Τα επενδυτικά σχέδια που θα υποβληθούν στα πλαίσια της δράσης, θα αξιολογηθούν ως προς την υπαγωγή τους στο καθεστώς ενίσχυσης με την εφαρμογή μιας σειράς κριτηρίων που θα εξειδικευθούν περαιτέρω.
Οι άξονες κάλυψης των κριτηρίων θα αφορούν σε αξιολόγηση
- της ωριμότητας της επιχείρησης για την υλοποίηση της επένδυσης
- της δυνατότητας κάλυψης της ιδιωτικής συμμετοχής
- της σκοπιμότητας και βιωσιμότητας του επενδυτικού σχεδίου
- των ποιοτικών, λειτουργικών και τεχνολογικών χαρακτηριστικών της επένδυσης
- του βαθμού διεθνούς καινοτομίας και της δυναμικής προώθησης των υπηρεσιών στο διεθνές περιβάλλον
- της αξιοποίησης νέου επιστημονικού δυναμικού
- της συμβολής της επένδυσης στην παραγωγή περιβαλλοντικά φιλικών υπηρεσιών
Σημεία προς διαβούλευση:
Δ4. Εκτιμάτε ότι τα κριτήρια αξιολόγησης θα πρέπει να δώσουν περισσότερο βάρος σε αντικειμενικά (διατήρηση θέσεων εργασίας, οικονομικά μεγέθη επιχείρησης κ.α) ή ποιοτικά (υιοθετούμενες τεχνολογίες, επιδιωκόμενη καινοτομία, εξωστρέφεια) χαρακτηριστικά;
Δ5. Ποια κριτήρια πιστεύετε ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την ουσιαστική αξιολόγηση των επενδυτικών σχεδίων;
Συμφωνώ με τους προ-σχολιάσαντες, Ο.Π. και κ. Σδραβόπουλο.
Αλλά υπάρχει ένα σημαντικό πρόβλημα όσο αφορά τα κριτήρια αξιολόγησης:
Πάντα ξεχνάμε τον βασικότερο παράγοντα επιτυχίας:
την αγορά την ίδια.
Αν δεν υπάρχει αγορά, τότε όλα τα αναφερθέντα κριτήρια είναι για πέταμα! Και η αγορά αυτή δεν πρέπει να είναι ούτε κορεσμένη, αλλά και ούτε να είναι μία αγορά του μακρυνού μέλλοντος!
Αλλά ποιός θα κρίνει αν υπαρχει δινητική αγορά για την υπηρεσία Α και την υπηρεσία Β και την Γ, Δ…? Σίγουρα οι αιτούντες θα πρέπει να κάνουν μία σοβαρή έρευνα αγοράς για να θεμελιώσουν την σκοπιμότητα και βιωσιμότητα του επενδυτικού σχεδίου των, αλλά να τεκμηριώνουν επίσης και την ικανότητά τους, βοηθούμενοι από την ενίσχυση, να εξυπηρετήσουν την αγορά.
Το κράτος πρέπει πέρα από το τεχνο-οικονομικά κριτήρια να έχει ως γνώμονα και τα ανάλογα κοινωνικά κριτήρια. Ετσι, πέρα από την αξιοποίηση νέου επιστημονικού προσωπικού, να λάβει υπόψη του και την σταθεροποίηση των υφισταμένων θέσεων εργασίας, όπως και τις δυνατότητες επιμόρφωσης του ηδη υπάρχοντος προσωπικού.
Το λεγόμενο επιστημονικό δυναμικό ΔΕΝ είναι ΠΑΝΑΚΕΙΑ, ούτε στις hi-tech εταιρείες. Η εξειδίκευση είναι περισσότερο αποτέλεσμα εργασίας (training on the job) και όχι σπουδών. Πιστεύω ότι η αξιοποίηση ατόμων χωρίς ακαδημαϊκούς τίτλους, πρέπει να είναι κριτήριο της αξιολόγησης.
Εχετε λάβει μεν υπ’όψιν σας τα κριτήρια επιλογής, αλλά δεν πρέπει να παραβλέψετε την σημασία των κριτών!
Μην βάζετε στις επιτροπές αξιολόγησης καθηγητές και άλλους «σπουδαίους του Δημοσίου», αλλά επιχειρηματικά «πέρα βρέχει», μεγαλοκέφαλους (η μάνα μου τους ονομάζει αλλοιώς, κάτι με μπουμπουνιτό!).
Βρείτε άτομα από τραπεζο-επενδυτικούς χώρους ή ήδη επιτυχημένους Έλληνες επιχειρηματιες, ίσως από το εξωτερικό για να στελεχώσετε τις επιτροπές αξιολόγησης. Κλείστε τους μία εβδομάδα σε ένα ξενοδοχείο χωρίς κινητά τηλέφωνα και email, και αφήστε τους να αποφασίσουν.
Και προς Θεού, δείτε πού μπορεί η Ελλάδα να είναι ανταγωνιστική, τουλάχιστον εδώ στα Βαλκάνια, αποφεύγοντας buzz και «hi-tech» μόδες που δεν έχουν πραγματική αγορά!
Το βασικό κριτήριο που πρέπει να χρησιμοποιηθεί για την αξιολόγηση των επενδυτικών σχεδίων είναι η μακροχρόνια ανταποδοτικότητα της επένδυσης προς ώφελος της Εθνικής Οικονομίας. Ποσοτικά κριτήρια όπως η προσωρινή διατήρηση θέσεων εργασίας κλπ. δεν διασφαλίζουν κατ’ελάχιστον την ανταποδοτικότητα μιας επένδυσης σε βάθος χρόνου. Ποιοτικοί παράγοντες όπως η αριστεία, η καινοτομία των υπηρεσιών, η ικανότητα διοίκησης της εταιρίας, η εξωστρέφεια κ.α μπορούν να αυξήσουν τις πιθανότητες μακροχρόνιας ανταποδοτικότητας της ενίσχυσης.
Είναι απαραίτητη η αυξημένη αποτελεσματικότητα της Δράσης. Πρέπει να ενισχυθούν όσο το δυνατό περισσότερο οι επιτυχημένες επενδύσεις.
Συνεπώς, πρέπει ένα σημαντικό τμήμα της επιδότησης (π.χ. 20-25%)να αποδίδεται στον επενδυτή, μετά την υλοποίηση του έργου του και μετά την αξιολόγηση των οικονομικών αποτελεσμάτων που επέτυχε, σε σύγκριση με αυτά που πρόβλεψε στο Επιχ. Σχέδιό του (ή στην πρόταση που υπέβαλε).
Παράλληλα, αιτία μη καταβολής του συνόλου της επιδότησης θα πρέπει να αποτελεί μία σημαντική απόκλιση από τους στόχους (π.χ. άνω του 50 % επι τα χείρω)
Κριτήρια αποδοτικότητας μπορούν να είναι:
* η αύξηση του Κύκλου Εργασιών, λόγω της νέας επένδυσης (τεκμηριωμένα)
* η αύξηση της κερδοφορίας
* η πραγματοποίηση ή αύξηση των εξαγωγών
* η αύξηση στην απασχόληση εξειδικευμένων στελεχών με συνάφεια στο έργο και τα αποτελέσματά του
* η πραγματοποίηση Έρευνας και Ανάπτυξης (R & D) σε κάποιο ποσοστό επί του Κ.Εργασιών (π.χ. άνω του 5 %)
Το πιο κρίσιμο ειναι η αντικειμενικότητα της αξιολόγησης. Άρα αναξιόπιστοι αξιολογητές και ποιοτικά κριτήρια αντί ποσοτικών και εύκολα μετρούμενων είναι πάντα παράγοντες αστοχίας.
Επίσης θα πρέπει να εισαχθούν κάποια ex post κριτήρια, να εκταμιεύονται πχ επιχορηγήσεις και να επιτρέπονται φοροαπαλλαγές μόνον αν επιτυγχάνεται το ποσοστό προστιθέμενης αξίας, τζίρου κλπ.
Ειδικά οι γενναίες φοροαπαλλαγές σε επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας (πληροφορική – οργανολογία/μετρολογία – βιοιατρική κα) που έχουν υψηλό ποσοστό προστιθέμενης αξίας (κάτι που μάλλον είναι αντικειμενικά μετρήσιμο) θα έφερνε επενδυτικό boom και σημαντική αύξηση της απασχόλησης εξειδικευμένου δυναμικού.
Η καινοτομία ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας κρίνεται από την δυνατότητα πατενταρίσματός της. Οπότε αυτό θα πρέπει να είναι το βασικό κριτήριο.
Σκοπός δεν είναι να δημιουργηθεί ομφαλοσκοπική αργομισθία, αλλά τεχνογνωσία.
Σημαντικό είναι να αξιολογηθεί και η εξωστρέφεια: Η αγορά των ελληνικών επιχειρήσεων είναι ο κόσμος όλος.
Πτυχία και πιστοποιήσεις κλπ, θεωρώ ότι πρέπει να περάσουν σε δεύτερη μοίρα, καθώς η πράξη έχει δείξει οτι πολλές καινοτόμες υπηρεσίες έχουν αναπτυχθεί από απόφοιτους λυκείου πχ apple, microsoft, facebook κτλ
Η δημιουργία καινοτομίας είναι εκ φύσης της επιχείρημα με υπέρ-υψηλό ρίσκο. Ότι επιχειρηματικό πλάνο και να σχεδιαστεί, αφενός θα είναι πλασματικό για να μπορέσει να πάρει βαθμούς στην αξιολόγηση και αφετέρου δεν θα έχει σχέση με την πραγματικότητα κατά την υλοποίηση. Το σημαντικότερο ίσως θέμα προς αξιολόγηση είναι η δημιουργία και διατήρηση θέσεων επιστημονικού (και μη) προσωπικού κατά τις φάσεις εκτέλεσης του έργου.
Όσον αφορά τα Δ4 και Δ5, θεωρώ ότι ο διαχωρισμός ειδικού βάρους κριτηρίων στις κατηγορίες «αντικειμενικά» και «ποιοτικά» πλησιάζει την γενικότητα. Θα πρότεινα να δίνεται βάρος σε λογικούς στόχους όπως για παράδειγμα
– Η διατήρηση ή/και δημιουργία θέσεων εργασίας με αφορμή την υλοποίηση του επενδυτικού σχεδίου
– Η προοπτική του σχεδίου σε σχέση με το κόστος υλοποίησης
Πάνω από όλα είναι σημαντικό το επίπεδο αντίληψης των τεχνολογιών και της επιχειρηματικής δυναμικής από τους αξιολογητές.
Θεωρώ επίσης ότι το υπερβολικό βάρος στα οικονομικά μεγέθη επιχείρησης αποπροσανατολίζει από τον στόχο της παρέμβασης, ο οποίος αφορά την ενίσχυση αυτών που την χρειάζονται και μπορούν να συνεισφέρουν στην επιχειρηματικότητα της χώρας στο σύνολο της και όχι τόσο σε επιχειρήσεις που ενώ έχουν κάποια δυνατότητα απλά παρακολουθούν τις εξελίξεις της παγκόσμιας αγοράς στο κλασικό πρότυπο εσωστρέφειας.
Βασικό κριτήριο της αξιολόγησης πιστεύω πως θα έπρεπε να είναι η βιωσιμότητα της επένδυσης. Αυτό μπορεί να γίνει εξετάζοντας ποσοτικά πρωτίστως και ποιοτικά δευτερευόντως τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Η εξέταση μπορεί να γίνει μέσα από επιχειρηματικά σχέδια που κατατιθέμενα θα αποδεικνύουν την απόδοση της επένδυσης.
Ακόμα, μια και η δράση αφορά καινοτόμες προτάσεις θα έπρεπε να συνδέεται η χρηματοδότηση με τα αποτελέσματα της εκτέλεσης και της ποιότητας του τεχνικού περιεχομένου.
Το μοναδικό κριτήριο για τον ιδιωτικό τομέα είναι το ΚΕΡΔΟΣ.
Αυτό που θα φέρει την καλύτερη απόδοση, αλλά θα ελέγχεται και η καλή πορεία της υλοποίησης. Don’t spend good money after bad money. Κάτι που το συνηθίζουμε στην Ελλάδα.
Μία σημαντική τάση που θα πρέπει να ενισχυθεί είναι η εξωστρέφεια των ελληνικών επιχειρήσεων και προιόντων. Θεωρώ ότι είναι σημαντικό να αξιολογηθεί ο βαθμός εξαγωγών της κάθε επιχείρησης.
Επίσης είναι πολύ σημαντικό οι φορείς της επιχείρησης να μπορούν να τεκμηριώσουν τις ικανότητές τους, π.χ. μόρφωση, σεμινάρια κλπ.
Να αξιολογούνται αυστηρά η καινοτομία και η χρηστικότητα της συγκεκριμένης καινοτομίας για την κάθε επιχείρηση, δηλαδή βιωσιμότητα επένδυσης.
Δ4. Εξ’ ορισμού, αυτά που συμβάλλουν περισσότερο στην υλοποίηση της εθνικής αναπτυξιακής στρατηγικής.