Άρθρο 10: Μέτρα ειδικής προστασίας

8.1. Ασυνόδευτα παιδιά, αιτούντα άσυλο – πρόσφυγες

Α. ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Η διαδικασία της υποδοχής των προσώπων που αιτούνται διεθνή προστασία, διέπεται από τις διατάξεις του π.δ. 220/2007, με το οποίο ενσωματώθηκε στην ελληνική έννομη τάξη η Οδηγία 2003/9/ΕΚ «σχετικά με τις ελάχιστες απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων άσυλο στα κράτη μέλη». Στο άρθρο 17 ορίζεται, ότι κατά την εφαρμογή των διατάξεων περί των συνθηκών υποδοχής, οι αρμόδιες Αρχές φροντίζουν για την ειδική μεταχείριση των αιτούντων που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες, όπως είναι, μεταξύ άλλων, οι ασυνόδευτοι ανήλικοι. Επίσης, στο άρθρο 19 καθορίζεται η διαδικασία, η

οποία πρέπει να ακολουθείται κατά την υποδοχή ασυνόδευτων ανηλίκων – αιτούντων άσυλο, καθώς και τα κατάλληλα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται άμεσα, προκειμένου να εξασφαλίζεται η αναγκαία εκπροσώπησή τους ενώπιον των εθνικών Αρχών.

Περαιτέρω, με τις διατάξεις του π.δ. 114/2010 και του π.δ. 113/2013 καθιερώθηκε ενιαία διαδικασία αναγνώρισης σε αλλοδαπούς και ανιθαγενείς του καθεστώτος του πρόσφυγα ή δικαιούχου επικουρικής προστασίας, σε συμμόρφωση προς την Οδηγία 2005/85/ΕΚ του Συμβουλίου «σχετικά με τις ελάχιστες προδιαγραφές για τις διαδικασίες με τις οποίες τα κράτη μέλη χορηγούν και ανακαλούν το καθεστώς του πρόσφυγα». Ειδικότερα, στο άρθρο 12 του π.δ. 114/2010 και, αντίστοιχα, στο άρθρο 11 του π.δ. 113/2013, το οποίο εφαρμόζεται στις περιπτώσεις των αιτήσεων διεθνούς προστασίας που υποβάλλονται μετά την 7η Ιουνίου 2013, καθορίζεται με κάθε λεπτομέρεια η διαδικασία εξέτασης από τις αρμόδιες Αρχές των αιτήσεων των ασυνόδευτων ανηλίκων.

Ο Επίτροπος, ο οποίος ορίζεται με βάση τις διατάξεις του ανωτέρω π.δ. 220/2007, ενημερώνει με μέριμνα των Αρχών τον ασυνόδευτο ανήλικο για τη σημασία και τις πιθανές συνέπειες της προσωπικής συνέντευξης, καθώς και για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να προετοιμασθεί για αυτή, ενώ καλείται να παρίσταται στην προσωπική συνέντευξη του ανηλίκου, όπου δύναται  να υποβάλει ερωτήσεις ή παρατηρήσεις προς διευκόλυνση της διαδικασίας. Επίσης, απαριθμούνται οι εγγυήσεις υπέρ των ασυνόδευτων ανηλίκων σε περίπτωση κατά την οποία υποβληθούν σε ιατρική εξέταση για τον προσδιορισμό της ηλικίας τους, ενώ καθίσταται υποχρεωτική η αντιμετώπιση ως ανηλίκου αιτούντος, εφόσον από την εν λόγω διαδικασία προσδιορισμού ηλικίας δεν προκύψει με ασφάλεια η ανηλικότητα αυτού.

Ο εθνικός νομοθέτης, κατά τη θέσπιση των διαδικασιών Πρώτης Υποδοχής και Ασύλου, μερίμνησε για την παροχή από τις αρμόδιες Αρχές ιδιαίτερης φροντίδας προς τις ευάλωτες ομάδες. Στον Ν. 3907/2011 όπου ρυθμίζεται η λειτουργία των υπηρεσιών Πρώτης Υποδοχής και Ασύλου, προβλέπεται η δυνατότητα της Υπηρεσίας Πρώτης Υποδοχής να ιδρύει Δομές Φιλοξενίας αιτούντων άσυλο ή υπηκόων τρίτων χωρών που ανήκουν στις απαριθμούμενες στο άρθρο 11 αυτού ευάλωτες ομάδες, με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη. (Άρθρο 8Α).

Επίσης με τη διάταξη του άρθρου 11 του ως άνω νόμου ορίζεται ότι ο επικεφαλής του Κέντρου ή της Μονάδας Πρώτης Υποδοχής, ύστερα από εισήγηση του προϊσταμένου του κλιμακίου ιατρικού ελέγχου και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, παραπέμπει τα πρόσωπα που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες στον αρμόδιο κατά περίπτωση φορέα κοινωνικής στήριξης ή προστασίας, ενώ με τη διάταξη του άρθρου 13 του Ν. 3907/2011 και, αντίστοιχα, του άρθρου 8 του π.δ. 102/2012, ο επικεφαλής και το προσωπικό του Κέντρου ή της Μονάδας Πρώτης Υποδοχής μεριμνούν, καθ` όλη τη διάρκεια των διαδικασιών πρώτης υποδοχής, ώστε οι υπήκοοι τρίτων χωρών να τυγχάνουν, εφόσον ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες, της κατάλληλης κατά περίπτωση μεταχείρισης, αλλά και να υποβάλλονται στην κατά περίπτωση προβλεπόμενη διαδικασία. Ως ευάλωτες ομάδες νοούνται με τη διάταξη του άρθρου 11, μεταξύ άλλων, οι ασυνόδευτοι ανήλικοι.

Με τον προαναφερθέντα Ν. 3907/2011 (άρθρα 16 επ.) μεταφέρθηκε στην ελληνική έννομη τάξη η Οδηγία 2008/115/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, «σχετικά με τους κοινούς κανόνες και διαδικασίες στα κράτη – μέλη για την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών». Στο άρθρο 20 του νόμου ορίζεται ότι οι αρμόδιες Αρχές, κατά την εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας για την απομάκρυνση των παράνομων αλλοδαπών, λαμβάνουν δεόντως υπόψη, μεταξύ άλλων, το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού.

Ειδικότερα, η αρχή του βέλτιστου συμφέροντος του παιδιού πρέπει να λαμβάνεται ιδιαιτέρως υπόψη πριν εκδοθεί η  απόφαση επιστροφής ασυνόδευτου ανήλικου, όπως επιτάσσει το άρθρο 25 του Ν. 3907/2011. Ωσαύτως, κατά το στάδιο αυτό καθίσταται εξίσου αναγκαία η παροχή συνδρομής από τους κατάλληλους φορείς του άρθρου 19 του προαναφερθέντος π.δ. 220/2007, οι διατάξεις του οποίου εφαρμόζονται αναλόγως, ενώ παράλληλα εξακριβώνεται ότι ο υπό απομάκρυνση ανήλικος θα επιστραφεί σε μέλος της οικογένειάς του, σε ορισθέντα κηδεμόνα ή σε κατάλληλες εγκαταστάσεις υποδοχής στο κράτος επιστροφής. Επίσης, ιδιαίτερη φροντίδα για τα ευάλωτα άτομα και ιδίως για τους ανηλίκους οφείλουν να επιδεικνύουν οι αρμόδιες Αρχές και κατά το χρονικό διάστημα της οικειοθελούς αναχώρησης, το οποίο χορηγείται σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, καθώς και κατά το χρονικό διάστημα αναβολής της απομάκρυνσης. Ειδικότερα αναφορικά με τους ανηλίκους, πρέπει να εξασφαλίζεται η οικογενειακή τους ενότητα με τα μέλη της οικογένειάς τους που βρίσκονται στην Ελλάδα, καθώς και η πρόσβαση αυτών στην υποχρεωτική εκπαίδευση.

