Στο άρθρο 65 του ν. 4632/2019 (Α’ 159), περί πρόσβασης στις εγκαταστάσεις κατάρτισης, επέρχονται οι ακόλουθες τροποποιήσεις: α) στον τίτλο, αα) οι λέξεις «στις εγκαταστάσεις» αντικαθίστανται από τις λέξεις «σε εγκαταστάσεις και υπηρεσίες», αβ) μετά από τις λέξεις «Οδηγίας (ΕΕ) 2016/798)» προστίθενται οι λέξεις «-Εξουσιοδοτική διάταξη», β) στην παρ. 1, μετά από τις λέξεις «στις εγκαταστάσεις» προστίθενται οι λέξεις «και τις υπηρεσίες», γ) οι παρ. 2, 3 και 4 αντικαθίστανται, δ) στο πρώτο εδάφιο της παρ. 5, δα) οι λέξεις «Κατά την πρόσληψη» αντικαθίστανται από τις λέξεις «Πριν από την πρόσληψη και πριν από την ανάληψη υπηρεσίας, μέσω μετακίνησης, απόσπασης, μετάταξης ή καθ΄ οιονδήποτε άλλον τρόπο,», δβ) πριν από τις λέξεις «προσωπικού, που είναι επιφορτισμένο» προστίθεται η λέξη «άλλου», ε) στην παρ. 6, οι λέξεις «που επιτελεί βασική εργασία» αντικαθίστανται από τις λέξεις «που επιτελεί κρίσιμα καθήκοντα», και μετά από νομοτεχνικές βελτιώσεις, το άρθρο 65 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 65
Πρόσβαση σε εγκαταστάσεις και υπηρεσίες κατάρτισης
(άρθρο 13 της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/798)- Εξουσιοδοτική διάταξη
- Οι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις και ο διαχειριστής υποδομής, καθώς και το προσωπικό τους που επιτελεί κρίσιμα καθήκοντα ασφάλειας έχουν χωρίς διακρίσεις δικαίωμα πρόσβασης στις εγκαταστάσεις και τις υπηρεσίες κατάρτισης των μηχανοδηγών και του προσωπικού των αμαξοστοιχιών, εφόσον η κατάρτιση αυτή είναι απαραίτητη για την εκτέλεση δρομολογίων στο δίκτυό τους.
- Τα κρίσιμα καθήκοντα ασφάλειας του προσωπικού των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων και του διαχειριστή υποδομής ορίζονται στο οικείο σύστημα διαχείρισης της ασφάλειας, σύμφωνα με τις διατάξεις των Τεχνικών Προδιαγραφών Διαλειτουργικότητας (Τ.Π.Δ.) για το υποσύστημα «διεξαγωγή και διαχείριση της κυκλοφορίας». Η εντός της χώρας κατάρτιση του προσωπικού του διαχειριστή υποδομής και των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων, που επιτελεί κρίσιμα καθήκοντα ασφάλειας, πλην των μηχανοδηγών, των οποίων η κατάρτιση ρυθμίζεται με τις διατάξεις του ν. 3911/2011 (Α’ 12), παρέχεται από κέντρα κατάρτισης των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων ή του Διαχειριστή της υποδομής. Τα κέντρα του προηγούμενου εδαφίου πιστοποιούνται με απόφαση της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων. Οι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις και ο Διαχειριστής της Υποδομής οργανώνουν τις υπηρεσίες εκπαίδευσης, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, και παρέχουν αυτήν έναντι αμοιβής προς όλους τους ενδιαφερόμενους, χωρίς διακρίσεις, χορηγώντας την αντίστοιχη βεβαίωση επιτυχούς παρακολούθησης.
Οι υπηρεσίες κατάρτισης περιλαμβάνουν, κατ’ ελάχιστο, εκπαίδευση για τη γνώση του δικτύου των διαδρομών, τους κανόνες και διαδικασίες λειτουργίας, το σύστημα σηματοδότησης και το σύστημα ελέγχου – χειρισμού, καθώς και τις διαδικασίες έκτακτης ανάγκης που εφαρμόζονται στα εκτελούμενα δρομολόγια. Τα προγράμματα κατάρτισης συντάσσονται από τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις ή τον Διαχειριστή της υποδομής, για το προσωπικό τους, ανά καθήκον, λαμβάνοντας υπόψη τα διαθέσιμα ελάχιστα επαγγελματικά προσόντα για κάθε καθήκον που ορίζονται στις Τ.Π.Δ., τις επιχειρησιακές και οργανωτικές ανάγκες και τεχνικές διαχείρισης κινδύνων, που σχετίζονται με τον χαρακτήρα και την έκταση των λειτουργιών που εκτελεί, αντίστοιχα, η σιδηροδρομική επιχείρηση ή ο διαχειριστής υποδομής. Τα προγράμματα κατάρτισης εγκρίνονται με απόφαση της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων, επανεξετάζονται τακτικά από τον συντάκτη τους και τροποποιούνται όταν απαιτείται, σύμφωνα με τις σχετικές προβλέψεις του οικείου Συστήματος Διαχείρισης της Ασφάλειας, του άρθρου 61 του ν. 4632/2019 (Α’ 159).
