοτούμενων από το Ε.Π.Α. Ο Γενικός Γραμματέας Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης συμμετέχει στη Γενική Συνέλευση και στο Διοικητικό Συμβούλιο του Ε.Φ.Ε.Π.Α.Ε. και εκπροσωπεί και τους φορείς διαχείρισης των δράσεων της παρούσας. Με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού, που εκδίδεται ύστερα από πρόταση των φορέων διαχείρισης των δράσεων της παρούσας, ορίζονται εκπρόσωποί τους ως μέλη του Εποπτικού Συμβουλίου της περ. ε) της παρ. 7 του άρθρου 13 του ν. 4314/2014 (Α’ 265). Σε περίπτωση ανάθεσης καθηκόντων διαχείρισης δράσεων κρατικών ενισχύσεων χρηματοδοτούμενων από το Ε.Π.Α στον Ε.Φ.Ε.Π.Α.Ε. σύμφωνα με το πρώτο εδάφιο της παρούσας εφαρμόζεται αναλόγως η υπ αρ 15796 /2023 Υπουργική Απόφαση «Καθορισμός των επιλέξιμων κατηγοριών λειτουργικών δαπανών του ΕΦΕΠΑΕ που απαιτούνται για την άσκηση των αρμοδιοτήτων/καθηκόντων που αναλαμβάνει για τα Προγράμματα του ΕΣΠΑ 2021-2027» (΄Β917).

Άρθρο 38

Επιτροπή Παρακολούθησης του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης

1. Συστήνεται Επιτροπή Παρακολούθησης των προγραμμάτων Ε.Π.Α. για τον συντονισμό, την εξειδίκευση, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της πορείας υλοποίησης και των αποτελεσμάτων της εφαρμογής των προγραμμάτων του Ε.Π.Α., καθώς και για τη διασφάλιση της συμπληρωματικότητας των δράσεων και έργων.
2. Έργο της Επιτροπής Παρακολούθησης είναι:

α) η αξιολόγηση της προόδου υλοποίησης των προγραμμάτων που περιλαμβάνονται στο Ε.Π.Α.,

β) η εξέταση ζητημάτων που επηρεάζουν την υλοποίηση των προγραμμάτων και των έργων και τα μέτρα που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση των εν λόγω ζητημάτων,

γ) η υποβολή γνώμης προς τον αρμόδιο για το Ε.Π.Α. Υπουργό για αναθεωρήσεις του Ε.Π.Α.,

δ) η έγκριση των ετήσιων εκθέσεων παρακολούθησης, της ενδιάμεσης έκθεσης και της έκθεσης ολοκλήρωσης του Ε.Π.Α.,

ε) η περαιτέρω εξειδίκευση των ειδικών στόχων και των προτεραιοτήτων του Ε.Π.Α., καθώς και η κατανομή των αναλογούντων ανά Τ.Π.Α. και Π.Π.Α. πόρων σε προτεραιότητες, μετά από την έγκριση των προγραμμάτων σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 6,

στ) η επιβεβαίωση της ενσωμάτωσης της εθνικής στρατηγικής για την τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη και τη συμβολή του Ε.Π.Α. στην υλοποίησή της.

3. Η Επιτροπή Παρακολούθησης αποτελείται από:

α) τον αρμόδιο για το Ε.Π.Α. Υπουργό, ως Πρόεδρο,

β) το μέλος της Κυβέρνησης ή τον Υφυπουργό, αρμόδιο για την εθνική στρατηγική τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης,

γ) τον Γενικό Γραμματέα Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης,

δ) τον Γενικό Γραμματέα Υπουργείου ή αρμοδίως εξουσιοδοτημένο όργανο που υποδεικνύει ο αρμόδιος για το κατά περίπτωση Τ.Π.Α. Υπουργός,

ε) τους Περιφερειάρχες,

στ) τους επικεφαλής των υπηρεσιών διαχείρισης των ειδικών προγραμμάτων,

ζ) στέλέχος της υπηρεσίας συντονισμού,

η) στέλέχος των υπηρεσιών διαχείρισης, των ενδιάμεσων φορέων, της Διεύθυνσης Διαχείρισης Εθνικού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και της αρμόδιας για το Α.Π.Δ.Ε. υπηρεσίας,

θ) εκπροσώπους των κοινωνικών και οικονομικών εταίρων,

ι) εκπρόσωπο των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ βαθμού.

