Σκοπός του Μέρους Α΄ είναι η προστασία της υγείας των ανηλίκων από τις σοβαρές επιπτώσεις της χρήσης και κατανάλωσης προϊόντων καπνού και αλκοόλ στη σωματική και ψυχική τους υγεία και η πρόληψη της έκθεσής τους στα προϊόντα αυτά, μέσω του περιορισμού της διαθεσιμότητας και της προσβασιμότητάς τους.
ΜΕΡΟΣ A’ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΠΩΛΗΣΗ, ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΣΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΠΝΟΥ ΚΑΙ ΑΛΚΟΟΛ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄ ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Άρθρο 1 Σκοπός
Αναρτήθηκε
31 Μαΐου 2025, 16:15
Ανοικτή σε Σχόλια έως
16 Ιουνίου 2025, 09:00
Εργαλεία
Εκτύπωση Εξαγωγή Σχολίων σε
Στατιστικά
26 Σχόλια 136 Σχόλια επι της Διαβούλευσης 14649 - Όλα τα ΣχόλιαΌλες οι Διαβουλεύσεις
- Ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19,, την ενίσχυση της προστασίας της δημόσιας υγείας και των υπηρεσιών υγείας, ...
- ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΙ ΣΥΛΛΟΓΟΙ – ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΣ ΣΥΛΛΟΓΟΣ – ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ
- Προστασία των ανηλίκων από προϊόντα καπνού και αλκοόλ - Ρυθμίσεις για μη καπνικά προϊόντα - Ψηφιακό μητρώο ελέγχου προϊόντων καπνού, αλκοόλ και λοιπών μη καπνικών προϊόντων και άλλες διατάξεις
- Σύσταση και οργάνωση νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την επωνυμία «Σύλλογος Διαιτολόγων – Διατροφολόγων Ελλάδος...
- Αναμόρφωση του Εθνικού Συστήματος Τραύματος
- Ρυθμίσεις για την ενίσχυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας και την παρακολούθηση και αξιολόγηση της φαρμακευτικής δαπάνης
- Αναμόρφωση του θεσμού του Προσωπικού Ιατρού – Σύσταση Πανεπιστημιακών Κέντρων Υγείας και άλλες διατάξεις του Υπουργείου Υγείας
- Ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης
- Δράσεις δημόσιας υγείας - Ρυθμίσεις για την ενίσχυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας
- Εθνικό Δίκτυο Μονάδων Αυξημένης Φροντίδας για την αντιμετώπιση ασθενών με Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια (ΜΑΦ ΑΕΕ)
Η ΒΑΤ Hellas, εταιρεία του παγκόσμιου Ομίλου της ΒΑΤ, χαιρετίζει την πρωτοβουλία του Υπουργείου Υγείας για το σχέδιο νόμου με σκοπό την ενίσχυση της προστασίας των ανηλίκων και της αποτροπής της πρόσβασής τους στα προϊόντα καπνού και αλκοόλ.
Μείωση της βλάβης που σχετίζεται με τον καπνό του τσιγάρου
Αναγνωρίζοντας τη σημασία της προστασίας των ανηλίκων, η ΒΑΤ Hellas επιθυμεί να συμβάλει εποικοδομητικά στο διάλογο για τη διαμόρφωση ενός αποτελεσματικού και εφαρμόσιμου πλαισίου με την υποβολή σχολίων στη δημόσια διαβούλευση για το σχέδιο νόμου «Προστασία των ανηλίκων από προϊόντα καπνού και αλκοόλ – Ρυθμίσεις για μη καπνικά προϊόντα – Ψηφιακό μητρώο ελέγχου προϊόντων καπνού, αλκοόλ και λοιπών μη καπνικών προϊόντων και άλλες διατάξεις».
Η εταιρεία μας υποστηρίζει τους στόχους της Ελληνικής Κυβέρνησης για τη ρύθμιση των νέων προϊόντων καπνού και νικοτίνης. Πιστεύουμε ότι η υποβολή σημείων προβληματισμού και προτάσεων μπορούν να βοηθήσουν στη διαμόρφωση πολιτικών, στην αποτελεσματική αποτροπή της πρόσβασης των ανηλίκων στα προϊόντα καπνού και νικοτίνης καθώς και στην επίτευξη των στόχων του Εθνικού Σχεδίου κατά του Καπνίσματος.
Βασικά σημεία σχολιασμού
Παρακάτω μπορείτε να βρείτε τα βασικά σημεία
1. Άρθρο 33: «Εξουσιοδοτικές διατάξεις»
Το άρθρο 33 του σχεδίου νόμου προβλέπει ότι o καθορισμός βασικών χαρακτηριστικών των προϊόντων νικοτίνης (π.χ. σακουλάκια νικοτίνης) – όπως τα ανώτατα όρια νικοτίνης, οι απαιτήσεις επισήμανσης και συσκευασίας, οι χώροι πώλησης, καθώς και οι διαδικασίες ελέγχου και επιβολής κυρώσεων – θα καθοριστούν αργότερα μέσω Κοινών Υπουργικών Αποφάσεων (ΚΥΑ).
Αν και οι ΚΥΑ είναι σύνηθες εργαλείο νομοθέτησης, η χρήση τους για τόσο κρίσιμα ζητήματα εγείρει σοβαρά ζητήματα καθώς τα θέματα που ανατίθενται σε ΚΥΑ δεν αποτελούν τεχνικές λεπτομέρειες, αλλά αφορούν την ουσία και τη φύση του ίδιου του προϊόντος, και επομένως θα μπορούσε να διασφαλιστεί ότι περιλαμβάνονται σε τυπικό νόμο.
Η απουσία συγκεκριμένων νομοθετικών ρυθμίσεων:
– Δημιουργεί ανασφάλεια και έλλειψη προβλεψιμότητας για την αγορά και τις επιχειρήσεις
– Ενδέχεται να οδηγήσει σε παραβίαση του Ενωσιακού Δικαίου, ιδίως της Οδηγίας 2015/1535 (TRIS), αφού οι ΚΥΑ που εισάγουν τεχνικές απαιτήσεις πρέπει να έχουν κοινοποιηθεί εκ των προτέρων και όχι εκ των υστέρων.
Πρόταση: Προτείνεται, αντί της ρύθμισης μέσω Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ), να προβλεφθεί στο υπό κατάρτιση νομοσχέδιο ειδική νομοθετική διάταξη, κατά τα πρότυπα του άρθρου 18 του ν. 4419/2016. Η διάταξη αυτή θα επιτρέπει την αναλογική εφαρμογή του πλαισίου των ηλεκτρονικών τσιγάρων και στα προϊόντα νικοτίνης, όπως τα σακουλάκια νικοτίνης χωρίς καπνό και τα ηλεκτρικά θερμαινόμενα προϊόντα χωρίς καπνό, ώστε να εξασφαλίζεται η νομική σαφήνεια και η ρυθμιστική συνέπεια.
2. Άρθρο 17: «Κοινοποίηση νέων προϊόντων καπνού – Τροποποίηση άρθρου 17 ν. 4419/2016»
Στο άρθρο 17 που ρυθμίζει τη συσκευασία των νέων προϊόντων καπνού, περιλαμβάνεται –πέρα από τις προβλέψεις του εθνικού νόμου και της ευρωπαϊκής Οδηγίας– και μια επιπλέον αναφορά στον Κανονισμό CLP (1272/2008) για την επισήμανση της συσκευασίας των νέων προϊόντων καπνού. Αυτή η προσθήκη δεν είναι απαραίτητη, ούτε κατάλληλη για τα συγκεκριμένα προϊόντα και ενδέχεται να δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από όσα επιδιώκει να λύσει.
– Η χώρα κινδυνεύει να θεωρηθεί ότι παραβιάζει το Ενωσιακό δίκαιο, αφού εισάγει κανόνες που δεν προβλέπονται στην EU 2014/40 (TPD).
– Εφόσον πρόκειται για τεχνική απαίτηση συσκευασίας, αυτή οφείλει να κοινοποιηθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή σύμφωνα με την Οδηγία 2015/1535 (TRIS). Σε διαφορετική περίπτωση, μπορεί να κριθεί άκυρη και να οδηγήσει σε αμφισβήτηση της εγκυρότητας του νόμου.
Πρόταση: Προτείνεται να παραμείνει η αναφορά όπως στην ενσωμάτωση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας στην εθνική νομοθεσία και να αφαιρεθεί η αναφορά στον Κανονισμό 1272/2008 (CLP) για τα νέα προϊόντα καπνού. Αυτό δεν επηρεάζει την ισχύ του Κανονισμού CLP στα προϊόντα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του όπως τα νικοτινούχα υγρά αναπλήρωσης και τα σακουλάκια νικοτίνης.
3. Άρθρο 18: «Παρακολούθηση της Κοινής Ευρωπαϊκής Πύλης Εισόδου (EC-CEG)»
Η τροποποιημένη διατύπωση του άρθρου 18 του ν. 4419/2016, παρ. 3, περ. ε) (Άρθρο 16 του νέου νομοσχεδίου) ενδέχεται να δημιουργήσει σύγχυση ως προς την ορθή εφαρμογή του ευρωπαϊκού πλαισίου.
Δεν υφίσταται τεκμηριωμένη ανάγκη υπέρβασης των απαιτήσεων της Οδηγίας 2014/40/ΕΕ (TPD), ενώ η προτεινόμενη τροποποίηση δεν καθιστά σαφές ποιο ρυθμιστικό ή υγειονομικό ζήτημα αποσκοπεί να αντιμετωπίσει. Αντιθέτως, ενδέχεται να προκαλέσει σύγχυση τόσο στους οικονομικούς φορείς όσο και στις αρμόδιες αρχές, χωρίς να συμβάλλει ουσιαστικά στην ενίσχυση της προστασίας της δημόσιας υγείας ή της κανονιστικής συμμόρφωσης.
Πρόταση: Προτείνεται να αφαιρεθεί η αναφορά στον Κανονισμό 1272/2008 (CLP) και να παραμείνει η αρχική διατύπωση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας, η οποία είναι σαφής, προστατεύει επαρκώς τη δημόσια υγεία και εναρμονίζεται πλήρως με το ευρωπαϊκό δίκαιο.
4. Άρθρο 17Α «Προσθήκη άρθρου 17Α στον ν. 4419/2016»
Σύμφωνα με το άρθρο 17Α, ο ΕΟΔΥ δύναται να επιβάλλει πρόσθετη προθεσμία τριών μηνών, πέραν της εξάμηνης που προβλέπεται για την κυκλοφορία προϊόντων τα οποία έχουν κοινοποιηθεί στην κοινή ευρωπαϊκή πλατφόρμα EUCEG, σε περίπτωση που υπάρχουν σχόλια επι των κοινοποιήσεων. Ωστόσο, η σχετική διάταξη δεν προβλέπεται στην Οδηγία 2014/40/ΕΕ, η οποία ορίζει ρητά ως προθεσμία κοινοποίησης τους 6 μήνες πριν από την κυκλοφορία στην αγορά. Η επέκταση αυτή συνιστά εθνική παρέκκλιση, η οποία ενδέχεται να οδηγήσει σε νομικές και διοικητικές επιπλοκές, χωρίς επαρκή τεκμηρίωση.
Πρόταση: Προτείνεται η διατήρηση του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου και κατάργηση της επιπλέον τρίμηνης προθεσμίας, προκειμένου να διασφαλιστεί η συμβατότητα με το Ενωσιακό δίκαιο, η εύρυθμη λειτουργία της αγοράς και η αποφυγή περιττών καθυστερήσεων που δεν εξυπηρετούν τον σκοπό της ρύθμισης.
Επί της αρχής, η Προστασία Ανηλίκων από τον Καπνό και το Αλκοόλ είναι προτεραιότητα για τον ΣΕΕΠΑ που εκπροσωπεί τον ατμιστικό κλάδο. Έστω και μετά από χρόνια αιτημάτων μας, η θεσμοθέτηση της ηλικιακής εξακρίβωσης των πελατών έρχεται επιτέλους να μας δώσει νομική κάλυψη σε μια διαδικασία που τελούσαμε με επαγγελματική ευσυνειδησία μέχρι τώρα στα καταστήματα λιανικής, χωρίς να έχουμε τη δικαιοδοσία διά νόμου. Το αποτέλεσμα μετράει όμως και αυτό είναι το σημαντικό. Και αξίζουν συγχαρητήρια στο Υπουργείο Υγείας για αυτό το μέτρο. Μπράβο από καρδιάς.
Μέχρι τώρα το θεσμικό πλαίσιο για τους παραβάτες που πωλούν σε ανήλικους προϊόντα απαγορευμένα ήταν τραγικά αστείο: Προέβλεπε ποινή για την 4η (τέταρτη) παράβαση και κάθε επόμενη παράβαση. Δηλαδή άφηνε έναν εγκληματία που δηλητηριάζει ανηλίκους με προϊόντα αλκοόλ, καπνού και συναφών ειδών, να λειτουργεί την επιχείρηση ακόμα και μετά από 4 βεβαιωμένες παραβάσεις. Αναμέναμε ακόμα μεγαλύτερα πρόστιμα και ακόμα πιο αυστηρές ποινές. Ας δούμε την εφαρμογή του Νόμου και με τα συμπεράσματα από την πράξη, θα δούμε τί βελτιώσεις θα προτείνουμε.
Αναφορικά με τα ατμιστικά προϊόντα, τα τελευταία χρόνια είχαμε μια σειρά από Νόμους που μας αφορούσαν: Ν.4389/2016, Ν.4419/2016, Ν.4600/2019, Ν.4633/2019, Ν.4715/2020. Πριν τη νομοθέτηση όλων αυτών των νόμων, ο ΣΕΕΠΑ προσκλήθηκε να καταθέσει γραπτώς τις παρατηρήσεις του επί του εκάστοτε Σχεδίου Διάταξης για να εισφέρει από τη γνώση της αγοράς και της εφαρμοσιμότητας των ρυθμίσεων που προβλέπονταν. Στο παρόν Σχέδιο Νόμου, ουδέποτε μας κοινοποιήθηκε αρμοδίως το οποιοδήποτε κείμενο διάταξης, παρότι είμαστε θεσμικός συνομιλητής του Υπουργείου Υγείας για τα θέματα της ατμιστικής αγοράς. Ήταν η πρώτη φορά που Σχέδιο Διάταξης κρατήθηκε μυστικό (περίπου «άκρως απόρρητο») σαν να περιελάμβανε ρυθμίσεις είτε εσκεμμένα άδικες εις βάρος μας, είτε προφανώς άστοχες και ατεκμηρίωτες, τις οποίες δεν έπρεπε να πληροφορηθούμε έγκαιρα για να μην τις αντιμετωπίσουμε και τις καταρρίψουμε άμεσα.
Αποτέλεσμα αυτής της τακτικής ήταν να απαιτηθεί να γράψουμε περισσότερες από 6.300 λέξεις ως σχολιασμό στα άρθρα του Σχεδίου Νόμου. Για να ενημερώσουμε, να πληροφορήσουμε, να καταρρίψουμε, να αντικρούσουμε, θέματα που έπρεπε να έχουν κλείσει προ εβδομάδων και μηνών με απλό διάλογο ή με ένα Υπόμνημα. ΑΝ είχαμε στα χέρια μας το κείμενο του Σχεδίου Νόμου.
Επειδή ο σχολιασμός των επιμέρους ρυθμίσεων λαμβάνει χώρα σε κάθε άρθρο αναλυτικά και πειστικά με τεκμήρια και επιχειρήματα, θα γράψουμε εδώ κάτι που αφορά τις ρυθμίσεις αυτές, όπως το γράφει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην ιστοσελίδα της:
«Οποιαδήποτε νομοθετική ρύθμιση αποτελεί ΤΕΧΝΙΚΟ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ, οφείλει να κοινοποιείται στο TRIS (Technical Regulation Information System) της Κομισιόν. Ένας τεχνικός κανονισμός ορίζεται ως «τεχνική προδιαγραφή ή άλλη απαίτηση ή κανόνας σχετικά με υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων των σχετικών διοικητικών διατάξεων, των οποίων η τήρηση είναι υποχρεωτική, είτε ρητά είτε σιωπηρά, ή απαγόρευση της κατασκευής, της εισαγωγής, της εμπορίας ή της χρήσης ενός προϊόντος ή της παροχής ή χρήσης μιας υπηρεσίας» σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Τα κράτη μέλη υποχρεούνται να κοινοποιούν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα σχέδια τεχνικών κανονισμών ΠΡΙΝ από την υιοθέτησή τους. Η Επιτροπή και τα άλλα κράτη μέλη μπορούν να υποβάλουν παρατηρήσεις και να ζητήσουν αλλαγές στα σχέδια αυτά. Αυτό επιτρέπει την αποφυγή περιττών εμποδίων στο εμπόριο και τη διασφάλιση της ελεύθερης κυκλοφορίας των αγαθών και υπηρεσιών στην εσωτερική αγορά. Η μη υποβολή ενός τεχνικού κανονισμού στο σύστημα TRIS (Τεχνική Πληροφόρηση και Κανονιστική Ενημέρωση) έχει ως συνέπεια την αδυναμία επιβολής του συγκεκριμένου κανονισμού σε ιδιώτες, σύμφωνα με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Δηλαδή, ένα εθνικό τεχνικό πρότυπο που δεν κοινοποιήθηκε στο TRIS, όπως προβλέπεται από την οδηγία 98/34/ΕΚ, δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε ιδιώτες από τα εθνικά δικαστήρια.»
