Στο άρθρο 45 του ν. 5006/2022 (Α’ 239), περί των εξουσιοδοτικών διατάξεων του νόμου αυτού, επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις: α) οι παρ. 2 και 3 αντικαθίστανται, β) προστίθενται παρ. 3Α και 3Β, και οι παρ. 2 έως 3Β διαμορφώνονται ως εξής:
«2. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού και με την επιφύλαξη των παρ. 3, 3Α και 3Β ρυθμίζεται κάθε θέμα σχετικά με τη σύμβαση κοινωνικής αντιπαροχής του άρθρου 5 και ιδίως:
α) οι όροι και οι ρήτρες της σύμβασης κοινωνικής αντιπαροχής,
β) η μέγιστη διάρκεια της σύμβασης κοινωνικής αντιπαροχής,
γ) οι συμβατικές σχέσεις με τους δικαιούχους μισθωτές του άρθρου 5Α,
δ) ο τύπος, το ελάχιστο περιεχόμενο, οι ειδικότεροι όροι και τα δικαιολογητικά για την κατάρτιση της πράξης σύστασης των οριζοντίων ή καθέτων ιδιοκτησιών και του κανονισμού συνιδιοκτησίας, καθώς και οι ειδικότεροι όροι και τα δικαιολογητικά για τις μεταβιβάσεις της παρ. 6 του άρθρου 5,
ε) το ελάχιστο περιεχόμενο των όρων και υποχρεώσεων συντήρησης και επιμέλειας του αναδόχου για το σύνολο ή μέρος του ακινήτου κατά τη διαχείριση, σύμφωνα με την παρ. 4 του άρθρου 5, και κατά την εκμετάλλευση, σύμφωνα με την περ. β) της παρ. 3 του άρθρου 5, των οριζοντίων ή καθέτων ιδιοκτησιών που έχουν ανεγερθεί ή ανακαινισθεί ή επισκευασθεί, συμπεριλαμβανομένης της διαδικασίας παράδοσης και παραλαβής του ακινήτου στην περίπτωση ύπαρξης ενεργών μισθώσεων κατά τον χρόνο λήξης της περιόδου διαχείρισης και της σύνταξης του σχετικού πρωτοκόλλου.
- Με απόφαση του Υπουργού Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας ρυθμίζονται:
α) κάθε θέμα σχετικά με την επιλογή των δικαιούχων μισθωτών του άρθρου 5Α και ιδίως τα κριτήρια επιλογής τους, η διαδικασία δημόσιας πρόσκλησης και επιλογής τους, τα υποβαλλόμενα δικαιολογητικά, ο έλεγχος και η επαλήθευση αυτών και
β) η λειτουργία του ηλεκτρονικού μητρώου της παρ. 3 του άρθρου 7Β για την επιλογή των δικαιούχων μισθωτών του άρθρου 5Α και την παρακολούθηση των συμβάσεων κοινωνικής αντιπαροχής.
3Α Με κοινή απόφαση των Υπουργών Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας και Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών ορίζεται κάθε θέμα σχετικά με τους όρους των συμβάσεων μίσθωσης, τους δικαιούχους μισθωτές του άρθρου 5Α, τον έλεγχο και την επιβεβαίωση φθορών κατά τη διάρκεια της μίσθωσης και τους όρους αποκατάστασης αυτών, καθώς και τον τρόπο προσδιορισμού του ύψους του μισθώματος που καταβάλλουν.
3Β. Με απόφαση του Υπουργού Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας δύναται να ανατίθενται η εκτέλεση ενεργειών που αφορούν τη σύμβαση της κοινωνικής αντιπαροχής, καθώς και η διαχείριση ακινήτων σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 7Γ, σε εποπτευόμενο φορέα του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, ως εντολοδόχο του Υπουργείου, με μεταβίβαση των αναγκαίων πιστώσεων ως επιχορήγηση σε αυτόν.».