 Περαιτέρω, την αρχή του βέλτιστου συμφέροντος του παιδιού, αλλά και την ιδιαζόντως δυσχερή θέση υπό την οποία τελούν οι ασυνόδευτοι ανήλικοι που εισέρχονται στη Χώρα έλαβε υπόψη του τόσο ο ενωσιακός όσο και ο εθνικός νομοθέτης, αναφορικά με τον καθορισμό των προϋποθέσεων κράτησης των ασυνόδευτων ανηλίκων που υπόκεινται στις προβλεπόμενες από την κείμενη νομοθεσία διαδικασίες απομάκρυνσης. Με τη διάταξη του άρθρου 32 του Ν. 3907/2011, με την οποία ενσωματώθηκε στην εθνική έννομη τάξη η αντίστοιχη διάταξη του άρθρου 17 της προαναφερθείσας Οδηγίας 2008/115/ΕΚ, ορίζεται ότι οι ασυνόδευτοι ανήλικοι κρατούνται ως έσχατη λύση και για το ελάχιστο απαιτούμενο χρονικό διάστημα, μόνο εφόσον δεν μπορούν να εφαρμοσθούν για τον ίδιο σκοπό άλλα επαρκή μεν, λιγότερο επαχθή, δε, μέτρα.

 Β. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

  •    Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της Υπεύθυνης Αρχής Υποδοχής και Φιλοξενίας Αιτούντων Άσυλο (ΥΠ.Ε.ΚΑ.Π. – Π.Δ.220/2007, Π.Δ.141/2013, ως προς την παροχή προστασίας σε ασυνόδευτους ανήλικους στους οποίους χορηγείται καθεστώς διεθνούς προστασίας) περιλαμβάνεται η διασφάλιση της πρόσβασης των ανήλικων «που είναι θύματα κάθε μορφής κακοποίησης, αμέλειας, εκμετάλλευσης, βασανιστηρίων ή σκληρής, απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης ή ένοπλων συγκρούσεων σε μονάδες Κοινωνικής Φροντίδας και εξειδικευμένης θεραπείας». Όσον αφορά σε ασυνόδευτους ανήλικους στους οποίους χορηγείται καθεστώς διεθνούς προστασίας, οι αρμοδιότητες προστασίας που ανήκουν στην Υπεύθυνη Αρχή  αφορούν στη διασφάλιση κατάλληλης εκπροσώπησης, στη διατήρηση της μέγιστης δυνατής οικογενειακής ενότητας και στην παροχή των βέλτιστων δυνατών συνθηκών διαμονής. 
  • Με τα Κέντρα Πρώτης Υποδοχής και τα Κέντρα Ταυτοποίησης Υπηκοότητας Αλλοδαπών (εντός των οποίων δραστηριοποιούνται κινητές μονάδες πρώτης υποδοχής) εγκαινιάζεται ένα νέο σύστημα καταγραφής, και έγκυρης πιστοποίησης της ταυτότητας και της προέλευσης στους υποκείμενους σε διαδικασία πρώτης υποδοχής υπηκόους τρίτων χωρών μέσω ειδικής τεχνογνωσίας και εξειδικευμένου  προσωπικού,  ενώ παράλληλα  διασφαλίζεται  ο ιατρικός τους έλεγχος, αλλά και η ψυχολογική υποστήριξη των ευπαθών ομάδων. Οι αλλοδαποί  που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες -π.χ. ασυνόδευτοι ανήλικοι-  διαχωρίζονται και διαμένουν σε ξεχωριστή πτέρυγα για λόγους ασφαλείας αυτών.
  • Συνεργασία με την Εισαγγελία Ανηλίκων για την παροχή προς τον ασυνόδευτο ανήλικο της αναγκαίας προστασίας: κάθε περίπτωση παράνομης εισόδου αλλοδαπού στη χώρα, όπως και του ασυνόδευτου ανηλίκου, γνωστοποιείται και παραπέμπεται άμεσα από τις Υπηρεσίες μας στις Εισαγγελικές Αρχές, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στις ισχύουσες διατάξεις. Σε περίπτωση υπηκόων τρίτων χωρών που είναι ασυνόδευτοι ανήλικοι ή θύματα εμπορίας ανθρώπων, οι αρμόδιες Εισαγγελικές ή Αστυνομικές Αρχές λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα για να προσδιορίσουν την ταυτότητα και την ιθαγένεια τους και να θεμελιώσουν το γεγονός ότι δεν συνοδεύονται. Επίσης, καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για τον ταχύτερο δυνατό εντοπισμό της οικογένειάς τους και λαμβάνουν αμέσως τα απαραίτητα μέτρα για να εξασφαλίσουν τη νομική τους εκπροσώπηση και, εφόσον χρειάζεται, την εκπροσώπησή τους στο πλαίσιο της ποινικής διαδικασίας.

Η ανωτέρω διαδικασία τηρείται σε κάθε περίπτωση, ακόμα και όταν ο ασυνόδευτος ανήλικος δεν αιτείται τη χορήγηση πολιτικού ασύλου και διενεργείται σύμφωνα με τα όσα ορίζονται στις διατάξεις του άρθρου 19 του Π.Δ. 220/2007. Ο Εισαγγελέας Ανηλίκων ή ο κατά τόπον αρμόδιος Εισαγγελέας Πρωτοδικών ορίζεται προσωρινός Επίτροπος και κατόπιν αυτού, σε συνεργασία με Κοινωνικές Υπηρεσίες και ΜΚΟ, ορίζεται ο μόνιμος Επίτροπος ο οποίος συνήθως είναι ένας κοινωνικός λειτουργός προς το σκοπό της διασφάλισης της αναγκαίας εκπροσώπησης του ασυνόδευτου ανηλίκου. Εάν ο Επίτροπος δεν ανταποκριθεί στα καθήκοντά του, μπορεί να αντικατασταθεί με διάταξη του Εισαγγελέα.

  • Συνεργασία με το Ε.Κ.Κ.Α.  για τη μεταφορά των ανηλίκων σε κατάλληλες δομές φιλοξενίας, με μοναδικό γνώμονα το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού.
  • Συνεργασία με Μ.Κ.Ο και άλλους κρατικούς φορείς
  • Πρόσληψη και απασχόληση ειδικού επιστημονικού προσωπικού – κοινωνικών λειτουργών, ψυχολόγων ιατρικού προσωπικού- , για τον προσδιορισμό της ανηλικότητας των ασυνόδευτων ανηλίκων που κρατούνται στα Κέντρα Πρώτης Υποδοχής και στα Κέντρα Προαναχωρησιακής Κράτησης Αλλοδαπών, προκειμένου επιτευχθεί μία ολιστική προσέγγιση, η οποία δεν βασίζεται αποκλειστικά στα ιατρικά ευρήματα, αλλά λαμβάνει υπόψη και το βαθμό ωριμότητας του ατόμου, τη συμπεριφορά του, την αντίληψή του, καθώς και τις πολιτισμικές του καταβολές.
  • Εύρεση των κατάλληλων προσώπων και φορέων για την έρευνα της διαδικασίας ασφαλούς επαναπατρισμού κάθε ασυνόδευτου ανηλίκου, καθώς και για την παροχή φροντίδας και τη διασφάλιση των δικαιωμάτων του ανάλογα με τις ανάγκες του και με βάση την ηλικία και την ωριμότητα του.
  • Συνεργασία των Υπηρεσιών της Ελληνικής Αστυνομίας με την Ύπατη Αρμοστεία / Ο.Η.Ε. και με Μ.Κ.Ο., με σκοπό τη συνένωση ασυνόδευτων ανηλίκων που ευρίσκονται στην Ελληνική Επικράτεια με μέλη της οικογένειας τους που διαμένουν σε κ-μ της Ε.Ε, κατά την εφαρμογή  του Κανονισμού του Δουβλίνου, τηρώντας απαρέγκλιτα τη βασική αρχή της διατήρησης της οικογενειακής ενότητας. Για το σκοπό αυτό συνεργάζονται, προκειμένου στοιχειοθετηθούν τα σχετικά αιτήματα και καταστεί εφικτή η μεταφορά των ανηλίκων πλησίον των οικογενειών τους, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα  τα εχέγγυα  της ασφάλειας αυτών.
  • ‘Έκδοση εγκυκλίου διαταγής κ. Αρχηγού Ελληνικής Αστυνομίας (5401/1 – 498001 από 03-01-2011), στην οποία γίνεται ρητή αναφορά στα δικαιώματα των ανηλίκων και ιδίως των ασυνόδευτων ανηλίκων, καθώς και στην εξασφάλιση αυτών, με μοναδικό γνώμονα το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού.
  • Απευθείας ανάθεση από  την  Ευρωπαϊκή  Επιτροπή στον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (Δ.Ο.Μ.) δράση με την οποία προβλέπεται η επιστροφή των ασυνόδευτων ανηλίκων υπηκόων τρίτων χωρών στις χώρες καταγωγής τους. Στις περιπτώσεις που η απέλαση/ επιστροφή των ασυνόδευτων ανηλίκων καθίσταται ανέφικτη, επειδή δεν υπάρχει αεροπορική σύνδεση με τη χώρα τους ή υφίστανται άλλα προβλήματα, αφήνονται ελεύθεροι (η απόφαση απέλασης/ επιστροφής ανακαλείται για λόγους επιείκειας, χρηστής διοίκησης και διαφύλαξης της νομιμότητας της διοικητικής δράσης, σύμφωνα με το άρθρο 21 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας) και σε συνεργασία με το ΕΚΚΑ και ΜΚΟ, φιλοξενούνται σε Ειδικά Κέντρα Φιλοξενίας.