Συμπέρασμα: Οποιαδήποτε νομοθετική ρύθμιση αποτελεί ΤΕΧΝΙΚΟ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ οφείλει να κοινοποιηθεί στο TRIS άλλως η ρύθμιση είναι ανεφάρμοστη και άκυρη. Στην Ελλάδα, πριν 6 χρόνια, το άρθρο 96 του Ν. 4600/2019 κατέπεσε ως μη εφαρμόσιμο και μη αντιτακτό σε ιδιώτη επειδή η τότε κυβέρνηση, όχι επειδή δεν το ανήρτησε στο TRIS, αλλά το ψήφισε στη Βουλή πριν ολοκληρωθεί η περίοδος διαβούλευσης (stand still period) στο TRIS στο οποίο είχε αναρτηθεί. Οπότε και κατέστη άκυρο, παρότι είχε ψηφιστεί σε ΦΕΚ.
Ευχόμαστε να μελετήσετε τα σχόλια επί των άρθρων, να διορθώσετε τα κακώς κείμενα και είμαστε στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε διευκρίνιση, περαιτέρω πληροφορία και συνεργασία για να παραχθεί ένας επωφελής για την ελληνική κοινωνία Νόμος.
Η ΒΑΤ Hellas, εταιρεία του παγκόσμιου Ομίλου της ΒΑΤ, χαιρετίζει την πρωτοβουλία του Υπουργείου Υγείας για το σχέδιο νόμου με σκοπό την ενίσχυση της προστασίας των ανηλίκων και της αποτροπής της πρόσβασής τους στα προϊόντα καπνού και αλκοόλ.
Μείωση της βλάβης που σχετίζεται με τον καπνό του τσιγάρου
Αναγνωρίζοντας τη σημασία της προστασίας των ανηλίκων, η ΒΑΤ Hellas επιθυμεί να συμβάλει εποικοδομητικά στο διάλογο για τη διαμόρφωση ενός αποτελεσματικού και εφαρμόσιμου πλαισίου με την υποβολή σχολίων στη δημόσια διαβούλευση για το σχέδιο νόμου «Προστασία των ανηλίκων από προϊόντα καπνού και αλκοόλ – Ρυθμίσεις για μη καπνικά προϊόντα – Ψηφιακό μητρώο ελέγχου προϊόντων καπνού, αλκοόλ και λοιπών μη καπνικών προϊόντων και άλλες διατάξεις».
Η εταιρεία μας υποστηρίζει τους στόχους της Ελληνικής Κυβέρνησης για τη ρύθμιση των νέων προϊόντων καπνού και νικοτίνης. Πιστεύουμε ότι η υποβολή σημείων προβληματισμού και προτάσεων μπορούν να βοηθήσουν στη διαμόρφωση πολιτικών, στην αποτελεσματική αποτροπή της πρόσβασης των ανηλίκων στα προϊόντα καπνού και νικοτίνης καθώς και στην επίτευξη των στόχων του Εθνικού Σχεδίου κατά του Καπνίσματος.
Βασικά σημεία σχολιασμού
1. Άρθρο 33: «Εξουσιοδοτικές διατάξεις»
Το άρθρο 33 του σχεδίου νόμου προβλέπει ότι o καθορισμός βασικών χαρακτηριστικών των προϊόντων νικοτίνης (π.χ. σακουλάκια νικοτίνης) – όπως τα ανώτατα όρια νικοτίνης, οι απαιτήσεις επισήμανσης και συσκευασίας, οι χώροι πώλησης, καθώς και οι διαδικασίες ελέγχου και επιβολής κυρώσεων – θα καθοριστούν αργότερα μέσω Κοινών Υπουργικών Αποφάσεων (ΚΥΑ).
Αν και οι ΚΥΑ είναι σύνηθες εργαλείο νομοθέτησης, η χρήση τους για τόσο κρίσιμα ζητήματα εγείρει σοβαρά ζητήματα καθώς τα θέματα που ανατίθενται σε ΚΥΑ δεν αποτελούν τεχνικές λεπτομέρειες, αλλά αφορούν την ουσία και τη φύση του ίδιου του προϊόντος, και επομένως θα μπορούσε να διασφαλιστεί ότι περιλαμβάνονται σε τυπικό νόμο.
Η απουσία συγκεκριμένων νομοθετικών ρυθμίσεων:
– Δημιουργεί ανασφάλεια και έλλειψη προβλεψιμότητας για την αγορά και τις επιχειρήσεις
– Ενδέχεται να οδηγήσει σε παραβίαση του Ενωσιακού Δικαίου, ιδίως της Οδηγίας 2015/1535 (TRIS), αφού οι ΚΥΑ που εισάγουν τεχνικές απαιτήσεις πρέπει να έχουν κοινοποιηθεί εκ των προτέρων και όχι εκ των υστέρων.
Πρόταση: Προτείνεται, αντί της ρύθμισης μέσω Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ), να προβλεφθεί στο υπό κατάρτιση νομοσχέδιο ειδική νομοθετική διάταξη, κατά τα πρότυπα του άρθρου 18 του ν. 4419/2016. Η διάταξη αυτή θα επιτρέπει την αναλογική εφαρμογή του πλαισίου των ηλεκτρονικών τσιγάρων και στα προϊόντα νικοτίνης, όπως τα σακουλάκια νικοτίνης χωρίς καπνό και τα ηλεκτρικά θερμαινόμενα προϊόντα χωρίς καπνό, ώστε να εξασφαλίζεται η νομική σαφήνεια και η ρυθμιστική συνέπεια.
2. Άρθρο 17: «Κοινοποίηση νέων προϊόντων καπνού – Τροποποίηση άρθρου 17 ν. 4419/2016»
Στο άρθρο 17 που ρυθμίζει τη συσκευασία των νέων προϊόντων καπνού, περιλαμβάνεται –πέρα από τις προβλέψεις του εθνικού νόμου και της ευρωπαϊκής Οδηγίας– και μια επιπλέον αναφορά στον Κανονισμό CLP (1272/2008) για την επισήμανση της συσκευασίας των νέων προϊόντων καπνού. Αυτή η προσθήκη δεν είναι απαραίτητη, ούτε κατάλληλη για τα συγκεκριμένα προϊόντα και ενδέχεται να δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από όσα επιδιώκει να λύσει.
– Η χώρα κινδυνεύει να θεωρηθεί ότι παραβιάζει το Ενωσιακό δίκαιο, αφού εισάγει κανόνες που δεν προβλέπονται στην EU 2014/40 (TPD).
– Εφόσον πρόκειται για τεχνική απαίτηση συσκευασίας, αυτή οφείλει να κοινοποιηθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή σύμφωνα με την Οδηγία 2015/1535 (TRIS). Σε διαφορετική περίπτωση, μπορεί να κριθεί άκυρη και να οδηγήσει σε αμφισβήτηση της εγκυρότητας του νόμου.
Πρόταση: Προτείνεται να παραμείνει η αναφορά όπως στην ενσωμάτωση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας στην εθνική νομοθεσία και να αφαιρεθεί η αναφορά στον Κανονισμό 1272/2008 (CLP) για τα νέα προϊόντα καπνού. Αυτό δεν επηρεάζει την ισχύ του Κανονισμού CLP στα προϊόντα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του όπως τα νικοτινούχα υγρά αναπλήρωσης και τα σακουλάκια νικοτίνης.
3. Άρθρο 18: «Παρακολούθηση της Κοινής Ευρωπαϊκής Πύλης Εισόδου (EC-CEG)»
Η τροποποιημένη διατύπωση του άρθρου 18 του ν. 4419/2016, παρ. 3, περ. ε) (Άρθρο 16 του νέου νομοσχεδίου) ενδέχεται να δημιουργήσει σύγχυση ως προς την ορθή εφαρμογή του ευρωπαϊκού πλαισίου.
Δεν υφίσταται τεκμηριωμένη ανάγκη υπέρβασης των απαιτήσεων της Οδηγίας 2014/40/ΕΕ (TPD), ενώ η προτεινόμενη τροποποίηση δεν καθιστά σαφές ποιο ρυθμιστικό ή υγειονομικό ζήτημα αποσκοπεί να αντιμετωπίσει. Αντιθέτως, ενδέχεται να προκαλέσει σύγχυση τόσο στους οικονομικούς φορείς όσο και στις αρμόδιες αρχές, χωρίς να συμβάλλει ουσιαστικά στην ενίσχυση της προστασίας της δημόσιας υγείας ή της κανονιστικής συμμόρφωσης.
Πρόταση: Προτείνεται να αφαιρεθεί η αναφορά στον Κανονισμό 1272/2008 (CLP) και να παραμείνει η αρχική διατύπωση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας, η οποία είναι σαφής, προστατεύει επαρκώς τη δημόσια υγεία και εναρμονίζεται πλήρως με το ευρωπαϊκό δίκαιο.
4. Άρθρο 17Α «Προσθήκη άρθρου 17Α στον ν. 4419/2016»
Σύμφωνα με το άρθρο 17Α, ο ΕΟΔΥ δύναται να επιβάλλει πρόσθετη προθεσμία τριών μηνών, πέραν της εξάμηνης που προβλέπεται για την κυκλοφορία προϊόντων τα οποία έχουν κοινοποιηθεί στην κοινή ευρωπαϊκή πλατφόρμα EUCEG, σε περίπτωση που υπάρχουν σχόλια επι των κοινοποιήσεων. Ωστόσο, η σχετική διάταξη δεν προβλέπεται στην Οδηγία 2014/40/ΕΕ, η οποία ορίζει ρητά ως προθεσμία κοινοποίησης τους 6 μήνες πριν από την κυκλοφορία στην αγορά. Η επέκταση αυτή συνιστά εθνική παρέκκλιση, η οποία ενδέχεται να οδηγήσει σε νομικές και διοικητικές επιπλοκές, χωρίς επαρκή τεκμηρίωση.
Πρόταση: Προτείνεται η διατήρηση του υφιστάμενου νομοθετικού πλαισίου και κατάργηση της επιπλέον τρίμηνης προθεσμίας, προκειμένου να διασφαλιστεί η συμβατότητα με το Ενωσιακό δίκαιο, η εύρυθμη λειτουργία της αγοράς και η αποφυγή περιττών καθυστερήσεων που δεν εξυπηρετούν τον σκοπό της ρύθμισης.
Η Ένωση Ασθενών Ελλάδας εκτιμά ότι οι ρυθμίσεις που περιλαμβάνει το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου του Υπουργείου Υγείας οι οποίες επιδιώκουν την αυστηρότερη προστασία των ανηλίκων από τη χρήση προϊόντων καπνού και την κατανάλωση αλκοόλ κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση. Πρόκειται για θεσμική παρέμβαση, με πρόδηλη σημασία για τη δημόσια υγεία, που ευθυγραμμίζεται με τις κατευθύνσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, της Σύμβασης Πλαίσιο για τον Έλεγχο του Καπνού (FCTC) και του Ευρωπαϊκού Σχεδίου για την Καταπολέμηση του Καρκίνου και τη δέσμευση για δημιουργία μιας γενιάς χωρίς καπνό έως το 2040.
Ιδιαίτερα θετικές κρίνονται η καθολική απαγόρευση διάθεσης των ανωτέρω προϊόντων σε ανηλίκους, η υποχρέωση ταυτοποίησης ηλικίας σε κάθε σημείο πώλησης, η εισαγωγή ψηφιακών εργαλείων εποπτείας και η πρόβλεψη για αυστηρό σύστημα διοικητικών και ποινικών κυρώσεων. Η δημιουργία του Ψηφιακού Μητρώου και η ενίσχυση της διαλειτουργικότητας μεταξύ των εμπλεκόμενων αρχών αποτελούν κρίσιμες μεταρρυθμίσεις για την αποτελεσματική εφαρμογή του νόμου.
Ωστόσο, η Ένωση επισημαίνει ότι για την πραγματική πρόληψη και τη βιώσιμη αλλαγή των συμπεριφορών, απαιτείται ένα συνεκτικό και πολυεπίπεδο πλαίσιο πολιτικής, που να περιλαμβάνει τις ακόλουθες παρεμβάσεις:
1. Ενίσχυση δράσεων πρόληψης σε σχολεία και κοινότητα:
Η απαγόρευση από μόνη της δεν αρκεί. Είναι απαραίτητο να προβλεφθεί η θεσμοθετημένη υλοποίηση συστηματικών και επιστημονικά τεκμηριωμένων προγραμμάτων αγωγής υγείας, πρόληψης και ενδυνάμωσης, με συμμετοχή εκπαιδευτικών, επαγγελματιών υγείας και φορέων της κοινωνίας των πολιτών. Οι δράσεις πρόληψης πρέπει να εστιάζουν όχι μόνο στους κινδύνους, αλλά και στην ενίσχυση της κριτικής σκέψης των εφήβων απέναντι στις πρακτικές μάρκετινγκ.
2. Απαγόρευση γεύσεων και αρωμάτων:
Η Ένωση εισηγείται ρητή απαγόρευση της κυκλοφορίας προϊόντων καπνού, θερμαινόμενων προϊόντων, ηλεκτρονικών τσιγάρων, προϊόντων νικοτίνης και φυτικών προϊόντων για κάπνισμα που φέρουν γεύσεις και αρώματα (π.χ. βανίλια, φράουλα, μέντα, καραμέλα). Τα χαρακτηριστικά αυτά μειώνουν την αντίληψη κινδύνου, αυξάνουν τη θελκτικότητα και σχετίζονται, σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, με υψηλότερα ποσοστά δοκιμής και εξάρτησης σε εφήβους.
3. Ενίσχυση των δομών διακοπής καπνίσματος:
Η νομοθετική απαγόρευση και οι κυρώσεις πρέπει να συνοδεύονται από την έμπρακτη ενίσχυση της δυνατότητας των πολιτών να διακόψουν την εξάρτηση. Η Ένωση ζητά την διεύρυνση, αναβάθμιση και επαρκή χρηματοδότηση των Ιατρείων Διακοπής Καπνίσματος του Ε.Σ.Υ., την ενσωμάτωσή τους στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, καθώς και την επέκταση των υπηρεσιών ψυχολογικής και φαρμακευτικής υποστήριξης.
4. Συμμετοχική παρακολούθηση και διαφάνεια:
Προτείνεται η ετήσια δημοσίευση έκθεσης εφαρμογής του νόμου από το Υπουργείο Υγείας και τον ΕΟΔΥ, με καταγραφή στοιχείων για παραβάσεις, συμμόρφωση της αγοράς, δράσεις ενημέρωσης και προληπτικές παρεμβάσεις. Παράλληλα, προτείνεται η συμμετοχή εκπροσώπων ασθενών και επιστημονικών φορέων σε γνωμοδοτικό σχήμα για την αξιολόγηση και αναθεώρηση των σχετικών ρυθμίσεων.
Η Ένωση Ασθενών Ελλάδας υπογραμμίζει ότι η υιοθέτηση των ανωτέρω προτάσεων μπορεί να διασφαλίσει την ουσιαστική εφαρμογή του σχεδίου νόμου, όχι ως τιμωρητική παρέμβαση, αλλά ως στοιχείο μιας εθνικής στρατηγικής πρόληψης, ενδυνάμωσης των πολιτών και υπεράσπισης της υγείας των νέων. Μόνο με ολιστικές, κοινωνικά υπεύθυνες και διατομεακές πολιτικές μπορούμε να προστατεύσουμε τις επόμενες γενιές από τις επιζήμιες επιπτώσεις του καπνίσματος και της εξάρτησης από το αλκοόλ.
Δημόσια Διαβούλευση – Νομοσχέδιο για την Προστασία των Νέων και τη Δημόσια Υγεία
Η Greek Vapers Alliance (Ελληνική Συμμαχία Ατμιστών) είναι η επίσημη ένωση των Ελλήνων ατμιστών.
Εκπροσωπούμε χιλιάδες πρώην καπνιστές που βρήκαν στο ηλεκτρονικό τσιγάρο μια πολύ λιγότερο βλαβερή
εναλλακτική για να απεξαρτηθούν από το κάπνισμα. Μέσα από έρευνα, υπεύθυνη πληροφόρηση και
συνεργασία με την επιστημονική κοινότητα, αγωνιζόμαστε για πολιτικές δημόσιας υγείας που βασίζονται
στην επιστήμη, σέβονται την ελευθερία επιλογής και αξιοποιούν την τεκμηρίωση. Η αποστολή μας είναι
τριπλή: (1) να ενισχύσουμε την πρόσβαση των ενήλικων καπνιστών σε ασφαλέστερες επιλογές, (2) να
καταπολεμήσουμε την παραπληροφόρηση που οδηγεί σε λανθασμένες αποφάσεις με κόστος για την υγεία,
και (3) να προωθήσουμε υπεύθυνες ρυθμίσεις με βάση την αρχή της αναλογικότητας, αντί για τιμωρητικές
απαγορεύσεις. Πιστεύουμε σε μια πολιτική υγείας που εδράζεται στην επιστήμη, την πλήρη ενημέρωση και
την αναλογικότητα – όχι στην αδιακρίτως αυστηρή αντιμετώπιση όλων των προϊόντων με τον ίδιο τρόπο.