4. Σε περίπτωση απουσίας ή κωλυματος, τον Πρόεδρο της Επιτροπής αναπληρώνει ο Γενικός Γραμματέας Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης.

5.

Η Επιτροπή Παρακολούθησης υποστηρίζεται από την υπηρεσία συντονισμού, η οποία είναι αρμόδια για την προετοιμασία της απαραίτητης τεκμηρίωσης για τη διεξαγωγή των συνεδριάσεων, της ημερήσιας διάταξης, των συμπερασμάτων και των πρακτικών των συνεδριάσεων.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΤ΄

ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΩΝ

Άρθρο 39

Στελέχωση της υπηρεσίας συντονισμού

 και των υπηρεσιών διαχείρισης του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης

1. Οι υπηρεσίες της Γενικής Διεύθυνσης Δημοσίων Επενδύσεων και οι υπηρεσίες διαχείρισης του Ε.Π.Α. στελεχώνονται από μόνιμους υπαλλήλους, από στρατιωτικό προσωπικό, ενώ δύναται να στελεχώνονται και από προσωπικό που αποσπάται από τη Μονάδα Οργάνωσης της Διαχείρισης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων (Μ.Ο.Δ. Α.Ε.). Για την αντιμετώπιση των αυξημένων αναγκών των υπηρεσιών της Γενικής Διεύθυνσης Δημοσίων Επενδύσεων, το Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών δύναται να προσλαμβάνει προσωπικό με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου, σύμφωνα με τον ν. 4765/2021 (Α’ 6), περί εκσυγχρονισμού του συστήματος προσλήψεων στον δημόσιο τομέα και ενίσχυσης του Ανώτατου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού και σύμφωνα με τη διαδικασία του άρθρου 51 του ν. 4622/2019 (Α΄133), ή να συνάπτει συμβάσεις μίσθωσης έργου. Το προσωπικό με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου του προηγούμενου εδαφίου δεν δύναται να υπερβαίνει τα είκοσι (20) άτομα. Η διάρκεια των συμβάσεων εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου ορίζεται σε δώδεκα (12) μήνες και δύναται να ανανεώνεται ή να παρατείνεται έως το τέλος του προγράμματος ή του έργου ή την εκπλήρωση της υποχρέωσης, αποκλειόμενης σε κάθε περίπτωση της αναγνώρισής τους ως συμβάσεων αορίστου χρόνου. Οι δαπάνες που προκύπτουν από την απασχόληση του προσωπικού με σύμβαση εργασίας Ι.Δ.Ο.Χ. και τη σύναψη συμβάσεων μίσθωσης έργου καλύπτονται από τον προϋπολογισμό του Ε.Π.Α. και δύναται να χρηματοδοτούνται μέσω του προγράμματος τεχνικής βοήθειας.
2. α) Η υπερωριακή απασχόληση του προσωπικού της υπηρεσίας συντονισμού, των υπηρεσιών διαχείρισης, καθώς και του προσωπικού της Διεύθυνσης Δημοσίων Επενδύσεων, της Κεντρικής Υπηρεσίας της Μ.Ο.Δ. Α.Ε., που απασχολείται σε έργα του Ε.Π.Α. ή έργα που δεν είναι επιλέξιμα για συγχρηματοδότηση και χρηματοδοτούνται από εθνικούς πόρους του Α.Π.Δ.Ε., εγκρίνεται με απόφαση του καθ` ύλην αρμόδιου Υπουργού ή Περιφερειάρχη, στην οποία αναφέρονται σαφή και συγκεκριμένα στοιχεία που δικαιολογούν την υπερωριακή εργασία. Στην απόφαση αυτήν καθορίζονται ο αριθμός των υπαλλήλων, καθώς και οι όροι πραγματοποίησης, οι πηγές χρηματοδότησης, το χρονικό διάστημα και οι ώρες υπερωριακής απασχόλησής τους, τηρουμένων των ορίων των περ. 2 και 3 της παρ. Α του άρθρου 20 του ν. 4354/2015 (Α’ 176).

β) Η αποζημίωση της υπερωριακής απασχόλησης για το σύνολο του προσωπικού της Γενικής Διεύθυνσης Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και της Κεντρικής Υπηρεσίας της ΜΟΔ Α.Ε. μπορεί να καταβάλλεται από τη Μ.Ο.Δ. Α.Ε., με επιχορήγησή της από το Α.Π.Δ.Ε. του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, μέσω του προγράμματος της τεχνικής βοήθειας του Ε.Π.Α..