Σε υπηκόους τρίτων χωρών που έχουν χαρακτηρισθεί θύματα εμπορίας ανθρώπων ή παράνομης διακίνησης μεταναστών χορηγείται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών άδεια διαμονής ή ανανεώνεται ήδη χορηγηθείσα, χωρίς την υποχρέωση καταβολής παραβόλου, με διάρκεια ενός έτους και δυνατότητα ανανέωσης μέχρι τη έκδοση αμετάκλητης δικαστικής απόφασης. «Σύμφωνα με το άρθρο 56 του ν. 4251/2014, ο κάτοχος άδειας διαμονής θύματος εμπορίας ανθρώπων ή παράνομης διακίνησης μεταναστών, έχει δικαίωμα, μέσα σε ένα μήνα από την ολοκλήρωση της σχετικής διαδικασίας με την έκδοση αμετάκλητης δικαστικής απόφασης, να αιτηθεί την χορήγηση άδειας διαμονής για έναν από τους λόγους και υπό τις αντίστοιχες προϋποθέσεις που προβλέπονται στον νόμο 4251/201, με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών ή του Γενικού Γραμματέα της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Κατά τη διαδικασία χορήγησης της άδειας διαμονής λαμβάνεται ειδικά υπόψη ότι ο/η αιτών/ούσα είναι ή υπήρξε κάτοχος άδειας διαμονής ως θύμα εμπορίας ανθρώπων ή παράνομης διακίνησης μεταναστών».

  • Βρίσκονται σε εξέλιξη οι διαδικασίες για τη λειτουργία εγκαταστάσεων ανοικτών δομών για τη διαμονή μελών ευάλωτων ομάδων στην περιοχή της Αττικής και σε άλλες περιοχές της Χώρας, καθώς και για τη λειτουργία Υπηρεσίας Διαχείρισης Αιτημάτων Στέγασης Αιτούντων Άσυλο και Ασυνόδευτων Ανηλίκων (Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης & Πρόνοιας – Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης).

Γ. ΔΕΣΜΗ  ΥΛΟΠΟΙΟΥΜΕΝΩΝ Ή ΠΡΟΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΔΡΑΣΕΩΝ

ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ( Στοιχεία  από ΥΠ.Ε.ΚΑ.Π)

  • Συνολικός αριθμός φιλοξενούμενων ανήλικων α΄ εξαμήνου 2014: 1.015
  • Συνολικός ετήσιος αριθμός ασυνόδευτων ανήλικων 2013: 1.150
  • Μέσος χρόνος παραμονής στα κέντρα φιλοξενίας 2013: 60 ημέρες
  • Μέσος χρόνος αναμονής 2013: 25 ημέρες

Γ.1. Λειτουργία προγραμμάτων φιλοξενίας ασυνόδευτων ανήλικων χρηματοδοτούμενες από Εθνικούς και Κοινοτικούς Πόρους

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ/ ΔΡΑΣΕΙΣ

Σειρά προγραμμάτων φιλοξενίας ασυνόδευτων ανήλικων χρηματοδοτούμενες από Εθνικούς και Κοινοτικούς Πόρους

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ

ΦΟΡΕΑΣ

Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις με εξειδίκευση στους ασυνόδευτους ανήλικους και εμπειρία στο πεδίο

ΔΕΙΚΤΕΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ

Χρονοδιάγραμμα: 2015 – 2020 / Εξασφάλιση πόρων και ανθρώπινου δυναμικού. Εκτίμηση κατά κεφαλήν ημερήσιου κόστους: €30 

Γ.2. Λειτουργία προγράμματος υποστήριξης του θεσμού της Επιτροπείας

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ/ ΔΡΑΣΕΙΣ

 Ενίσχυση και προαγωγή του θεσμού της Επιτροπείας

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ

ΦΟΡΕΑΣ

Μη κυβερνητικές οργανώσεις με εξειδίκευση στους ασυνόδευτους ανήλικους και εμπειρία στο πεδίο

 

ΔΕΙΚΤΕΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ

Χρονοδιάγραμμα: 2015 – 2020 / Εξασφάλιση πόρων και ανθρώπινου δυναμικού. Εκτίμηση κατά κεφαλήν ημερήσιου κόστους: €7

Γ.3.  Μέτρα ειδικής προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων

ΣΚΟΠΟΣ

Πρόληψη της εμπορίας παιδιών και προστασία ασυνόδευτων ανηλίκων

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ/ ΔΡΑΣΕΙΣ

Συμμετοχή ως Εταίρος στην υλοποίηση Ευρωπαϊκού προγράμματος με θέμα: «Προστασία Ασυνόδευτων Ανηλίκων» Preventing Child trafficking and protecting unaccompanied minors in Greek Turkish Borders.

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ

ΦΟΡΕΑΣ

Ινστιτούτο Υγείας Παιδιού. Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Υπουργείο Δικαιοσύνης ΔΑΔ, Δ/νση Πρόληψης Εγκληματικότητας και Σωφρονιστικής Αγωγής Ανηλίκων

ΔΕΙΚΤΕΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ

Χρονοδιάγραμμα: 2014-2016  / Η δαπάνη καλύπτεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Γ.4. Βελτίωση στέγασης ασυνόδευτων

         ΣΚΟΠΟΣΒελτίωση της διαχείρισης των Αιτημάτων Στέγασης Αιτούντων Άσυλο και Ασυνόδευτων Ανηλίκων

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

Λειτουργία Υπηρεσίας Διαχείρισης Αιτημάτων Στέγασης Αιτούντων Άσυλο και Ασυνόδευτων Ανηλίκων

ΔΡΑΣΕΙΣ

  • ·          Συγκέντρωση και διαχείριση των αιτημάτων στέγασης αιτούντων άσυλο και ασυνόδευτων ανηλίκων που παραπέμπονται από δημόσιες αρχές ή συνεργαζόμενους φορείς παροχής υπηρεσιών υποδοχής και κοινωνικής στήριξης της ομάδας-στόχος
  • ·         Δημιουργία και τήρηση συστήματος καταγραφής, διαχείρισης και παρακολούθησης αιτημάτων στέγασης αιτούντων άσυλο και ασυνόδευτων ανηλίκων
  • ·          Συντονισμό των εξουσιοδοτημένων φορέων από το Υπουργείο Εργασίας Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας ή εθελοντικών προγραμμάτων μετακίνησης, ώστε να συνδράμουν την Κεντρική Αρχή στο να υλοποιήσει τις αναγκαίες μετακινήσεις  των ασυνόδευτων ανηλίκων σε κέντρα φιλοξενίας.

