Αφορά σε ένα Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης προς όφελος των αιτούντων άσυλο σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, το οποίο περιλαμβάνει ανάπτυξη ενός Πανελλαδικού Δικτύου Ανοιχτών Δομών Φιλοξενίας για την παροχή υπηρεσιών φιλοξενίας που θα συμπληρώνει, υποστηρίζει και ολοκληρώνει τους στόχους της πολιτικής για τη φιλοξενία των αιτούντων άσυλο σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Το Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης αποτελεί την επιχειρησιακή αιχμή της πολιτικής του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης (χαρτοφυλάκιο Μεταναστευτικής Πολιτικής) για τη φιλοξενία των αιτούντων άσυλο και το Εθνικό Πρόγραμμα συμβάλλει στην υλοποίηση του Ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης μέσω της συγχρηματοδότησης των παρεμβάσεων των ακόλουθων Δράσεων:
3.1. ΔΡΑΣΗ 1: Διαχείριση αιτημάτων φιλοξενίας και λειτουργία του συστήματος κατανομής δικαιούχων φιλοξενίας
Η Δράση περιλαμβάνει:
- Τη βελτίωση της διοικητικής ικανότητας του Ε.Κ.Κ.Α. για τη διαχείριση των αιτημάτων φιλοξενίας και τη λειτουργία του συστήματος κατανομής δικαιούχων φιλοξενίας (ενίσχυση συστημάτων, εξοπλισμού, προσωπικού, κλπ.)
- την ενημέρωση και υποστήριξη των δικαιούχων της Δράσης 2 με σκοπό την πλήρη και ορθή ανταπόκρισή τους στις απαιτήσεις της παρούσας Πρόσκλησης υποβολής προτάσεων,
- την ενημέρωση της Υπεύθυνης Αρχής / Εντεταλμένης Αρχής με την εκροή και εισροή ωφελούμενων στις Ανοιχτές Δομές Φιλοξενίας
- τη δικτύωση των Ανοιχτών Δομών Φιλοξενίας μεταξύ τους, και με λοιπούς εμπλεκόμενους φορείς.
3.2. ΔΡΑΣΗ 2: Υποστήριξη της λειτουργίας των υφιστάμενων θέσεων σε Ανοιχτές Δομές Φιλοξενίας αιτούντων άσυλο και δημιουργία πρόσθετων θέσεων με στόχο τη δημιουργία συνολικά 2.500 θέσεων φιλοξενίας
Η παρούσα Πρόσκληση αναφέρεται στη δημιουργία ενός εκτεταμένου προγράμματος φιλοξενίας αιτούντων άσυλο, το οποίο περιλαμβάνει:
- την υποστήριξη και αναβάθμιση της λειτουργίας των υφιστάμενων θέσεων σε Ανοιχτές Δομές Φιλοξενίας (ΑΔΦ), και
- τη δημιουργία πρόσθετων θέσεων μέσω ενός δικτύου ενοικιαζόμενων διαμερισμάτων και ανοιχτών δομών φιλοξενίας αιτούντων άσυλο.
Στο πλαίσιο της λειτουργίας των Ανοιχτών Δομών Φιλοξενίας που θα αναπτυχθούν θα πρέπει να περιλαμβάνονται ορισμένες υποχρεωτικές δράσεις και υπηρεσίες που υποδεικνύονται από την αναγκαιότητα διασφάλισης του ολοκληρωμένου χαρακτήρα των παρεμβάσεων. Αυτές είναι:
- η κάλυψη των λειτουργικών αναγκών των δομών και, όπου απαιτείται, η αναβάθμιση των κτιριακών εγκαταστάσεων και της υλικοτεχνικής υποδομής αυτών
- η παροχή υπηρεσιών που αφορούν στη στέγαση και την κάλυψη βασικών αναγκών των φιλοξενουμένων, υπηρεσιών ιατρικής φροντίδας, ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, εκπαίδευσης (συμπεριλαμβανομένης της εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας), νομικής υποστήριξης, διερμηνείας, εργασιακής συμβουλευτικής καθώς και η υλοποίηση δραστηριοτήτων δημιουργικής απασχόλησης για παιδιά και ενήλικες
- η παροχή ειδικής στήριξης για τη συνοδεία και τη μετάβαση ασυνόδευτων ανηλίκων και ευπαθών περιπτώσεων σε και από δομές φιλοξενίας.
