Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών

Άρθρο 68

 Εκτελεστές διαθηκών

1. Περιουσίες που καταλείπονται για κοινωφελείς σκοπούς γίνονται πάντοτε δεκτές με το ευεργέτημα της απογραφής και εκκαθαρίζονται από τους εκτελεστές που ορίζονται με τη διαθήκη, σύμφωνα με τον παρόντα νόμο και τα άρθρα 2020 έως 2031 του Αστικού Κώδικα (π.δ. 456/1984, Α΄ 164).
2. Το πρόσωπο που ορίζεται ως εκτελεστής της διαθήκης οφείλει να δηλώσει αν αποδέχεται τον ορισμό του, με έγγραφη δήλωση που υποβάλλεται στην εποπτεύουσα αρχή μέσα σε δεκαπέντε (15) ημέρες από την ημέρα που του γνωστοποιήθηκε η δημοσίευση της διαθήκης και προσκλήθηκε να αναλάβει τα καθήκοντά του, ή από την καθ΄ οιονδήποτε τρόπο γνώση του διορισμού του. Η αρμόδια αρχή προς την οποία υποβλήθηκε δήλωση περί αποδοχής του διορισμού από τον εκτελεστή οφείλει να εξετάσει εάν συντρέχουν οι λόγοι ανικανότητας της παρ. 3.
3. Δεν διορίζονται εκτελεστές διαθηκών:

α) οι ανήλικοι,

β) όσοι τελούν υπό δικαστική συμπαράσταση, πλήρη ή μερική που εμποδίζει την άσκηση των καθηκόντων τους,

γ) όσοι έχουν πτωχεύσει και δεν έχουν αποκατασταθεί, καθώς και όσοι έχουν τεθεί σε αναγκαστική διαχείριση και εκκαθάριση, και

δ) όσοι έχουν καταδικαστεί για κακούργημα ή πλημμέλημα από δόλο σε ποινή φυλάκισης μεγαλύτερη των τριών (3) μηνών.

4. Οι εκτελεστές διαθηκών εκπίπτουν αυτοδίκαια από το λειτούργημά τους, εάν κατά τη διάρκεια άσκησης των καθηκόντων τους ανακύψει κώλυμα εκ των αναφερομένων στις περ. β), γ) και δ) της παρ. 3 ή εάν καταδικασθούν τελεσίδικα σε οποιαδήποτε ποινή για αξιόποινη πράξη που ανάγεται στην εκτέλεση των καθηκόντων τους. Οι εκτελεστές διαθηκών δύνανται με πράξη της εποπτεύουσας αρχής να παύονται από τα καθήκοντά τους, σε περίπτωση που αποδεδειγμένα δεν τα εκτελούν και δεν τηρούν την παρούσα Ενότητα.
5. Οι διοριζόμενοι οφείλουν να δηλώνουν αμέσως στην εποπτεύουσα αρχή την ύπαρξη ή την επέλευση λόγων ανικανότητας της παρ. 3. Την ίδια υποχρέωση υπέχουν και όσοι ασκούν τη γονική μέριμνα του ανήλικου τέκνου, οι δικαστικοί συμπαραστάτες, οι σύνδικοι της πτώχευσης και οι εισαγγελείς, σε κάθε περίπτωση καταδίκης.
6. Σε περίπτωση ορισμού περισσότερων εκτελεστών, η εκκαθάριση γίνεται από κοινού. Αν διαφωνούν, αποφασίζει η εποπτεύουσα αρχή. Σε εξαιρετικές και επείγουσες περιπτώσεις, κάθε εκτελεστής μπορεί να λάβει τα αναγκαία μέτρα για τη συντήρηση της περιουσίας χωρίς τη συναίνεση των άλλων και να παρίσταται μόνος στο Δικαστήριο. Οι εκτελεστές διαθήκης είναι σε ολόκληρο υπεύθυνοι για τις πράξεις που ενέργησαν από κοινού ή για όσες έχουν συναινέσει, ευθύνονται δε κατά τις διατάξεις περί εντολής του Αστικού Κώδικα.
7. Σε περίπτωση που ο εκτελεστής διαθήκης εξέλιπε, αποποιήθηκε το λειτούργημα, παραιτήθηκε ή για άλλο λόγο έπαυσε να ασκεί τα καθήκοντά του ή συντρέχουν στο πρόσωπό του λόγοι ανικανότητας της παρ. 3, χωρίς να προβλέπεται από τη διαθήκη η αναπλήρωσή του, τότε η διοίκηση της οικείας περιουσίας ανατίθεται με απόφαση της εποπτεύουσας αρχής στον Φορέα, ο οποίος εκτελεί καθήκοντα εκτελεστή διαθήκης και προβαίνει σε εκκαθάρισή της. Στην περίπτωση αυτή, η σύναψη εκ μέρους του Φορέα των απαιτούμενων συμβάσεων για την άσκηση των καθηκόντων του ως εκτελεστή διαθήκης, πραγματοποιείται αποκλειστικά κατά τη διαδικασία που προβλέπεται στον Ειδικό Κανονισμό του.