Στο πνεύμα αυτό, χαιρετίζουμε πολλές από τις προβλέψεις του νομοσχεδίου που τέθηκε σε διαβούλευση και
ειδικά εκείνες που στοχεύουν στην προστασία των νέων. Ταυτόχρονα, επισημαίνουμε σημεία που χρειάζονται
βελτίωση ώστε ο νόμος να ευθυγραμμιστεί με τις αρχές της μείωσης της βλάβης και να μη θέσει εμπόδια στους
ενήλικες καπνιστές που προσπαθούν να κόψουν το τσιγάρο.
Προστασία των ανηλίκων
Χαιρετίζουμε το γεγονός ότι το σχέδιο νόμου θέτει ως απόλυτη προτεραιότητα την προστασία των ανηλίκων
από την πρόσβαση σε αλκοόλ, τον καπνό και τα προϊόντα νικοτίνης. Συμφωνούμε απολύτως ότι η πώληση
αλκοόλ, καπνού και κάθε προϊόντος νικοτίνης σε ανηλίκους πρέπει να απαγορεύεται ρητά, με αυστηρή
επιτήρηση και σύγχρονα μέσα επαλήθευσης ηλικίας. Υποστηρίζουμε μέτρα όπως η ηλεκτρονική ταυτοποίηση
ηλικίας στις διαδικτυακές πωλήσεις, ο έλεγχος στα φυσικά σημεία διάθεσης και η επιβολή υψηλών
προστίμων σε παραβάτες. Αυτές οι στοχευμένες παρεμβάσεις θα στείλουν ξεκάθαρο μήνυμα ότι η νόμιμη
αγορά δεν είναι προσβάσιμη σε ανηλίκους. Ταυτόχρονα, είναι κρίσιμο τα μέτρα να σχεδιαστούν έτσι ώστε να
μην στερούν από τους ενήλικες καπνιστές εργαλεία ζωτικής σημασίας για τη διακοπή του καπνίσματος. Με
άλλα λόγια, ας προστατεύσουμε τους νέους χωρίς να εμποδίσουμε τους ενήλικους καπνιστές που έχουν ήδη
στραφεί ή που σκέφτονται να στραφούν σε λιγότερο βλαβερές εναλλακτικές.
Το άτμισμα δεν είναι το ίδιο με το κάπνισμα.
Η Greek Vapers Alliance εκφράζει την έντονη αντίθεσή της με τη νομική και επικοινωνιακή εξομοίωση του
ηλεκτρονικού τσιγάρου και άλλων εναλλακτικών προϊόντων νικοτίνης με το κάπνισμα – όπως επιχειρείται
στο Άρθρο 3 του σχεδίου νόμου (τροποποίηση παρ.2, άρθρου 1 του ν.3730/2008). Η διάταξη αυτή υπονοεί
λανθασμένα ότι όλα τα προϊόντα που περιέχουν νικοτίνη είναι το ίδιο επικίνδυνα, κάτι που δεν ανταποκρίνεται
στην επιστημονική πραγματικότητα. Τα τελευταία 15+ χρόνια πληθώρα μελετών έχουν δείξει ότι τα προϊόντα
χωρίς καύση διαφέρουν δραματικά ως προς τις βλαβερές επιτπώσεις σε σχέση με το τσιγάρο. Ενδεικτικά:
• Το άτμισμα είναι έως και 95% λιγότερο βλαβερό από το κάπνισμα. Σύμφωνα με ανεξάρτητες
αξιολογήσεις δημόσιων φορέων υγείας στο Ηνωμένο Βασίλειο (Public Health England – PHE, Royal College
of Physicians – RCP κ.α.), το ηλεκτρονικό τσιγάρο ενέχει ένα μικρό κλάσμα του κινδύνου του συμβατικού
τσιγάρου. Αυτή η θέση υιοθετείται πλέον από πλήθος οργανισμών δημόσιας υγείας διεθνώς, όπως
επιστημονικών φορέων στις ΗΠΑ (National Academies of Sciences, Engineering and Medicine). Ενώ κανένα
εναλλακτικό προϊόν δεν είναι απολύτως ασφαλές, η διαφορά στην τάξη μεγέθους του κινδύνου σε
σύγκριση με το κάπνισμα είναι τεκμηριωμένη και σημαντική.
• Τα προϊόντα νικοτίνης χωρίς καύση (π.χ. ηλεκτρονικά τσιγάρα, θερμαινόμενος καπνός, snus,
σακουλάκια νικοτίνης) δεν παράγουν πίσσα, μονοξείδιο του άνθρακα ή τις χιλιάδες τοξικές ουσίες της
καύσης. Ο ατμός του ηλεκτρονικού τσιγάρου περιέχει μερικές από τις ουσίες του καπνού, αλλά σε πολύ
χαμηλότερα επίπεδα. Για παράδειγμα, ο ατμός του ηλεκτρονικού τσιγάρου δεν περιέχει πίσσα ούτε
μονοξείδιο του άνθρακα, δύο από τα πιο βλαβερά συστατικά του καπνού. Η δραστική μείωση των τοξικώνσυστατικών συνεπάγεται και δραματικά μειωμένη τοξικότητα στον οργανισμό.
• Η ίδια η νικοτίνη δεν είναι η αιτία των νόσων του καπνίσματος. Είναι σημαντικό να αποσαφηνιστεί μια
συχνή παρεξήγηση: η νικοτίνη προκαλεί εθισμό, αλλά δεν είναι καρκινογόνος ουσία ούτε η κύρια αιτία
καρδιαγγειακών ή αναπνευστικών παθήσεων από το κάπνισμα. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το
Yorkshire Cancer Research, «η νικοτίνη δεν είναι η αιτία θανάτου από το κάπνισμα… το πρόβλημα είναι οι
χιλιάδες άλλες χημικές ουσίες στον καπνό». Οι σοβαρές ασθένειες προέρχονται κυρίως από τις τοξικές
ουσίες που εκλύονται κατά την καύση του τσιγάρου που δεν υπάρχουν ή είναι ελάχιστα στα εναλλακτικά
προϊόντα όπως το άτμισμα. Έρευνες μάλιστα δείχνουν ότι η ευρέως διαδεδομένη λανθασμένη πεποίθηση
πως η νικοτίνη ευθύνεται για τον καρκίνο έχει αρνητικές συνέπειες: όσοι το πιστεύουν έχουν μικρότερη
πιθανότητα να διακόψουν το κάπνισμα με επιτυχία και διστάζουν να χρησιμοποιήσουν μέσα όπως τα
υποκατάστατα νικοτίνης ή το άτμισμα.
Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, καθίσταται σαφές ότι δεν είναι ούτε λογικό ούτε επιστημονικά
τεκμηριωμένο να αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο το κάπνισμα και το άτμισμα (ή γενικά τα προϊόντα
χωρίς καύση). Όταν δύο κατηγορίες προϊόντων παρουσιάζουν διαφορετικό επίπεδο κινδύνου, οφείλουμε να
τις ρυθμίζουμε διακριτά. Η επιβολή των ίδιων ακριβώς απαγορεύσεων και περιορισμών στο ηλεκτρονικό
τσιγάρο όπως και στο παραδοσιακό τσιγάρο δημιουργεί την απατηλή εντύπωση ότι είναι εξίσου επικίνδυνα –
αποθαρρύνοντας έτσι τους καπνιστές από το να κάνουν τη μετάβαση σε μια λιγότερο βλαβερή επιλογή.
Πρόκειται για σοβαρή σύγχυση που υπονομεύει τη δημόσια υγεία: όταν ο καταναλωτής ακούει την Πολιτεία
να εξομοιώνει το άτμισμα με το κάπνισμα, εύλογα σκέφτεται «αφού είναι το ίδιο, γιατί να αλλάξω;». Πράγματι,
χώρες όπου καλλιεργήθηκε η αντίληψη ότι το άτμισμα είναι το ίδιο βλαβερό με το τσιγάρο είδαν πολλούς
καπνιστές να μην επιχειρούν καν να το δοκιμάσουν ως μέθοδο διακοπής. Αυτή η παραπληροφόρηση στοιχίζει
ζωές, καθώς κρατάει τους ανθρώπους κολλημένους στο τσιγάρο. Όπως σωστά συνοψίζει το βρετανικό
Υπουργείο Υγείας: «τα ηλεκτρονικά και τα συμβατικά τσιγάρα δεν είναι ίδια και δεν πρέπει να
αντιμετωπίζονται ως τέτοια… Οι καπνιστές πρέπει να γνωρίζουν ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα φέρουν μόνο ένα
μικρό κλάσμα του κινδύνου του καπνίσματος»
Διεθνή παραδείγματα
Οι χώρες που πέτυχαν την μεγαλύτερη μείωση στα ποσοστά καπνίσματος είναι εκείνες που δεν εξομοίωσαν
το άτμισμα με το κάπνισμα, αλλά αντιθέτως υιοθέτησαν πολιτικές αναλογικές προς τον κίνδυνο κάθε
προϊόντος. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν:
• Σουηδία: Έχει πλέον το χαμηλότερο ποσοστό καπνιστών στην Ευρώπη (περίπου 5%) και τη χαμηλότερη
θνησιμότητα από καρκίνο του πνεύμονα και άλλες νόσους που σχετίζονται με το κάπνισμα. Το «σουηδικό
μοντέλο» βασίστηκε στη διάθεση λιγότερο βλαβερών εναλλακτικών, όπως το snus, τα σακουλάκια
νικοτίνης, αλλά και τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, ως υποκατάστατα των τσιγάρων. Με ανοιχτή στάση προς
αυτά τα προϊόντα, η Σουηδία έδωσε στους καπνιστές εργαλεία να μειώσουν τη βλάβη – και πράγματι
βρέθηκε δεκαετίες μπροστά από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στην καταπολέμηση του καπνίσματος.
Σημειώνεται ότι το snus εξακολουθεί να απαγορεύεται στην υπόλοιπη ΕΕ, παρότι τα επιδημιολογικά
δεδομένα δείχνουν ότι η χρήση του σε σύγκριση με τα τσιγάρα συνδέεται με δραματικά χαμηλότερα
ποσοστά ασθενειών.
• Ηνωμένο Βασίλειο: Εφάρμοσε μια πρωτοποριακή στρατηγική ενθάρρυνσης των καπνιστών να μεταβούν
στο άτμισμα. Η Βρετανία από το 2015 και μετά, αναγνώρισε με σαφήνεια τη διαφορά στον κίνδυνο:
επέβαλε αυστηρούς κανόνες πώλησης και ποιότητας (απαγόρευση πώλησης σε ανηλίκους, όρια νικοτίνης,
έγκριση συστατικών κ.λπ.), χωρίς όμως να δαιμονοποιήσει το ηλεκτρονικό τσιγάρο. Αντιθέτως, οι
υγειονομικές αρχές (NHS, Public Health England) ενσωμάτωσαν το άτμισμα στα προγράμματα διακοπής
καπνίσματος – με ενημερωτικές εκστρατείες, συμβουλευτική προς τους καπνιστές, ακόμα και λειτουργία
vape shops σε νοσοκομεία. Το αποτέλεσμα; Το κάπνισμα στην Αγγλία έπεσε σε ιστορικό χαμηλό 14,9% το
2018 (έναντι ~20-25% μια δεκαετία πριν), και εκτιμάται ότι δεκάδες χιλιάδες επιπλέον καπνιστές
κατάφεραν να κόψουν το τσιγάρο με τη βοήθεια των ηλεκτρονικών τσιγάρων κάθε χρόνο. Σήμερα, πάνω
από τους μισούς ατμιστές στο ΗΒ είναι πρώην καπνιστές που έχουν ήδη κόψει εντελώς το κάπνισμα.• Νέα Ζηλανδία: Υιοθέτησε επισήμως πολιτική “Vape to quit” στο πλαίσιο του εθνικού σχεδίου Smokefree
2025. Το Υπουργείο Υγείας της ΝΖ δηλώνει ξεκάθαρα ότι «το άτμισμα είναι κατά πολύ λιγότερο βλαβερό
από το κάπνισμα και μπορεί να βοηθήσει ορισμένους να κόψουν το τσιγάρο». Η χώρα νομιμοποίησε και
ρύθμισε τα προϊόντα ατμίσματος ενημερώνοντας το κοινό για την αναλογικά μειωμένη βλάβη τους.
Στοιχεία εθνικών ερευνών για την υγεία έδειξαν ότι καθώς η χρήση του ατμίσματος αυξήθηκε, το ποσοστό
καπνίσματος μειώθηκε στο χαμηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί – επιβεβαιώνοντας ότι τα δύο
φαινόμενα συνδέονται αντιστρόφως ανάλογα. Η Νέα Ζηλανδία βρίσκεται πλέον πολύ κοντά στο να πετύχει
το στόχο <5% καπνιστών, αξιοποιώντας όλα τα εργαλεία: πρόληψη για τους νέους, στήριξη των καπνιστών
για μετάβαση σε ασφαλέστερες εναλλακτικές και αυστηρό έλεγχο της αγοράς.
Ρυθμίσεις του νομοσχεδίου που χρειάζονται διόρθωση
Παρά τα θετικά στοιχεία, ορισμένες διατάξεις του νομοσχεδίου – όπως διατυπώνονται – εγείρουν σοβαρές
ανησυχίες. Προτείνουμε βελτιώσεις στα ακόλουθα σημεία:
1. Ασάφεια στο Άρθρο 16, παρ.3(ε) για τα συστατικά των υγρών αναπλήρωσης: Η νέα προσθήκη που
προβλέπεται για τα υγρά ατμίσματος μπορεί να οδηγήσει σε απαγόρευση ορισμένων “συστατικών” χωρίς όμως
να διευκρινίζει ποιες ουσίες αφορά. Η ασαφής αυτή διατύπωση δημιουργεί σοβαρή ανασφάλεια. Αν δεν
υπάρξει συγκεκριμένη εξειδίκευση που να κατονομάζει ουσίες βάσει επιστημονικών στοιχείων ελλοχεύει ο
κίνδυνος να αφαιρεθούν από την αγορά βασικά και ασφαλή συστατικά των υγρών αναπλήρωσης – και άρα
ορισμένες κατηγορίες αρωμάτων – χωρίς τεκμηρίωση. Τα υγρά αναπλήρωσης των ηλεκτρονικών τσιγάρων
αποτελούνται συνήθως από γλυκερίνη, προπυλενογλυκόλη, νερό, νικοτίνη και αρωματικές ύλες τροφίμων. Εάν
μια γενική απαγόρευση “συστατικών” εφαρμοστεί αδιάκριτα, θα μπορούσε να συμπαρασύρει ακόμα και
εντελώς ακίνδυνες ύλες (π.χ. συγκεκριμένες αρωματικές ουσίες που χρησιμοποιούνται επί χρόνια σε τρόφιμα
και εισπνεόμενα προϊόντα χωρίς πρόβλημα).
2. Διασφάλιση νόμιμης διάθεσης πρώτων υλών για την παρασκευή υγρών. Χιλιάδες ενήλικοι ατμιστές στην
Ελλάδα επιλέγουν να παρασκευάζουν μόνοι τους τα υγρά αναπλήρωσης, αγοράζοντας νόμιμα αρώματα
τροφίμων και νικοτινούχο υγρό από εξειδικευμένα καταστήματα. Αυτή η πρακτική είναι απολύτως νόμιμη
σήμερα και επιτρέπει σε πολλούς μια οικονομικά προσιτή και εξατομικευμένη λύση μακριά από το τσιγάρο.
Εκφράζουμε την ανησυχία ότι ορισμένες διατάξεις του νομοσχεδίου ή τυχόν μελλοντικές υπουργικές
αποφάσεις θα μπορούσαν να περιορίσουν ή να απαγορεύσουν τη διάθεση αυτών των πρώτων υλών στην
εγχώρια αγορά. Μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν βαθιά προβληματική: οι ατμιστές δεν θα σταματήσουν την
προσπάθειά τους να μείνουν μακριά από το τσιγάρο – απλώς θα στραφούν στην αγορά των συγκεκριμένων
υλικών από το διαδίκτυο (από άλλες ευρωπαϊκές χώρες ή τρίτες χώρες) ή στη χειρότερη περίπτωση στο
παράνομο εμπόριο, με προϊόντα αμφίβολης ποιότητας. Αυτό θα είχε ως συνέπεια να χαθεί ο έλεγχος της
ποιότητας και να τεθεί σε κίνδυνο η υγεία των καταναλωτών. Επιπλέον, οικονομικά θα μεταφραζόταν σε
διαρροή φορολογικών εσόδων προς το εξωτερικό και άνθιση ενός λαθρεμπορίου χωρίς καμία εποπτεία.