Ασυνόδευτος ανήλικος: Ο υπήκοος τρίτης χώρας που φτάνει στο έδαφος των κρατών μελών χωρίς να συνοδεύεται από ενήλικο υπεύθυνο για αυτόν σύμφωνα με το νόμο ή την πρακτική του οικείου κράτους μέλους και εφόσον κανένας ενήλικος δεν ασκεί στην πράξη την επιμέλειά του.·Ο όρος καλύπτει επίσης τον ανήλικο που αφέθηκε ασυνόδευτος κατόπιν της εισόδου του στο έδαφος των κρατών μελών·(Πηγή: Άρθρο 2 (ιβ), Οδηγία 2011/95/EΕ).
Ευάλωτα άτομα: Καλούνται οι ανήλικοι, οι ασυνόδευτοι ανήλικοι, τα άτομα με ειδικές ανάγκες, οι ηλικιωμένοι, οι εγκυμονούσες, οι μονογονεϊκές οικογένειες με ανήλικα παιδιά και τα πρόσωπα που έχουν υποστεί βασανιστήρια, βιασμό ή άλλες σοβαρές μορφές ψυχολογικής, φυσικής ή σεξουαλικής βίας (Πηγή: Άρθρο 17, Οδηγία 2003/9/EΚ και Γλωσσάρι EMN)
3.3 ΔΕΙΚΤΕΣ
Οι προτάσεις που θα υποβληθούν θα πρέπει να συνεισφέρουν στην εκπλήρωση των σχετικών δεικτών παρακολούθησης, οι οποίοι είναι:
Πίνακας 2
ΚΟΙΝΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης
ΚΩΔ. | ΚΟΙΝΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ (περιγραφή) | ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΤΙΜΗ ΔΕΙΚΤΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ | ΜΟΝΑΔΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ |
C1 | Άτομα της ομάδας στόχου που υποστηρίχθηκαν μέσω προγραμμάτων στους τομείς της Φιλοξενίας και του Συστήματος Ασύλου | 72.500 | Αριθμός |
C2 | Θέσεις φιλοξενίας που υποστηρίχτηκαν | 2.500 | Αριθμός |
C2.2 | Πληρότητα των θέσεων φιλοξενίας | 60 | Ποσοστό |
Δράση 2: α) Προτείνεται «η παροχή ειδικής στήριξης για τη συνοδεία και τη μετάβαση ασυνόδευτων ανηλίκων και ευπαθών περιπτώσεων σε και από δομές φιλοξενίας» να μην είναι υποχρεωτική δράση στο πλαίσιο παροχής υπηρεσιών των ανοιχτών δομών φιλοξενίας. Δεν γνωρίζουμε σε καμία χώρα της ΕΕ να υποχρεούνται οι δομές που διαχειρίζονται ΜΚΟ να συνοδεύουν τους ανηλίκους από οποιοδήποτε σημείο της χώρας. Από την εμπειρία μας γνωρίζουμε ότι η επιβολή υποχρεωτικού χαρακτήρα στις δομές να συνοδεύουν τα ανήλικα που πρόκειται να φιλοξενήσουν μπορεί να οδηγήσει σε συμφόρηση των ανηλίκων σε κρατητήρια και κλειστά κέντρα σε ολόκληρη την χώρα με αποτέλεσμα τα παιδιά να παραμένουν για μεγάλα χρονικά διαστήματα σε άθλιες συνθήκες διαβίωσης. Τέλος αρκετές φορές ως ΜΕΤΑδραση έχουμε δεχτεί αιτήματα δομών φιλοξενίας για να συνοδεύσουμε παιδιά από τις δομές σε διάφορες υπηρεσίες (υπηρεσία ασύλου, νοσοκομεία κ.α).
