- Οι άμεσες ξένες επενδύσεις ελέγχονται για λόγους ασφάλειας ή δημόσιας τάξης, εφόσον συντρέχει κάποια από τις παρακάτω προϋποθέσεις:
α) προέρχονται από τρίτη χώρα και η εταιρεία-στόχος δραστηριοποιείται οικονομικά σε έναν από τους τομείς του Παραρτήματος, ή
β) προέρχεται από κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εφόσον ο ξένος επενδυτής:
βα) ελέγχεται, κατά την έννοια των παρ. 2 έως και 5 του άρθρου 32 του ν. 4308/2014 (Α΄ 251), από φυσικό ή νομικό πρόσωπο που προέρχεται από τρίτη χώρα, ή
ββ) ελέγχεται, άμεσα ή έμμεσα, από την κυβέρνηση τρίτης χώρας, συμπεριλαμβανομένων των κρατικών φορέων και των ενόπλων δυνάμεων, μεταξύ άλλων, μέσω της ιδιοκτησιακής δομής ή της παροχής σημαντικής χρηματοδότησης,
και η εταιρεία-στόχος δραστηριοποιείται οικονομικά σε έναν από τους τομείς του Παραρτήματος, ή
γ) προέρχεται από κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εφόσον στον ξένο επενδυτή συμμετέχει με ποσοστό τουλάχιστον δέκα τοις εκατό (10%) φυσικό ή νομικό πρόσωπο που προέρχεται από τρίτη χώρα, ή κυβέρνηση τρίτης χώρας, συμπεριλαμβανομένων των κρατικών φορέων και των ενόπλων δυνάμεων, μεταξύ άλλων, μέσω της ιδιοκτησιακής δομής ή της παροχής σημαντικής χρηματοδότησης, και η εταιρεία-στόχος δραστηριοποιείται οικονομικά σε έναν από τους ιδιαιτέρως ευαίσθητους τομείς του δεύτερου μέρους του Παραρτήματος.
- Το ποσοστό συμμετοχής στην εταιρεία-στόχο βάσει του οποίου μία άμεση ξένη επένδυση ελέγχεται για λόγους ασφάλειας ή δημόσιας τάξης προσδιορίζεται στο Παράρτημα. Για τον υπολογισμό του ποσοστού συμμετοχής προσμετρώνται:
α) οι μετοχές και τα εταιρικά μερίδια που ανήκουν:
αα) σε εταιρεία του ομίλου του ξένου επενδυτή,
αβ) σε μέλος της οικογένειας του ξένου επενδυτή,
αγ) σε οργανισμό ή ίδρυμα που ελέγχουν τα μέλη της οικογένειας του ξένου επενδυτή,
καθώς και
β) οι εξωεταιρικές συμφωνίες που αφορούν:
βα) σε άσκηση δικαιωμάτων ψήφου,
ββ) στη σύναψη δημόσιας σύμβασης έργου ή παροχής υπηρεσιών,
βγ) στη σύναψη άλλων συμβάσεων, όπως αγοράς, μίσθωσης, χρηματοδοτικής μίσθωσης, πώλησης και επαναγοράς ή συνεργασίας.
-Ως προς την παράγραφο 1, περ. ίσως πρέπει να διευκρινισθεί ότι η συμμετοχή του 10% προσδιορίζεται με τα κριτήρια που αναφέρονται στην παράγραφο 2.
– Θα πρέπει εισαχθούν λεπτομερείς μεταβατικές διατάξεις ώστε να προσδιοριστεί με ακρίβεια το πεδίο εφαρμογής.
Π.χ. αν συμμετέχει σε ΑΜΚ (μετά τη θέση σε ισχύ του νόμου) ξένος επενδυτής προκειμένου να διατηρήσει τη συμμετοχή του, θα εφαρμόζεται ο νόμος ή όχι; Με βάση τον ορισμό του Κανονισμού (ΕΕ) 2019/452 «άμεση ξένη επένδυση»: κάθε είδους επένδυση από ξένο επενδυτή η οποία αποσκοπεί στη δημιουργία ή τη ** διατήρηση ** σταθερών και άμεσων σχέσεων μεταξύ του ξένου επενδυτή και του επιχειρηματία ή της επιχείρησης στον οποίο ή στην οποία, ανάλογα με την περίπτωση, παρέχονται τα σχετικά κεφάλαια με σκοπό την άσκηση οικονομικής δραστηριότητας σε κράτος μέλος, συμπεριλαμβανομένων των επενδύσεων που καθιστούν δυνατή την πραγματική συμμετοχή στη διαχείριση ή στον έλεγχο εταιρείας που ασκεί οικονομική δραστηριότητα·»
Η αναφορά του Κανονισμού σε «διατήρηση» υπονοεί ότι και η συμμετοχή σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου για τη διατήρηση της ήδη υφιστάμενης συμμετοχής (ακόμα και κάποιας που έλαβε χώρα προ της έναρξης ισχύος του εν θέματι νόμου) εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής, αλλά για λόγους βεβαιότητας δικαίου αυτό θα πρέπει να διευκρινιστεί.