Έρευνες επιβεβαιώνουν ότι όταν οι χρήστες χάνουν την πρόσβαση σε νόμιμες μειωμένου κινδύνου
εναλλακτικές, ένα μέρος επιστρέφει στο κάπνισμα ή καταφεύγει σε μη ελεγχόμενες πηγές νικοτίνης. Για το
λόγο αυτό, ζητούμε να διασφαλιστεί ρητά στο νόμο η συνέχεια της νόμιμης προμήθειας των πρώτων υλών για
υγρά αναπλήρωσης (με όλες τις απαραίτητες προδιαγραφές ασφάλειας που ήδη υπάρχουν).
3. Μηδενικά υγρά αναπλήρωσης (χωρίς νικοτίνη): Τα υγρά ατμίσματος χωρίς νικοτίνη αποτελούν ξεχωριστή
κατηγορία προϊόντων, με σημαντικό ρόλο στη στρατηγική διακοπής καπνίσματος. Επισημαίνουμε ότι τα
προϊόντα αυτά δεν περιέχουν καμία εθιστική ή φαρμακολογικά δραστική ουσία – δεν προκαλούν σωματική
εξάρτηση. Για χιλιάδες πρώην καπνιστές, τα μηδενικά υγρά είναι το τελικό στάδιο απεξάρτησης από τη
νικοτίνη. Συνήθως, η μετάβαση από το κάπνισμα στο άτμισμα ξεκινά με υγρά υψηλής νικοτίνης και σταδιακά
ο χρήστης μειώνει τη δόση, μέχρι που φτάνει στο μηδέν – διατηρώντας πια μόνο την
ψυχολογική/συμπεριφορική συνήθεια, χωρίς την εθιστική ουσία. Το να καταφέρει κάποιος να ατμίζει χωρίς
νικοτίνη είναι επιτυχία και θετική εξέλιξη, όχι πρόβλημα. Ως εκ τούτου, διαφωνούμε με ρυθμίσεις που
εξομοιώνουν τα μηδενικά υγρά με τα νικοτινούχα ή που επιβάλλουν περιορισμούς δυσανάλογους προς το
εξαιρετικά μικρό ρίσκο αυτών των προϊόντων. Συγκεκριμένα, προτείνουμε:
• Να αναθεωρηθούν οι προειδοποιητικές ενδείξεις υγείας στα μηδενικά υγρά. Το ισχύον σχέδιο
προβλέπει ετικέτες όπως «Βλαπτικό για την υγεία» ακόμα και σε προϊόντα χωρίς καμία γνωστήβλαπτική ουσία. Αυτό δεν ανταποκρίνεται στην επιστημονική πραγματικότητα – μέχρι σήμερα δεν
υπάρχουν μελέτες που να τεκμηριώνουν άμεση ή έμμεση βλάβη από χρήση υγρών χωρίς νικοτίνη.
Αντιθέτως, η χρήση τους συνδέεται με μείωση του κινδύνου (εφόσον ο χρήστης έχει απαλλαγεί από το
κάπνισμα), όχι με αύξηση. Η αδιάκριτη ετικετοποίηση με γενικές προειδοποιήσεις υπονοεί
ανύπαρκτους κινδύνους και παραπληροφορεί τον καταναλωτή. Προτείνουμε η σήμανση να
τροποποιηθεί ώστε να ενημερώνει ουδέτερα ότι το προϊόν δεν περιέχει νικοτίνη, αντί να φέρει
επιγραφή «βλαπτικό» χωρίς τεκμηρίωση.
• Να αρθεί το όριο συσκευασίας των 10 ml στα μηδενικά υγρά αναπλήρωσης. Το σκεπτικό για το όριο
των 10 ml στα φιαλίδια υγρών με νικοτίνη ήταν η αποτροπή ατυχημάτων (π.χ. κατάποση μεγάλων
ποσοτήτων νικοτινούχου υγρού από παιδιά). Στα υγρά που δεν περιέχουν νικοτίνη δεν υφίσταται
τέτοιος κίνδυνος – επομένως το να επιμένουμε σε περιορισμό μεγέθους συσκευασίας δεν έχει
απολύτως κανένα νόημα. Αντίθετα, επιβαρύνει περιττά το περιβάλλον (περισσότερες πλαστικές
συσκευασίες) και το κόστος του καταναλωτή, χωρίς λόγο.
• Να αποφευχθεί η υπερρύθμιση που θα διώξει αυτά τα προϊόντα από την νόμιμη αγορά.
Υπενθυμίζουμε ότι αν οι ενήλικοι ατμιστές δεν μπορούν να βρουν νόμιμα τα μηδενικά υγρά, είτε θα
στραφούν σε ανεξέλεγκτες πηγές (online ή παραεμπόριο) είτε – χειρότερα – κάποιοι θα επιστρέψουν
σε υγρά με νικοτίνη ή και στο ίδιο το κάπνισμα. Δηλαδή, η υπερβολική ρύθμιση θα φέρει το αντίθετο
από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, αυξάνοντας τον κίνδυνο αντί να τον μειώνει.
4. Νέα προϊόντα καπνού και νικοτίνης (π.χ. σακουλάκια νικοτίνης): Εκτός από τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και τα
προϊόντα θέρμανσης καπνού, αρχίζουν να εμφανίζονται και στην ελληνική αγορά νεότερες εναλλακτικές όπως
τα σακουλάκια νικοτίνης – nicotine pouches. Το σχέδιο νόμου ορθώς αναφέρει ότι και αυτά απαγορεύεται να
πωλούνται σε ανηλίκους. Ωστόσο, δεν παρέχει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο νόμιμης κυκλοφορίας τους.
Θεωρούμε ότι τα προϊόντα αυτά δεν πρέπει να μείνουν αρρύθμιστα, αλλά ούτε να αντιμετωπιστούν με τα ίδια
ακριβώς μέτρα όπως το κάπνισμα, διότι πρόκειται για μη καπνιζόμενα προϊόντα με σαφώς μειωμένο κίνδυνο.
Η ρύθμιση πρέπει να έχει διττό στόχο: (α) να αποτρέψει κάθε πιθανότητα αγοράς από τους ανηλίκους και (β)
να διασφαλίσει ότι οι ενήλικοι καπνιστές θα ενημερώνονται με σαφήνεια για το πολύ χαμηλότερο ρίσκο αυτών
των προϊόντων σε σχέση με το κάπνισμα. Τα σακουλάκια νικοτίνης και οι άλλες καινοτόμες τεχνολογίες
μπορούν να αποτελέσουν σημαντικά “όπλα” στη φαρέτρα της μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα – αρκεί
να ρυθμιστούν σωστά.
Ενώ λοιπόν το νομοσχέδιο τα αναφέρει, λείπουν οι λεπτομέρειες που θα ορίσουν υπεύθυνα την κυκλοφορία
τους. Ζητούμε να συμπληρωθεί συγκεκριμένο πλαίσιο που θα ρυθμίζει τα εξής κρίσιμα σημεία:
• Μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό νικοτίνης ανά μερίδα προϊόντος, ώστε να αποτρέπεται η υπερβολική
δόση, όπως συμβαίνει και στα ηλεκτρονικά τσιγάρα.
• Υποχρεωτική δήλωση και διαφάνεια ως προς τα συστατικά τους (όπως ισχύει και στα υγρά των
ηλεκτρονικών τσιγάρων), για να γνωρίζει ο καταναλωτής τί περιέχει κάθε προϊόν.
• Προδιαγραφές συσκευασίας που να ενημερώνουν τους καπνιστές και να αποθαρρύνουν την
πρόσβαση ανηλίκων: π.χ. σαφή προειδοποίηση «Περιέχει νικοτίνη – Απαγορεύεται σε ανηλίκους»,
child-proof καπάκια κ.ο.κ.
• Επιτρεπόμενη επικοινωνία μειωμένου κινδύνου προς τους ενήλικους χρήστες: Προτείνουμε η
νομοθεσία να επιτρέπει (ή έστω να μην απαγορεύει) να ενημερώνουν το κοινό ότι τα προϊόντα αυτά,
αν και όχι ακίνδυνα, είναι σημαντικά λιγότερο βλαβερά από το κάπνισμα. Για παράδειγμα, αξίζει να
σημειωθεί ότι η χρήση παρόμοιων προϊόντων στη Σουηδία συνδέεται με πολύ χαμηλότερα ποσοστά
ασθενειών που συνδέονται με το κάπνισμα.
Τονίζουμε πως ούτε το άτμισμα ούτε τα άλλα εναλλακτικά προϊόντα είναι εντελώς ακίνδυνα. Περιέχουν
νικοτίνη (που δημιουργεί εξάρτηση) και ενδέχεται να έχουν κάποιους κινδύνους χρήσης – όμως αυτοί οι
κίνδυνοι είναι πολλαπλάσια μικρότεροι σε σχέση με το κάπνισμα. Είναι καθήκον της πολιτείας να αναγνωρίσει
αυτή τη διαφορά και να εντάξει αυτά τα προϊόντα ως μέρος της λύσης του προβλήματος του καπνίσματος, αντίνα τα αντιμετωπίζει ως μέρος του προβλήματος.
Συμπέρασμα
Το υπό διαμόρφωση νομοσχέδιο έχει τη δύναμη είτε να ενισχύσει την ήδη επιτυχημένη ελληνική στρατηγική
μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα, είτε – άθελά του – να την εκτροχιάσει. Η Ελλάδα από το 2019 και μετά
έχει κάνει αξιόλογα βήματα μην δαινομοποιώντας τη φιλοσοφία της μείωσης βλάβης παράλληλα με τα
κλασικά μέτρα αντικαπνιστικής πολιτικής. Το αποτέλεσμα ήταν μια σημαντική πτώση στο ποσοστό
καπνίσματος (Eurobarometer 2024), που μεταφράζεται σε χιλιάδες λιγότερους πρόωρους θανάτους τα
επόμενα χρόνια. Το ζητούμενο σήμερα δεν είναι να αλλάξουμε κατεύθυνση, αλλά να εμβαθύνουμε σε αυτήν.
Να προστατεύσουμε αποτελεσματικά τα παιδιά και ταυτόχρονα να μη στερήσουμε δικαιώματα από τους
ενήλικες. Να αντιμετωπίσουμε στοχευμένα τα προβλήματα, όχι με οριζόντιες απαγορεύσεις που θα φέρουν
παρενέργειες. Να εμπιστευτούμε την επιστήμη και την εμπειρία άλλων χωρών που πέτυχαν.
Η Greek Vapers Alliance είναι παρούσα σε αυτή τη διαδικασία με πνεύμα συνεργασίας. Ελπίζουμε ότι οι
παρατηρήσεις μας θα ληφθούν υπόψη και δηλώνουμε την πρόθεσή μας να συμβάλουμε με κάθε τρόπο – με
τεκμηριωμένα στοιχεία, προτάσεις και διάθεση διαλόγου – ώστε ο τελικός νόμος να μεγιστοποιήσει το όφελος
για τη δημόσια υγεία στην Ελλάδα. Προστατεύοντας τους νέους, ναι, αλλά και δίνοντας μια πραγματική
“διέξοδο κινδύνου” στους καπνιστές που παλεύουν να κόψουν το τσιγάρο. Αυτό πιστεύουμε ότι είναι το
σύγχρονο, ισορροπημένο μήνυμα που πρέπει να στείλει η πολιτεία. Είμαστε στη διάθεση των αρμοδίων αρχών
για περαιτέρω πληροφορίες ή διευκρινίσεις.
Με σεβασμό,
Το Δ.Σ. της Greek Vapers Alliance
Πηγές και ενδεικτική βιβλιογραφία:
• Public Health England Gov.UK – E-cigarettes: an evidence update (2015): “the current best estimate is that e-cigarettes are around 95%
less harmful than smoking”
• Public Health England Gov. UK- E-cigarettes around 95% less harmful than tobacco estimates landmark review –
https://www.gov.uk/government/news/e-cigarettes-around-95-less-harmful-than-tobacco-estimates-landmark-review
• UK Health Security Agency – Clearing up some myths around e-cigarettes (2018) https://ukhsa.blog.gov.uk/2018/02/20/clearing-up-some-
myths-around-e-cigarettes/
• Royal College of General Practitioners: E-cigarettes and non-combustible inhaled tobacco products (2017)
https://www.rcgp.org.uk/representing-you/policy-areas/e-cigarettes
• Royal College of Physicians (UK) – Nicotine without smoke (2016): “the hazard to health arising from long-term vapour inhalation from e-
cigarettes is unlikely to exceed 5% of the harm from smoking tobacco”. https://www.rcp.ac.uk/media/xcfal4ed/nicotine-without-
smoke_0.pdf
• UK Office for Health Improvement & Disparities – Clearing up some myths on e-cigarettes (2018)
https://ukhsa.blog.gov.uk/2018/02/20/clearing-up-some-myths-around-e-cigarettes/
• Cochrane Library – Systematic Review of Electronic cigarettes for smoking cessation – Can electronic cigarettes help people stop smoking,
and do they have any unwanted effects when used for this purpose? (2025) https://www.cochrane.org/CD010216/CENTRALED_can-
electronic-cigarettes-help-people-stop-smoking-and-do-they-have-any-unwanted-effects-when-used
• Yorkshire Cancer Research – The Truth About Vaping (2021) https://www.yorkshirecancerresearch.org.uk/insights/the-truth-about-vaping
• Consumer Choice Center – The Truth About Nicotine (2021) https://consumerchoicecenter.org/vaping-is-not-the-gateway-to-smoking-4-
key-facts/
• Bussineswire – Sweden Achieves the Lowest Smoking Rate in Europe and is on Track to Become Officially Smoke-Free – The EU Must Take
Note (2022) https://www.businesswire.com/news/home/20221205005671/en/Sweden-Achieves-the-Lowest-Smoking-Rate-in-Europe-
and-is-on-Track-to-Become-Officially-Smoke-Free—The-EU-Must-Take-Note
• ASH New Zealand – Vaping and Tobacco Harm Reduction (2021) https://www.ash.org.nz/vaping-and-harm-reduction
• Consumer Choice Center – Vaping and the Gateway Myth: 4 Facts (2021) https://consumerchoicecenter.org/vaping-is-not-the-gateway-
to-smoking-4-key-facts/
Δημόσια Διαβούλευση – Νομοσχέδιο για την Προστασία των Νέων και τη Δημόσια Υγεία
Η Greek Vapers Alliance (Ελληνική Συμμαχία Ατμιστών) είναι η επίσημη ένωση των Ελλήνων ατμιστών.
Εκπροσωπούμε χιλιάδες πρώην καπνιστές που βρήκαν στο ηλεκτρονικό τσιγάρο μια πολύ λιγότερο βλαβερή
εναλλακτική για να απεξαρτηθούν από το κάπνισμα. Μέσα από έρευνα, υπεύθυνη πληροφόρηση και
συνεργασία με την επιστημονική κοινότητα, αγωνιζόμαστε για πολιτικές δημόσιας υγείας που βασίζονται
στην επιστήμη, σέβονται την ελευθερία επιλογής και αξιοποιούν την τεκμηρίωση. Η αποστολή μας είναι
τριπλή: (1) να ενισχύσουμε την πρόσβαση των ενήλικων καπνιστών σε ασφαλέστερες επιλογές, (2) να
καταπολεμήσουμε την παραπληροφόρηση που οδηγεί σε λανθασμένες αποφάσεις με κόστος για την υγεία,
και (3) να προωθήσουμε υπεύθυνες ρυθμίσεις με βάση την αρχή της αναλογικότητας, αντί για τιμωρητικές
απαγορεύσεις. Πιστεύουμε σε μια πολιτική υγείας που εδράζεται στην επιστήμη, την πλήρη ενημέρωση και
την αναλογικότητα – όχι στην αδιακρίτως αυστηρή αντιμετώπιση όλων των προϊόντων με τον ίδιο τρόπο.
Στο πνεύμα αυτό, χαιρετίζουμε πολλές από τις προβλέψεις του νομοσχεδίου που τέθηκε σε διαβούλευση και
ειδικά εκείνες που στοχεύουν στην προστασία των νέων. Ταυτόχρονα, επισημαίνουμε σημεία που χρειάζονται
βελτίωση ώστε ο νόμος να ευθυγραμμιστεί με τις αρχές της μείωσης της βλάβης και να μη θέσει εμπόδια στους
ενήλικες καπνιστές που προσπαθούν να κόψουν το τσιγάρο.
Προστασία των ανηλίκων
Χαιρετίζουμε το γεγονός ότι το σχέδιο νόμου θέτει ως απόλυτη προτεραιότητα την προστασία των ανηλίκων
από την πρόσβαση σε αλκοόλ, τον καπνό και τα προϊόντα νικοτίνης. Συμφωνούμε απολύτως ότι η πώληση
αλκοόλ, καπνού και κάθε προϊόντος νικοτίνης σε ανηλίκους πρέπει να απαγορεύεται ρητά, με αυστηρή
επιτήρηση και σύγχρονα μέσα επαλήθευσης ηλικίας. Υποστηρίζουμε μέτρα όπως η ηλεκτρονική ταυτοποίηση
ηλικίας στις διαδικτυακές πωλήσεις, ο έλεγχος στα φυσικά σημεία διάθεσης και η επιβολή υψηλών
προστίμων σε παραβάτες. Αυτές οι στοχευμένες παρεμβάσεις θα στείλουν ξεκάθαρο μήνυμα ότι η νόμιμη
αγορά δεν είναι προσβάσιμη σε ανηλίκους. Ταυτόχρονα, είναι κρίσιμο τα μέτρα να σχεδιαστούν έτσι ώστε να
μην στερούν από τους ενήλικες καπνιστές εργαλεία ζωτικής σημασίας για τη διακοπή του καπνίσματος. Με
άλλα λόγια, ας προστατεύσουμε τους νέους χωρίς να εμποδίσουμε τους ενήλικους καπνιστές που έχουν ήδη
στραφεί ή που σκέφτονται να στραφούν σε λιγότερο βλαβερές εναλλακτικές.