γ) Οι πιστώσεις για τη μισθοδοσία, τις λοιπές παροχές και την αποζημίωση υπερωριακής απασχόλησης των στελεχών της Κεντρικής Υπηρεσίας της Μ.Ο.Δ. Α.Ε. που απασχολούνται σε έργα Ε.Π.Α. ή έργα που δεν είναι επιλέξιμα για συγχρηματοδότηση και χρηματοδοτούνται από εθνικούς πόρους του Α.Π.Δ.Ε. εγγράφονται σε ειδικό έργο συλλογικής απόφασης του Α.Π.Δ.Ε. του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.

δ) Στο ειδικό έργο της περ. γ) εγγράφονται και οι πιστώσεις για την υπερωριακή απασχόληση του συνόλου του προσωπικού της Γενικής Διεύθυνσης Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών σε περίπτωση καταβολής τους από τη Μ.Ο.Δ. Α.Ε., καθώς και των αποσπασμένων υπαλλήλων στην Κεντρική Υπηρεσία της Μ.Ο.Δ. Α.Ε. που προέρχονται από το Δημόσιο και τον δημόσιο τομέα και απασχολούνται σε έργα Ε.Π.Α. ή έργα που δεν είναι επιλέξιμα για συγχρηματοδότηση και χρηματοδοτούνται από εθνικούς πόρους.

ε) Η αποζημίωση υπερωριακής απασχόλησης του συνόλου του προσωπικού των λοιπών υπηρεσιών στις οποίες ανατίθενται καθήκοντα διαχείρισης σύμφωνα με το άρθρο 37, μπορεί να καταβάλλεται από πόρους του Α.Π.Δ.Ε. του φορέα πολιτικής.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ζ΄

ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Άρθρο 40

Μηχανισμός καταγγελιών

1. Η Γενική Γραμματεία Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης, μέσω της Διεύθυνσης Διαχείρισης Εθνικού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, δημιουργεί μηχανισμό υποβολής και διαχείρισης καταγγελιών για παραβιάσεις κανόνων, σύγκρουση συμφερόντων ή παρατυπίες που σχετίζονται με την υλοποίηση πράξεων και έργων στο πλαίσιο του Ε.Π.Α., με στόχο τη διασφάλιση της νομιμότητας, της διαφάνειας, της χρηστής διοίκησης και της αποτελεσματικής χρήσης των δημοσίων πόρων του Ε.Π.Α. και μεριμνά ώστε το Σ.Δ.Ε. να διασφαλίζει την εξέταση των καταγγελιών, οι οποίες εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των προγραμμάτων του Ε.Π.Α. Για την εκπλήρωση των ανωτέρω η Γενική Γραμματεία Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης δύναται να συνεργάζεται με την Εθνική Αρχή Διαφάνειας.
2. Ως ημερομηνία έναρξης λειτουργίας του μηχανισμού καταγγελιών της παρ. 1 ορίζεται η 1η.1.2027.

Άρθρο 41

Σύγκρουση συμφερόντων

Το προσωπικό που υπηρετεί στην υπηρεσία συντονισμού, σε υπηρεσίες διαχείρισης και σε ενδιάμεσους φορείς και το οποίο είναι αρμόδιο για την αξιολόγηση πράξεων, τις επιθεωρήσεις, τους ελέγχους και τις πληρωμές, υποχρεούται να απέχει από οποιαδήποτε ενέργεια που συνιστά σύγκρουση συμφερόντων, όπως αυτή ορίζεται στην παρ. 3 του άρθρου 61 του Κανονισμού (ΕE, Ευρατόμ) 2024/2509 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Σεπτεμβρίου 2024, σχετικά με τους δημοσιονομικούς κανόνες που εφαρμόζονται στον γενικό προϋπολογισμό της Ένωσης (Σειρά L).