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ

ΦΟΡΕΑΣ

Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης & Πρόνοιας –Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης

ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

Πάγια δράση από το 2012

ΠΟΡΟΙ – ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ

Κρατικός προϋπολογισμός – ΕΚΚΑ

ΔΕΙΚΤΕΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ

  • ·         Τήρηση ηλεκτρονικού μητρώου φιλοξενουμένων με δυνατότητα συλλογής και επεξεργασίας στατιστικών δεδομένων
  • ·         Καθιέρωση συστήματος παραλαβής αιτημάτων στέγασης με την τυποποίηση ενιαίου εντύπου παραπομπής και διαδικασιών υποβολής
  • ·         Διαμόρφωση πρωτοκόλλου αξιολόγησης της ευαλωτότητας των παραπεμπομένων περιστατικών

Δ. ΠΡΟΩΘΟΥΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ- ΣΥΝΕΡΓΕΙΕΣ

Εκτός των ανωτέρω προγραμμάτων, τα οποία συμπεριλαμβάνονται στις προτάσεις του ΥΠ.Ε.ΚΑ.Π. προς το Υπουργείο Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη, προκειμένου να συμπεριληφθούν στον πολυετή χρηματοδοτικό προγραμματισμό της χώρας μας στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, υφίσταται ανάγκη να αναπτυχθούν άλλες δράσεις ως προς την υποστήριξη των ασυνόδευτων ανήλικων που αναγνωρίζονται ως δικαιούχοι διεθνούς προστασίας. Στο πλαίσιο αυτό, θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν δράσεις της ακόλουθης στόχευσης:

Δ.1.Λειτουργία προγράμματος αναζήτησης μελών οικογένειας (family tracing)

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ/ ΔΡΑΣΕΙΣ

Δράσεις ως προς την υποστήριξη των ασυνόδευτων ανήλικων που αναγνωρίζονται ως δικαιούχοι διεθνούς προστασίας.

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ

ΦΟΡΕΑΣ

Μη κυβερνητικές οργανώσεις με εξειδίκευση στους ασυνόδευτους ανήλικους και εμπειρία στο πεδίο 

ΔΕΙΚΤΕΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ

Φορείς υλοποίησης: Χρονοδιάγραμμα: 2015 – 2020Εξασφάλιση πόρων και ανθρώπινου δυναμικού: η εκτίμηση του σχετικού κόστους εξαρτάται από το είδος και την εμβέλεια της δράσης που θα αναπτυχθεί. Κατά συνέπεια, δεν είναι ακόμη διαθέσιμη 

8.1.1. Νομοθετικές πρωτοβουλίες για τη βελτίωση του συστήματος επιτροπείας ασυνόδευτων ανηλίκων

Α1. Αξιολόγηση  του νομικού πλαισίου που διέπει το καθεστώς των ασυνόδευτων ανηλίκων.

ΣΚΟΠΟΣ

Αξιολόγηση  του νομικού πλαισίου που διέπει το καθεστώς των ασυνόδευτων ανηλίκων.
 

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

Σύσταση και λειτουργία  διϋπουργικής ομάδας εργασίας και με την συμμετοχή εξειδικευμένων φορέων και οργανώσεων  για την εκτίμηση της αποτελεσματικότητας του ισχύοντος νομικού πλαισίου και την υπόδειξη ενδεδειγμένων λύσεων στο θέμα των ασυνόδευτων ανηλίκων.

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ

ΦΟΡΕΑΣ

Υπουργείο Δικαιοσύνης Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

ΔΕΙΚΤΕΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ

Υποβολή συγκεκριμένων προτάσεων και λύσεων, για την αντιμετώπιση του φαινομένου, εντός του 2015.

8.1.2. Ορισμός νομικού αντιπροσώπου για την αποτελεσματική διεκπεραίωση της διαδικασίας ασύλου

8.1.3. Ανάπτυξη συστήματος εκτίμησης της ηλικίας των παράνομα εισερχόμενων αλλοδαπών και χαρακτηρισμού τους ως ανηλίκων

8.1.4. Λειτουργία Κέντρων Πρώτης Υποδοχής με ειδική μέριμνα για τους ανηλίκους

8.1.5. Κράτηση παράνομα εισερχόμενων ανηλίκων

8.1.6. Δομές φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων και οικογενειών που αιτούνται άσυλο, συμμετοχή των φιλοξενούμενων στην εκπαίδευση και την κοινωνική ζωή

8.1.7. Ειδική Εκπαίδευση Επαγγελματιών

Α. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

  • Εισαγωγή θεματικού αντικειμένου στα προγράμματα των παραγωγικών σχολών κατά την επικείμενη αναμόρφωση αυτών με διάθεση κατάλληλα εκπαιδευμένου  στελέχους ΛΣ- ΕΛ. ΑΚΤ. Εναλλακτικά, θα μπορούσε να εξεταστεί η παροχή  σχετικής ενημέρωσης στα φοιτούντα στις παραγωγικές σχολές στελέχη υπό τη μορφή διαλέξεων, δράσεων επιμόρφωσης και κατάρτισης του προσωπικού, εφόσον εξασφαλιστούν προς τούτο οι σχετικές πιστώσεις (κάλυψη οδοιπορικών εξόδων, μετακίνηση του προσωπικού).
  • Παροχή κατάλληλης φροντίδας, στα παιδιά των μεταναστών και σε ασυνόδευτα που βρίσκονται για μικρό χρονικό διάστημα υπό την ευθύνη τους (48 ώρες)
  • Εξειδικευμένα  στελέχη του  Λ.Σ. –ΕΛ. ΑΚΤ. Κατά την υποδοχή των παιδιών των μεταναστών λαμβάνουν απαραίτητα μέτρα για τη διασφάλιση της προστασίας τους, καλύπτοντας τις βασικές τους ανάγκες (υγιεινή, σίτιση, ύπνος, παιχνίδια κλπ), με έμφαση στην ψυχική φροντίδα σε συνεργασία με τους εμπλεκόμενους φορείς. Εξασφαλίζονται χώροι παραμονής, για να μην αποχωρίζονται τους γονείς χωρίς τη βούλησή τους.
  • Βασική εκπαίδευση των στελεχών του Λ.Σ. –ΕΛ.ΚΑΤ. Έμφαση στο θέμα των θεμελιωδών δικαιωμάτων των ευάλωτων ομάδων και των παιδιών σχετικά με τις μεικτές μεταναστευτικές ροές.
  • Υλοποίηση εκπαιδευτικών παρεμβάσεων με έμφαση στο θέμα των παιδιών, όπως αυτά ορίζονται στο εγχειρίδιο ων ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Οργανισμού  Frontex
  • Τον Δεκέμβριο του 2012 υπεγράφη το Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ του ΥΝΑ και του  Συλλόγου «Χαμόγελο του Παιδιού» με αντικείμενο τη διαχείριση α) υποθέσεων παιδιών σε κίνδυνο (παιδιά- θύματα κακοποίησης –παραμέλησης, παιδιά θύματα οικονομικής εκμετάλλευσης, σεξουάλικής εκμετάλλευσης) και β) υποθέσεων εξαφανισθέντων παιδιών.
  • 8.2. Παιδιά μεταναστών
  • 8.2.1. Μέτρα για την ισότιμη κοινωνική και εκπαιδευτική ένταξη των παιδιών μεταναστώ

Α. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Το Τμήμα Κοινωνικής Ένταξης της Γενικής Διεύθυνσης Μεταναστευτικής Πολιτικής & Κοινωνικής Ένταξης του Υπουργείου Εσωτερικών έχει οριστεί με τον ν.3613/2007 (όπως τροποποιήθηκε με το ν.3649/2008) ως Υπεύθυνη Αρχή του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ένταξης Υπηκόων Τρίτων Χωρών (εφεξής Ταμείο).

Το Ταμείο συστάθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Αλληλεγγύη και Διαχείριση των Μεταναστευτικών Ροών» για τη περίοδο 2007-2013 και αποτελεί  ένα ειδικό χρηματοδοτικό μέσο που δρα συμπληρωματικά στις εθνικές πολιτικές των κρατών – μελών για το σχεδιασμό και την εφαρμογή πολιτικών ένταξης, σύμφωνα με τις Κοινές Βασικές Αρχές για την ένταξη των μεταναστών στην Ευρωπαϊκή Ένωση  και συμπληρωματικά προς το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ). Συντονιστής της Υπεύθυνης Αρχής του Ταμείου είναι λόγω αρμοδιότητας είναι ο Γενικός Γραμματέας Πληθυσμού και Κοινωνικής Συνοχής.