Άρθρο 69

Εκκαθάριση και διανομή της περιουσίας

1. Μετά από έγκριση της εποπτεύουσας αρχής, και εφόσον η διαθήκη δεν ορίζει διαφορετικά, ο εκτελεστής της διαθήκης υποχρεούται να παραδώσει στους κληρονόμους τα στοιχεία της κληρονομίας που αναλογούν στις κληρονομικές τους μερίδες, εφόσον δεν παρεμποδίζεται η εκκαθάριση. Σε περιπτώσεις συγκυριότητας, εφαρμόζεται αναλόγως το άρθρο 87. Σε περίπτωση διαφωνίας σχετικά με την κυριότητα, νομή ή κατοχή στοιχείου της κληρονομίας, αρμόδιο είναι το δικαστήριο του άρθρου 30 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (π.δ. 503/1985, Α’ 182), που δικάζει με τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.
2. Απαγορεύεται η διάθεση από τον κληρονόμο στοιχείου της κληρονομίας, το οποίο υπάγεται στη διαχείριση του εκτελεστή, εκτός εάν ορίζεται διαφορετικά στη διαθήκη ή το εγκρίνει η εποπτεύουσα αρχή, αν το στοιχείο ανήκει προδήλως στον κληρονόμο.
3. Μετά τη λήξη της εκκαθάρισης, ο εκτελεστής διανέμει την κληρονομία σύμφωνα με τη διαθήκη, κατόπιν έγκρισης της εποπτεύουσας αρχής. Σε περίπτωση διαφωνίας μεταξύ των συγκληρονόμων, εφαρμόζονται οι διατάξεις των άρθρων 1884 έως 1888 του Αστικού Κώδικα (π.δ. 456/1984, Α΄ 164).

Άρθρο 70

Επιλογή κοινωφελούς σκοπού ή έργου ή τρόπου εκτέλεσης αυτού

1. Οι εκτελεστές διαθηκών ή άλλα πρόσωπα, στα οποία ανατέθηκε με διαθήκη η επιλογή του κοινωφελούς σκοπού ή έργου ή του τρόπου εκτέλεσης αυτού ή του κοινωφελούς ιδρύματος ή άλλου νομικού προσώπου, στο οποίο διατίθεται η κοινωφελής περιουσία, οφείλουν να υποβάλουν δήλωση περί της επιλογής τους στην εποπτεύουσα αρχή ή στον πρόξενο της κατοικίας ή διαμονής τους. Εφόσον διαπιστώνεται αδυναμία της προαναφερόμενης επιλογής ή της υποβολής σχετικής δήλωσης, ή όταν η επιλογή έχει ανατεθεί στο Δημόσιο, η απόφαση επιλογής εκδίδεται από την εποπτεύουσα αρχή.
2. Εφόσον υπάρξει καθυστέρηση ως προς την υποβολή της δήλωσης της παρ. 1, η εποπτεύουσα αρχή προσκαλεί εγγράφως τα πρόσωπα που έχουν το δικαίωμα επιλογής να υποβάλουν δήλωση μέσα σε εύλογη προθεσμία. Αν η προθεσμία παρέλθει άπρακτη, η επιλογή της παρ. 1 ενεργείται με απόφαση της εποπτεύουσας αρχής.
3. Με απόφασή της, η εποπτεύουσα αρχή επιλέγει τον κοινωφελή σκοπό ή το έργο ή τον τρόπο εκτέλεσής του, εάν η επιλογή των προσώπων που έχουν αυτό το δικαίωμα:

α) δεν ανταποκρίνεται σε κοινωφελή σκοπό ή έργο, κατά την έννοια της περ. ι) του άρθρου 4,

β) δεν είναι σύμφωνη με την ιδρυτική πράξη και

γ) τα πρόσωπα αυτά εμμένουν ή δεν συμμορφώνονται προς την πρόσκληση για τροποποίηση της επιλογής. Σε περίπτωση διαφωνίας, αρμόδιο είναι το δικαστήριο του άρθρου 825 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (π.δ. 503/1985, Α΄ 182).

Άρθρο 71

Κληροδοσίες υπέρ κοινωφελών σκοπών

1. Κληροδοσίες υπέρ κοινωφελών σκοπών, σε πρόσωπα άλλα εκτός από το Δημόσιο, ή κληροδοσίες υπέρ κοινωφελών ιδρυμάτων, ανακοινώνονται από τον βεβαρημένο στην αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών εντός τριών (3) μηνών από την αποδοχή της κληρονομίας και εκκαθαρίζονται σύμφωνα το παρόν Κεφαλαίο. Όταν η κληροδοσία που καταλείπεται αφορά χρηματικά ποσά, για την εκκαθάρισή της εφαρμόζεται αναλόγως το άρθρο 81.
2. Διάταξη διαθήκης ή δικαιοπραξία εν ζωή, με την οποία διατίθεται περιουσία για την ίδρυση ναού, εφόσον δεν ορίζεται διαφορετικά, εκτελείται από τον εκτελεστή της διαθήκης ή τον βεβαρημένο κληρονόμο ή κληροδόχο. Σε περίπτωση αδυναμίας ή παρεμπόδισης της εκτέλεσης του σκοπού από τα ανωτέρω πρόσωπα, η εκτέλεση και η εκπροσώπηση αναλαμβάνονται από τον οικείο Μητροπολίτη. Η εκτέλεση έργου ανοικοδόμησης, ανακαίνισης, επισκευής και συντήρησης ναών της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού, διενεργείται σύμφωνα με το θεσμικό πλαίσιο που ισχύει για την εκκλησιαστική περιουσία. Εάν πρόκειται για ναό ή χώρο λατρείας δόγματος ή θρησκείας διαφορετικής της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού, η εκτέλεση και η εκπροσώπηση αναλαμβάνονται από το Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού.

Άρθρο 72

Εκπλήρωση κοινωφελούς σκοπού

1. Όταν η εκπλήρωση του κοινωφελούς σκοπού πραγματοποιείται άπαξ, ο εκτελεστής της διαθήκης υποβάλλει στην εποπτεύουσα αρχή έκθεση με τον προτεινόμενο τρόπο εκτέλεσης και τον προϋπολογισμό της σχετικής δαπάνης. Η εποπτεύουσα αρχή εγκρίνει ή απορρίπτει τη σχετική πρόταση εντός σαράντα πέντε (45) ημερών από την υποβολή της. Αν παρέλθει άπρακτη η προθεσμία του δεύτερου εδαφίου, τεκμαίρεται η έγκριση της πρότασης.
2. Η εκπλήρωση του σκοπού δύναται να αρχίσει και πριν από τη λήξη της εκκαθάρισης, εφόσον δεν παρακωλύεται η εκκαθάριση, μετά από έγκριση της εποπτεύουσας αρχής.
3. Σε περίπτωση ανάγκης, με απόφαση της εποπτεύουσας αρχής μπορεί να αναβληθεί η ανάθεση ή εκτέλεση του έργου ή του σκοπού, για το απολύτως αναγκαίο χρονικό διάστημα.
4. Σε περίπτωση που το ποσό που ορίζεται από την ιδρυτική πράξη για την εκτέλεση κοινωφελούς σκοπού ή έργου είναι προδήλως ανεπαρκές, αυτό  δύναται να αυξάνεται  με απόφαση της εποπτεύουσας αρχής, ύστερα από πρόταση του εκτελεστή της διαθήκης ή του διοικητή του ιδρύματος, ανάλογα με  την επάρκεια της περιουσίας και εφόσον αυτό δεν προσκρούει  στην ιδρυτική πράξη. Σε περίπτωση περισσοτέρων σκοπών, τηρείται η αναλογία που ορίζεται στην ιδρυτική πράξη. Τα ποσά μπορούν να αναπροσαρμόζονται με την ίδια διαδικασία, σε περίπτωση μεταβολής των οικονομικών συνθηκών.