Άρθρο 42

Μεταβατική περίοδος διαχείρισης έργων Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης 2021 – 2025

1. Οι φορείς πολιτικής και οι δικαιούχοι των έργων που έχουν ενταχθεί στο Ε.Π.Α. 2021-2025 και δεν έχουν ολοκληρωθεί ως προς το φυσικό και οικονομικό τους αντικείμενο έως την 31η.12.2025, τα ολοκληρώνουν, κατά το φυσικό και οικονομικό αντικείμενό τους, το αργότερο τρία (3) έτη από τη λήξη του προγράμματος.
2. Πρόσθετες δαπάνες που απαιτούνται για την ολοκλήρωση των έργων της παρ. 1, πέραν της προβλεπόμενης δαπάνης στην απόφαση ένταξης, περιλαμβάνονται στα οικεία προγράμματα του Ε.Π.Α. της προγραμματικής περιόδου 2026-2030 κατόπιν ένταξης έργου εντός του εγκεκριμένου προϋπολογισμού του Τ.Π.Α. ή του Π.Π.Α. Δαπάνες ήσσονος αξίας που προκύπτουν, κατά περίπτωση, κατά την υλοποίηση των ενταγμένων στο Ε.Π.Α. 2021-2025 έργων, δύναται να επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό του Ε.Π.Α. 2021-2025.
3. Για τα ενταγμένα έργα στο Ε.Π.Α. 2021-2025, οι νομικές δεσμεύσεις αναλαμβάνονται το αργότερο μέσα σε είκοσι τέσσερις (24) μήνες από την ένταξή τους ή την παράταση που τους έχει δοθεί μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος νόμου. Μετά το πέρας της προθεσμίας ή της συνολικής χορηγηθείσας παράτασης το έργο απεντάσσεται με διαπιστωτική πράξη του αρμόδιου Γενικού Γραμματέα Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης. Από την πρόβλεψη του πρώτου και δευτέρου εδαφίου εξαιρούνται τα έργα Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα του ν. 3389/2005 (Α΄ 232), οι συμβάσεις παραχώρησης και οι ενέργειες τεχνικής βοήθειας του άρθρου 18 του παρόντος.
4. Για τα έργα που εντάχθηκαν με μηδενική ή περιορισμένη επιλέξιμη δαπάνη στο Ε.Π.Α. 2021-2025, κατ’ εφαρμογή της υποπερ. 5 της περ. α2) του άρθρου 2 της υπ’ αρ. 62564/4.6.2021 απόφασης του Υφυπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων «Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου. Κανόνες επιλεξιμότητας δαπανών για τα προγράμματα του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης (ΕΠΑ) 2021-2025» (Β’ 2442), ο φορέας πολιτικής οφείλει, εντός δώδεκα (12) μηνών από την ενεργοποίηση του προγράμματος, να τα εντάξει στο Τ.Π.Α. ή Π.Π.Α. 2026-2030 στο ύψος της μη επιλέξιμης δαπάνης του Ε.Π.Α. 2021-2025, εντός του εγκεκριμένου ορίου προϋπολογισμού του προγράμματος. Σε αντίθετη περίπτωση, οι εν λόγω πόροι δεσμεύονται από τη Γενική Γραμματεία Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης και δεν δύναται να χρησιμοποιηθούν.
5. Έργα που χρηματοδοτήθηκαν ή χρηματοδοτούνται από τα ειδικά προγράμματα Βορείου και Νοτίου Αιγαίου και δεν ολοκληρώθηκαν εντός της προβλεπόμενης από το πρόγραμμα προθεσμίας, δύναται να μεταφερθούν σε αντίστοιχα Τομεακά ή Περιφερειακά προγράμματα του Ε.Π.Α.
6. Η εφαρμογή των μέτρων παρακολούθησης και ελέγχου του άρθρου 26 πραγματοποιείται και για τα ενταγμένα στο Ε.Π.Α. 2021-2025 έργα, τα οποία:

α) έχουν κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου ολοκληρωθεί κατά το φυσικό και οικονομικό τους αντικείμενο, ή

β) θα ολοκληρωθούν έως το έτος 2028.

7. Μετά από την 1η.1.2026, τα έργα του Ε.Π.Α. 2021-2025 παραμένουν στις Συλλογικές Αποφάσεις στις οποίες ήταν, ήδη, ενταγμένα έως την 31η.12.2025 και οι πληρωμές πραγματοποιούνται σύμφωνα με την παρ. 1, σε βάρος του εθνικού σκέλους του Α.Π.Δ.Ε. Μετά από την παρέλευση της τριετίας της παρ. 1, τα έργα δεν επανεγγράφονται στο Α.Π.Δ.Ε. και οι αρμόδιες υπηρεσίες μεριμνούν για την ολοκλήρωση ή για τη μεταφορά τους σε άλλο πρόγραμμα.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Η΄