Βάσει των παραπάνω προτείνουμε «η παροχή ειδικής στήριξης για τη συνοδεία και τη μετάβαση ασυνόδευτων ανηλίκων και ευπαθών περιπτώσεων σε και από δομές φιλοξενίας», να αποτελέσει αυτόνομη δράση με διακριτό προϋπολογισμό με δυνατότητα υλοποίησης τόσο από τις ανοιχτές δομές όσο και από άλλους εξειδικευμένους φορείς.
β)Στο ίδιο άρθρο προτείνεται ως υποχρεωτική η διασύνδεση όλων των ανοιχτών δομών που χρηματοδοτούνται σε κοινή βάση δεδομένων η οποία ήδη υπάρχει και λέγεται ESTIA. Το εργαλείο αυτό έχει επιλεγεί στο παρελθόν ως μία από τις καλύτερες πρακτικές σε ευρωπαϊκό επίπεδο και ήδη εδώ και πέντε χρόνια βρίσκεται στην κυριότητα του ΕΚΚΑ.
γ)Γενικότερα για την παροχή υπηρεσιών (εργασιακή συμβουλευτική, εκπαίδευση, νομική στήριξη, διερμηνεία κ.α) λόγω της απρόβλεπτης άφιξης στην Ελλάδα αιτούντων άσυλο και την ενδεχόμενη αδυναμία των οργανώσεων να καλύψουν τουλάχιστον τις βασικές ανάγκες στέγασης, διατροφής, ένδυσης και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, προτείνεται να παρέχεται η δυνατότητα και σε άλλους φορείς να συνδράμουν τους διαμένοντες των ανοιχτών δομών για την κάλυψη των υπηρεσιών αυτών.
Θα πρέπει να συμπεριληφθεί και η κάλυψη σε είδη ρουχισμού και ατομικής
υγιεινής, σε σταθερή βάση και πάντα σε συνδυασμό με τον φιλοξενούμενο πληθυσμό.
Επιπλέον, αναφερόμενοι σε κάλυψη λειτουργικών αναγκών των δομών, καθώς και την αναβάθμιση των κτιριακών εγκαταστάσεων και της υλικοτεχνικής υποδομής, θα πρέπει να τα δούμε και να τα ορίσουμε σε σχέση και με την ύπαρξη συγκεκριμένων προδιαγραφών στα Κέντρα Φιλοξενίας που να έχουν καθολική ισχύ, λαμβάνοντας όμως υπόψη το πώς ήδη λειτουργούν αυτά τα κέντρα φιλοξενίας και πως μπορεί να αναβαθμιστούν ώστε να είναι λειτουργικά σε λογικό χρονικό και οικονομικό πλαίσιο.
Επιπλέον θα πρέπει να καθοριστεί και θεσμοθετηθεί διαδικασία αδειοδότησης συνολικά των δομών φιλοξενίας, προκειμένου οι δομές φιλοξενίας να μην λειτουργούν, μέσα από συγχρηματοδοτούμενες ή/και ιδιωτικές χορηγίες, σε κενό νόμου.
Σημαντικό η χρηματοδότηση, transit χώρων (είτε μέσα σε Κέντρα Φιλοξενίας είτε ως ανεξάρτητων δομών) , προκειμένου να υπάρχει η δυνατότητα φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων και άλλων ευπαθών περιπτώσεων σε αντίστοιχους προστατευμένους χώρους αντί χώρων εγκλεισμού (π.χ. κέντρα κράτησης, αστυνομικά τμήματα, χώροι κράτησης σε λιμενικό κλπ.)
Τέλος θα πρέπει να δούμε τι θα γίνεται σε περιπτώσεις αναγνώρισης περιστατικών κατά τη διάρκεια διαμονής τους στα Κέντρα Φιλοξενίας. Πρέπει να δοθεί μέριμνα και υποστήριξη και στην ομάδα των αναγνωρισμένων με προσφυγικό καθεστώς.