Άρθρο 73

Πράξεις διαχείρισης εκ μέρους του εκτελεστή διαθήκης

1. Ο εκτελεστής της διαθήκης προβαίνει σε κάθε αναγκαία πράξη ή υλική ενέργεια για τον σκοπό της ταχείας εκκαθάρισης, όπως ιδίως σε απογραφή των περιουσιακών στοιχείων, σε λήψη εξασφαλιστικών μέτρων και σε είσπραξη απαιτήσεων και εισοδημάτων.
2. Μετά από άδεια της εποπτεύουσας αρχής, ο εκτελεστής διαθήκης δύναται να προβαίνει σε εκποίηση ή εκμίσθωση κινητών και ακινήτων, μακροχρόνια εκμίσθωση έναντι ανακατασκευής και αναπαλαίωση ακινήτου για την επωφελέστερη εκμετάλλευσή του, σε σύναψη συμβάσεων μελετών, έργων, προμηθειών και παροχής υπηρεσιών, συμβατών με τον σκοπό της ταχείας εκκαθάρισης, σε πληρωμή χρεών και βαρών της κληρονομίας, σε συνέχιση ή εκκαθάριση επιχείρησης, σε επωφελή τοποθέτηση και επένδυση των χρηματικών διαθεσίμων, σε κατάρτιση συμβιβασμού ή συμφωνία διαιτησίας ή σε κατάργηση δίκης.
3. Για την πληρωμή χρεών και βαρών της κληρονομίας, εφαρμόζεται αναλόγως το άρθρο 80, καθ’ όλη τη διάρκεια της εκκαθάρισης.

Άρθρο 74

Τεχνική υποστήριξη του εκτελεστή της διαθήκης

Για την υποβοήθηση του έργου του εκτελεστή της διαθήκης σε υποθέσεις αυξημένης διοικητικής ή τεχνικής πολυπλοκότητας, ο Φορέας δύναται, κατόπιν αιτήματος του εκτελεστή, να παρέχει δωρεάν τεχνική υποστήριξη στα ενδιαφερόμενα πρόσωπα, η οποία περιλαμβάνει, ιδίως:

α) τη συμβουλευτική υποστήριξη σε θέματα εκκαθάρισης,

β) τη συνδρομή στην προετοιμασία και υποβολή προτάσεων έργων ή αξιοποίησης περιουσιακών στοιχείων,

γ) την τεχνική εποπτεία σύνθετων έργων,

δ) τη σύνταξη ή τον έλεγχο τεχνικών φακέλων,

ε) την παρακολούθηση της υλοποίησης δράσεων έως την ολοκλήρωσή τους.

Άρθρο 75

Υποτροφίες – Διαγωνισμοί

Εάν από τη διαθήκη προβλέπεται η χορήγηση υποτροφιών, βοηθημάτων, οικονομικών ενισχύσεων ή βραβείων από πρόσωπα εκτός του Δημοσίου, τα οποία δεν αποτελούν κοινωφελή ιδρύματα, η απονομή τους διενεργείται είτε με διαγωνισμό είτε χωρίς διαγωνισμό, σύμφωνα με τις προβλέψεις της διαθήκης. Αν δεν υφίσταται σχετική πρόβλεψη στη διαθήκη ή η πρόβλεψη είναι ανεπαρκής, εφαρμόζονται αναλόγως οι όροι και η διαδικασία που προβλέπονται στον Πρότυπο Κανονισμό Κοινωφελών Ιδρυμάτων, για τη χορήγηση υποτροφιών, βοηθημάτων, οικονομικών ενισχύσεων ή βραβείων εκ μέρους των κοινωφελών ιδρυμάτων.