Το Τμήμα Κοινωνικής Ένταξης ως Υπεύθυνη Αρχή του Ταμείου έχει αναλάβει τα καθήκοντα που προκύπτουν από το άρθρο 25 της Απόφασης του Συμβουλίου 2007/435/ΕΚ/25.06.07 για τη σύσταση του εν λόγω Ταμείου.

 Έργο της είναι η προετοιμασία καθώς, επίσης, και η διαχείριση και εφαρμογή των πολυετών προγραμμάτων 2007 – 2013 και 2014-2020 καθώς και των ετησίων προγραμμάτων που συγχρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ένταξης Υπηκόων Τρίτων Χωρών

Β. ΔΕΣΜΗ ΔΡΑΣΕΩΝ ΠΡΟΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ

Σύμφωνα με τους κανονισμούς 514/2014/ΕΚ και 516/2014/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, και στο πλαίσιο της νέας δημοσιονομικής περιόδου 2014-2020, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ένταξης ενσωματώθηκε στο Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης.   

Β.1. Προσχολική αγωγή και προγράμματα ένταξης στο εκπαιδευτικό σύστημα για  παιδιά μεταναστών

ΣΚΟΠΟΣ

Η ένταξη στο εκπαιδευτικό σύστημα των παιδιών μεταναστών προσχολικής και σχολικής ηλικίας

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

Σε πολλές χώρες, εντός και εκτός ΕΕ, η έμφαση στην εκπαίδευση αποτελεί το κύριο μοντέλο μέσω του οποίου επιτυγχάνεται η ένταξη και η κοινωνική συνοχή. Στην περίπτωση των νεαρών μεταναστών, η ηλικία έχει σημαντική επίπτωση στην ένταξη τους. Παρόλο που τα σχολεία είναι ικανά να διαδραματίσουν ένα σημαντικό ρόλο στην ένταξη της νέας γενιάς μεταναστών, κρίνεται  αναγκαία η υποβοήθηση της ένταξης στο εκπαιδευτικό σύστημα, μέσω της προσχολικής αγωγής και ενισχυτικών μαθημάτων στην ελληνική γλώσσα για παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας. Επίσης, καθώς πολλά παιδιά αντιμετωπίζουν δυσκολία πρόσβασης στα σχολεία λόγω του ότι διαμένουν σε δυσπρόσιτες περιοχές, στο πλαίσιο του έργου αυτού προβλέπεται και η μεταφορά μαθητών από και προς τα σχολεία με σχολικά λεωφορεία

ΔΡΑΣΕΙΣ

  • Προσχολική αγωγή
  • Προγράμματα ένταξης στο εκπαιδευτικό σύστημα για παιδιά μεταναστών, όπως: ενισχυτικά μαθήματα για παιδιά προσχολικής και σχολικής ηλικίας

Μεταφορά μαθητών με λεωφορεία από και προς το σχολείο

ΔΕΙΚΤΕΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ

Πραγματικός χρόνος υλοποίησης: 2015-2022 (Πολυετές Πρόγραμμα Ευρωπαϊκού Ταμείου Ασύλου Μετανάστευσης και Ένταξης 2014-2020) Ο προϋπολογισμός του προγράμματος  ανέρχεται περίπου σε πεντακόσιες χιλιάδες ευρώ (500.000 €).Ο αριθμός των επωφελουμένων θα καθοριστεί σε μετέπειτα στάδιο.

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΦΟΡΕΑΣ

 

Τμήμα Κοινωνικής Ένταξης-Υπουργείο Εσωτερικών

Β.2. Δημιουργική απασχόληση παιδιών μεταναστών και γηγενών

ΣΚΟΠΟΣΗ ένταξη των παιδιών μεταναστών σχολικής ηλικίας μέσω προγραμμάτων δημιουργικής απασχόλησης
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΠρόκειται να υλοποιηθούν προγράμματα δημιουργικής απασχόλησης παιδιών μεταναστών και γηγενών σε γειτονιές και πόλεις με υψηλή συγκέντρωση μεταναστών, σε χώρους που θα εξευρεθούν σε συνεργασία με τα σχολεία και τους Δήμους.

ΔΡΑΣΕΙΣ

  • Προγράμματα διαπαιδαγώγησης και ψυχαγωγίας νηπίων και παιδιών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης των εργαζόμενων γονέων ή γονέων με άλλα κοινωνικά προβλήματα.
  • Προσχολική αγωγή και προετοιμασία των νηπίων για τη μετάβασή τους από την οικογενειακή ζωή στο σχολικό περιβάλλον.

Παροχή ημερήσιας διατροφής και φροντίδας στα φιλοξενούμενα παιδιά, και ενημέρωση για τους κανόνες υγιεινής και διατροφής

ΔΕΙΚΤΕΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ

Πραγματικός χρόνος υλοποίησης: 2015-2022 (Πολυετές Πρόγραμμα Ευρωπαϊκού Ταμείου Ασύλου Μετανάστευσης και Ένταξης 2014-2020) Ο  προϋπολογισμός του προγράμματος  ανέρχεται περίπου σε διακόσιες χιλιάδες ευρώ (200.000 €).Ο αριθμός των επωφελουμένων θα καθοριστεί σε μετέπειτα στάδιο.

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΦΟΡΕΑΣ

 

Τμήμα Κοινωνικής Ένταξης-Υπουργείο Εσωτερικών

8.2.2. Οικογενειακή επανένωση

Α. ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Με τα άρθρα 69 έως 77 ρυθμίζονται οι διατάξεις βάσει των οποίων εναρμονίστηκε η ελληνική νομοθεσία με την ευρωπαϊκή οδηγία 2003/86/ΕΚ «Εισδοχή πολιτών τρίτων χωρών για οικογενειακή επανένωση κατά την Οδηγία 2003/86/ΕΚ του Συμβουλίου της 22ας Σεπτεμβρίου 2003».

Το εν λόγω δικαίωμα παρέχεται σε πολίτη τρίτης χώρας που κατέχει άδεια διαμονής, η οποία έχει εκδοθεί από τις αρμόδιες ελληνικές αρχές, διάρκειας ισχύος τουλάχιστον δύο ετών και του παρέχει τη δυνατότητα να ζητήσει, κατόπιν αίτησής του, την είσοδο και διαμονή στη χώρα των μελών της οικογένειάς του, συμπεριλαμβανομένων των τέκνων τους, εφόσον τα μέλη της οικογένειάς του είναι πολίτες τρίτης χώρας, ανεξάρτητα από το καθεστώς τους.Η αίτηση υποβάλλεται και εξετάζεται όταν τα μέλη αυτά διαμένουν εκτός της ελληνικής επικράτειας.  

Για την άσκηση του δικαιώματος για οικογενειακή επανένωση, ο συντηρών θα πρέπει να αποδεικνύει την οικογενειακή σχέση με τα μέλη της οικογένειάς του για τα οποία ζητεί την επανένωση στην Ελλάδα, καθώς και ότι πληροί ο ίδιος, σωρευτικά, τις κατωτέρω προϋποθέσεις:

  • Ø  διαθέτει κατάλυμα ικανό να καλύψει τις ανάγκες του ιδίου και των μελών της οικογένειάς του για τα οποία ζητεί την επανένωση,
  • Ø  διαθέτει προσωπικό εισόδημα σταθερό και τακτικό, επαρκές για τις ανάγκες του ιδίου και της οικογένειάς του, το οποίο δεν προέρχεται από προσφυγή στο σύστημα κοινωνικής αρωγής της Χώρας. Το εισόδημα αυτό δεν μπορεί να είναι μικρότερο από τις ετήσιες αποδοχές του ανειδίκευτου εργάτη, προσαυξημένο κατά 20% για τη σύζυγο και κατά 15% για κάθε τέκνο. Η προσαύξηση του 15% για κάθε τέκνο δεν απαιτείται στην περίπτωση κατά την οποία και οι δύο σύζυγοι διαμένουν νομίμως στην Ελλάδα.
  • Ø  διαθέτει πλήρη ασφάλιση ασθενείας ως προς το σύνολο των κινδύνων που καλύπτονται για τις αντίστοιχες κατηγορίες εργαζομένων ημεδαπών, η οποία να μπορεί να καλύψει και τα μέλη της οικογένειάς του