Για την διασφάλιση των ελάχιστων προδιαγραφών λειτουργίας και την ορθή και συμφερότερη διάθεση των διαθέσιμων πόρων, οι δράσεις και οι υπηρεσίες που θα προτείνονται θα πρέπει να ακολουθούν συγκεκριμένες προδιαγραφές όπως υποδεικνύονται σε: a) Κατ’ εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Οδηγίας του Συμβουλίου 2003/9/ΕΚ, σχετικά με τις ελάχιστες απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων άσυλο – όπως έχει ενσωματωθεί στο εθνικό νομοθετικό πλαίσιο – στο Π.Δ. 220/2007, καθώς και της από 26ης Ιουνίου 2013 σχετικής αναδιατύπωσης – Οδηγία 2013/33/ΕΕ, το πλαίσιο της λειτουργίας των Ανοιχτών Δομών Φιλοξενίας ορίζεται στον με αριθμ. 11.1/6343/2014 Γενικό κανονισμό Λειτουργίας Δομών Φιλοξενίας υπηκόων τρίτων χωρών (ΦΕΚ. Β΄3295/09-12-2014) και β) στην με Αριθμ. Δ28οικ.37401/3462 (ΦΕΚ Β 297 – 11.02.2014) υπουργική απόφαση – Καθορισμός πλαισίου ελάχιστων προδιαγραφών λειτουργίας κοινωνικών ξενώνων βραχυχρόνιας φιλοξενίας.
Ερώτηση σχετικά με παράγραφο 3.3
Πέρα από τους κοινούς δείκτες, υπάρχουν κατώτατοι δείκτες για κάθε αίτημα χρηματοδότησης (π.χ. ελάχιστες θέσεις φιλοξενίας ανά υποψήφια Δομή Φιλοξενίας);
ΠΡΟΤΑΣΗ: Ανοικτές Δομές Φιλοξενίας στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα αποφεύγοντας την δημιουργία «κλειστών κοινωνικών ομάδων» (γκέτο) που υπάρχουν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες μπορεί να επιτευχθεί διασπορά των προσφύγων λαμβάνοντας υπόψη τα ακόλουθα:
Οι Έλληνες ως ιδιώτες διαθέτουν «δεύτερες» κατοικίες σε αστικά, ημιαστικά (κωμοπόλεις) και περιφερειακά κέντρα (νησιά, πεδινά και παραθαλάσσια χωριά). Ομοίως, επιπλέον κτίρια ανεκμετάλλευτα διαθέτουν πολλά υπουργεία, οι ΟΤΑ, διάφορα εκπαιδευτικά ιδρύματα, Ιδιωτικοί Φορείς, Κρατικοί Οργανισμοί και Κρατικές Επιχειρήσεις, Μη Κερδοσκοπικοί Οργανισμοί και Μη Κυβερνητικοί Οργανισμοί. Άλλες από αυτές είναι ανοίκιαστες αλλά κατοικήσιμες οικίες, άλλες ξενοδοχεία μικρής, μεσαίας ή και μεγάλου αριθμού κλινών, τουριστικοί ξενώνες κλπ.
Κάποιες από αυτές λειτουργούν ως «Ανοιχτές Δομές Φιλοξενίας» σε ευρωπαϊκά προγράμματα Ψυχικής Υγείας για την φιλοξενία και την στήριξη των ψυχικά ασθενών ατόμων τα οποία έχουν ενταχθεί στην κατηγορία των υπό κοινωνική επανένταξη. Τα άτομα αυτά κατοικούν σε διαμερίσματα των 3-4 ατόμων. Εκεί υπάρχουν όλες οι βασικές λειτουργίες ενός σύγχρονου σπιτιού πλήρως εξοπλισμένες (κουζίνα, τουαλέτα, μπάνιο, κρεβατοκάμαρες, σαλόνι, βεράντα). Τέτοια παραδείγματα συναντά κανείς στην Αθήνα, στη Λέρο, και αλλού σε όλη την Ελλάδα.