Άρθρο 76

Ετήσιος απολογισμός εκκαθάρισης και εποπτικός έλεγχος

1. Κατά τη διάρκεια της εκκαθάρισης κοινωφελούς περιουσίας του παρόντος Μέρους από εκτελεστή διαθήκης, ο τελευταίος αναρτά στη μερίδα της κοινωφελούς περιουσίας στο Η.Μ.ΚΟΙ.Π. ετήσιο απολογισμό πεπραγμένων, εντός τεσσάρων (4) μηνών από τη λήξη του οικονομικού έτους.
2. Ο απολογισμός συντάσσεται σύμφωνα με το πρότυπο υπόδειγμα, με ειδικούς πίνακες που περιλαμβάνουν τουλάχιστον:

α) τις εκτελεσθείσες ενέργειες,

β) τα εκτιμώμενα και τα πραγματοποιηθέντα έσοδα και έξοδα,

γ) την πρόοδο στην υλοποίηση του σκοπού ή των έργων,

δ) εκκρεμότητες και σχεδιαζόμενες ενέργειες.

3. Σε περίπτωση μη εμπρόθεσμης υποβολής του απολογισμού, ενεργοποιείται διαδικασία έκτακτου διαχειριστικού ελέγχου από την εποπτεύουσα αρχή, με δικαίωμα πρόσκλησης σε συμμόρφωση του εκτελεστή, εντός αποκλειστικής προθεσμίας τριάντα (30) ημερών από την κοινοποίηση της πρόσκλησης.

Άρθρο 77

Λήξη έργου του εκτελεστή διαθήκης και λογοδοσία

1. Το λειτούργημα του εκτελεστή της διαθήκης παύει αυτοδικαίως με την έγκριση από την εποπτεύουσα αρχή της οριστικής λογοδοσίας επί του έργου του. Η λογοδοσία συντάσσεται σύμφωνα με το πρότυπο υπόδειγμα, αναρτάται στο Η.Μ.ΚΟΙ.Π., και περιλαμβάνει πλήρη έκθεση της γενόμενης διοίκησης και εκκαθάρισης της περιουσίας και όλα τα στοιχεία της.
2. Η εποπτεύουσα αρχή διαβιβάζει την υποβληθείσα οριστική λογοδοσία σε πιστοποιημένο ελεγκτή κοινωφελών περιουσιών, προς έλεγχο και επαλήθευση των στοιχείων της. Αν το πόρισμα του ως άνω ελέγχου και της επαλήθευσης είναι θετικό, προβαίνει στην έγκριση της λογοδοσίας. Αν το πόρισμα επισημαίνει ατασθαλίες στη διαχείριση ή παράβαση του νόμου, το διαβιβάζει στην αρμόδια υπηρεσία της Γενικής Διεύθυνσης Δημοσιονομικών Ελέγχων για τη διενέργεια εξ υπαρχής ελέγχου και προς καταλογισμό, σύμφωνα με τη διαδικασία των παρ. 7 και 8 του άρθρου 103.
3. Η εποπτεύουσα αρχή μπορεί να ζητά και μερική λογοδοσία ή πληροφορίες οποτεδήποτε κατά τη διάρκεια της εκκαθάρισης. Επί της μερικής λογοδοσίας διενεργείται διαχειριστικός έλεγχος από πιστοποιημένο ελεγκτή κοινωφελών περιουσιών, μετά από εντολή της εποπτεύουσας αρχής, και ακολουθείται η διαδικασία της παρ. 2.
4. Αν ο εκτελεστής διαθήκης προσκληθεί να λογοδοτήσει και αρνείται, εξακριβώνεται με έλεγχο από πιστοποιημένο ελεγκτή κοινωφελών περιουσιών, μετά από εντολή της εποπτεύουσας αρχής, αν υπάρχουν ελλείμματα ή ζημία και ακολουθεί καταλογισμός, σύμφωνα με τη διαδικασία των παρ. 7 και 8 του άρθρου 103.
5. Η λογοδοσία του εκτελεστή διαθήκης, τελική ή μερική, κοινοποιείται και στους συγκληρονόμους του Δημοσίου.
6. Εάν από τη διαθήκη προκύπτει ότι ο εκτελεστής δεν έχει καθήκοντα εκκαθάρισης ή εκπλήρωσης του σκοπού, απαλλάσσεται από την υποχρέωση υποβολής λογοδοσίας.