Το άτμισμα δεν είναι το ίδιο με το κάπνισμα.
Η Greek Vapers Alliance εκφράζει την έντονη αντίθεσή της με τη νομική και επικοινωνιακή εξομοίωση του
ηλεκτρονικού τσιγάρου και άλλων εναλλακτικών προϊόντων νικοτίνης με το κάπνισμα – όπως επιχειρείται
στο Άρθρο 3 του σχεδίου νόμου (τροποποίηση παρ.2, άρθρου 1 του ν.3730/2008). Η διάταξη αυτή υπονοεί
λανθασμένα ότι όλα τα προϊόντα που περιέχουν νικοτίνη είναι το ίδιο επικίνδυνα, κάτι που δεν ανταποκρίνεται
στην επιστημονική πραγματικότητα. Τα τελευταία 15+ χρόνια πληθώρα μελετών έχουν δείξει ότι τα προϊόντα
χωρίς καύση διαφέρουν δραματικά ως προς τις βλαβερές επιτπώσεις σε σχέση με το τσιγάρο. Ενδεικτικά:
• Το άτμισμα είναι έως και 95% λιγότερο βλαβερό από το κάπνισμα. Σύμφωνα με ανεξάρτητες
αξιολογήσεις δημόσιων φορέων υγείας στο Ηνωμένο Βασίλειο (Public Health England – PHE, Royal College
of Physicians – RCP κ.α.), το ηλεκτρονικό τσιγάρο ενέχει ένα μικρό κλάσμα του κινδύνου του συμβατικού
τσιγάρου. Αυτή η θέση υιοθετείται πλέον από πλήθος οργανισμών δημόσιας υγείας διεθνώς, όπως
επιστημονικών φορέων στις ΗΠΑ (National Academies of Sciences, Engineering and Medicine). Ενώ κανένα
εναλλακτικό προϊόν δεν είναι απολύτως ασφαλές, η διαφορά στην τάξη μεγέθους του κινδύνου σε
σύγκριση με το κάπνισμα είναι τεκμηριωμένη και σημαντική.
• Τα προϊόντα νικοτίνης χωρίς καύση (π.χ. ηλεκτρονικά τσιγάρα, θερμαινόμενος καπνός, snus,
σακουλάκια νικοτίνης) δεν παράγουν πίσσα, μονοξείδιο του άνθρακα ή τις χιλιάδες τοξικές ουσίες της
καύσης. Ο ατμός του ηλεκτρονικού τσιγάρου περιέχει μερικές από τις ουσίες του καπνού, αλλά σε πολύ
χαμηλότερα επίπεδα. Για παράδειγμα, ο ατμός του ηλεκτρονικού τσιγάρου δεν περιέχει πίσσα ούτε
μονοξείδιο του άνθρακα, δύο από τα πιο βλαβερά συστατικά του καπνού. Η δραστική μείωση των τοξικώνσυστατικών συνεπάγεται και δραματικά μειωμένη τοξικότητα στον οργανισμό.
• Η ίδια η νικοτίνη δεν είναι η αιτία των νόσων του καπνίσματος. Είναι σημαντικό να αποσαφηνιστεί μια
συχνή παρεξήγηση: η νικοτίνη προκαλεί εθισμό, αλλά δεν είναι καρκινογόνος ουσία ούτε η κύρια αιτία
καρδιαγγειακών ή αναπνευστικών παθήσεων από το κάπνισμα. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το
Yorkshire Cancer Research, «η νικοτίνη δεν είναι η αιτία θανάτου από το κάπνισμα… το πρόβλημα είναι οι
χιλιάδες άλλες χημικές ουσίες στον καπνό». Οι σοβαρές ασθένειες προέρχονται κυρίως από τις τοξικές
ουσίες που εκλύονται κατά την καύση του τσιγάρου που δεν υπάρχουν ή είναι ελάχιστα στα εναλλακτικά
προϊόντα όπως το άτμισμα. Έρευνες μάλιστα δείχνουν ότι η ευρέως διαδεδομένη λανθασμένη πεποίθηση
πως η νικοτίνη ευθύνεται για τον καρκίνο έχει αρνητικές συνέπειες: όσοι το πιστεύουν έχουν μικρότερη
πιθανότητα να διακόψουν το κάπνισμα με επιτυχία και διστάζουν να χρησιμοποιήσουν μέσα όπως τα
υποκατάστατα νικοτίνης ή το άτμισμα.
Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, καθίσταται σαφές ότι δεν είναι ούτε λογικό ούτε επιστημονικά
τεκμηριωμένο να αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο το κάπνισμα και το άτμισμα (ή γενικά τα προϊόντα
χωρίς καύση). Όταν δύο κατηγορίες προϊόντων παρουσιάζουν διαφορετικό επίπεδο κινδύνου, οφείλουμε να
τις ρυθμίζουμε διακριτά. Η επιβολή των ίδιων ακριβώς απαγορεύσεων και περιορισμών στο ηλεκτρονικό
τσιγάρο όπως και στο παραδοσιακό τσιγάρο δημιουργεί την απατηλή εντύπωση ότι είναι εξίσου επικίνδυνα –
αποθαρρύνοντας έτσι τους καπνιστές από το να κάνουν τη μετάβαση σε μια λιγότερο βλαβερή επιλογή.
Πρόκειται για σοβαρή σύγχυση που υπονομεύει τη δημόσια υγεία: όταν ο καταναλωτής ακούει την Πολιτεία
να εξομοιώνει το άτμισμα με το κάπνισμα, εύλογα σκέφτεται «αφού είναι το ίδιο, γιατί να αλλάξω;». Πράγματι,
χώρες όπου καλλιεργήθηκε η αντίληψη ότι το άτμισμα είναι το ίδιο βλαβερό με το τσιγάρο είδαν πολλούς
καπνιστές να μην επιχειρούν καν να το δοκιμάσουν ως μέθοδο διακοπής. Αυτή η παραπληροφόρηση στοιχίζει
ζωές, καθώς κρατάει τους ανθρώπους κολλημένους στο τσιγάρο. Όπως σωστά συνοψίζει το βρετανικό
Υπουργείο Υγείας: «τα ηλεκτρονικά και τα συμβατικά τσιγάρα δεν είναι ίδια και δεν πρέπει να
αντιμετωπίζονται ως τέτοια… Οι καπνιστές πρέπει να γνωρίζουν ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα φέρουν μόνο ένα
μικρό κλάσμα του κινδύνου του καπνίσματος»
Διεθνή παραδείγματα
Οι χώρες που πέτυχαν την μεγαλύτερη μείωση στα ποσοστά καπνίσματος είναι εκείνες που δεν εξομοίωσαν
το άτμισμα με το κάπνισμα, αλλά αντιθέτως υιοθέτησαν πολιτικές αναλογικές προς τον κίνδυνο κάθε
προϊόντος. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν:
• Σουηδία: Έχει πλέον το χαμηλότερο ποσοστό καπνιστών στην Ευρώπη (περίπου 5%) και τη χαμηλότερη
θνησιμότητα από καρκίνο του πνεύμονα και άλλες νόσους που σχετίζονται με το κάπνισμα. Το «σουηδικό
μοντέλο» βασίστηκε στη διάθεση λιγότερο βλαβερών εναλλακτικών, όπως το snus, τα σακουλάκια
νικοτίνης, αλλά και τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, ως υποκατάστατα των τσιγάρων. Με ανοιχτή στάση προς
αυτά τα προϊόντα, η Σουηδία έδωσε στους καπνιστές εργαλεία να μειώσουν τη βλάβη – και πράγματι
βρέθηκε δεκαετίες μπροστά από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στην καταπολέμηση του καπνίσματος.
Σημειώνεται ότι το snus εξακολουθεί να απαγορεύεται στην υπόλοιπη ΕΕ, παρότι τα επιδημιολογικά
δεδομένα δείχνουν ότι η χρήση του σε σύγκριση με τα τσιγάρα συνδέεται με δραματικά χαμηλότερα
ποσοστά ασθενειών.
• Ηνωμένο Βασίλειο: Εφάρμοσε μια πρωτοποριακή στρατηγική ενθάρρυνσης των καπνιστών να μεταβούν
στο άτμισμα. Η Βρετανία από το 2015 και μετά, αναγνώρισε με σαφήνεια τη διαφορά στον κίνδυνο:
επέβαλε αυστηρούς κανόνες πώλησης και ποιότητας (απαγόρευση πώλησης σε ανηλίκους, όρια νικοτίνης,
έγκριση συστατικών κ.λπ.), χωρίς όμως να δαιμονοποιήσει το ηλεκτρονικό τσιγάρο. Αντιθέτως, οι
υγειονομικές αρχές (NHS, Public Health England) ενσωμάτωσαν το άτμισμα στα προγράμματα διακοπής
καπνίσματος – με ενημερωτικές εκστρατείες, συμβουλευτική προς τους καπνιστές, ακόμα και λειτουργία
vape shops σε νοσοκομεία. Το αποτέλεσμα; Το κάπνισμα στην Αγγλία έπεσε σε ιστορικό χαμηλό 14,9% το
2018 (έναντι ~20-25% μια δεκαετία πριν), και εκτιμάται ότι δεκάδες χιλιάδες επιπλέον καπνιστές
κατάφεραν να κόψουν το τσιγάρο με τη βοήθεια των ηλεκτρονικών τσιγάρων κάθε χρόνο. Σήμερα, πάνω
από τους μισούς ατμιστές στο ΗΒ είναι πρώην καπνιστές που έχουν ήδη κόψει εντελώς το κάπνισμα.• Νέα Ζηλανδία: Υιοθέτησε επισήμως πολιτική “Vape to quit” στο πλαίσιο του εθνικού σχεδίου Smokefree
2025. Το Υπουργείο Υγείας της ΝΖ δηλώνει ξεκάθαρα ότι «το άτμισμα είναι κατά πολύ λιγότερο βλαβερό
από το κάπνισμα και μπορεί να βοηθήσει ορισμένους να κόψουν το τσιγάρο». Η χώρα νομιμοποίησε και
ρύθμισε τα προϊόντα ατμίσματος ενημερώνοντας το κοινό για την αναλογικά μειωμένη βλάβη τους.
Στοιχεία εθνικών ερευνών για την υγεία έδειξαν ότι καθώς η χρήση του ατμίσματος αυξήθηκε, το ποσοστό
καπνίσματος μειώθηκε στο χαμηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί – επιβεβαιώνοντας ότι τα δύο
φαινόμενα συνδέονται αντιστρόφως ανάλογα. Η Νέα Ζηλανδία βρίσκεται πλέον πολύ κοντά στο να πετύχει
το στόχο <5% καπνιστών, αξιοποιώντας όλα τα εργαλεία: πρόληψη για τους νέους, στήριξη των καπνιστών
για μετάβαση σε ασφαλέστερες εναλλακτικές και αυστηρό έλεγχο της αγοράς.
Ρυθμίσεις του νομοσχεδίου που χρειάζονται διόρθωση
Παρά τα θετικά στοιχεία, ορισμένες διατάξεις του νομοσχεδίου – όπως διατυπώνονται – εγείρουν σοβαρές
ανησυχίες. Προτείνουμε βελτιώσεις στα ακόλουθα σημεία:
1. Ασάφεια στο Άρθρο 16, παρ.3(ε) για τα συστατικά των υγρών αναπλήρωσης: Η νέα προσθήκη που
προβλέπεται για τα υγρά ατμίσματος μπορεί να οδηγήσει σε απαγόρευση ορισμένων “συστατικών” χωρίς όμως
να διευκρινίζει ποιες ουσίες αφορά. Η ασαφής αυτή διατύπωση δημιουργεί σοβαρή ανασφάλεια. Αν δεν
υπάρξει συγκεκριμένη εξειδίκευση που να κατονομάζει ουσίες βάσει επιστημονικών στοιχείων ελλοχεύει ο
κίνδυνος να αφαιρεθούν από την αγορά βασικά και ασφαλή συστατικά των υγρών αναπλήρωσης – και άρα
ορισμένες κατηγορίες αρωμάτων – χωρίς τεκμηρίωση. Τα υγρά αναπλήρωσης των ηλεκτρονικών τσιγάρων
αποτελούνται συνήθως από γλυκερίνη, προπυλενογλυκόλη, νερό, νικοτίνη και αρωματικές ύλες τροφίμων. Εάν
μια γενική απαγόρευση “συστατικών” εφαρμοστεί αδιάκριτα, θα μπορούσε να συμπαρασύρει ακόμα και
εντελώς ακίνδυνες ύλες (π.χ. συγκεκριμένες αρωματικές ουσίες που χρησιμοποιούνται επί χρόνια σε τρόφιμα
και εισπνεόμενα προϊόντα χωρίς πρόβλημα).
2. Διασφάλιση νόμιμης διάθεσης πρώτων υλών για την παρασκευή υγρών. Χιλιάδες ενήλικοι ατμιστές στην
Ελλάδα επιλέγουν να παρασκευάζουν μόνοι τους τα υγρά αναπλήρωσης, αγοράζοντας νόμιμα αρώματα
τροφίμων και νικοτινούχο υγρό από εξειδικευμένα καταστήματα. Αυτή η πρακτική είναι απολύτως νόμιμη
σήμερα και επιτρέπει σε πολλούς μια οικονομικά προσιτή και εξατομικευμένη λύση μακριά από το τσιγάρο.
Εκφράζουμε την ανησυχία ότι ορισμένες διατάξεις του νομοσχεδίου ή τυχόν μελλοντικές υπουργικές
αποφάσεις θα μπορούσαν να περιορίσουν ή να απαγορεύσουν τη διάθεση αυτών των πρώτων υλών στην
εγχώρια αγορά. Μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν βαθιά προβληματική: οι ατμιστές δεν θα σταματήσουν την
προσπάθειά τους να μείνουν μακριά από το τσιγάρο – απλώς θα στραφούν στην αγορά των συγκεκριμένων
υλικών από το διαδίκτυο (από άλλες ευρωπαϊκές χώρες ή τρίτες χώρες) ή στη χειρότερη περίπτωση στο
παράνομο εμπόριο, με προϊόντα αμφίβολης ποιότητας. Αυτό θα είχε ως συνέπεια να χαθεί ο έλεγχος της
ποιότητας και να τεθεί σε κίνδυνο η υγεία των καταναλωτών. Επιπλέον, οικονομικά θα μεταφραζόταν σε
διαρροή φορολογικών εσόδων προς το εξωτερικό και άνθιση ενός λαθρεμπορίου χωρίς καμία εποπτεία.
Έρευνες επιβεβαιώνουν ότι όταν οι χρήστες χάνουν την πρόσβαση σε νόμιμες μειωμένου κινδύνου
εναλλακτικές, ένα μέρος επιστρέφει στο κάπνισμα ή καταφεύγει σε μη ελεγχόμενες πηγές νικοτίνης. Για το
λόγο αυτό, ζητούμε να διασφαλιστεί ρητά στο νόμο η συνέχεια της νόμιμης προμήθειας των πρώτων υλών για
υγρά αναπλήρωσης (με όλες τις απαραίτητες προδιαγραφές ασφάλειας που ήδη υπάρχουν).
3. Μηδενικά υγρά αναπλήρωσης (χωρίς νικοτίνη): Τα υγρά ατμίσματος χωρίς νικοτίνη αποτελούν ξεχωριστή
κατηγορία προϊόντων, με σημαντικό ρόλο στη στρατηγική διακοπής καπνίσματος. Επισημαίνουμε ότι τα
προϊόντα αυτά δεν περιέχουν καμία εθιστική ή φαρμακολογικά δραστική ουσία – δεν προκαλούν σωματική
εξάρτηση. Για χιλιάδες πρώην καπνιστές, τα μηδενικά υγρά είναι το τελικό στάδιο απεξάρτησης από τη
νικοτίνη. Συνήθως, η μετάβαση από το κάπνισμα στο άτμισμα ξεκινά με υγρά υψηλής νικοτίνης και σταδιακά
ο χρήστης μειώνει τη δόση, μέχρι που φτάνει στο μηδέν – διατηρώντας πια μόνο την
ψυχολογική/συμπεριφορική συνήθεια, χωρίς την εθιστική ουσία. Το να καταφέρει κάποιος να ατμίζει χωρίς
νικοτίνη είναι επιτυχία και θετική εξέλιξη, όχι πρόβλημα. Ως εκ τούτου, διαφωνούμε με ρυθμίσεις που
εξομοιώνουν τα μηδενικά υγρά με τα νικοτινούχα ή που επιβάλλουν περιορισμούς δυσανάλογους προς το
εξαιρετικά μικρό ρίσκο αυτών των προϊόντων. Συγκεκριμένα, προτείνουμε:
• Να αναθεωρηθούν οι προειδοποιητικές ενδείξεις υγείας στα μηδενικά υγρά. Το ισχύον σχέδιο
προβλέπει ετικέτες όπως «Βλαπτικό για την υγεία» ακόμα και σε προϊόντα χωρίς καμία γνωστήβλαπτική ουσία. Αυτό δεν ανταποκρίνεται στην επιστημονική πραγματικότητα – μέχρι σήμερα δεν
υπάρχουν μελέτες που να τεκμηριώνουν άμεση ή έμμεση βλάβη από χρήση υγρών χωρίς νικοτίνη.