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Άρθρο 43

Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης

1. Για την υποστήριξη της εφαρμογής του Ε.Π.Α. και των προγραμμάτων του, αναπτύσσεται και λειτουργεί το Ο.Π.Σ.-Ε.Π.Α., το οποίο αποτελεί τμήμα του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος (Ο.Π.Σ.) του άρθρου 54 του ν. 4914/2022 (Α’ 61) και το οποίο διασφαλίζει:

α) την ηλεκτρονική ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων,

β) την καταγραφή και αποθήκευση των απαραίτητων δεδομένων για κάθε έργο,

γ) την υποστήριξη των διαδικασιών διαχείρισης, παρακολούθησης, ελέγχου και αξιολόγησης,

δ) τη διασύνδεση με άλλα πληροφοριακά συστήματα του δημοσίου τομέα.

2. Οι προδιαγραφές λειτουργίας του Ο.Π.Σ.-Ε.Π.Α., οι διεπαφές που έχουν αναπτυχθεί ή προβλέπεται να αναπτυχθούν, καθώς και ο τρόπος αξιοποίησης της τεχνολογικής υποδομής υφιστάμενων εφαρμογών καθορίζονται στην υπ’ αρ. 126518/22.11.2021 απόφαση του Υφυπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων «Πληροφοριακό Σύστημα Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης» (Β΄5524).

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Θ’

ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Άρθρο 44

Χρηματοδοτήσεις και πληρωμές

1. Η δημόσια δαπάνη όλων των έργων Ε.Π.Α. συνιστά δημόσια επένδυση και χρηματοδοτείται από τον κρατικό προϋπολογισμό μέσω του Α.Π.Δ.Ε.. Οι πληρωμές των έργων του Ε.Π.Α. πραγματοποιούνται, σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται στον ν. 5140/2024 (Α΄ 154) για τις πληρωμές των έργων του Α.Π.Δ.Ε. μέσω του πληροφοριακού συστήματος «e-Π.Δ.Ε.» του άρθρου 38 του ν. 5140/2024.
2. Η απόφαση ένταξης έργου σε Τ.Π.Α. ή Π.Π.Α. του άρθρου 23 αποτελεί αυτοδίκαια πρόταση ένταξης στο εθνικό σκέλος του Α.Π.Δ.Ε., η οποία εκδίδεται από τον αρμόδιο για το Α.Π.Δ.Ε. Υπουργό. Η εγγραφή του έργου στο Α.Π.Δ.Ε. πραγματοποιείται από τη Διεύθυνση Δημοσίων Επενδύσεων της Γενικής Διεύθυνσης Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών σύμφωνα με τα οριζόμενα στον ν. 5140/2024 σε Συλλογική Απόφαση (Σ.Α.) του αρμόδιου φορέα χρηματοδότησης και βαρύνει το εθνικό σκέλος του προϋπολογισμού δημοσίων επενδύσεων. Με όμοια διαδικασία πραγματοποιούνται αλλαγές των στοιχείων των έργων στο Α.Π.Δ.Ε. σε συνέχεια αποφάσεων τροποποίησης ή απένταξής τους από το Ε.Π.Α.
3. Για τη χρηματοδότηση των έργων του Ε.Π.Α. 2026–2030 εκδίδεται στο Α.Π.Δ.Ε. μία Σ.Α. ανά εγκεκριμένο πρόγραμμα Ε.Π.Α. και ανά φορέα χρηματοδότησης.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι’

ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΙΚΕΣ, ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΓΟΥΜΕΝΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΜΕΡΟΥΣ Α’

Άρθρο 45

Εξουσιοδοτικές διατάξεις Μέρους Α΄

1. Με κοινή απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού και του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, αυξάνεται ο συνολικός προϋπολογισμός του Ε.Π.Α. κατά τη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου, σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 5.
2. Με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού, καλούνται τα Υπουργεία και οι Περιφέρειες να καταρτίσουν και να υποβάλουν τα Τ.Π.Α. και τα Π.Π.Α., αντίστοιχα. Στην απόφαση του πρώτου εδαφίου εξειδικεύονται οι στόχοι και οι προτεραιότητες, καθορίζονται οι ρυθμίσεις για τη διαδικασία και το χρονοδιάγραμμα κατάρτισης, διαβούλευσης και υποβολής, οι προδιαγραφές, τα κριτήρια αξιολόγησης των προγραμμάτων και κάθε άλλο σχετικό θέμα για την εφαρμογή της παρ. 3 του άρθρου 6.
3. Με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού εγκρίνεται η απόφαση της Επιτροπής Παρακολούθησης περί εξειδίκευσης του Ε.Π.Α., των Τ.Π.Α. και των Π.Π.Α., για την εφαρμογή της παρ. 3 του άρθρου 7.
4. Με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού, παρατείνεται η διάρκεια υλοποίησης κάθε προγραμματικής περιόδου και ρυθμίζεται κάθε σχετικό με την παράταση θέμα, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 8.
5. Με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού ρυθμίζονται ειδικότεροι όροι και προϋποθέσεις για την ολοκλήρωση της προγραμματικής περιόδου, καθώς και σχετικά θέματα με την υλοποίηση, χρηματοδότηση και ολοκλήρωση των ενταγμένων έργων, για την εφαρμογή της παρ. 3 του άρθρου 8.
6. Με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού αναθεωρείται το Ε.Π.Α. σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 10.
7. Με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού, κατόπιν εισήγησης του αρμόδιου Υπουργού ή Περιφερειάρχη τροποποιούνται τα Τ.Π.Α. και τα Π.Π.Α. του άρθρου 11.
8. Με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού ανακατανέμονται οι πόροι μεταξύ προγραμμάτων, έως ποσοστού είκοσι τοις εκατό (20%) του εγκεκριμένου προϋπολογισμού, σύμφωνα με το πρώτο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 12.
9. Με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού μεταφέρονται οι απαραίτητοι πόροι της παρ. 2 του άρθρου 12.
10. Με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού, κατόπιν εισήγησης του Γενικού Γραμματέα Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, τροποποιείται το ποσοστό της παρ. 1 του άρθρου 13.
11. Με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού καθορίζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται από τους φορείς πολιτικής για την υποβολή και έγκριση αιτημάτων υπερδέσμευσης άνω του ποσοστού του τριάντα τοις εκατό (30%), σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 13.
12. Με κοινή απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού, μετά από εισήγηση του Γενικού Γραμματέα Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης, εγκρίνονται τα ειδικά προγράμματα των Υπουργείων, σύμφωνα με το τρίτο εδάφιο της παρ. 3 του άρθρου 15.
13. Με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού, μετά από εισήγηση του Γενικού Γραμματέα Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης, εγκρίνονται τα ειδικά προγράμματα των Περιφερειών, σύμφωνα με το τέταρτο εδάφιο της παρ. 3 του άρθρου 15.
14. Με κοινή απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού και του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, μετά από εισήγηση του Γενικού Γραμματέα Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης, εγκρίνεται το ειδικό πρόγραμμα αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών, για την εφαρμογή της παρ. 2 του άρθρου 16.
15. Με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού κατανέμονται πόροι στον φορέα πολιτικής για την ένταξη του έργου για την εφαρμογή της παρ. 4 του άρθρου 16.