Για την κατάρτιση του προσωπικού που εκτελεί κρίσιμα καθήκοντα ασφάλειας, ορίζονται κατάλληλοι εκπαιδευτές από τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις ή τον Διαχειριστή της Υποδομής, αντίστοιχα. Τα προσόντα και οι προϋποθέσεις για την επάρκεια των εκπαιδευτών καθορίζονται στο οικείο Σύστημα Διαχείρισης της Ασφάλειας. Οι εξετάσεις για την πιστοποίηση της κατάρτισης του προσωπικού που εκτελεί κρίσιμα καθήκοντα ασφάλειας, διενεργούνται από τη Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων, η οποία ορίζει τριμελή επιτροπή, ένα (1) τουλάχιστον μέλος της οποίας είναι μέλος του Συμβουλίου αυτής ή υπάλληλός της, που διαθέτει κατάλληλη γνώση και επάρκεια. Ειδικά για τους μηχανοδηγούς εφαρμόζονται οι διατάξεις του ν. 3911/2011.
- Η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων διασφαλίζει ότι οι υπηρεσίες κατάρτισης πληρούν αντιστοίχως τις απαιτήσεις του ν. 3911/2011, των Τ.Π.Δ. ή των εθνικών κανόνων, που προβλέπονται στην περ. ε) της παρ. 3 του άρθρου 60.
Με απόφαση της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων, καθορίζονται οι προϋποθέσεις και διαδικασίες για την πιστοποίηση των κέντρων κατάρτισης του προσωπικού που επιτελεί κρίσιμα καθήκοντα ασφάλειας, για την έγκριση των προγραμμάτων κατάρτισης, τα προσόντα και η διαδικασία ορισμού των εκπαιδευτών και εξεταστών, η τήρηση μητρώου εκπαιδευτών και εξεταστών, η διενέργεια των εξετάσεων, η πιστοποίηση της κατάρτισης του προσωπικού με κρίσιμα καθήκοντα ασφάλειας, καθώς και κάθε άλλο θέμα σχετικό με την εφαρμογή του παρόντος.
- Εάν οι υπηρεσίες κατάρτισης διατίθενται μόνο μέσω μιας μόνο σιδηροδρομικής επιχείρησης ή του Διαχειριστή της Υποδομής, αυτές τίθενται στη διάθεση και των άλλων σιδηροδρομικών επιχειρήσεων με εύλογη αντιπαροχή, η οποία δεν εισάγει διακρίσεις, σχετίζεται με το κόστος και μπορεί να περιλαμβάνει ένα εύλογο περιθώριο κέρδους.
- Πριν από την πρόσληψη και πριν από την ανάληψη υπηρεσίας, μέσω μετακίνησης, απόσπασης, μετάταξης ή καθ΄ οιονδήποτε άλλον τρόπο, νέων μηχανοδηγών, προσωπικού επί των αμαξοστοιχιών και άλλου προσωπικού που είναι επιφορτισμένο με κρίσιμα καθήκοντα ασφάλειας, οι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις μπορούν να λαμβάνουν υπόψη κατάρτιση, προσόντα και εμπειρία που έχουν αποκτηθεί στο παρελθόν από άλλες σιδηροδρομικές επιχειρήσεις. Για τον σκοπό αυτό, τα εν λόγω μέλη του προσωπικού έχουν δικαίωμα πρόσβασης, λήψης αντιγράφων και γνωστοποίησης αναφορικά με όλα τα έγγραφα που πιστοποιούν την κατάρτιση, τα προσόντα και την εμπειρία τους.
- Οι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις και ο διαχειριστής υποδομής ευθύνονται για το επίπεδο της κατάρτισης και των προσόντων του προσωπικού τους που επιτελεί κρίσιμα καθήκοντα ασφάλειας.».
Κεφ. Γ΄- Υπηρεσίες Εκπαίδευσης και Συντήρησης κλπ στην τροποποίηση του Άρθρου 65 του Ν. 4632 / 2019:
στο εδάφιο 4 να προστεθεί η φράση ….. «Κατόπιν συμφωνίας Διαχειριστή Υποδομής και Παρόχων, θα προβλέπεται η κατάρτιση κοινού προγράμματος εκπαίδευσης μεταξύ στελεχών του Διαχειριστή Υποδομής και των Παρόχων, που επιτελούν κρίσιμα καθήκοντα ασφαλείας, με μικτά τμήματα παρακολούθησης στους τομείς της εφαρμογής των Κανονιστικών Διατάξεων της Κυκλοφορίας (πχ ΓΚΚ κλπ) και της διαχείρισης έκτακτων καταστάσεων.
Προτείνεται η συμπλήρωση του αρ. 65, παρ. 4 ως εξής: «Οι υπηρεσίες κατάρτισης και τα εκπαιδευτικά προγράμματα διατίθενται επίσης στο προσωπικό της ΡΑΣ και του ΕΟΔΑΣΑΑΜ (για λόγους περαιτέρω κατάρτισης των επιθεωρητών και διερευνητών αντίστοιχα σιδηροδρομικών ατυχημάτων στις σχετικές θεματολογίες)».
Συμπλήρωση της παρ. 4 του Άρθρου 65 του ν. 4632/2019, ως εξής :
«Οι υπηρεσίες κατάρτισης και τα εκπαιδευτικά προγράμματα διατίθενται επίσης στο προσωπικό του ΕΟΔΑΣΑΑΜ, με σκοπό την περαιτέρω κατάρτιση των επιθεωρητών ατυχημάτων».
Θα ήταν χρήσιμο να προστεθούν ρητές διατάξεις για:
Ανεξάρτητη Πιστοποίηση Εκπαιδευτών: Σε πολλές χώρες, οι εκπαιδευτές και οι εξεταστές περνούν από ανεξάρτητη διαδικασία πιστοποίησης, εκτός από την αξιολόγηση από την ίδια την εταιρεία. Αυτό διασφαλίζει μεγαλύτερη αντικειμενικότητα και υψηλότερα πρότυπα. Για παράδειγμα, στη Γερμανία, οι εξεταστές για τους μηχανοδηγούς πιστοποιούνται από την Ομοσπονδιακή Σιδηροδρομική Αρχή (EBA).
Περιοδική Αξιολόγηση της Απόδοσης των Εκπαιδευτών: Καθιέρωση μηχανισμού για περιοδική αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας και της επικαιροποίησης των γνώσεων των εκπαιδευτών.
Ρητός Καθορισμός του Περιεχομένου Κατάρτισης Εκπαιδευτών: Εκτός από τα προσόντα, θα μπορούσε να καθοριστεί και το ελάχιστο περιεχόμενο της κατάρτισης που πρέπει να λαμβάνουν οι εκπαιδευτές, συμπεριλαμβανομένων παιδαγωγικών δεξιοτήτων και γνώσεων για τις τελευταίες τεχνολογίες και κανονισμούς.
Θέμα: Δημιουργία Σιδηροδρομικής Ακαδημίας – Κεφάλαιο Γ’ του Ν. 5167/2024
Στο πλαίσιο των προβλέψεων του Κεφαλαίου Γ’ – Υπηρεσίες Εκπαίδευσης και Συντήρησης στον Σιδηροδρομικό Τομέα, προτείνεται να εξεταστεί η ίδρυση θεσμοθετημένης «Σιδηροδρομικής Ακαδημίας», η οποία θα καλύπτει ενιαία και οργανωμένα τις ανάγκες:
– Αρχικής εκπαίδευσης και πιστοποίησης κρίσιμου προσωπικού (μηχανοδηγών, σταθμαρχών, τεχνικών, συνοδών κ.λπ.),
– Συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης, με βάση τις απαιτήσεις της ευρωπαϊκής ΤΠΔ (π.χ. TSI OPE, Κανονισμός ΕΕ 2019/773),
– Εκπαιδευτικών εξομοιωτών, εργαστηρίων τεχνικών δεξιοτήτων και θεωρητικής ενίσχυσης (όπως συμβαίνει σε ΟΤΕ Academy, Deutsche Bahn, SNCF, Trenitalia).