Αντιθέτως, η χρήση τους συνδέεται με μείωση του κινδύνου (εφόσον ο χρήστης έχει απαλλαγεί από το
κάπνισμα), όχι με αύξηση. Η αδιάκριτη ετικετοποίηση με γενικές προειδοποιήσεις υπονοεί
ανύπαρκτους κινδύνους και παραπληροφορεί τον καταναλωτή. Προτείνουμε η σήμανση να
τροποποιηθεί ώστε να ενημερώνει ουδέτερα ότι το προϊόν δεν περιέχει νικοτίνη, αντί να φέρει
επιγραφή «βλαπτικό» χωρίς τεκμηρίωση.
• Να αρθεί το όριο συσκευασίας των 10 ml στα μηδενικά υγρά αναπλήρωσης. Το σκεπτικό για το όριο
των 10 ml στα φιαλίδια υγρών με νικοτίνη ήταν η αποτροπή ατυχημάτων (π.χ. κατάποση μεγάλων
ποσοτήτων νικοτινούχου υγρού από παιδιά). Στα υγρά που δεν περιέχουν νικοτίνη δεν υφίσταται
τέτοιος κίνδυνος – επομένως το να επιμένουμε σε περιορισμό μεγέθους συσκευασίας δεν έχει
απολύτως κανένα νόημα. Αντίθετα, επιβαρύνει περιττά το περιβάλλον (περισσότερες πλαστικές
συσκευασίες) και το κόστος του καταναλωτή, χωρίς λόγο.
• Να αποφευχθεί η υπερρύθμιση που θα διώξει αυτά τα προϊόντα από την νόμιμη αγορά.
Υπενθυμίζουμε ότι αν οι ενήλικοι ατμιστές δεν μπορούν να βρουν νόμιμα τα μηδενικά υγρά, είτε θα
στραφούν σε ανεξέλεγκτες πηγές (online ή παραεμπόριο) είτε – χειρότερα – κάποιοι θα επιστρέψουν
σε υγρά με νικοτίνη ή και στο ίδιο το κάπνισμα. Δηλαδή, η υπερβολική ρύθμιση θα φέρει το αντίθετο
από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, αυξάνοντας τον κίνδυνο αντί να τον μειώνει.
4. Νέα προϊόντα καπνού και νικοτίνης (π.χ. σακουλάκια νικοτίνης): Εκτός από τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και τα
προϊόντα θέρμανσης καπνού, αρχίζουν να εμφανίζονται και στην ελληνική αγορά νεότερες εναλλακτικές όπως
τα σακουλάκια νικοτίνης – nicotine pouches. Το σχέδιο νόμου ορθώς αναφέρει ότι και αυτά απαγορεύεται να
πωλούνται σε ανηλίκους. Ωστόσο, δεν παρέχει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο νόμιμης κυκλοφορίας τους.
Θεωρούμε ότι τα προϊόντα αυτά δεν πρέπει να μείνουν αρρύθμιστα, αλλά ούτε να αντιμετωπιστούν με τα ίδια
ακριβώς μέτρα όπως το κάπνισμα, διότι πρόκειται για μη καπνιζόμενα προϊόντα με σαφώς μειωμένο κίνδυνο.
Η ρύθμιση πρέπει να έχει διττό στόχο: (α) να αποτρέψει κάθε πιθανότητα αγοράς από τους ανηλίκους και (β)
να διασφαλίσει ότι οι ενήλικοι καπνιστές θα ενημερώνονται με σαφήνεια για το πολύ χαμηλότερο ρίσκο αυτών
των προϊόντων σε σχέση με το κάπνισμα. Τα σακουλάκια νικοτίνης και οι άλλες καινοτόμες τεχνολογίες
μπορούν να αποτελέσουν σημαντικά “όπλα” στη φαρέτρα της μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα – αρκεί
να ρυθμιστούν σωστά.
Ενώ λοιπόν το νομοσχέδιο τα αναφέρει, λείπουν οι λεπτομέρειες που θα ορίσουν υπεύθυνα την κυκλοφορία
τους. Ζητούμε να συμπληρωθεί συγκεκριμένο πλαίσιο που θα ρυθμίζει τα εξής κρίσιμα σημεία:
• Μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό νικοτίνης ανά μερίδα προϊόντος, ώστε να αποτρέπεται η υπερβολική
δόση, όπως συμβαίνει και στα ηλεκτρονικά τσιγάρα.
• Υποχρεωτική δήλωση και διαφάνεια ως προς τα συστατικά τους (όπως ισχύει και στα υγρά των
ηλεκτρονικών τσιγάρων), για να γνωρίζει ο καταναλωτής τί περιέχει κάθε προϊόν.
• Προδιαγραφές συσκευασίας που να ενημερώνουν τους καπνιστές και να αποθαρρύνουν την
πρόσβαση ανηλίκων: π.χ. σαφή προειδοποίηση «Περιέχει νικοτίνη – Απαγορεύεται σε ανηλίκους»,
child-proof καπάκια κ.ο.κ.
• Επιτρεπόμενη επικοινωνία μειωμένου κινδύνου προς τους ενήλικους χρήστες: Προτείνουμε η
νομοθεσία να επιτρέπει (ή έστω να μην απαγορεύει) να ενημερώνουν το κοινό ότι τα προϊόντα αυτά,
αν και όχι ακίνδυνα, είναι σημαντικά λιγότερο βλαβερά από το κάπνισμα. Για παράδειγμα, αξίζει να
σημειωθεί ότι η χρήση παρόμοιων προϊόντων στη Σουηδία συνδέεται με πολύ χαμηλότερα ποσοστά
ασθενειών που συνδέονται με το κάπνισμα.
Τονίζουμε πως ούτε το άτμισμα ούτε τα άλλα εναλλακτικά προϊόντα είναι εντελώς ακίνδυνα. Περιέχουν
νικοτίνη (που δημιουργεί εξάρτηση) και ενδέχεται να έχουν κάποιους κινδύνους χρήσης – όμως αυτοί οι
κίνδυνοι είναι πολλαπλάσια μικρότεροι σε σχέση με το κάπνισμα. Είναι καθήκον της πολιτείας να αναγνωρίσει
αυτή τη διαφορά και να εντάξει αυτά τα προϊόντα ως μέρος της λύσης του προβλήματος του καπνίσματος, αντίνα τα αντιμετωπίζει ως μέρος του προβλήματος.
Συμπέρασμα
Το υπό διαμόρφωση νομοσχέδιο έχει τη δύναμη είτε να ενισχύσει την ήδη επιτυχημένη ελληνική στρατηγική
μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα, είτε – άθελά του – να την εκτροχιάσει. Η Ελλάδα από το 2019 και μετά
έχει κάνει αξιόλογα βήματα μην δαινομοποιώντας τη φιλοσοφία της μείωσης βλάβης παράλληλα με τα
κλασικά μέτρα αντικαπνιστικής πολιτικής. Το αποτέλεσμα ήταν μια σημαντική πτώση στο ποσοστό
καπνίσματος (Eurobarometer 2024), που μεταφράζεται σε χιλιάδες λιγότερους πρόωρους θανάτους τα
επόμενα χρόνια. Το ζητούμενο σήμερα δεν είναι να αλλάξουμε κατεύθυνση, αλλά να εμβαθύνουμε σε αυτήν.
Να προστατεύσουμε αποτελεσματικά τα παιδιά και ταυτόχρονα να μη στερήσουμε δικαιώματα από τους
ενήλικες. Να αντιμετωπίσουμε στοχευμένα τα προβλήματα, όχι με οριζόντιες απαγορεύσεις που θα φέρουν
παρενέργειες. Να εμπιστευτούμε την επιστήμη και την εμπειρία άλλων χωρών που πέτυχαν.
Η Greek Vapers Alliance είναι παρούσα σε αυτή τη διαδικασία με πνεύμα συνεργασίας. Ελπίζουμε ότι οι
παρατηρήσεις μας θα ληφθούν υπόψη και δηλώνουμε την πρόθεσή μας να συμβάλουμε με κάθε τρόπο – με
τεκμηριωμένα στοιχεία, προτάσεις και διάθεση διαλόγου – ώστε ο τελικός νόμος να μεγιστοποιήσει το όφελος
για τη δημόσια υγεία στην Ελλάδα. Προστατεύοντας τους νέους, ναι, αλλά και δίνοντας μια πραγματική
“διέξοδο κινδύνου” στους καπνιστές που παλεύουν να κόψουν το τσιγάρο. Αυτό πιστεύουμε ότι είναι το
σύγχρονο, ισορροπημένο μήνυμα που πρέπει να στείλει η πολιτεία. Είμαστε στη διάθεση των αρμοδίων αρχών
για περαιτέρω πληροφορίες ή διευκρινίσεις.
Με σεβασμό,
Το Δ.Σ. της Greek Vapers Alliance
Πηγές και ενδεικτική βιβλιογραφία:
• Public Health England Gov.UK – E-cigarettes: an evidence update (2015): “the current best estimate is that e-cigarettes are around 95%
less harmful than smoking”
• Public Health England Gov. UK- E-cigarettes around 95% less harmful than tobacco estimates landmark review –
https://www.gov.uk/government/news/e-cigarettes-around-95-less-harmful-than-tobacco-estimates-landmark-review
• UK Health Security Agency – Clearing up some myths around e-cigarettes (2018) https://ukhsa.blog.gov.uk/2018/02/20/clearing-up-some-
myths-around-e-cigarettes/
• Royal College of General Practitioners: E-cigarettes and non-combustible inhaled tobacco products (2017)
https://www.rcgp.org.uk/representing-you/policy-areas/e-cigarettes
• Royal College of Physicians (UK) – Nicotine without smoke (2016): “the hazard to health arising from long-term vapour inhalation from e-
cigarettes is unlikely to exceed 5% of the harm from smoking tobacco”. https://www.rcp.ac.uk/media/xcfal4ed/nicotine-without-
smoke_0.pdf
• UK Office for Health Improvement & Disparities – Clearing up some myths on e-cigarettes (2018)
https://ukhsa.blog.gov.uk/2018/02/20/clearing-up-some-myths-around-e-cigarettes/
• Cochrane Library – Systematic Review of Electronic cigarettes for smoking cessation – Can electronic cigarettes help people stop smoking,
and do they have any unwanted effects when used for this purpose? (2025) https://www.cochrane.org/CD010216/CENTRALED_can-
electronic-cigarettes-help-people-stop-smoking-and-do-they-have-any-unwanted-effects-when-used
• Yorkshire Cancer Research – The Truth About Vaping (2021) https://www.yorkshirecancerresearch.org.uk/insights/the-truth-about-vaping
• Consumer Choice Center – The Truth About Nicotine (2021) https://consumerchoicecenter.org/vaping-is-not-the-gateway-to-smoking-4-
key-facts/
• Bussineswire – Sweden Achieves the Lowest Smoking Rate in Europe and is on Track to Become Officially Smoke-Free – The EU Must Take
Note (2022) https://www.businesswire.com/news/home/20221205005671/en/Sweden-Achieves-the-Lowest-Smoking-Rate-in-Europe-
and-is-on-Track-to-Become-Officially-Smoke-Free—The-EU-Must-Take-Note
• ASH New Zealand – Vaping and Tobacco Harm Reduction (2021) https://www.ash.org.nz/vaping-and-harm-reduction
• Consumer Choice Center – Vaping and the Gateway Myth: 4 Facts (2021) https://consumerchoicecenter.org/vaping-is-not-the-gateway-
to-smoking-4-key-facts/
Δημόσια Διαβούλευση – Νομοσχέδιο για την Προστασία των Νέων και τη Δημόσια Υγεία
Η Greek Vapers Alliance (Ελληνική Συμμαχία Ατμιστών) είναι η επίσημη ένωση των Ελλήνων ατμιστών.
Εκπροσωπούμε χιλιάδες πρώην καπνιστές που βρήκαν στο ηλεκτρονικό τσιγάρο μια πολύ λιγότερο βλαβερή
εναλλακτική για να απεξαρτηθούν από το κάπνισμα. Μέσα από έρευνα, υπεύθυνη πληροφόρηση και
συνεργασία με την επιστημονική κοινότητα, αγωνιζόμαστε για πολιτικές δημόσιας υγείας που βασίζονται
στην επιστήμη, σέβονται την ελευθερία επιλογής και αξιοποιούν την τεκμηρίωση. Η αποστολή μας είναι
τριπλή: (1) να ενισχύσουμε την πρόσβαση των ενήλικων καπνιστών σε ασφαλέστερες επιλογές, (2) να
καταπολεμήσουμε την παραπληροφόρηση που οδηγεί σε λανθασμένες αποφάσεις με κόστος για την υγεία,
και (3) να προωθήσουμε υπεύθυνες ρυθμίσεις με βάση την αρχή της αναλογικότητας, αντί για τιμωρητικές
απαγορεύσεις. Πιστεύουμε σε μια πολιτική υγείας που εδράζεται στην επιστήμη, την πλήρη ενημέρωση και
την αναλογικότητα – όχι στην αδιακρίτως αυστηρή αντιμετώπιση όλων των προϊόντων με τον ίδιο τρόπο.
Στο πνεύμα αυτό, χαιρετίζουμε πολλές από τις προβλέψεις του νομοσχεδίου που τέθηκε σε διαβούλευση και
ειδικά εκείνες που στοχεύουν στην προστασία των νέων. Ταυτόχρονα, επισημαίνουμε σημεία που χρειάζονται
βελτίωση ώστε ο νόμος να ευθυγραμμιστεί με τις αρχές της μείωσης της βλάβης και να μη θέσει εμπόδια στους
ενήλικες καπνιστές που προσπαθούν να κόψουν το τσιγάρο.
Προστασία των ανηλίκων
Χαιρετίζουμε το γεγονός ότι το σχέδιο νόμου θέτει ως απόλυτη προτεραιότητα την προστασία των ανηλίκων
από την πρόσβαση σε αλκοόλ, τον καπνό και τα προϊόντα νικοτίνης. Συμφωνούμε απολύτως ότι η πώληση
αλκοόλ, καπνού και κάθε προϊόντος νικοτίνης σε ανηλίκους πρέπει να απαγορεύεται ρητά, με αυστηρή
επιτήρηση και σύγχρονα μέσα επαλήθευσης ηλικίας. Υποστηρίζουμε μέτρα όπως η ηλεκτρονική ταυτοποίηση
ηλικίας στις διαδικτυακές πωλήσεις, ο έλεγχος στα φυσικά σημεία διάθεσης και η επιβολή υψηλών
προστίμων σε παραβάτες. Αυτές οι στοχευμένες παρεμβάσεις θα στείλουν ξεκάθαρο μήνυμα ότι η νόμιμη
αγορά δεν είναι προσβάσιμη σε ανηλίκους. Ταυτόχρονα, είναι κρίσιμο τα μέτρα να σχεδιαστούν έτσι ώστε να
μην στερούν από τους ενήλικες καπνιστές εργαλεία ζωτικής σημασίας για τη διακοπή του καπνίσματος. Με
άλλα λόγια, ας προστατεύσουμε τους νέους χωρίς να εμποδίσουμε τους ενήλικους καπνιστές που έχουν ήδη
στραφεί ή που σκέφτονται να στραφούν σε λιγότερο βλαβερές εναλλακτικές.
Το άτμισμα δεν είναι το ίδιο με το κάπνισμα.
Η Greek Vapers Alliance εκφράζει την έντονη αντίθεσή της με τη νομική και επικοινωνιακή εξομοίωση του
ηλεκτρονικού τσιγάρου και άλλων εναλλακτικών προϊόντων νικοτίνης με το κάπνισμα – όπως επιχειρείται
στο Άρθρο 3 του σχεδίου νόμου (τροποποίηση παρ.2, άρθρου 1 του ν.3730/2008). Η διάταξη αυτή υπονοεί
λανθασμένα ότι όλα τα προϊόντα που περιέχουν νικοτίνη είναι το ίδιο επικίνδυνα, κάτι που δεν ανταποκρίνεται
στην επιστημονική πραγματικότητα. Τα τελευταία 15+ χρόνια πληθώρα μελετών έχουν δείξει ότι τα προϊόντα
χωρίς καύση διαφέρουν δραματικά ως προς τις βλαβερές επιτπώσεις σε σχέση με το τσιγάρο. Ενδεικτικά:
• Το άτμισμα είναι έως και 95% λιγότερο βλαβερό από το κάπνισμα. Σύμφωνα με ανεξάρτητες
αξιολογήσεις δημόσιων φορέων υγείας στο Ηνωμένο Βασίλειο (Public Health England – PHE, Royal College
of Physicians – RCP κ.α.), το ηλεκτρονικό τσιγάρο ενέχει ένα μικρό κλάσμα του κινδύνου του συμβατικού
τσιγάρου. Αυτή η θέση υιοθετείται πλέον από πλήθος οργανισμών δημόσιας υγείας διεθνώς, όπως
επιστημονικών φορέων στις ΗΠΑ (National Academies of Sciences, Engineering and Medicine). Ενώ κανένα
εναλλακτικό προϊόν δεν είναι απολύτως ασφαλές, η διαφορά στην τάξη μεγέθους του κινδύνου σε
σύγκριση με το κάπνισμα είναι τεκμηριωμένη και σημαντική.