16. Με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού δημιουργούνται αποθεματικά για την αντιμετώπιση κατεπειγουσών συνεπειών κρίσεων και εκτάκτων αναγκών και καθορίζονται ο προϋπολογισμός, η διάθεση και η διαχείριση των αποθεματικών σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 17.
17. Με κοινή απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού και του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, αυξάνεται ο προϋπολογισμός των αποθεματικών κατά τη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου του Ε.Π.Α. σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 17.
18. Με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού εξειδικεύονται οι επιλέξιμες κατηγορίες ενεργειών της παρ. 1 του άρθρου 18 και ορίζονται, αν απαιτείται, και άλλοι δικαιούχοι ενεργειών τεχνικής βοήθειας πέραν των οριζόμενων στην παρ. 2 του άρθρου 18.
19. Με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης, αναπροσαρμόζονται τα ποσοστά των περ. α), β) και γ) της παρ. 3 του άρθρου 18.
20. Με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού ρυθμίζεται η διαδικασία κατάρτισης και τήρησης των καταλόγων προμηθευτών και παρόχων υπηρεσιών ενεργειών τεχνικής βοήθειας για την εφαρμογή της παρ. 5 του άρθρου 18 και εξειδικεύονται οι όροι εγγραφής των οικονομικών φορέων σε αυτούς και οι όροι επιλογής του αναδόχου κατά τις παρ. 2 και 3 τού άρθρου 119 του ν. 4412/2016 (Α’ 147), καθώς και κάθε άλλο σχετικό θέμα.
21. Με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού συστήνονται στη Γενική Διεύθυνση Δημοσίων Επενδύσεων και στους φορείς διαχείρισης του Ε.Π.Α. ομάδες εργασίας, τα μέλη των οποίων δύναται να προέρχονται από τους εμπλεκόμενους φορείς, ορίζεται ο αριθμός των μελών τους, εξειδικεύεται το έργο τους, καθορίζεται η λειτουργία τους και κάθε άλλο σχετικό θέμα για την εφαρμογή της παρ. 7 του άρθρου 18.
22. Με κοινή απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού και του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών καθορίζεται το ύψος της αποζημίωσης των μελών των ομάδων εργασίας της παρ. 7 του άρθρου 18, η οποία δεν δύναται να υπερβαίνει τα όρια του άρθρου 21 του ν. 4354/2015 (Α’ 176).
23. Με κοινή απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού, προσδιορίζονται τα χρηματοδοτικά μέσα, καθορίζεται η διαδικασία και ο τρόπος συμμετοχής και διάθεσης πόρων του Ε.Π.Α. σε αυτά, καθώς και κάθε άλλο ζήτημα σχετικό με την περ. α) του δεύτερου εδαφίου της παρ. 1 του άρθρου 19.
24. Με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού καθορίζονται τα είδη των λειτουργικών δαπανών, οι προϋποθέσεις, οι όροι και τα κριτήρια, ιδίως η ύπαρξη χρηματοδότησης από συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα ή η επάρκεια ίδιων πόρων, για την κατ` εξαίρεση χρηματοδότηση πάγιων λειτουργικών δαπανών εταιρειών του δημόσιου τομέα κατά την περ. α) της παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 4270/2014 (Α’ 143), που πληρούν τις προϋποθέσεις για την εφαρμογή της παρ. 6 του άρθρου 20.
25. Με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού, κατόπιν εισήγησης του Γενικού Γραμματέα Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης, συμπληρώνονται οι επιλέξιμες δαπάνες για χρηματοδότηση από τα προγράμματα του Ε.Π.Α., σύμφωνα με την παρ. 7 του άρθρου 20.
26. α) Με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού κατόπιν εισήγησης του Γενικού Γραμματέα Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης εκδίδεται το Σ.Δ.Ε., σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 22. Με την ίδια απόφαση εξειδικεύονται η διαδικασία και ο τρόπος διενέργειας των μέτρων του άρθρου 26, τα δικαιολογητικά και στοιχεία που απαιτούνται, το ποσοστό και τα είδη των κατανομών των δειγματοληπτικών ελέγχων, η προέλευση των μελών των ομάδων εργασίας και οργάνων ελέγχου από τις κατηγορίες, διακριτές ή και συνδυαστικές της παρ. 4 του άρθρου 26, καθώς και κάθε άλλο σχετικό θέμα, για την εφαρμογή της παρ. 5 του άρθρου 26.