8.2.3. Περιπτώσεις αδειοδότησης ανήλικων πολιτών τρίτων χωρών για ανθρωπιστικούς λόγους

8.2.3.1. Αδειοδότηση ανήλικων υπηκόων τρίτων χωρών θυμάτων εμπορίας ανθρώπων ή παράνομης διακίνησης μεταναστών

Εφόσον οι ασυνόδευτοι ανήλικοι έχουν χαρακτηριστεί ως θύματα εμπορίας ανθρώπων ή παράνομης διακίνησης μεταναστών μπορεί να τους χορηγηθεί, μετά από αίτησή τους, άδεια διαμονής για 12 μήνες με δυνατότητα ανανέωσης για ισόχρονο διάστημα. Ο χαρακτηρισμός του ασυνόδευτου ανήλικου ως θύματος εμπορίας ανθρώπων ή παράνομης διακίνησης μεταναστών γίνεται με πράξη του Εισαγγελέα Πρωτοδικών, ακόμη και πριν ξεκινήσει η ποινική διαδικασία εναντίον των διακινητών. Η νομοθεσία προβλέπει για τους υπηκόους τρίτων χωρών που έχουν χαρακτηριστεί θύματα εμπορίας ανθρώπων ή παράνομης διακίνησης μεταναστών και μια «προθεσμία περίσκεψης», έτσι ώστε το θύμα να μπορέσει να αποκατασταθεί ψυχικά και να διαφύγει της επιρροής των διακινητών και να αποφασίσει εάν θα συνεργαστεί με τις αρμόδιες αστυνομικές και δικαστικές αρχές. Κατά τη διάρκεια της περιόδου περίσκεψης, που είναι τρεις μήνες και για τους ανήλικους μπορεί να παρατείνεται για δύο ακόμη μήνες, απαγορεύεται η απομάκρυνση από τη χώρα. (αρθ. 52-56 Κώδικα Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ένταξης). Οι αρμόδιες εισαγγελικές ή αστυνομικές αρχές λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα προκειμένου να θεμελιώσουν το γεγονός ότι δεν συνοδεύονται και να εντοπίσουν την οικογένειά τους. Κατά τη διάρκεια της περιόδου περίσκεψης, τα θύματα εμπορίας ανθρώπων ή παράνομης διακίνησης μεταναστών έχουν δικαίωμα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και πρόσβασης σε υπηρεσίες ψυχολογικής υποστήριξης. Να συμπληρωθεί επίσης, ότι η χορηγηθείσα άδεια διαμονής μπορείναανανεωθεί για έναν απότουςλόγουςτου ν. 4251/2014, με απόφαση του ΥπουργούΕσωτερικώνήτης Αποκεντρωμένης Διοίκησης, εφόσονπληρούνται οισχετικέςπροϋποθέσεις του νόμου.

8.2.3.2.Περιπτώσεις αδειοδότησης ανήλικων υπηκόων τρίτων χωρών για ανθρωπιστικούς λόγους

Για τους ασυνόδευτους ανήλικους προβλέπεται ειδική κατηγορία άδειας διαμονής για ανθρωπιστικούς λόγους που χορηγείται στις παρακάτω περιπτώσεις:

α) Σε ανήλικα τέκνα θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας, κατά τα οριζόμενα στο ν. 3500/2006 ή στον ενήλικα που ασκεί την επιμέλεια των ανηλίκων θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας, εφόσον αυτός δεν είναι το ίδιο πρόσωπο με τον φερόμενο δράστη του εγκλήματος. Η διάρκεια της αρχικής άδειας διαμονής είναι ετήσια και μπορεί να ανανεώνεται κάθε φορά μέχρι δύο έτη εφόσον πληρούνται οι ίδιες προϋποθέσεις.

β) Σε ανήλικους πολίτες τρίτων χωρών, οι οποίοι απασχολήθηκαν με ιδιαίτερα καταχρηστικούς όρους εργασίας, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 89 του ν. 4052/2012. Ως τέτοιοι όροι θεωρούνται όσοι είναι κατάφωρα δυσανάλογοι προς τις συνθήκες εργασίας των νόμιμα απασχολούμενων εργαζομένων, έχοντας σοβαρή επίπτωση, στην υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων, και προσβάλλουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Σε αυτές περιλαμβάνονται ιδίως διακρίσεις λόγω φύλου

Στις περιπτώσεις α) και β) η άδεια διαμονής χορηγείται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών.

γ) Σε ανήλικους που αποδεδειγμένα χρήζουν προστατευτικών μέτρων και φιλοξενούνται από ιδρύματα ή άλλα νομικά πρόσωπα κοινωφελούς σκοπού, εφόσον η επιστροφή τους σε ασφαλές περιβάλλον είναι αδύνατη. Η διάρκεια της αρχικής άδειας διαμονής είναι ετήσια και μπορεί να ανανεώνεται κάθε φορά μέχρι δύο έτη εφόσον πληρούνται οι ίδιες προϋποθέσεις.

δ)Σε ανήλικους, η επιμέλεια των οποίων έχει ανατεθεί με απόφαση ελληνικού δικαστηρίου ή αλλοδαπού δικαστηρίου, που αναγνωρίζεται από τις ελληνικές αρχές, σε οικογένειες Ελλήνων ή οικογένειες πολιτών τρίτων χωρών με νόμιμη διαμονή στη χώρα ή για τα οποία είναι εκκρεμής διαδικασία υιοθεσίας ενώπιον των ελληνικών αρχών. Η διάρκεια της αρχικής άδειας διαμονής είναι ετήσια και μπορεί να ανανεώνεται κάθε φορά μέχρι δύο έτη εφόσον πληρούνται οι ίδιες προϋποθέσεις.

ε)Σε ανήλικους φιλοξενούμενους σε οικοτροφεία, που λειτουργούν υπό την εποπτεία των αρμόδιων Υπουργείων. Η διάρκεια της αρχικής άδειας διαμονής είναι ετήσια και μπορεί να ανανεώνεται κάθε φορά μέχρι δύο έτη εφόσον πληρούνται οι ίδιες προϋποθέσεις.

Στις περιπτώσεις γ), δ) και ε) η άδεια διαμονής χορηγείται με απόφαση του Γεν. Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης του τόπου διαμονής.

8.3. Παιδιά στο δρόμο

Α. ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

  • Παράγραφος 1 του άρθρου 8, του Ν.3961/2011 , σχετικά με την τήρηση Εθνικού Μητρώου Παιδικής Προστασίας από το Ε.Κ.Κ.Α.
  • Παράγραφος 3 της υπ’ αριθ.49540/04-05-2011 Κοινής Απόφασης των Υπ. Υγείας και Κοιν. Αλληλεγγύης & Δικαιοσύνης, Διαφάνειας & Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων «Συντονισμός Δράσεων & Υπηρεσιών Παιδικής Προστασίας», σχετικά με την τήρηση Εθνικού Μητρώου Παιδικής Προστασίας από το Ε.Κ.Κ.Α.
  • Άδεια με αριθμ. 1108/12-06-2012 της Αρχής Προστασίας Ευαίσθητων Προσωπικών Δεδομένων για την τήρηση Εθνικού Μητρώου Παιδικής Προστασίας από το Ε.Κ.Κ.Α.
  • Υπ’ αριθμ. Π2α/Γ.Π.:οικ.59597/27-5-2011 ΚΥΑ «Ανάθεση στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ) αρμοδιοτήτων, ηλεκτρονικής καταγραφής, αναφοράς, παρακολούθησης και αξιολόγησης των δράσεων των φορέων κοινωνικής φροντίδας» – e-pronoia για τον Πολίτη».
  • Ν.3895/2010 «Κατάργηση και συγχώνευση υπηρεσιών, οργανισμών και φορέων του δημοσίου τομέα»  (Κατάργηση Ι.Κ.Π.Α. και Εθνικού Παρατηρητηρίου για τα ΑμεΑ, συγχώνευση με Ε.Κ.Κ.Α.) 
  • Το ποινικό αδίκημα της επαιτείας προβλέπεται στο άρθρο 407 Π.Κ., όπως αυτό τροποποιήθηκε με το άρθρο 24 παρ. 3στ΄ του Ν. 4055/2012 και ισχύει

