1. Με την επιφύλαξη των διατάξεων περί προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας των δικαστικών λειτουργών, το Υπουργείο Δικαιοσύνης Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σε συνεργασία με τις διωκτικές, εισαγγελικές και δικαστικές αρχές, ενώπιον των οποίων εκκρεμεί η υπόθεση, διενεργεί εγκαίρως ατομική αξιολόγηση του θύματος για τον προσδιορισμό τυχόν ειδικών αναγκών προστασίας του, ώστε να εκτιμηθεί, αν, και σε ποιο βαθμό, το θύμα μπορεί να επωφεληθεί από ειδικά μέτρα προστασίας κατά τη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας, όπως προβλέπεται στα άρθρα 17 και 18 , προκειμένου να αποφευχθεί ο κίνδυνος να υποστεί δευτερογενή και επαναλαμβανόμενη θυματοποίηση, εκφοβισμό και αντεκδίκηση.
2. Στην ατομική αξιολόγηση λαμβάνονται κυρίως υπόψη:
α) τα προσωπικά χαρακτηριστικά του θύματος, όπως η ηλικία, η φυλή, το χρώμα, η θρησκεία, η εθνικότητα ή εθνοτικότητα, ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η ταυτότητα φύλου ή η αναπηρία, το καθεστώς διαμονής ή κατοικίας, οι δυσκολίες επικοινωνίας, η σχέση συγγένειας ή έτερης άλλης εξάρτησης με το δράστη, καθώς και ιστορικό προηγούμενης θυματοποίησης
β) ο βαθμός της βλάβης που υπέστη το θύμα, το είδος, η σοβαρότητα και η φύση του εγκλήματος, ιδίως, τρομοκρατία, οργανωμένο έγκλημα, εμπορία ανθρώπων, βία λόγω φύλου, ρατσιστική βία, ενδοοικογενειακή βία, σεξουαλική βία ή εκμετάλλευση ή έγκλημα μίσους
γ) οι περιστάσεις του εγκλήματος.
3. Το παιδί θύμα χρήζει ειδικής ανάγκης προστασίας λόγω ιδιαίτερου κινδύνου να υποστεί δευτερογενή και επαναλαμβανόμενη θυματοποίηση, εκφοβισμό και αντεκδίκηση και για το σκοπό αυτό υποβάλλεται σε ατομική αξιολόγηση κατά την παράγραφο 1 του παρόντος, παρουσία ειδικού παιδοψυχολόγου ή παιδοψυχιάτρου και σε περίπτωση έλλειψής τους, ψυχολόγου ή ψυχιάτρου και αποφασίζεται αν και σε ποιο βαθμό επωφελείται από τα ειδικά μέτρα των άρθρων 17 και 18.
4. Η λήψη των ειδικών μέτρων προστασίας που προβλέπονται στα άρθρα 17 και 18 γίνεται κατόπιν της σύμφωνης γνώμης του θύματος.
5. Η ατομική αξιολόγηση επικαιροποιείται καθ’ όλη τη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας, σε περίπτωση που ουσιωδώς μεταβάλλονται οι περιστάσεις που αποτέλεσαν τη βάση της.
Άρθρο 15, παράγραφος 2, σημείο α: Στους λόγους που λαμβάνονται υπόψη κατά την ατομική αξιολόγηση, πρέπει να προστεθούν και τα χαρακτηριστικά φύλου.
Άρθρο 15, παράγραφος 3: Ακριβώς μετά την παράγραφο 3, που αναφέρεται στα παιδιά θύματα, προτείνουμε να προστεθεί ακόμη μία παράγραφος που να αναφέρεται στην προστασία θυμάτων που είναι υπερασπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του Οργανισμού για την Ασφάλεια και στην Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ).
[OSCE – Guidelines on the Protection of Human Rights Defenders: http://www.osce.org/odihr/119633%5D.
Συγκεκριμένα προτείνουμε την ακόλουθη διατύπωση:
«3’. Οι υπερασπιστές ατομικών δικαιωμάτων θυμάτων, συνήγοροι ή μέλη μη κυβερνητικών οργανώσεων, που συνδράμουν στην προστασία του θύματος, χρήζουν προστασίας εάν αυτό ζητηθεί, λόγω ιδιαίτερου κινδύνου να υποστούν στοχοποίηση, θυματοποίηση, εκφοβισμό ή αντεκδίκηση, από τον δράστη, τις διωκτικές αρχές ή από οποιονδήποτε τρίτο». Ιδιαίτερα αυτό το σημείο το θεωρούμε ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς όπως, τόσο από εκθέσεις σωμάτων των Ηνωμένων Εθνών, όσο και του ΟΑΣΕ, προκύπτει ότι συχνά οι υπερασπιστές ατομικών δικαιωμάτων είναι ευάλωτοι σε στοχοποίηση, θυματοποίηση, εκφοβισμό ή αντεκδίκηση.
Για το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών,
Μαρίνα Γαλανού.
1) Στην παράγραφο 2α: Παρότι, πολύ σωστά, αναφέρεται ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η ταυτότητα φύλου, δεν αναφέρονται τα χαρακτηριστικά φύλου ως βάση διακρίσεων και θα πρέπει να προστεθούν. Τα χαρακτηριστικά φύλου είναι έννοια που ορίζει τους intersex (μεσοφυλικούς) ανθρώπους και έχει ήδη εισαχθεί στην ελληνική νομοθεσία μέσω των Ν. 4356/2015 και Ν. 4443/2016.
2) Στην παράγραφο 2β: Προτείνουμε να αντικατασταθεί η φράση “βίας λόγω φύλου” με τη φράση “βίας λόγω φύλου, συμπεριλαμβανομένης και της βίας λόγω ταυτότητας φύλου και χαρακτηριστικών φύλου,”. Θα πρέπει να είναι ξεκάθαρα γραμμένο, ώστε να μη χωρά αμφισβήτηση, πως βία λόγω φύλου αποτελεί και η βία που βιώνουν και τα τρανς (διεμφυλικά) και intersex άτομα.