– Επίσης αν μια εταιρεία στην οποία ήδη συμμετέχει ξένος επενδυτής μεταβάλει το αντικείμενο της (π.χ. επεκταθεί σε έρευνα και ανάπτυξη ευαίσθητων τεχνολογιών), μια τέτοια μεταβολή μάλλον δεν θα εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του νόμου – πράγμα που θα άφηνε περιθώριο για καταχρήσεις μέσω της απόκτησης συμμετοχής σε εταιρείες που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του νόμου και στη συνέχεια μεταβολής ή επέκτασης του αντικειμένου της εταιρείας.
– Θα πρέπει επίσης να διερευνηθεί ο συσχετισμός των περιορισμών που θεσπίζει το νομοσχέδιο με άλλες διατάξεις της κείμενης νομοθεσίας – π.χ. για τις υποχρεωτικές δημόσιες προτάσεις.
– Περαιτέρω, η εξαίρεση για τις νεοφυείς επιχειρήσεις – αν και εξαιρετικά χρήσιμη για την ανάπτυξη των επενδύσεων – αφήνει ίσως περιθώρια καταχρήσεων και ως εκ τούτου ίσως να πρέπει να βελτιστοποιηθεί περαιτέρω.
Για το Foreign Investors Council,
Ευ. Ν. Κουράκης, Γεν. Γραμματέας του ΔΣ,
Εταίρος της Δικηγορικής Εταιρείας Κουταλίδη
Επί της παρ. 1 συνδυαστικά προς το Παράρτημα (τομείς δραστηριότητας):
1. Ως προς το Πρώτο Μέρος του Παραρτήματος, προτείνεται όπως προσδιοριστεί, για λόγους ασφάλειας δικαίου, ποια αγαθά/υποδομές/υπηρεσίες νοούνται ως «απαραίτητα για την παροχή βασικών υπηρεσιών», καθώς η Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης παρέχει επί του παρόντος ενδεικτικά παραδείγματα.
2. Συναφώς, και στο πλαίσιο της ως άνω εξειδίκευσης, ως προς τον τομέα της ενέργειας προτείνουμε όπως διερευνηθεί η μη υπαγωγή (i) έργων/υποδομών παραγωγής ενέργειας (ή εναλλακτικά η πρόβλεψη ορίου δυναμικότητας/εγκατεστημένης ισχύος) και (ii) άλλων επενδύσεων για τις οποίες υπάρχει ειδική πρόβλεψη έγκρισης/αδειοδότησης υπό τομεακή νομοθεσία (λ.χ. άρθρα 63, 80Η, 114, 122 Ν. 4001/2011). Σημειωτέον ότι το Παράρτημα ΙΙ της Πρότασης 2024/0017(COD) αναφέρει μόνο συγκεκριμένες «ενεργειακές τεχνολογίες».
3. Ως προς τους το Δεύτερο Μέρος του Παραρτήματος, προτείνεται ιδίως:
(α) όπως διευκρινιστεί η έννοια της «κρίσιμης» υποθαλάσσιας υποδομής, για σκοπούς ασφάλειας δικαίου,
(β) όπως διερευνηθεί/διευκρινιστεί η σχέση με το άρθρο 25, παρ. 1 (β’ εδάφιο) Ν. 1892/1990 αναφορικά με τη διαδικασία άρσης απαγόρευσης μεταβιβάσεων μετοχών εταιριεών με ακίνητα σε παραμεθόριες περιοχές. Συναφώς, προτείνεται όπως (i) καταργηθεί ο σχετικός μηχανισμός του Ν. 1892/1990 και υποκατασταθεί από τον παρόντα νόμο ή (ii) εναλλακτικά, όπως προβλεφθεί ρητά ότι όσες επενδύσεις υπάγονται στον παρόντα νόμο θα εξετάζονται υπό αυτόν και όχι υπό τον Ν. 1892/1990.