Β. ΔΕΣΜΗ ΥΛΟΠΟΙΟΥΜΕΝΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ

Εφαρμογή εθνικής στρατηγικής για την κοινωνική ενσωμάτωση:

  • Στο πλαίσιο εφαρμογής του epronoia για τον πολίτη, προβλέπεται η λειτουργία: 

α) Ηλεκτρονικής Πλατφόρμας Διασύνδεσης και Διαδραστικότητας των Υπηρεσιών Πρόνοιας

β) Διαδικτυακής Πύλης Πρόνοιας για την εξυπηρέτηση του πολίτη

γ) Συστήματος Ηλεκτρονικής Αναφοράς, Συντονισμού, Παρακολούθησης και Αξιολόγησης Δράσεων Κοινωνικής Φροντίδας και Αλληλεγγύης και Τήρησης Εθνικών Μητρώων δικαιούχων παροχών πρόνοιας και επωφελούμενων από αυτές, με προτεραιότητα την παιδική προστασία

δ) Εθνικού Κέντρου Αναφοράς και Παρακολούθησης Δραστηριοτήτων Κοινωνικής Αλληλεγγύης για το Παιδί (εθνικό μητρώο παιδικής προστασίας, ηλεκτρονικός φάκελος παιδιού, συντονισμός συστημάτων αναδοχής/υιοθεσίας, προστατευόμενης φροντίδας κλπ.).

8.3.1. Συστηματική αξιολόγηση της υπάρχουσας κατάστασης

8.3.2. Εφαρμογή εθνικής στρατηγικής για την κοινωνική ενσωμάτωση

8.3.3. Αύξηση αριθμού και ποιότητας των υπηρεσιών των Κέντρων Υποδοχής

8.3.4. Συνεργασία με ΜΚΟ

8. 3.5 Ενίσχυση σχετικών προγραμμάτων

8.3.6. Συντονισμένη δράση για την εξάλειψη της επαιτείας

Α. ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Α.1. ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ

Ενσωμάτωση στην εθνική μας νομοθεσία της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών κατά του Διεθνικού Οργανωμένου Εγκλήματος και των τριών Πρωτοκόλλων αυτής (Ν. 3875/2010 «Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών κατά του Διεθνικού Οργανωμένου Εγκλήματος και των τριών Πρωτοκόλλων αυτής και συναφείς διατάξεις») με την τροποποίηση που υπέστη το άρθρο 323Α του Π.Κ. «Εμπορία Ανθρώπων», στις διατάξεις του οποίου εμφανίζεται για πρώτη φορά το αδίκημα της εξαναγκασμένης επαιτείας.

Α.2. ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

Άρθρο 407 Π.Κ., όπως αυτό τροποποιήθηκε με το άρθρο 24 παρ. 3στ΄ του Ν. 4055/2012 και ισχύει. Ο Έλληνας νομοθέτης έχει προσδώσει πλέον πταισματικό χαρακτήρα στο εν λόγω αδίκημα, το οποίο κατά το παρελθόν, δηλαδή πριν την υφιστάμενη με τον προαναφερόμενο Νόμο 4055/2012 τροποποίηση, κατείχε χαρακτήρα πλημμελήματος. Ωστόσο, πλημμεληματικό χαρακτήρα διατηρεί η παράβαση του άρθρου 409 ΠΚ «Παραμέληση αποτροπής από επαιτεία ή αλητεία». Στις περιπτώσεις δε εκείνες κατά τις οποίες οι πράξεις του παραπάνω άρθρου στρέφονται σε βάρος ανηλίκου, οι δράστες τιμωρούνται με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα (10) ετών και χρηματική ποινή πενήντα χιλιάδων έως εκατό χιλιάδων ευρώ (παρ. 4 στοιχ. α΄ του άρθρου 323Α).

Με τις οικείες διατάξεις του Κ.Π.Δ. (άρθρα 409-413), σε περίπτωση αυτοφώρου πταίσματος επιτρέπεται η σύλληψη του δράστη μόνο για την άμεση εισαγωγή του σε δίκη, κατά τη διαδικασία του άρθρου 410 Κ.Π.Δ., ή για τη βεβαίωση της ταυτότητάς του, οπότε και προσάγεται στο οικείο αστυνομικό κατάστημα, συντάσσεται έκθεση και αφού βεβαιωθεί η ταυτότητά του, αφήνεται ελεύθερος

Β. ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

  • Κατάρτιση και εφαρμογή ύστερα από ενδελεχή έλεγχο και αξιολόγηση εκ μέρους των  Γενικών  Αστυνομικών Διευθύνσεων Αθηνών και Θεσσαλονίκης και των λοιπών αρμοδίων Υπηρεσιών άλλων περιοχών της χώρας, όπου το φαινόμενο της επαιτείας παρουσιάζεται έντονο, Ειδικών Επιχειρησιακών Σχεδίων για την αντιμετώπιση του φαινομένου του. Στα πλαίσιο αυτό εφαρμόζονται μέτρα με στόχο την πρόληψη και καταστολή των σχετικών παραβάσεων τόσο με την ενίσχυση της φυσικής και ορατής αστυνομικής παρουσίας, η οποία ως γνωστόν δύναται να επιδράσει ανασχετικά σε επίπεδο καθημερινών αντικοινωνικών συμπεριφορών, όσο και με την ανάπτυξη «συγκεκαλυμμένων δράσεων» για τη συλλογή, αξιολόγηση και εκμετάλλευση πληροφοριών σχετικά με τον τρόπο δράσης των κυκλωμάτων εκμετάλλευσης των επαιτών, τη σύλληψη των διακινητών και τον εντοπισμό των ειδικών χώρων στέγασης αυτών
  • Διενέργεια, από τις αρμόδιες Υπηρεσίες της Ελληνικής Αστυνομίας, ελέγχων σε καθημερινή βάση μέσω πεζών και εποχούμενων περιπολιών που λαμβάνουν χώρα για το σκοπό αυτό, στα σημεία όπου παρουσιάζεται συχνότερο το φαινόμενο της επαιτείας (Μέσα Μαζικής Μεταφοράς συμπεριλαμβανομένων των σταθμών ΗΣΑΠ, φωτεινοί σηματοδότες, ιεροί Ναοί, εμπορικά κέντρα κ.λ.π.)
  •    Σχεδιασμός και πραγματοποίηση στοχευμένων δράσεων προς το σκοπό αποτελεσματικής αντιμετώπισης του φαινομένου
  •   Διαρκής αναπροσαρμογή και επικαιροποίηση των γενικών και ειδικών δράσεων ώστε να καθίστανται, σε κάθε περίπτωση, λειτουργικές και αποτελεσματικές για την προστασία των ανηλίκων

8.3.7. Εκπόνηση διακρατικών συμφωνιών  για την οικογενειακή επανένωση  

8.4. Παιδική εργασία

8.4.1. Μείωση σχολικής διαρροής (ενίσχυση ελεγκτικών μηχανισμών, βελτίωση  κοινωνικών υπηρεσιών παιδικής προστασίας)

8.4.2. Επικαιροποίηση του καταλόγου με τις επικίνδυνες εργασίες

8.5. Παιδιά μουσουλμανικής μειονότητας

8.5.1. Σχεδιασμός εκπαιδευτικών μέτρων – ενίσχυση ελληνομάθειας

8.5.2. Ενίσχυση δράσεων των Κέντρων Στήριξης για την εξάλειψη των διακρίσεων

8.6. Παιδιά Ρομά

Α. ΔΕΣΜΗ ΥΛΟΠΟΙΟΥΜΕΝΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ

Στο πλαίσιο της κοινωνικής προστασίας των Ρομά, επιδιώκεται η προώθηση της εφαρμογής της Εθνικής Στρατηγικής 2012-2020 που κατατέθηκε στις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις 30.12.2011, για την κοινωνική ένταξη των ρομά. Σημειώνεται ότι το ΕΚΚΑ έχει οριστεί Εθνικό Σημείο Επαφής (απόφαση Διυπουργικής Επιτροπής Διυπουργική στις 19.03.2012)για την υλοποίηση της εν λόγω στρατηγικής, η οποία προβλέπει συγκεκριμένες δράσεις για καθένα από τα παραπάνω ζητήματα.