Με τον ίδιο τύπο φιλοξενίας θα μπορούσε το Τ.Α.Μ.Ε. να επιτύχει διπλό όφελος (για τους πρόσφυγες και τους ντόπιους κατοίκους) και σε συνδυασμό με την σοβούσα οικονομική κρίση που επικρατεί στην χώρα θα μπορούσαν να στηριχθούν οι πρόσφυγες στα ακόλουθα με χρηματοδότηση, ει δυνατόν, πλήρως από τα κονδύλια του ΤΑΜΕ τηρώντας και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την Συνθήκη της Γενεύης (1951).
• Διαμονή
• Σίτιση
• Ένδυση, υπόδυση
• Ιατροφαρμακευτική περίθαλψη
• Ψυχοκοινωνική υποστήριξη,
• Εκπαίδευση (συμπεριλαμβανομένης της εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας),
• Νομική υποστήριξη,
• Διερμηνεία,
• Εργασιακή συμβουλευτική καθώς και
• Υλοποίηση δραστηριοτήτων δημιουργικής απασχόλησης για παιδιά και ενήλικες
• Παροχή ειδικής στήριξης για τη συνοδεία και τη μετάβαση ασυνόδευτων ανηλίκων και ευπαθών περιπτώσεων σε και από δομές φιλοξενίας.
Εάν υλοποιηθεί η παραπάνω πρόταση, εκτός από τους πρόσφυγες, θα ωφεληθεί και ο τοπικός πληθυσμός εργασιακά και οικονομικά, και πιο συγκεκριμένα, οι παρακάτω:
Ιδιοκτήτες κατοικιών, καθαρίστριες/καθαριστές, πάσης φύσεως καταστήματα εστίασης, καταστήματα τροφίμων, βιοτεχνίες ενδυμάτων και υποδημάτων, κλιμάκια ιατρών και νοσηλευτών, εταιρείες φαρμάκων και φαρμακεία, ψυχολόγοι, παιδοψυχολόγοι, κοινωνικοί λειτουργοί, εκπαιδευτικοί, νομικοί, λογιστές, διερμηνείς, σύμβουλοι εργασίας, παιδαγωγοί, εικαστικοί, καλλιτέχνες, οδηγοί, τεχνίτες για την συντήρηση δομών και την αποκατάσταση ζημιών (υδραυλικοί, ηλεκτρολόγοι, αλουμινοτεχνίτες, ξυλουργοί, επιπλοποιοί), εισιτήρια μέσων μαζικής μεταφοράς, περιπτεριούχοι από τις πωλήσεις καρτών sim και άλλοι.
Σε κάθε περίπτωση, εφόσον υλοποιηθεί μία τέτοια πρόταση με τους όρους που προβλέπει η συγκεκριμένη πρόσκληση, θα πρέπει να υπάρξει σχέδιο δράσης, σαφής περιγραφή των υποχρεώσεων και των δικαιωμάτων καθενός από τους παραπάνω ώστε να υπάρξουν συγκεκριμένα οφέλη για τους πρόσφυγες και τους επαγγελματίες των ανωτέρω ειδικοτήτων, φορολογικά οφέλη για την Ελλάδα, έλεγχος ποιότητας παροχής υπηρεσιών και μη εκμετάλλευσης των προσφύγων από επιτήδειους από συμπραττόμενους δημοσίους και ιδιωτικούς φορείς και διαμορφωτική αξιολόγηση για ανασχεδιασμό.
Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ., η οποία αποτελεί τον τριτοβάθμιο κοινωνικό και συνδικαλιστικό φορέα των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους στη χώρα, καταρχάς συμφωνεί με την απαίτηση της τήρησης από την πλευρά των δικαιούχων της αρχής της μη διάκρισης λόγω αναπηρίας και της προσβασιμότητας κατά την εκτέλεση των δράσεων, που έχει συμπεριληφθεί στο εν λόγω Σχέδιο Πρόσκλησης (βλ. 8. Υποχρεώσεις Δικαιούχων. Στη βάση λοιπόν της προαναφερθείσας απαίτησης, η Ε.Σ.Α.μεΑ. προτείνει τη συμπερίληψη στην Πρόσκληση των παρακάτω τροποποιήσεων/συμπληρώσεων με στόχο την πρακτική εφαρμογή της προαναφερθείσας απαίτησης. Δίχως αυτές, η απαίτηση καθίσταται κενή περιεχομένου.