Επί της παρ. 1(γ) (ενδο-ενωσιακές επενδύσεις):
4. Αναφορικά με τις επενδύσεις από επιχειρήσεις εντός ΕΕ, κρίνεται σκόπιμο να αποσαφηνιστεί ότι καταλαμβάνονται μόνο εφόσον υφίσταται έλεγχος οντότητας τρίτης χώρας επί της επιχείρησης/επενδυτή ΕΕ. Επί του παρόντος, εντοπίζεται αναντιστοιχία μεταξύ του ορισμού «ξένος επενδυτής» στο άρθρο 3 και του άρθρου 6, παρ. 1, περ. γ’ (σε αντίθεση με το άρθρο 3, η εδώ παρ. 1(γ) δεν αναφέρεται σε έλεγχο, αλλά σε «συμμετοχή 10%»). Συναφώς, παρατηρείται ότι η Πρόταση 2024/0017(COD) δεν καταλαμβάνει επενδύσεις από επιχειρήσεις εντός ΕΕ, όταν δεν ελέγχονται από ξένο επενδυτή (βλ. παρ. 11 Προοιμίου). Επίσης, προτείνεται όπως διευκρινιστεί η έννοια της «σημαντικής χρηματοδότησης».
5. Προτείνεται επίσης όπως διερευνηθεί η διευκρίνιση ότι δεν καταλαμβάνεται η περίπτωση όπου στην επιχείρηση/ επενδυτή ΕΕ συμμετέχει μεν (έως και 100%) οντότητα τρίτης χώρας (σε οποιοδήποτε επίπεδο της εταιρικής δομής/μετοχικής διάρθρωσης), εφόσον ο απώτατος ελέγχων ή όλοι οι απώτατοι ελέγχοντες βρίσκονται εντός ΕΕ.
Επί της παρ. 2, συνδυαστικά προς το Παράρτημα (ποσοστά συμμετοχής):
6. Προτείνεται, για λόγους ασφάλειας δικαίου:
(α) Όπως διευκρινιστεί με σαφήνεια ότι καταλαμβάνονται μόνο share deals (και όχι asset deals).
(β) Εφόσον δεν τεθεί οικονομικό όριο ως συνδυαστικό κριτήριο υπαγωγής στο πεδίο εφαρμογής του νόμου, όπως εξεταστεί, εναλλακτικά, η πρόβλεψη απλουστευμένης διαδικασίας ελέγχου για επενδύσεις επί στόχων με χαμηλό κύκλο εργασιών (βλ. συναφώς και την από 24.02.2025 Γνωμοδότηση της Επιτροπής Εσωτερικής Αγοράς και Προστασίας των Καταναλωτών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επί της Πρότασης 2024/0017(COD), σημείο (12) προοιμίου).
(γ) Όπως διερευνηθεί περεταίρω η αναγκαιότητα υπαγωγής και ενδιάμεσων αυξήσεων συμμετοχής, στο μέτρο που δεν συνοδεύονται από αλλαγή ελέγχου/μεταβολή της φύσης του ελέγχου ή τη χορήγηση επιπρόσθετων εξουσιών/δικαιωμάτων στον επενδυτή, πέραν όσων έχουν ήδη αξιολογηθεί (βλ. συναφώς και Ισπανικό Β. Διάταγμα 571/2023, το οποίο δεν καταλαμβάνει ενδιάμεσες αυξήσεις από επενδυτή που κατέχει ήδη 10%, εάν δεν συνοδεύονται από αλλαγή ελέγχου). Εναλλακτικά, όπως διερευνηθεί η εισαγωγή απλοποιημένης/fast-track διαδικασίας.
(δ) Όπως εξειδικευθεί ο βαθμός συγγένειας για προσμέτρηση «μέλους οικογένειας».
(ε) Όπως διευκρινιστεί με ποιο τρόπο προσμετρώνται εξωεταιρικές συμφωνίες «για τον υπολογισμό του ποσοστού συμμετοχής», καθώς πέρα από την περίπτωση (βα), προκύπτει ασάφεια ως προς τις περιπτώσεις (ββ) και (βγ).
Σχόλιο στην παράγραφο 1:
Στο τέλος της παρ. 1 να προστεθεί η φράση «με σκοπό να διαπιστωθεί εάν η ξένη επένδυση είναι πιθανό να θίξει την ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη», ώστε να είναι εμφανές ότι ο σκοπός του νόμου συνέχεται άμεσα με μια, τουλάχιστον, εν δυνάμει αρνητική επίπτωση της επένδυσης στην ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη. Με την απλή αναφορά σε «λόγους ασφάλειας και δημόσιας τάξης» διευρύνεται επικίνδυνα το ήδη ασαφές πλαίσιο, που θα μπορούσε να οδηγήσει σε καταστρατηγήσεις.
Σχόλια στην περίπτωση 1α:
i.Παρατηρούμε ότι δημιουργείται σύγχυση για το εάν τελικά καταλαμβάνονται «ξένες επενδύσεις» ή «ξένοι επενδυτές» και πως αυτά αλληλοπλέκονται. Διαφαίνεται και πάλι η ανάγκη επαναπροσδιορισμού του όρου «ξένος επενδυτής» και η αποσύνδεση από το εάν προέρχεται από τρίτη χώρα κ.λπ. Αυτό μπορεί να προσδιοριστεί σε άλλο σημείο του ΣΝ ως ξεχωριστή προϋπόθεση, όπως γίνεται π.χ. στην υποπαρ. (β) της παρ. 1 του άρθρου 6.
Καταλαβαίνουμε ότι εδώ προϋποθέσεις-στόχος είναι (1) η προέλευση από τρίτη χώρα & (2) δραστηριοποίηση εταιρείας – στόχου σε τομέα του Παραρτήματος. Όμως, η παρ. ξεκινά με την αναφορά σε «άμεσες ξένες επενδύσεις». Για την εξεύρεση αυτής της έννοιας, πάμε στον Κανονισμό 2019/452. Διαπιστώνουμε σε αυτό το σημείο, ότι ο εν λόγω ορισμός του Καν. χρησιμοποιεί εντός του την έννοια του «ξένου επενδυτή», οπότε οδηγούμαστε κυκλικά στην εφαρμογή του ορισμού «ξένος επενδυτής» του ΣΝ, όπου αυτός καταλαμβάνει και επενδυτές προερχόμενους από χώρες ΕΕ κ.λπ. (βλ. παρ. (α) και (β) ορισμού ΣΝ), δηλ. αυτά που θέλουν να «πιάσουν» οι επόμενες υποπαρ. (β) και (γ) του άρθρου 6.
ii.Θα πρέπει να αποσαφηνιστεί το «προέρχεται». Αφορά μόνο στον τόπο από τον οποίο προέρχεται π.χ. το έμβασμα;
iii.Εναλλακτικά, θα μπορούσε να εισαχθεί ειδικότερος ορισμός της «άμεσης ξένης επένδυσης» που να καταλαμβάνει (α) σαφώς το αντικείμενο αυτής, δηλ: απόκτηση τίτλων, ή δικαιωμάτων ψήφου, ή δικαιωμάτων άσκησης καθοριστικής επιρροής στην εταιρεία-στόχο κ.ο.κ., την προέλευση της και την πραγματοποίησή της από τουλάχιστον έναν ξένο επενδυτή και (β) τον προσδιορισμό του ξένου επενδυτή.
Σχόλια στην περίπτωση 1βα:
i.Προτείνεται αναδιατύπωση της φράσης «κατά την έννοια των παρ. 2 έως και 5 του άρθρου 32 του ν. 4308/2014 (Α΄ 251)» με τη φράση «κατά την έννοια ότι συντρέχει μια τουλάχιστον εκ των περιπτώσεων (α) έως (ε) της παρ. 2 ή των παρ. 3 έως και 5 του άρθρου 32 του ν. 4308/2014 (Α΄ 251)» ως νομοτεχνική βελτίωση.
ii.Γενικά, προτείνεται να μπει στο ΣΝ η έννοια του ελέγχου ευθέως, καθώς η εφαρμογή του άρθρου 32 του ν. 4308/2014 δεν έχει παρουσιαστεί χωρίς προβλήματα στην πράξη.
iii.Θα πρέπει να αποσαφηνιστεί το «προέρχεται». Π.χ. ένα φυσικό πρόσωπο «προέρχεται» από τρίτη χώρα εάν έχει διαμονή εκεί ή υπηκοότητα; Για τα ΝΠ, θα μπορούσε να τεθεί ως κριτήριο η καταστατική έδρα για σαφήνεια.
Σχόλιο στην περίπτωση 1ββ:
Παρατηρείται ότι εδώ έχει μπει η αναφορά σε «άμεσο ή έμμεσο» έλεγχο, σε αντίθεση με την υποπαρ. (βα), και αυτό αναμένεται να δημιουργήσει ερμηνευτικά προβλήματα. Ακόμη, προτείνεται η αποσαφήνιση ή ενίσχυση του όρου «σημαντικής χρηματοδότησης» με το λεκτικό «συμπεριλαμβανομένων των επιδοτήσεων, από την κυβέρνηση τρίτης χώρας ή εκτελεί εξερχόμενα έργα ή προγράμματα υπό κρατική καθοδήγηση» προς αποφυγή αόριστης περιπτωσιολογίας.