• Τα προϊόντα νικοτίνης χωρίς καύση (π.χ. ηλεκτρονικά τσιγάρα, θερμαινόμενος καπνός, snus,
σακουλάκια νικοτίνης) δεν παράγουν πίσσα, μονοξείδιο του άνθρακα ή τις χιλιάδες τοξικές ουσίες της
καύσης. Ο ατμός του ηλεκτρονικού τσιγάρου περιέχει μερικές από τις ουσίες του καπνού, αλλά σε πολύ
χαμηλότερα επίπεδα. Για παράδειγμα, ο ατμός του ηλεκτρονικού τσιγάρου δεν περιέχει πίσσα ούτε
μονοξείδιο του άνθρακα, δύο από τα πιο βλαβερά συστατικά του καπνού. Η δραστική μείωση των τοξικώνσυστατικών συνεπάγεται και δραματικά μειωμένη τοξικότητα στον οργανισμό.
• Η ίδια η νικοτίνη δεν είναι η αιτία των νόσων του καπνίσματος. Είναι σημαντικό να αποσαφηνιστεί μια
συχνή παρεξήγηση: η νικοτίνη προκαλεί εθισμό, αλλά δεν είναι καρκινογόνος ουσία ούτε η κύρια αιτία
καρδιαγγειακών ή αναπνευστικών παθήσεων από το κάπνισμα. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το
Yorkshire Cancer Research, «η νικοτίνη δεν είναι η αιτία θανάτου από το κάπνισμα… το πρόβλημα είναι οι
χιλιάδες άλλες χημικές ουσίες στον καπνό». Οι σοβαρές ασθένειες προέρχονται κυρίως από τις τοξικές
ουσίες που εκλύονται κατά την καύση του τσιγάρου που δεν υπάρχουν ή είναι ελάχιστα στα εναλλακτικά
προϊόντα όπως το άτμισμα. Έρευνες μάλιστα δείχνουν ότι η ευρέως διαδεδομένη λανθασμένη πεποίθηση
πως η νικοτίνη ευθύνεται για τον καρκίνο έχει αρνητικές συνέπειες: όσοι το πιστεύουν έχουν μικρότερη
πιθανότητα να διακόψουν το κάπνισμα με επιτυχία και διστάζουν να χρησιμοποιήσουν μέσα όπως τα
υποκατάστατα νικοτίνης ή το άτμισμα.
Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, καθίσταται σαφές ότι δεν είναι ούτε λογικό ούτε επιστημονικά
τεκμηριωμένο να αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο το κάπνισμα και το άτμισμα (ή γενικά τα προϊόντα
χωρίς καύση). Όταν δύο κατηγορίες προϊόντων παρουσιάζουν διαφορετικό επίπεδο κινδύνου, οφείλουμε να
τις ρυθμίζουμε διακριτά. Η επιβολή των ίδιων ακριβώς απαγορεύσεων και περιορισμών στο ηλεκτρονικό
τσιγάρο όπως και στο παραδοσιακό τσιγάρο δημιουργεί την απατηλή εντύπωση ότι είναι εξίσου επικίνδυνα –
αποθαρρύνοντας έτσι τους καπνιστές από το να κάνουν τη μετάβαση σε μια λιγότερο βλαβερή επιλογή.
Πρόκειται για σοβαρή σύγχυση που υπονομεύει τη δημόσια υγεία: όταν ο καταναλωτής ακούει την Πολιτεία
να εξομοιώνει το άτμισμα με το κάπνισμα, εύλογα σκέφτεται «αφού είναι το ίδιο, γιατί να αλλάξω;». Πράγματι,
χώρες όπου καλλιεργήθηκε η αντίληψη ότι το άτμισμα είναι το ίδιο βλαβερό με το τσιγάρο είδαν πολλούς
καπνιστές να μην επιχειρούν καν να το δοκιμάσουν ως μέθοδο διακοπής. Αυτή η παραπληροφόρηση στοιχίζει
ζωές, καθώς κρατάει τους ανθρώπους κολλημένους στο τσιγάρο. Όπως σωστά συνοψίζει το βρετανικό
Υπουργείο Υγείας: «τα ηλεκτρονικά και τα συμβατικά τσιγάρα δεν είναι ίδια και δεν πρέπει να
αντιμετωπίζονται ως τέτοια… Οι καπνιστές πρέπει να γνωρίζουν ότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα φέρουν μόνο ένα
μικρό κλάσμα του κινδύνου του καπνίσματος»
Διεθνή παραδείγματα
Οι χώρες που πέτυχαν την μεγαλύτερη μείωση στα ποσοστά καπνίσματος είναι εκείνες που δεν εξομοίωσαν
το άτμισμα με το κάπνισμα, αλλά αντιθέτως υιοθέτησαν πολιτικές αναλογικές προς τον κίνδυνο κάθε
προϊόντος. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν:
• Σουηδία: Έχει πλέον το χαμηλότερο ποσοστό καπνιστών στην Ευρώπη (περίπου 5%) και τη χαμηλότερη
θνησιμότητα από καρκίνο του πνεύμονα και άλλες νόσους που σχετίζονται με το κάπνισμα. Το «σουηδικό
μοντέλο» βασίστηκε στη διάθεση λιγότερο βλαβερών εναλλακτικών, όπως το snus, τα σακουλάκια
νικοτίνης, αλλά και τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, ως υποκατάστατα των τσιγάρων. Με ανοιχτή στάση προς
αυτά τα προϊόντα, η Σουηδία έδωσε στους καπνιστές εργαλεία να μειώσουν τη βλάβη – και πράγματι
βρέθηκε δεκαετίες μπροστά από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στην καταπολέμηση του καπνίσματος.
Σημειώνεται ότι το snus εξακολουθεί να απαγορεύεται στην υπόλοιπη ΕΕ, παρότι τα επιδημιολογικά
δεδομένα δείχνουν ότι η χρήση του σε σύγκριση με τα τσιγάρα συνδέεται με δραματικά χαμηλότερα
ποσοστά ασθενειών.
• Ηνωμένο Βασίλειο: Εφάρμοσε μια πρωτοποριακή στρατηγική ενθάρρυνσης των καπνιστών να μεταβούν
στο άτμισμα. Η Βρετανία από το 2015 και μετά, αναγνώρισε με σαφήνεια τη διαφορά στον κίνδυνο:
επέβαλε αυστηρούς κανόνες πώλησης και ποιότητας (απαγόρευση πώλησης σε ανηλίκους, όρια νικοτίνης,
έγκριση συστατικών κ.λπ.), χωρίς όμως να δαιμονοποιήσει το ηλεκτρονικό τσιγάρο. Αντιθέτως, οι
υγειονομικές αρχές (NHS, Public Health England) ενσωμάτωσαν το άτμισμα στα προγράμματα διακοπής
καπνίσματος – με ενημερωτικές εκστρατείες, συμβουλευτική προς τους καπνιστές, ακόμα και λειτουργία
vape shops σε νοσοκομεία. Το αποτέλεσμα; Το κάπνισμα στην Αγγλία έπεσε σε ιστορικό χαμηλό 14,9% το
2018 (έναντι ~20-25% μια δεκαετία πριν), και εκτιμάται ότι δεκάδες χιλιάδες επιπλέον καπνιστές
κατάφεραν να κόψουν το τσιγάρο με τη βοήθεια των ηλεκτρονικών τσιγάρων κάθε χρόνο. Σήμερα, πάνω
από τους μισούς ατμιστές στο ΗΒ είναι πρώην καπνιστές που έχουν ήδη κόψει εντελώς το κάπνισμα.• Νέα Ζηλανδία: Υιοθέτησε επισήμως πολιτική “Vape to quit” στο πλαίσιο του εθνικού σχεδίου Smokefree
2025. Το Υπουργείο Υγείας της ΝΖ δηλώνει ξεκάθαρα ότι «το άτμισμα είναι κατά πολύ λιγότερο βλαβερό
από το κάπνισμα και μπορεί να βοηθήσει ορισμένους να κόψουν το τσιγάρο». Η χώρα νομιμοποίησε και
ρύθμισε τα προϊόντα ατμίσματος ενημερώνοντας το κοινό για την αναλογικά μειωμένη βλάβη τους.
Στοιχεία εθνικών ερευνών για την υγεία έδειξαν ότι καθώς η χρήση του ατμίσματος αυξήθηκε, το ποσοστό
καπνίσματος μειώθηκε στο χαμηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί – επιβεβαιώνοντας ότι τα δύο
φαινόμενα συνδέονται αντιστρόφως ανάλογα. Η Νέα Ζηλανδία βρίσκεται πλέον πολύ κοντά στο να πετύχει
το στόχο <5% καπνιστών, αξιοποιώντας όλα τα εργαλεία: πρόληψη για τους νέους, στήριξη των καπνιστών
για μετάβαση σε ασφαλέστερες εναλλακτικές και αυστηρό έλεγχο της αγοράς.
Ρυθμίσεις του νομοσχεδίου που χρειάζονται διόρθωση
Παρά τα θετικά στοιχεία, ορισμένες διατάξεις του νομοσχεδίου – όπως διατυπώνονται – εγείρουν σοβαρές
ανησυχίες. Προτείνουμε βελτιώσεις στα ακόλουθα σημεία:
1. Ασάφεια στο Άρθρο 16, παρ.3(ε) για τα συστατικά των υγρών αναπλήρωσης: Η νέα προσθήκη που
προβλέπεται για τα υγρά ατμίσματος μπορεί να οδηγήσει σε απαγόρευση ορισμένων “συστατικών” χωρίς όμως
να διευκρινίζει ποιες ουσίες αφορά. Η ασαφής αυτή διατύπωση δημιουργεί σοβαρή ανασφάλεια. Αν δεν
υπάρξει συγκεκριμένη εξειδίκευση που να κατονομάζει ουσίες βάσει επιστημονικών στοιχείων ελλοχεύει ο
κίνδυνος να αφαιρεθούν από την αγορά βασικά και ασφαλή συστατικά των υγρών αναπλήρωσης – και άρα
ορισμένες κατηγορίες αρωμάτων – χωρίς τεκμηρίωση. Τα υγρά αναπλήρωσης των ηλεκτρονικών τσιγάρων
αποτελούνται συνήθως από γλυκερίνη, προπυλενογλυκόλη, νερό, νικοτίνη και αρωματικές ύλες τροφίμων. Εάν
μια γενική απαγόρευση “συστατικών” εφαρμοστεί αδιάκριτα, θα μπορούσε να συμπαρασύρει ακόμα και
εντελώς ακίνδυνες ύλες (π.χ. συγκεκριμένες αρωματικές ουσίες που χρησιμοποιούνται επί χρόνια σε τρόφιμα
και εισπνεόμενα προϊόντα χωρίς πρόβλημα).
2. Διασφάλιση νόμιμης διάθεσης πρώτων υλών για την παρασκευή υγρών. Χιλιάδες ενήλικοι ατμιστές στην
Ελλάδα επιλέγουν να παρασκευάζουν μόνοι τους τα υγρά αναπλήρωσης, αγοράζοντας νόμιμα αρώματα
τροφίμων και νικοτινούχο υγρό από εξειδικευμένα καταστήματα. Αυτή η πρακτική είναι απολύτως νόμιμη
σήμερα και επιτρέπει σε πολλούς μια οικονομικά προσιτή και εξατομικευμένη λύση μακριά από το τσιγάρο.
Εκφράζουμε την ανησυχία ότι ορισμένες διατάξεις του νομοσχεδίου ή τυχόν μελλοντικές υπουργικές
αποφάσεις θα μπορούσαν να περιορίσουν ή να απαγορεύσουν τη διάθεση αυτών των πρώτων υλών στην
εγχώρια αγορά. Μια τέτοια εξέλιξη θα ήταν βαθιά προβληματική: οι ατμιστές δεν θα σταματήσουν την
προσπάθειά τους να μείνουν μακριά από το τσιγάρο – απλώς θα στραφούν στην αγορά των συγκεκριμένων
υλικών από το διαδίκτυο (από άλλες ευρωπαϊκές χώρες ή τρίτες χώρες) ή στη χειρότερη περίπτωση στο
παράνομο εμπόριο, με προϊόντα αμφίβολης ποιότητας. Αυτό θα είχε ως συνέπεια να χαθεί ο έλεγχος της
ποιότητας και να τεθεί σε κίνδυνο η υγεία των καταναλωτών. Επιπλέον, οικονομικά θα μεταφραζόταν σε
διαρροή φορολογικών εσόδων προς το εξωτερικό και άνθιση ενός λαθρεμπορίου χωρίς καμία εποπτεία.
Έρευνες επιβεβαιώνουν ότι όταν οι χρήστες χάνουν την πρόσβαση σε νόμιμες μειωμένου κινδύνου
εναλλακτικές, ένα μέρος επιστρέφει στο κάπνισμα ή καταφεύγει σε μη ελεγχόμενες πηγές νικοτίνης. Για το
λόγο αυτό, ζητούμε να διασφαλιστεί ρητά στο νόμο η συνέχεια της νόμιμης προμήθειας των πρώτων υλών για
υγρά αναπλήρωσης (με όλες τις απαραίτητες προδιαγραφές ασφάλειας που ήδη υπάρχουν).
3. Μηδενικά υγρά αναπλήρωσης (χωρίς νικοτίνη): Τα υγρά ατμίσματος χωρίς νικοτίνη αποτελούν ξεχωριστή
κατηγορία προϊόντων, με σημαντικό ρόλο στη στρατηγική διακοπής καπνίσματος. Επισημαίνουμε ότι τα
προϊόντα αυτά δεν περιέχουν καμία εθιστική ή φαρμακολογικά δραστική ουσία – δεν προκαλούν σωματική
εξάρτηση. Για χιλιάδες πρώην καπνιστές, τα μηδενικά υγρά είναι το τελικό στάδιο απεξάρτησης από τη
νικοτίνη. Συνήθως, η μετάβαση από το κάπνισμα στο άτμισμα ξεκινά με υγρά υψηλής νικοτίνης και σταδιακά
ο χρήστης μειώνει τη δόση, μέχρι που φτάνει στο μηδέν – διατηρώντας πια μόνο την
ψυχολογική/συμπεριφορική συνήθεια, χωρίς την εθιστική ουσία. Το να καταφέρει κάποιος να ατμίζει χωρίς
νικοτίνη είναι επιτυχία και θετική εξέλιξη, όχι πρόβλημα. Ως εκ τούτου, διαφωνούμε με ρυθμίσεις που
εξομοιώνουν τα μηδενικά υγρά με τα νικοτινούχα ή που επιβάλλουν περιορισμούς δυσανάλογους προς το
εξαιρετικά μικρό ρίσκο αυτών των προϊόντων. Συγκεκριμένα, προτείνουμε:
• Να αναθεωρηθούν οι προειδοποιητικές ενδείξεις υγείας στα μηδενικά υγρά. Το ισχύον σχέδιο
προβλέπει ετικέτες όπως «Βλαπτικό για την υγεία» ακόμα και σε προϊόντα χωρίς καμία γνωστήβλαπτική ουσία. Αυτό δεν ανταποκρίνεται στην επιστημονική πραγματικότητα – μέχρι σήμερα δεν
υπάρχουν μελέτες που να τεκμηριώνουν άμεση ή έμμεση βλάβη από χρήση υγρών χωρίς νικοτίνη.
Αντιθέτως, η χρήση τους συνδέεται με μείωση του κινδύνου (εφόσον ο χρήστης έχει απαλλαγεί από το
κάπνισμα), όχι με αύξηση. Η αδιάκριτη ετικετοποίηση με γενικές προειδοποιήσεις υπονοεί
ανύπαρκτους κινδύνους και παραπληροφορεί τον καταναλωτή. Προτείνουμε η σήμανση να
τροποποιηθεί ώστε να ενημερώνει ουδέτερα ότι το προϊόν δεν περιέχει νικοτίνη, αντί να φέρει
επιγραφή «βλαπτικό» χωρίς τεκμηρίωση.
• Να αρθεί το όριο συσκευασίας των 10 ml στα μηδενικά υγρά αναπλήρωσης. Το σκεπτικό για το όριο
των 10 ml στα φιαλίδια υγρών με νικοτίνη ήταν η αποτροπή ατυχημάτων (π.χ. κατάποση μεγάλων
ποσοτήτων νικοτινούχου υγρού από παιδιά). Στα υγρά που δεν περιέχουν νικοτίνη δεν υφίσταται
τέτοιος κίνδυνος – επομένως το να επιμένουμε σε περιορισμό μεγέθους συσκευασίας δεν έχει
απολύτως κανένα νόημα. Αντίθετα, επιβαρύνει περιττά το περιβάλλον (περισσότερες πλαστικές
συσκευασίες) και το κόστος του καταναλωτή, χωρίς λόγο.