β) Το εγχειρίδιο διαδικασιών, εγκρίνεται με απόφαση του Γενικού Γραμματέα Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων και Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης και αναρτάται στον ιστότοπο του Ε.Π.Α. (epa.gov.gr).

27. α) Με κοινή απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού και του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών καθορίζεται το ύψος της αποζημίωσης που καταβάλλεται στους αξιολογητές, σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 23, η οποία δεν δύναται να υπερβαίνει τα όρια του άρθρου 21 του ν. 4354/2015.

β) Με απόφαση του αρμόδιου Υπουργού ή Περιφερειάρχη αποφασίζεται η ένταξη των έργων στα Τ.Π.Α. και στα Π.Π.Α., για την εφαρμογή της παρ. 4 του άρθρου 23. Με απόφαση του αρμόδιου Υπουργού ή Περιφερειάρχη τροποποιείται η απόφαση ένταξης, για την εφαρμογή της παρ. 7 του άρθρου 23. Με απόφαση του αρμόδιου Υπουργού ή Περιφερειάρχη ανακαλείται η απόφαση ένταξης, σύμφωνα με την παρ. 8 του άρθρου 23.

28. Με απόφαση του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού ή Περιφερειάρχη συστήνονται ομάδες εργασίας ή όργανα ελέγχου της παρ. 3 του άρθρου 26.
29. Με κοινή απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού και του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών καθορίζεται το ύψος της καταβαλλόμενης αποζημίωσης στα μέλη των ομάδων εργασίας και των οργάνων ελέγχου της παρ. 3 του άρθρου 26, η οποία δεν δύναται να υπερβαίνει τα όρια του άρθρου 21 του ν. 4354/2015.
30. Με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού προεντάσσονται τα έργα της παρ. 1 του άρθρου 30 στο Ε.Π.Α. της εκάστοτε τρέχουσας προγραμματικής περιόδου.
31. Με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού, συγκροτείται η επιτροπή παρακολούθησης του άρθρου 38. Με την ίδια απόφαση καθορίζεται ο τρόπος λειτουργίας της, συγκροτούνται υποεπιτροπές, και ρυθμίζεται κάθε άλλο σχετικό θέμα.
32. Με απόφαση του αρμόδιου για το Ε.Π.Α. Υπουργού ορίζονται οι δαπάνες ήσσονος αξίας του δεύτερου εδαφίου της παρ. 2 του άρθρου 42.

Άρθρο 46

Μεταβατικές διατάξεις Μέρους Α΄

1. Μέχρι την έκδοση της απόφασης της παρ. 18 του άρθρου 45 για τον καθορισμό των επιλέξιμων κατηγοριών ενεργειών τεχνικής βοήθειας, και τη δημιουργία και διατήρηση καταλόγων προμηθευτών για την ανάθεση και υλοποίηση ενεργειών τεχνικής βοήθειας του Ε.Π.Α., ισχύουν η υπ’ αρ. 4378/15.1.2020 απόφαση του Υφυπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων «Έγκριση προγράμματος Τεχνικής Βοήθειας Μεταβατικής Περιόδου του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης, της παρ. 2 του άρθρου 139 του ν. 4635/2019 «Επενδύω στην Ελλάδα και άλλες διατάξεις» (Α’ 167)» (Β΄67), και η υπ’ αρ. 26329/11.3.2022 απόφαση του Υφυπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων «Διαδικασίες Υλοποίησης Ενεργειών Τεχνικής Βοήθειας, Διαδικασίες Δημιουργίας και Διατήρησης Καταλόγων Προμηθευτών για την Ανάθεση και Υλοποίηση Ενεργειών Τεχνικής Βοήθειας του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης (ΕΠΑ)» (Β΄ 1244).
2. Μέχρι την έκδοση της απόφασης της παρ. 24 του άρθρου 63 του ν. 4914/2022 (Α΄ 61), ισχύει η υπό στοιχεία 2/68332/ΔΕΠ/16.9.2016 (Β’ 2943) κοινή απόφαση του Υφυπουργού Οικονομίας, Ανάπτυξης Τουρισμού και του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών «Ρυθμίσεις για τις μετακινήσεις στο πλαίσιο ενεργειών Τεχνικής Βοήθειας του ΕΣΠΑ, συμπεριλαμβανομένων των ΠΑΑ και ΕΠΑλΘ, του ΕΟΧ και του Μηχανισμού Διευκόλυνσης Συνδέοντας την Ευρώπη» (Β` 2943).
3. Μέχρι την έκδοση του Σ.Δ.Ε. της προγραμματικής περιόδου 2026-2030 του άρθρου 22, ισχύουν οι προβλέψεις της υπ’ αρ. 62564/4.6.2021 απόφασης του Υφυπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων «Σύστημα Διαχείρισης και Ελέγχου. Κανόνες επιλεξιμότητας δαπανών για τα προγράμματα του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης (ΕΠΑ) 2021-2025» (Β’ 2442), πλην του άρθρου 14Α περί προθεσμίας ανάληψης νομικών δεσμεύσεων.
4. Για τα έργα της Προγραμματικής Περιόδου 2021–2025, για τα οποία έχει αναληφθεί νομική δέσμευση μετά την παρέλευση δεκαοκτώ (18) μηνών από την ημερομηνία ένταξης, ισχύουν οι προβλέψεις της υπ’ αρ. 62564/4.6.2021 Απόφασης (Β’ 2442), πλην του άρθρου 14Α αυτής, περί προθεσμίας ανάληψης νομικών δεσμεύσεων και αιτήματος παράτασης.

Άρθρο 47

Καταργούμενες διατάξεις Μέρους Α΄

Από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου καταργείται το Μέρος ΙΗ΄ του ν. 4635/2019 (Α΄ 167), περί Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης, πλην του άρθρου 140, περί καταργούμενων και τροποποιητικών διατάξεων, με την επιφύλαξη της παρ. 9 του άρθρου 6 του παρόντος.