Ειδικότεροι άξονες της κοινωνικής προστασίας των παιδιών Ρομά, που σχετίζονται με την Εθνική Στρατηγική είναι οι ακόλουθοι:

  • Επίλυση στεγαστικού προβλήματος
  • Καθοδήγηση και υποστήριξη γονέων και παιδιών από ειδικούς λειτουργούς
  • Διευκόλυνση εγγραφής στα Δημοτολόγια
  • Δωρεάν διάθεση  εμβολίων / πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας
  • Διασφάλιση εγγραφής, ένταξης και τακτικής σχολικής φοίτησης
  • Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας

8.6.1. Επίλυση στεγαστικού προβλήματος

Α. ΥΛΟΠΟΙΗΘΕΙΣΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

Το Υπουργείο Εσωτερικών υιοθέτησε το Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα Δράσης (ΟΠΔ) για την κοινωνική ένταξη των Ελλήνων Τσιγγάνων, στους άξονες προτεραιότητάς του ολοκληρώθηκαν:

  • Πρόγραμμα στεγαστικής δανειοδότησης περιορισμένου αριθμού ελλήνων τσιγγάνων που διαβιούσαν σε καταυλισμούς ή άλλες κατασκευές που δεν πληρούσαν τις στεγαστικές τους ανάγκες.
  •  Δωρεάν, κατά πλήρη κυριότητα, παραχώρησης από τους Ο.Τ.Α., δημοτικών ή κοινοτικών ακινήτων σε δημότες τους έλληνες τσιγγάνους, οι οποίοι έχουν ενταχθεί σε προγράμματα στεγαστικής αποκατάστασης που ενισχύονται από το Κράτος
  • Παρεμβάσεις υποδομών στέγασης στους Δήμους της χώρας στους οποίους διαβιούν έλληνες τσιγγάνοι. Προτεραιότητα δόθηκε σε οικισμούς με οξυμένα οικιστικά προβλήματα  ενώ οι επιλέξιμες δράσεις αφορούσαν έργα ανάπλασης, δημιουργία βασικών υποδομών (έργα ηλεκτροδότησης, ύδρευσης, αποχέτευσης, οδοποιίας, βάσεων τοποθέτησης λυόμενων οικίσκων), καθώς και αγορά ακινήτων για τη δημιουργία νέων οικισμών και τη μετεγκατάσταση υφιστάμενων

Β. ΔΕΣΜΗ ΔΡΑΣΕΩΝ ΠΡΟΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ

Β.1. Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη των Ρομά 2012-2020

ΣΚΟΠΟΣ

Κοινωνική ένταξη των Ελλήνων Τσιγγάνων (αποτελεί συνέχεια του Ολοκληρωμένου Πρόγραμματος Δράσης (ΟΠΔ)

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

Η Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη των Ρομά 2012-2020 αναδεικνύει σε βασικούς τομείς πολιτικής προτεραιότητας την απασχόληση, την εκπαίδευση, τη στέγαση και την υγεία για την επίτευξη οριζόντιας και κάθετης παρέμβασης (στο πλαίσιο ολοκληρωμένων παρεμβάσεων τοπικού χαρακτήρα).

ΔΡΑΣΕΙΣ

Το νέο πλαίσιο προϋποθέτει τη συνέργεια δράσης των εμπλεκόμενων φορέων συμπεριλαμβανομένων και των τσιγγάνων, σε ό,τι αφορά ιδίως στον ορθολογικό μακροχρόνιο σχεδιασμό των παρεμβάσεων και την αποτελεσματική υλοποίησή τους στο τοπικό και εθνικό επίπεδο. Ποσοτικοποιεί στόχους, ορίζει δείκτες παρακολούθησης προόδου, ενώ παράλληλα θέτει χρονοδιάγραμμα δράσης και μηχανισμό παρακολούθησης, προβλέπει γενικότερα τη συγκρότηση διοικητικού μηχανισμού ολοκληρωμένης διαχείρισης. Βασικό γνώρισμα του νέου στρατηγικού πλαισίου αποτελεί η ανάληψη ολοκληρωμένων τοπικών παρεμβάσεων, όπως αυτές αναδεικνύονται από τα επιμέρους επιχειρησιακά σχέδια -την πρωτοβουλία των οποίων φέρουν οι περιφερειακές αρχές- και τη διάγνωση των υφιστάμενων αναγκών στο τοπικό επίπεδο. 

ΔΕΙΚΤΕΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ

Το Υπουργείο Εσωτερικών συμμετείχε στη διαμόρφωση της Εθνικής Στρατηγικής για την ενσωμάτωση των Ρομά στην Ελλάδα για την προγραμματική περίοδο 2012-2020, η οποία επικυρώθηκε από την Διυπουργική Επιτροπή του άρθρου 64 του ΠΔ 63/2005 ενώ η παρακολούθηση και ο συντονισμός εφαρμογής της Στρατηγικής ανατέθηκε στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ε.Κ.Κ.Α).  

Γ.2. Μηχανισμός για την κοινωνική ένταξη των Ρομά

         ΣΚΟΠΟΣΜηχανισμός ολοκληρωμένης διαχείρισης εθνικής στρατηγικής για την κοινωνική ένταξη των ΡΟΜΑ

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

Λειτουργία εθνικού σημείου επαφής για τους ΡΟΜΑ

ΔΡΑΣΕΙΣ

  • ·         Συντονισμός και εποπτεία επιμέρους αρμοδίων φορέων / επιπέδων διοίκησης για την υλοποίηση και παρακολούθηση της Εθνικής Στρατηγικής
  • ·         Σύνταξη και υποβολή εκθέσεων στην Ε.Ε. σχετικά με την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στους τομείς προτεραιότητας: κατοικία, απασχόληση, εκπαίδευση και υγεία
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣΦΟΡΕΑΣΥπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης & Πρόνοιας –Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης
ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ2012-2020
ΠΟΡΟΙ – ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟΚρατικός προϋπολογισμός – ΕΚΚΑ

8.6.2. Καθοδήγηση και υποστήριξη  γονέων και παιδιών από ειδικούς λειτουργούς

8.6.3. Διευκόλυνση εγγραφής στα Δημοτολόγια

Οι Ρομά που γεννήθηκαν στην Ελλάδα αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα του ελληνικού πληθυσμού, υπάγονται στο Σύνταγμα και τους νόμους του Ελληνικού Κράτους και απολαμβάνουν όλων των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται για τους Έλληνες πολίτες, εφόσον πληρούν τις αναγκαίες θεσμικές προϋποθέσεις. Προς τούτο, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η εγγραφή τους στα Δημοτολόγια – προκειμένου να αποδειχθεί η ελληνική ιθαγένεια – σύμφωνα με το άρθρο 6 του Π.Δ 497/1991 καθώς και του άρθρου 1 της Υπουργικής Απόφασης Φ22026/4813/10.3.1992, η οποία εκδόθηκε κατ’ εξουσιοδότηση του παραπάνω νόμου, που ορίζει ως απαραίτητο δικαιολογητικό για εγγραφή στα Δημοτολόγια της Χώρας την Ληξιαρχική πράξη γεννήσεως.

Ωστόσο, πολλοί από τους Ρομά δεν έχουν συντεταγμένη ελληνική ληξιαρχική πράξη γέννησης (δηλ. αμελούν να δηλώσουν τη γέννηση) με αποτέλεσμα η εγγραφή τους στα Δημοτολόγια  των Δήμων να καθίσταται από προβληματική έως αδύνατη.

8.6.4. Διασφάλιση εγγραφής, ένταξης και τακτικής σχολικής φοίτησης

8.6.5. Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας