- Ιδρύεται Ενιαίο Κέντρο Εποπτείας (Ε.Κ.Ε.), ως αυτοτελής μονάδα σε επίπεδο διεύθυνσης του Διαχειριστή της Υποδομής των ελληνικών σιδηροδρόμων, με εικοσιτετράωρη λειτουργία. Υπεύθυνος για τη λειτουργία του Ε.Κ.Ε. είναι ο Διαχειριστής της Υποδομής κατά την έννοια της περ. 2) του άρθρου 3 του ν. 4408/2016 (Α’ 135) (εφεξής: ο Διαχειριστής της Υποδομής).
- Σκοπός του Ε.Κ.Ε. είναι η άσκηση αποτελεσματικού ελέγχου της λειτουργίας της σιδηροδρομικής υποδομής και η άσκηση ολοκληρωμένης εποπτείας της κυκλοφορίας των αμαξοστοιχιών προς ενίσχυση της σιδηροδρομικής ασφάλειας και της κανονικότητας στη λειτουργία του σιδηροδρομικού δικτύου.
- Το Ε.Κ.Ε., σε συνεργασία με τα τοπικά Κέντρα Ελέγχου Κυκλοφορίας (Κ.Ε.K.), τα Κέντρα Ελέγχου Σηράγγων (Κ.Ε.Σ.) και τους εν λειτουργία σιδηροδρομικούς σταθμούς του Διαχειριστή της Υποδομής, έχει ιδίως τις ακόλουθες αρμοδιότητες:
α) παρακολουθεί την κίνηση των αμαξοστοιχιών στο σύνολο του σιδηροδρομικού δικτύου και συλλέγει τα αναγκαία δεδομένα μέσω των εφαρμογών της παρ. 4,
β) ενημερώνει προληπτικά και άμεσα κάθε αρμόδια μονάδα ελέγχου και ρύθμισης της κυκλοφορίας και τις αμαξοστοιχίες με χρήση του ενδεδειγμένου εξοπλισμού ασύρματων επικοινωνιών για πιθανούς κινδύνους,
γ) δίνει άμεσα εντολές ακινητοποίησης στις κινούμενες αμαξοστοιχίες, εάν παρουσιαστεί έκτακτη ανάγκη,
δ) παρακολουθεί σε διαρκή βάση την ορθή λειτουργία της υποδομής και των συστημάτων, όπως των ισόπεδων διαβάσεων, των σηράγγων, των εν λειτουργία σιδηροδρομικών σταθμών και των συστημάτων τηλεδιοίκησης, σηματοδότησης, του Ευρωπαϊκού Συστήματος Ελέγχου Αμαξοστοιχιών («European Train Control System») και της ηλεκτροκίνησης, καταγράφοντας τις αποκλίσεις από την ενδεδειγμένη λειτουργία τους και
ε) προβαίνει σε συνεχή αξιολόγηση κινδύνου της κίνησης στη σιδηροδρομική υποδομή, ενημερώνοντας σχετικά τη Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (Ρ.Α.Σ.) και προτείνοντας στους αρμόδιους σιδηροδρομικούς φορείς μέτρα για τη βελτίωση των συνθηκών ασφάλειας και κυκλοφορίας.
- Για την άσκηση των αρμοδιοτήτων του το Ε.Κ.Ε. διαχειρίζεται και λειτουργεί ενιαία εφαρμογή του Διαχειριστή της Υποδομής, με την ονομασία «Railway.gov.gr», η οποία περιλαμβάνει:
α) το Μητρώο Σιδηροδρομικών Δεδομένων του άρθρου 4,
β) το Σύστημα Ακριβούς Γεωεντοπισμού Αμαξοστοιχιών του άρθρου 5 και
γ) την Εφαρμογή Καταγραφής Εντολών και Παραβάσεων του άρθρου 6.
- Για την άσκηση των αρμοδιοτήτων του το Ε.Κ.Ε. έχει πρόσβαση στα δεδομένα:
α) των πινάκων εποπτείας της σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης που βρίσκονται στα Κ.Ε.Κ. και απεικονίζουν την κυκλοφορία των τρένων,
β) των πινάκων εποπτείας της ηλεκτροκίνησης, που απεικονίζουν την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας για την κυκλοφορία των τρένων και τη λειτουργία των υποσταθμών του σιδηροδρομικού δικτύου,
γ) των συστημάτων «Supervisory Control And Data Acquisition» που βρίσκονται στα Κ.Ε.Σ., τα οποία ελέγχουν και ρυθμίζουν την ασφαλή κυκλοφορία των αμαξοστοιχιών εντός των σηράγγων,
δ) του συνόλου των κλειστών κυκλωμάτων βιντεοεπιτήρησης που απεικονίζουν σε πραγματικό χρόνο την κατάσταση των σηράγγων, καθώς και τη διέλευση τρένων από αυτές,
ε) του συνόλου των κλειστών κυκλωμάτων βιντεοεπιτήρησης που παρακολουθούν την κατάσταση των χώρων των αποβαθρών, των τεχνικών δωματίων και άλλων ευαίσθητων εγκαταστάσεων του σιδηροδρομικού δικτύου, καθώς και των συστημάτων βιντεοεπιτήρησης του άρθρου 7 και
στ) των πληροφοριών που παρέχονται από το δίκτυο των μη επανδρωμένων αεροχημάτων τα οποία παρακολουθούν ευαίσθητες για την σιδηροδρομική ασφάλεια περιοχές.
- Τα δεδομένα των παρ. 4 και 5 τηρούνται από τον Διαχειριστή της υποδομής και είναι προσβάσιμα από ειδικά εξουσιοδοτημένο προσωπικό της Ρ.Α.Σ., του Εθνικού Οργανισμού Διερεύνησης Αεροπορικών και Σιδηροδρομικών Ατυχημάτων και Ασφάλειας Μεταφορών και κάθε αρμόδιας δικαστικής και αστυνομικής αρχής για την άσκηση των καθηκόντων τους, καθώς και των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων αποκλειστικά σε ό,τι αφορά τα δρομολόγια αμαξοστοιχιών καθεμίας εξ αυτών.
- Το Ε.Κ.Ε. στελεχώνεται από εξουσιοδοτημένα στελέχη του προσωπικού του Διαχειριστή της Υποδομής και σε αυτό παρίσταται ένα (1) τουλάχιστον εξουσιοδοτημένο στέλεχος:
α) της Ελληνικής Αστυνομίας, σύμφωνα με τον ειδικότερο επιχειρησιακό σχεδιασμό της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Αττικής για την αστυνόμευση των μέσων μαζικής μεταφοράς,
β) του Πυροσβεστικού Σώματος και
γ) κάθε σιδηροδρομικής επιχείρησης, αμαξοστοιχία της οποίας εκτελεί δρομολόγιο επί του σιδηροδρομικού δικτύου κατά τη διάρκεια εκτέλεσής του, εφόσον το στέλεχος αυτό διαθέτει ειδικότητα μηχανοδηγού με τουλάχιστον δεκαετή προϋπηρεσία.
Τα εξουσιοδοτημένα στελέχη είναι αρμόδια για τη διασφάλιση της συνεργασίας του Ε.Κ.Ε. με τις υπηρεσίες και τους φορείς που εκπροσωπούν.
Προτείνεται να προστεθεί….. «Το Ενιαίο Κέντρο Εποπτείας (ΕΚΕ) θα συστεγάζεται στο κτιριακό συγκρότημα που είναι εγκατεστημένο το Κέντρο Ελέγχου Λειτουργίας (ΚΕΛ) Αθήνας του ΟΣΕ, στο Σιδηροδρομικό Κέντρο Αχαρνών (ΣΚΑ), για την επίτευξη του βέλτιστου βαθμού συντονισμού και συνεργειών μεταξύ τους».
Η πρόταση για την ίδρυση ενός Ενιαίου Κέντρου Εποπτείας (Ε.Κ.Ε.) στους ελληνικούς σιδηροδρόμους εμφανίζεται, σε πρώτη ανάγνωση, ως ένα μέτρο ενίσχυσης της εποπτείας και του συντονισμού. Ωστόσο, υπάρχουν σοβαρές επιφυλάξεις ως προς την αποτελεσματικότητα, τη διαφάνεια και τη θεσμική ορθότητα της εν λόγω ρύθμισης.
1. Συγκέντρωση εξουσίας στον Διαχειριστή της Υποδομής
Το γεγονός ότι ο Διαχειριστής της Υποδομής αναλαμβάνει πλήρως τη λειτουργία του Ε.Κ.Ε. και τη στελέχωσή του, εγείρει ζήτημα θεσμικής ισορροπίας. Ο Διαχειριστής, ως βασικός φορέας διαχείρισης της υποδομής, δεν μπορεί να είναι ταυτόχρονα ο αποκλειστικός επόπτης όλων των εμπλεκόμενων φορέων, χωρίς ανεξάρτητο έλεγχο. Η απουσία ουσιαστικής ανεξαρτησίας του Ε.Κ.Ε. μπορεί να οδηγήσει σε φαινόμενα συγκάλυψης ή αδυναμίας κριτικής προς τον ίδιο τον διαχειριστή.
2. Αδύνατη θεσμική εκπροσώπηση των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων
Η πρόβλεψη παρουσίας ενός (1) εξουσιοδοτημένου στελέχους ανά σιδηροδρομική επιχείρηση, και μάλιστα με αυστηρό επαγγελματικό προφίλ (μηχανοδηγός με 10ετή εμπειρία), περιορίζει υπερβολικά τη θεσμική συμμετοχή των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στο δίκτυο. Η εμπειρία του συγκεκριμένου επαγγελματία είναι αναμφισβήτητα σημαντική, αλλά δεν καλύπτει την πολυπλοκότητα των διοικητικών, τεχνικών και στρατηγικών ζητημάτων που προκύπτουν κατά τη λειτουργία του σιδηροδρομικού συστήματος. Επιπλέον, είναι αδύνατον και οικονομικά ασύμφορο για την εταιρεία να απομακρυνθούν από τα καθήκοντα τους έμπειροι μηχανοδηγοί για να εκτελέσουν υπηρεσία στο Ε.Κ.Ε. Αν και μας βρίσκει κάθετα αντίθετους η συγκεκριμένη πρόταση, αν τελικώς επιβεβαιωθεί, επιτρέψτε στις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις να ορίσουν κατά την κρίση τους τον υπάλληλο που θα εκτελεί υπηρεσία στο Ε.Κ.Ε. και όχι να χρησιμοποιηθούν έμπειροι μηχανοδηγοί οι οποίοι είναι άκρως απαραίτητοι για την εκτέλεση δρομολογίων.
3. Ασαφής λειτουργική αποστολή και έλλειψη λογοδοσίας
Το νομοσχέδιο δεν διευκρινίζει ποιος είναι ο ακριβής επιχειρησιακός ρόλος του Ε.Κ.Ε., πέρα από μια γενική «εποπτεία». Δεν προσδιορίζονται ρητά ούτε οι αρμοδιότητες, ούτε οι διαδικασίες παρέμβασης, ούτε οι μηχανισμοί ελέγχου και λογοδοσίας του κέντρου. Αυτό δημιουργεί ένα θεσμικό κενό που μπορεί να οδηγήσει είτε σε αδράνεια, είτε σε αυθαίρετες παρεμβάσεις.
4. Κίνδυνος γραφειοκρατικής δυσλειτουργίας
Η 24ωρη λειτουργία μιας νέας διοικητικής δομής, χωρίς σαφή στρατηγικό προσανατολισμό και χωρίς διακριτούς ρόλους, ενδέχεται να προσθέσει ένα ακόμα επίπεδο γραφειοκρατίας, το οποίο αντί να επιλύει προβλήματα, να τα επιτείνει. Η πρακτική εμπειρία από παρόμοιες δομές στον δημόσιο τομέα της Ελλάδας καταδεικνύει τον κίνδυνο υπερσυγκέντρωσης αρμοδιοτήτων χωρίς ταυτόχρονη επιχειρησιακή αποδοτικότητα.
Στην παράγραφο 7γ του άρθρου περί στελέχωσης του ΕΚΕ, εκτιμούμε ότι δεν απαιτείται η παρουσία εκπροσώπου ειδικότητας μηχανοδηγού από τις Σ.Ε. που διεξάγουν μόνο εμπορευματικά τρένα στο ΕΚΕ. Σε περίπτωση οποιασδήποτε έκτακτης ανάγκης θα μπορεί το ΕΚΕ 24/7 να επικοινωνεί άμεσα τηλεφωνικά με τον αρμόδιο ασφαλείας της Σ.Ε. εμπορευματικού έργου, για οποιαδήποτε συνεργασία πιθανώς να απαιτηθεί.
Τέλος, η πρόβλεψη για 10ετή προϋπηρεσία των μηχανοδηγών που θα παρίστανται στο ΕΚΕ μπορεί να μειωθεί στα 5 έτη (καθόσον όλοι οι μηχανοδηγοί με σαφώς μικρότερη προϋπηρεσία από 10 έτη, μπορούν, εφόσον επιθυμούν, να πιστοποιηθούν ως εκπαιδευτές μηχανοδηγών). Με αυτό το όριο, θα μπορούν οι Σ.Ε. επιβατικού έργου να έχουν στη διάθεσή τους μεγαλύτερη δεξαμενή προσωπικού για στελέχωση του ΕΚΕ.
-Για την εφαρμογή Railway.gov.gr δεν αναφέρεται το χρονοδιάγραμμα λειτουργίας της.
-Για το σύστημα ακριβούς Γεωεντοπισμού Αμαξοστοιχιών (HEPOS) εάν ληφθεί υπόψη η απάντηση του European Railway Agency (ERA) περί της μη δυνατότητας πιστοποίησης του ως σύστημα ασφαλείας, γίνεται σαφές ότι δεν εισφέρει στην βελτίωση των επιπέδων ασφαλείας και ως εκ τούτου δεν απαιτείται η εγκατάσταση και λειτουργία του.
-Για την πλήρη λειτουργία του Ε.Κ.Ε., σύμφωνα με το νομοσχέδιο, απαιτείται η έκδοση (5) Υπουργικών Αποφάσεων του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και (1) ΚΥΑ, χωρίς να αναφέρεται το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης αυτών.
Bravo well done bravo well