Η Σιδηροδρομική Ακαδημία μπορεί να λειτουργεί:
– Υπό τη μορφή Νομικού Προσώπου Ιδιωτικού Δικαίου (ΝΠΙΔ) ή
– Ως διαπιστευμένος φορέας δια βίου μάθησης, σε συνεργασία με δημόσια ΙΕΚ, Πανεπιστήμια, ΕΣΚΤΥ ή/και τη Στρατιωτική Διοίκηση Σιδηροδρόμων.
Η δημιουργία της Ακαδημίας αυτής:
Θα ενισχύσει την τυποποίηση και ποιότητα της εκπαίδευσης,
Θα καλύψει τα απαιτούμενα επαγγελματικά πρότυπα της RAE – ERA,
Θα αποσυμφορήσει διοικητικά τον διαχειριστή υποδομής και τις εταιρείες και
θα δημιουργήσει δομή με εξαγώγιμο εκπαιδευτικό προϊόν, αξιοποιήσιμο και εκτός ΟΣΕ.
Ενδεικτικά, μοντέλα που μπορούν να αξιοποιηθούν:OTE Academy (εκπαίδευση-τεχνική πιστοποίηση και συνεχής κατάρτιση)\SNCF Institut Ferroviaire, DB Training, Rail Academy Trenitalia.
Ζητείται η ενσωμάτωση σχετικής πρόβλεψης ή εξουσιοδότησης σε άρθρο του Κεφαλαίου Γ’ του Ν. 5167/2024.
Συμπλήρωση της παρ. 2 ως εξής:
«2. Τα κρίσιμα καθήκοντα ασφάλειας του προσωπικού των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων και του διαχειριστή υποδομής ορίζονται στο οικείο σύστημα διαχείρισης της ασφάλειας, σύμφωνα με τις διατάξεις των Τεχνικών Προδιαγραφών Διαλειτουργικότητας (Τ.Π.Δ.) για το υποσύστημα «διεξαγωγή και διαχείριση της κυκλοφορίας»
[…]
Οι υπηρεσίες κατάρτισης περιλαμβάνουν, κατ’ ελάχιστο, εκπαίδευση για τη γνώση του δικτύου των διαδρομών, τους κανόνες και διαδικασίες λειτουργίας, το σύστημα σηματοδότησης και το σύστημα ελέγχου – χειρισμού, καθώς και τις διαδικασίες έκτακτης ανάγκης που εφαρμόζονται στα εκτελούμενα δρομολόγια, συμπεριλαμβανόμενης κατάρτισης σχετική με τις ανάγκες ατόμων με αναπηρία και την υποστήριξή τους σε έκτακτες συνθήκες που θα σχεδιαστεί/υλοποιηθεί σε συνεργασία με το Ινστιτούτο της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (ΙΝ-ΕΣΑμεΑ)».
Η ειδικότητα του Τεχνικού Επιθεωρητή Αμαξοστοιχιών είναι κρίσιμη και απαραίτητη για τη λειτουργία ενός ασφαλούς και αξιόπιστου σιδηροδρομικού δικτύου και πρέπει να συμπεριληφθεί στο νέο οργανόγραμμα του ΟΣΕ. Ο ρόλος αυτός αφορά τον ενδελεχή έλεγχο της τεχνικής κατάστασης των αμαξοστοιχιών πριν και μετά την κυκλοφορία τους, διασφαλίζοντας ότι πληρούνται όλα τα πρότυπα ασφάλειας και λειτουργικότητας. Η απουσία αυτής της ειδικότητας μπορεί να οδηγήσει σε παραλείψεις που θέτουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές, καθώς ο επιθεωρητής λειτουργεί ως κρίσιμος σύνδεσμος μεταξύ της τεχνικής συντήρησης και της επιχειρησιακής λειτουργίας. Στην Ευρώπη, η ύπαρξη αντίστοιχων ρόλων είναι θεσμοθετημένη σε όλους τους σύγχρονους σιδηροδρόμους, καθώς αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του συστήματος διαχείρισης ασφάλειας (SMS) που προβλέπει ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός για τη Σιδηροδρομική Ασφάλεια (EU Regulation 2018/762). Επομένως, η ενσωμάτωση της ειδικότητας αυτής στο οργανόγραμμα του ΟΣΕ δεν είναι μόνο απαραίτητη για την ασφάλεια, αλλά και για την εναρμόνιση με τις ευρωπαϊκές πρακτικές και κανονισμούς.