Σχόλια στην περίπτωση 1γ:
i. Προτείνεται η προσθήκη του λεκτικού «συμπεριλαμβανομένων των επιδοτήσεων, από την κυβέρνηση τρίτης χώρας ή εκτελεί εξερχόμενα έργα ή προγράμματα υπό κρατική καθοδήγηση» μετά τη φράση «μέσω της ιδιοκτησιακής δομής ή της παροχής σημαντικής χρηματοδότησης».
ii. Στο χωρίο «Για τον υπολογισμό του ποσοστού συμμετοχής προσμετρώνται» να αποσαφηνιστεί εάν το ποσοστό συμμετοχής είναι ανά ξένο επενδυτή.
iii. Είναι μη κατανοητά τα σημεία (ββ) και (βγ) και πως οι εξωεταιρικές συμφωνίες θα επηρεάζουν αυτές τις συμβάσεις που αναφέρουν οι ανωτέρω υποπαρ. Πώς οι περιπτώσεις (ββ) και (βγ) προσμετρώνται για τον υπολογισμό του ποσοστού συμμετοχής;
Για τον υπολογισμό του ποσοστού συμμετοχής προτείνεται να προσμετρώνται αποκλειστικά οι μετοχές και τα εταιρικά μερίδια, ως προσδιορίζονται στις υποπεριπτώσεις (αα), (αβ), και (αγ), καθώς και εξωεταιρικές συμφωνίες που αφορούν την άσκηση δικαιωμάτων ψήφου και να προστεθεί μία επιπλέον παράγραφος σύμφωνα με την οποία θα λαμβάνεται υπόψιν οποιαδήποτε σύμβαση έχει συναφθεί μεταξύ του ξένου επενδυτή (ή εταιρείας του ομίλου του) με την Εταιρεία – στόχο ή/και τους υφιστάμενους μετόχους της Εταιρείας – στόχου, επί τη βάσει της οποίας καθίσταται σαφές ότι ο ξένος επενδυτής ασκεί καθοριστική επιρροή στην Εταιρεία – στόχο στην δραστηριότητά της (συμπεριλαμβανομένης της εξουσίας σύναψης δημόσιας σύμβασης έργου ή παροχής υπηρεσιών, και άλλων συμβάσεων, όπως αγοράς, μίσθωσης, χρηματοδοτικής μίσθωσης, πώλησης και επαναγοράς ή συνεργασίας).
Σε κάποιες χώρες (πχ Μάλτα) η νομοθεσία καλύπτει και υπάρχουσες επενδύσεις
Malta
Changes to foreign ownership (≥10%) in an existing investment.
Αρκετές χώρες της ΕΕ (πχ Αυστρία, Γερμανία, Βέλγιο και άλλες) έχουν αυστηρότερα κατώφλια μετοχικού μεριδίου για επενδυτές εκτός ΕΕ σε σχέση με τα προτεινόμενα
Austria
Conditions for Austrian FDI control (“relevant investment”):
• Investment must be made by a foreign investor.
• No broad exemption for publicly listed EU, EEA, or Swiss companies unless foreign shareholders have no active role or joint agreements.
• Target must be an Austrian business engaged in activities affecting security, public order, crisis prevention, or public interest (per Articles 52 & 65 TFEU).
Investment must involve:
• Direct/indirect acquisition of an Austrian business or legal entity.
• Acquisition of controlling influence over an Austrian business or material parts of it.
• Shareholding reaching at least 10% (highly sensitive sectors) or 25% (normal sensitive sectors) of voting rights.
Germany
Factors for Applicability: Type of transaction (asset or share deals) and nationality of the foreign investor (EU/EFTA vs. non-EU/non-EFTA).
– Asset Deals: Caught if a non-EU/non-EFTA investor acquires a German operational unit, or if a non-German investor acquires units in particularly sensitive sectors.
– Share Deals:
• 25% voting rights threshold for non-EU/non-EFTA investors, with lower thresholds (10% or 20%) for 27 sensitive activities.
• 10% threshold for non-German investors in 4 particularly sensitive activities.
• Subsequent thresholds at 20%, 25%, 40%, 50%, and 75% trigger reviews.
– Indirect Acquisitions: All shareholders in the chain meeting thresholds are considered investors.
– Intra-group Restructuring: Generally within scope; greenfield investments usually out of scope.
Bravo