-Ως προς την Δράση 1, η παρακάτω παράγραφος να τροποποιηθεί/συμπληρωθεί ως ακολούθως:
«την ενημέρωση -και σε προσβάσιμες στα άτομα με αναπηρία μορφές- και υποστήριξη των δικαιούχων της Δράσης 2 με σκοπό την πλήρη και ορθή ανταπόκρισή τους στις απαιτήσεις της παρούσας Πρόσκλησης υποβολής προτάσεων».
-Ως προς τη Δράση 2, οι παρακάτω παράγραφοι να τροποποιηθούν/συμπληρωθούν ως ακολούθως:
«την υποστήριξη και αναβάθμιση της λειτουργίας των υφιστάμενων θέσεων σε Ανοιχτές Δομές Φιλοξενίας (ΑΔΦ), και
τη δημιουργία πρόσθετων θέσεων μέσω ενός δικτύου ενοικιαζόμενων διαμερισμάτων και ανοιχτών δομών φιλοξενίας αιτούντων άσυλο, οι οποίες θα πρέπει να είναι πλήρως προσβάσιμες στα άτομα με αναπηρία».
Επιπρόσθετα,
«Στο πλαίσιο της λειτουργίας των Ανοιχτών Δομών Φιλοξενίας που θα αναπτυχθούν θα πρέπει να περιλαμβάνονται ορισμένες υποχρεωτικές δράσεις και υπηρεσίες που υποδεικνύονται από την αναγκαιότητα διασφάλισης του ολοκληρωμένου χαρακτήρα των παρεμβάσεων. Αυτές είναι:
-η κάλυψη των λειτουργικών αναγκών των δομών και,όπου απαιτείται, η αναβάθμιση των κτιριακών εγκαταστάσεων και της υλικοτεχνικής υποδομής αυτών, λαμβάνοντας υπόψη τις απαιτήσεις του Νέου Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού για την προσβασιμότητα στα άτομα με αναπηρία,
-η παροχή υπηρεσιών που αφορούν στη στέγαση και την κάλυψη βασικών αναγκών των φιλοξενουμένων, υπηρεσιών ιατρικής φροντίδας, ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, εκπαίδευσης (συμπεριλαμβανομένης της εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας), νομικής υποστήριξης, διερμηνείας, συμπεριλαμβανομένης και της νοηματικής όταν και όπου απαιτείται, εργασιακής συμβουλευτικής καθώς και η υλοποίηση δραστηριοτήτων δημιουργικής απασχόλησης για παιδιά και ενήλικες με ή χωρίς αναπηρία».
α. Ο όρος «άτομα με ειδικές ανάγκες’ είναι παρωχημένος και αδόκιμος. Αντ’αυτού σε εθνικό και διεθνές επίπεδο χρησιμοποιείται ο όρος «άτομα με αναπηρίες», ως εκ τούτου θα πρέπει να αντικατασταθεί.
β. Με δεδομένες τις ειδικές αναφορές της Υπατης Αρμοστείας (UNHCR, Guidelines on International Protections No 9, HCR/GIP/12/09 http://www.unhcr.org/509136ca9.pdf), χρήζει να γίνει ειδική μνεία σε άτομα ΛΟΑΤΚΙ, τα οποία προέρχονται από χώρες μη ασφαλείς για αυτά.
γ. Ο ορισμός της ευαλωτότητας στο κείμενο του 2003, δεν περιλαμβάνει τα άτομα ασθενούν ή βρίσκονται υπό χρόνια φαρμακευτική αγωγή (διαβητικοί, HIV+, κτλ), ιδιαίτερα δλδ ευαλωτες ομάδες πληθυσμού, οι οποίες πρέπει να συμπεριληφθούν στην παρούσα επεξήγηση.