Για τις προβλέψεις της παραγράφου 1 και 2 έχει γίνει αναφορά παραπάνω. Ορισμός των ευάλωτων ομάδων δεν υφίσταται και ενώ το νομοσχέδιο επιθυμεί να συμβάλει στην υποστήριξή τους, θεωρούμε πως η αποκλειστική εξάρτηση από ιδιώτες αναδόχους, και ο καθορισμός του οικονομικά προσιτού μισθώματος με βάση την εμπορικότητα, την οικονομική βιωσιμότητα, τα κόστη συντήρησης των διαμερισμάτων, τα κέρδη των ιδιωτών παρόχων και την εμπορικά αποδεκτή τιμολόγηση του πιθανού ρίσκου, θα οδηγήσουν στο να αποκλείονται οι ευάλωτες ομάδες με όλα τα πιθανά κριτήρια που γνωρίζουμε.
Σε πολλές χώρες της Ε.Ε. υπάρχει ο θεσμός των “limited profit associations” (https://www.oecd.org/content/dam/oecd/en/data/datasets/affordable-housing-database/ph4-2-social-rental-housing-stock.pdf), παρόχων προσιτής/ κοινωνικής κατοικίας που λειτουργούν με μειωμένο ποσοστό κέρδους. Ένα τέτοιο θεσμικό εργαλείο θα μπορούσε να αποτελέσει θεσμική τομή που θα μπορούσε να στηρίξει την κοινωνική αντιπαροχή στα πρώτα της βήματα. Πλην όμως, το νομοσχέδιο δεν δείχνει σε κάποιο σημείο του να κινείται προς αυτή την κατεύθυνση.
Η πρόβλεψη του άρθρου 3 είναι θετική και πηγάζει από την υπάρχουσα εμπειρία. Με την πρώτη όμως ματιά, φαίνεται να έρχεται σε αντίθεση με την παράγραφο 1 του άρθρου 4, η οποία προβλέπει πως ωφελούμενοι άλλων προγραμμάτων ή παροχών που αποσκοπούν στην κάλυψη των στεγαστικών τους αναγκών δεν μπορούν να ενταχτούν στο νόμο περί κοινωνικής μίσθωσης.
Εκτιμάμε, όπως αναφέραμε, πως ζητούμενο πρέπει να είναι η συμπληρωματικότητα και όχι ο αποκλεισμός. Σε άλλη περίπτωση, ελλοχεύει ο κίνδυνος για τους στόχους και μόνο της κοινωνικής αντιπαροχής έτσι όπως αυτή περιγράφεται και δομείται, να «βαφτίζουμε» ως ευάλωτα, άτομα που δεν έχουν τέτοιο προφίλ με βάση τους υπάρχοντες κοινωνικούς δείκτες και κριτήρια, και να παραμερίζουμε πραγματικούς δικαιούχους κοινωνικής/ στεγαστικής υποστήριξης.
Να επαναλάβουμε πως σε όλη αυτή την διαδικασία εκτιμάμε ως πολύτιμη την εμπειρία των φορέων μας, οι οποίοι εδώ και δεκαετίες κάνουν την «χαμαλοδουλειά» της κοινωνικής υποστήριξης στεγαστικά – και όχι μόνο – ευάλωτων. Θέλουμε να πιστεύουμε πως ακόμη και τώρα ο νομοθέτης, ο οποίος δεν μας ρώτησε, θα θελήσει να αξιοποιήσει την εμπειρία αυτή.
Το σύνολο σχεδόν των διατάξεων που απαιτούνται ώστε να λειτουργήσει ο νόμος προβλέπεται να περάσουν μέσα από την διαδικασία της υπουργικής απόφασης. Παράλληλα και με βάση την παράγραφο 3Β, βασικά στοιχεία δύνανται να ανατίθενται σε εποπτευόμενο φορέα. Δημιουργείται μια υπέρμετρη γραφειοκρατική διαδικασία, η οποία δεν δημιουργεί τα εχέγγυα μιας επιτυχημένης και αποτελεσματικής κοινωνικής παρέμβασης.