Άρθρο 78

Καταβολή αμοιβής και δαπανών

1. Στον εκτελεστή της διαθήκης ή στον Φορέα, όταν αυτός εκτελεί χρέη εκτελεστή διαθήκης, καταβάλλεται, εφόσον δεν απαγορεύεται ρητώς από τη διαθήκη, εύλογη αμοιβή και αποζημίωση για τις δαπάνες του.
2. Με αίτηση του εκτελεστή της διαθήκης ή του Φορέα, που συνοδεύεται από αναλυτικό πίνακα δικαστικών και εξωδικαστικών ενεργειών και αναφορά του χρόνου απασχόλησης και των δαπανών, στις οποίες υποβλήθηκε, χορηγείται, μετά από έγκριση της αρμόδιας αρχής, αμοιβή, η οποία παρακρατείται από το ενεργητικό της σε εκκαθάριση περιουσίας, ανάλογη του χρόνου απασχόλησης, των ενεργειών στις οποίες προέβη και του ενεργητικού της περιουσίας αυτής, και αποδίδονται οι δαπάνες, στις οποίες αναγκαία προέβη ο εκτελεστής ή ο Φορέας για την εκτέλεση του έργου του. Ως βάση υπολογισμού της αμοιβής του εκτελεστή διαθήκης ή του Φορέα, λαμβάνεται το σύνολο του ενεργητικού της κληρονομιαίας περιουσίας κατά το χρόνο του διορισμού τους, τα ανώτατα δε όρια της αμοιβής αυτής καθορίζονται με την απόφαση της παρ. 3 του άρθρου 122.
3. Με απόφαση της εποπτεύουσας αρχής, σε περίπτωση που η περιουσία στερείται ρευστού ενεργητικού, δύναται να χορηγείται στον εκτελεστή της διαθήκης ή στον Φορέα, μετά από σχετική αίτησή του, προκαταβολή μέρους της αμοιβής του, σε βάρος της ειδικής πίστωσης της παρ. 1 του άρθρου 39, υπό τον όρο απόδοσης λογαριασμού.
4. Δαπάνες που αφορούν έξοδα και αμοιβές προσώπων που ενεργούν πράξεις λόγω της ιδιότητάς τους, όπως ιδίως δικηγόροι, συμβολαιογράφοι, μηχανικοί, οικονομικοί ελεγκτές και σύμβουλοι και μεσίτες, υποβάλλονται πριν από τη διενέργειά τους προς έγκριση από την αρμόδια αρχή, η οποία οφείλει να απαντήσει εντός ενός (1) μηνός από την υποβολή τους. Η άπρακτη παρέλευση της ανωτέρω προθεσμίας ισοδυναμεί με έγκριση των δαπανών. Κατ’ εξαίρεση, διενεργούνται από τον εκκαθαριστή χωρίς προηγούμενη έγκριση της αρμόδιας αρχής δαπάνες με κατεπείγοντα χαρακτήρα που είναι αναγκαίες για τη διατήρηση και διαφύλαξη των στοιχείων της περιουσίας. Οι δαπάνες του προηγούμενου εδαφίου υπάγονται μόνο σε κατασταλτικό έλεγχο ως προς τη συνδρομή του κατεπείγοντος χαρακτήρα τους.
5. Αν δεν υφίσταται ενεργητικό, η αμοιβή και οι δαπάνες καταβάλλονται εκ μέρους της εποπτεύουσας αρχής, από την ειδική πίστωση της παρ. 1 του άρθρου 39, όταν δε προκύψει ενεργητικό, επιστρέφονται ή συμψηφίζονται τα καταβληθέντα ποσά.