• Να αποφευχθεί η υπερρύθμιση που θα διώξει αυτά τα προϊόντα από την νόμιμη αγορά.
Υπενθυμίζουμε ότι αν οι ενήλικοι ατμιστές δεν μπορούν να βρουν νόμιμα τα μηδενικά υγρά, είτε θα
στραφούν σε ανεξέλεγκτες πηγές (online ή παραεμπόριο) είτε – χειρότερα – κάποιοι θα επιστρέψουν
σε υγρά με νικοτίνη ή και στο ίδιο το κάπνισμα. Δηλαδή, η υπερβολική ρύθμιση θα φέρει το αντίθετο
από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, αυξάνοντας τον κίνδυνο αντί να τον μειώνει.
4. Νέα προϊόντα καπνού και νικοτίνης (π.χ. σακουλάκια νικοτίνης): Εκτός από τα ηλεκτρονικά τσιγάρα και τα
προϊόντα θέρμανσης καπνού, αρχίζουν να εμφανίζονται και στην ελληνική αγορά νεότερες εναλλακτικές όπως
τα σακουλάκια νικοτίνης – nicotine pouches. Το σχέδιο νόμου ορθώς αναφέρει ότι και αυτά απαγορεύεται να
πωλούνται σε ανηλίκους. Ωστόσο, δεν παρέχει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο νόμιμης κυκλοφορίας τους.
Θεωρούμε ότι τα προϊόντα αυτά δεν πρέπει να μείνουν αρρύθμιστα, αλλά ούτε να αντιμετωπιστούν με τα ίδια
ακριβώς μέτρα όπως το κάπνισμα, διότι πρόκειται για μη καπνιζόμενα προϊόντα με σαφώς μειωμένο κίνδυνο.
Η ρύθμιση πρέπει να έχει διττό στόχο: (α) να αποτρέψει κάθε πιθανότητα αγοράς από τους ανηλίκους και (β)
να διασφαλίσει ότι οι ενήλικοι καπνιστές θα ενημερώνονται με σαφήνεια για το πολύ χαμηλότερο ρίσκο αυτών
των προϊόντων σε σχέση με το κάπνισμα. Τα σακουλάκια νικοτίνης και οι άλλες καινοτόμες τεχνολογίες
μπορούν να αποτελέσουν σημαντικά “όπλα” στη φαρέτρα της μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα – αρκεί
να ρυθμιστούν σωστά.
Ενώ λοιπόν το νομοσχέδιο τα αναφέρει, λείπουν οι λεπτομέρειες που θα ορίσουν υπεύθυνα την κυκλοφορία
τους. Ζητούμε να συμπληρωθεί συγκεκριμένο πλαίσιο που θα ρυθμίζει τα εξής κρίσιμα σημεία:
• Μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό νικοτίνης ανά μερίδα προϊόντος, ώστε να αποτρέπεται η υπερβολική
δόση, όπως συμβαίνει και στα ηλεκτρονικά τσιγάρα.
• Υποχρεωτική δήλωση και διαφάνεια ως προς τα συστατικά τους (όπως ισχύει και στα υγρά των
ηλεκτρονικών τσιγάρων), για να γνωρίζει ο καταναλωτής τί περιέχει κάθε προϊόν.
• Προδιαγραφές συσκευασίας που να ενημερώνουν τους καπνιστές και να αποθαρρύνουν την
πρόσβαση ανηλίκων: π.χ. σαφή προειδοποίηση «Περιέχει νικοτίνη – Απαγορεύεται σε ανηλίκους»,
child-proof καπάκια κ.ο.κ.
• Επιτρεπόμενη επικοινωνία μειωμένου κινδύνου προς τους ενήλικους χρήστες: Προτείνουμε η
νομοθεσία να επιτρέπει (ή έστω να μην απαγορεύει) να ενημερώνουν το κοινό ότι τα προϊόντα αυτά,
αν και όχι ακίνδυνα, είναι σημαντικά λιγότερο βλαβερά από το κάπνισμα. Για παράδειγμα, αξίζει να
σημειωθεί ότι η χρήση παρόμοιων προϊόντων στη Σουηδία συνδέεται με πολύ χαμηλότερα ποσοστά
ασθενειών που συνδέονται με το κάπνισμα.
Τονίζουμε πως ούτε το άτμισμα ούτε τα άλλα εναλλακτικά προϊόντα είναι εντελώς ακίνδυνα. Περιέχουν
νικοτίνη (που δημιουργεί εξάρτηση) και ενδέχεται να έχουν κάποιους κινδύνους χρήσης – όμως αυτοί οι
κίνδυνοι είναι πολλαπλάσια μικρότεροι σε σχέση με το κάπνισμα. Είναι καθήκον της πολιτείας να αναγνωρίσει
αυτή τη διαφορά και να εντάξει αυτά τα προϊόντα ως μέρος της λύσης του προβλήματος του καπνίσματος, αντίνα τα αντιμετωπίζει ως μέρος του προβλήματος.
Συμπέρασμα
Το υπό διαμόρφωση νομοσχέδιο έχει τη δύναμη είτε να ενισχύσει την ήδη επιτυχημένη ελληνική στρατηγική
μείωσης της βλάβης από το κάπνισμα, είτε – άθελά του – να την εκτροχιάσει. Η Ελλάδα από το 2019 και μετά
έχει κάνει αξιόλογα βήματα μην δαινομοποιώντας τη φιλοσοφία της μείωσης βλάβης παράλληλα με τα
κλασικά μέτρα αντικαπνιστικής πολιτικής. Το αποτέλεσμα ήταν μια σημαντική πτώση στο ποσοστό
καπνίσματος (Eurobarometer 2024), που μεταφράζεται σε χιλιάδες λιγότερους πρόωρους θανάτους τα
επόμενα χρόνια. Το ζητούμενο σήμερα δεν είναι να αλλάξουμε κατεύθυνση, αλλά να εμβαθύνουμε σε αυτήν.
Να προστατεύσουμε αποτελεσματικά τα παιδιά και ταυτόχρονα να μη στερήσουμε δικαιώματα από τους
ενήλικες. Να αντιμετωπίσουμε στοχευμένα τα προβλήματα, όχι με οριζόντιες απαγορεύσεις που θα φέρουν
παρενέργειες. Να εμπιστευτούμε την επιστήμη και την εμπειρία άλλων χωρών που πέτυχαν.
Η Greek Vapers Alliance είναι παρούσα σε αυτή τη διαδικασία με πνεύμα συνεργασίας. Ελπίζουμε ότι οι
παρατηρήσεις μας θα ληφθούν υπόψη και δηλώνουμε την πρόθεσή μας να συμβάλουμε με κάθε τρόπο – με
τεκμηριωμένα στοιχεία, προτάσεις και διάθεση διαλόγου – ώστε ο τελικός νόμος να μεγιστοποιήσει το όφελος
για τη δημόσια υγεία στην Ελλάδα. Προστατεύοντας τους νέους, ναι, αλλά και δίνοντας μια πραγματική
“διέξοδο κινδύνου” στους καπνιστές που παλεύουν να κόψουν το τσιγάρο. Αυτό πιστεύουμε ότι είναι το
σύγχρονο, ισορροπημένο μήνυμα που πρέπει να στείλει η πολιτεία. Είμαστε στη διάθεση των αρμοδίων αρχών
για περαιτέρω πληροφορίες ή διευκρινίσεις.
Με σεβασμό,
Το Δ.Σ. της Greek Vapers Alliance
Πηγές και ενδεικτική βιβλιογραφία:
• Public Health England Gov.UK – E-cigarettes: an evidence update (2015): “the current best estimate is that e-cigarettes are around 95%
less harmful than smoking”
• Public Health England Gov. UK- E-cigarettes around 95% less harmful than tobacco estimates landmark review –
https://www.gov.uk/government/news/e-cigarettes-around-95-less-harmful-than-tobacco-estimates-landmark-review
• UK Health Security Agency – Clearing up some myths around e-cigarettes (2018) https://ukhsa.blog.gov.uk/2018/02/20/clearing-up-some-
myths-around-e-cigarettes/
• Royal College of General Practitioners: E-cigarettes and non-combustible inhaled tobacco products (2017)
https://www.rcgp.org.uk/representing-you/policy-areas/e-cigarettes
• Royal College of Physicians (UK) – Nicotine without smoke (2016): “the hazard to health arising from long-term vapour inhalation from e-
cigarettes is unlikely to exceed 5% of the harm from smoking tobacco”. https://www.rcp.ac.uk/media/xcfal4ed/nicotine-without-
smoke_0.pdf
• UK Office for Health Improvement & Disparities – Clearing up some myths on e-cigarettes (2018)
https://ukhsa.blog.gov.uk/2018/02/20/clearing-up-some-myths-around-e-cigarettes/
• Cochrane Library – Systematic Review of Electronic cigarettes for smoking cessation – Can electronic cigarettes help people stop smoking,
and do they have any unwanted effects when used for this purpose? (2025) https://www.cochrane.org/CD010216/CENTRALED_can-
electronic-cigarettes-help-people-stop-smoking-and-do-they-have-any-unwanted-effects-when-used
• Yorkshire Cancer Research – The Truth About Vaping (2021) https://www.yorkshirecancerresearch.org.uk/insights/the-truth-about-vaping
• Consumer Choice Center – The Truth About Nicotine (2021) https://consumerchoicecenter.org/vaping-is-not-the-gateway-to-smoking-4-
key-facts/
• Bussineswire – Sweden Achieves the Lowest Smoking Rate in Europe and is on Track to Become Officially Smoke-Free – The EU Must Take
Note (2022) https://www.businesswire.com/news/home/20221205005671/en/Sweden-Achieves-the-Lowest-Smoking-Rate-in-Europe-
and-is-on-Track-to-Become-Officially-Smoke-Free—The-EU-Must-Take-Note
• ASH New Zealand – Vaping and Tobacco Harm Reduction (2021) https://www.ash.org.nz/vaping-and-harm-reduction
• Consumer Choice Center – Vaping and the Gateway Myth: 4 Facts (2021) https://consumerchoicecenter.org/vaping-is-not-the-gateway-
to-smoking-4-key-facts/
Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ελευθεροεπαγγελματιών Παιδιάτρων (Π.Ο.Μ.Ε.Π.), ως επιστημονικός φορέας που εκπροσωπεί τη μεγάλη πλειοψηφία των παιδιάτρων της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας στην Ελλάδα, δηλώνει τη θετική και απόλυτα υποστηρικτική της στάση προς κάθε μέτρο που στοχεύει στη μείωση της κατανάλωσης καπνού, καπνικών προϊόντων και αλκοόλ, με ιδιαίτερη έμφαση στην προστασία των παιδιών και των εφήβων.
Το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση και αποτελεί ευκαιρία να θεσμοθετηθούν αποτελεσματικά εργαλεία δημόσιας υγείας, πρόληψης και τεκμηριωμένης πολιτικής, ειδικά με την προτεινόμενη καθιέρωση Ψηφιακού Μητρώου Ελέγχου Κατανάλωσης Καπνού και Αλκοόλ.
Ως παιδίατροι που καθημερινά καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε τις πολλαπλές επιπτώσεις του καπνίσματος και της πρώιμης κατανάλωσης αλκοόλ στην υγεία των ανηλίκων – από την παθητική έκθεση βρεφών έως τη χρήση καπνικών προϊόντων από εφήβους – καταθέτουμε τις παρακάτω προτάσεις και επισημάνσεις, στη βάση των πλέον πρόσφατων επιστημονικών δεδομένων:
Η πρωτογενής πρόληψη σε αυτές τις ηλικίες αποτελεί θεμελιώδη πυλώνα για τη διασφάλιση της ψυχικής και σωματικής υγείας, και οφείλει να αποτελεί εθνική προτεραιότητα δημόσιας υγείας.
1. Η πρόωρη έκθεση σε νικοτίνη και οι επιπτώσεις της στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναφέρει ότι η νικοτίνη επηρεάζει σοβαρά τον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο και οδηγεί σε μόνιμες λειτουργικές αλλοιώσεις του μετωπιαίου λοβού, υπεύθυνου για την κρίση και τον έλεγχο της συμπεριφοράς. Επιπλέον, τα αρωματισμένα ηλεκτρονικά τσιγάρα γίνονται ιδιαίτερα ελκυστικά στους εφήβους, οδηγώντας σε αυξημένη χρήση και μαζική εξάρτηση.
[Πηγή: WHO Q&A on E-cigarettes, 2023 – https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/e-cigarettes%5D
2. Η κατανάλωση αλκοόλ σε ανηλίκους αυξάνει μακροχρόνια τον κίνδυνο εξάρτησης
Η κατανάλωση αλκοόλ από ανηλίκους αυξάνει δραματικά την πιθανότητα:
• εθιστικής συμπεριφοράς,
• βραχυπρόθεσμων ατυχημάτων (τροχαίων, τραυματισμών),
• και μακροπρόθεσμης εξάρτησης στην ενήλικη ζωή.
Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC), η έναρξη κατανάλωσης αλκοόλ πριν από την ηλικία των 18 σχετίζεται με τετραπλάσια πιθανότητα εξάρτησης από αλκοόλ στην ενήλικη ζωή.
[Πηγή: CDC – Underage Drinking: https://www.cdc.gov/alcohol/fact-sheets/underage-drinking.htm%5D
3. Διεθνή παραδείγματα και καλές πρακτικές
Αρκετές χώρες έχουν εφαρμόσει με επιτυχία συνδυαστικά μέτρα:
• Αύξηση ηλικιακού ορίου πρόσβασης σε νικοτίνη/αλκοόλ στα 18 έτη ή και 21 έτη (όπως το μοντέλο «Tobacco 21″ στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο).
• Υποχρεωτικός έλεγχος ταυτότητας σε όλα τα σημεία πώλησης.
• Μυστικοί έλεγχοι αγοράς από ανηλίκους (compliance testing) με ποινικές και διοικητικές κυρώσεις για παραβάτες.
• Πλήρης απαγόρευση διαφήμισης και προβολής των προϊόντων αυτών στα κοινωνικά δίκτυα.
Στην Κύπρο, από το 2017 εφαρμόστηκε επιτυχώς πιλοτική εκστρατεία «Street Work» με διανομή ενημερωτικού υλικού, διαδραστικά σχολικά σεμινάρια και τοποθέτηση πινακίδων σε σημεία πώλησης με το σύνθημα «Δεν Πωλούμε σε Ανήλικους».
[Πηγή: European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction – Country Overview: Cyprus, 2022]
4. Προτάσεις επί του σχεδίου νόμου
1. Αναγραφή σαφούς ηλικιακού ορίου των 18 ετών σε όλα τα προϊόντα νικοτίνης (παραδοσιακά και ηλεκτρονικά) και σε κάθε είδους οινοπνευματώδες.
2. Εισαγωγή υποχρεωτικής επίδειξης δελτίου ταυτότητας ή ΑΜΚΑ πριν από την πώληση σε φυσικά και ηλεκτρονικά καταστήματα.
3. Επιβολή προστίμων και ποινών αφαίρεσης άδειας λειτουργίας στα καταστήματα που πωλούν σε ανηλίκους.
4. Απαγόρευση πρόσβασης ανηλίκων σε χώρους όπως μπαρ και κλαμπ. Η αστυνόμευση οφείλει να είναι ουσιαστική και αποτρεπτική. Τυχόν απαλλαγή των υπευθύνων των χώρων αυτών από την ευθύνη για την παρουσία ή κατανάλωση από ανηλίκους, δημιουργεί σοβαρά κενά στην εφαρμογή του νόμου.
5. Απαγόρευση προωθητικών ενεργειών (εκπτώσεις, giveaways, διαφημίσεις) σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ιδιαίτερα για προϊόντα με γεύσεις.
6. Πλήρης απαγόρευση του καπνίσματος και της χρήσης ηλεκτρονικών τσιγάρων σε σχολικά προαύλια και χώρους νεολαίας, με καθορισμό ζωνών χωρίς νικοτίνη.
7. Καθολική απαγόρευση της προβολής και διαφήμισης σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ιδιαίτερα των καπνικών προϊόντων με γεύσεις, τη δημιουργία ενιαίου μηχανισμού εποπτείας διαδικτυακής διάθεσης, και την αυστηροποίηση του ελέγχου πρόσβασης ανηλίκων.
8. Χαιρετίζουμε την πρόβλεψη ποινικών κυρώσεων για την πώληση αλκοόλ, καπνού, καπνικών προϊόντων. Ωστόσο, θα πρέπει να εξασφαλιστεί ότι οι κυρώσεις θα εφαρμόζονται με σαφήνεια και δικαιοκρατικά, ώστε να μη δημιουργηθούν αδικίες ή παραθυράκια.
9. Ένταξη μαθήματος πρόληψης εξαρτήσεων και κατανάλωσης ουσιών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, σε συνεργασία με επιστημονικές ενώσεις.
10. Δημιουργία εθνικού μηχανισμού ελέγχου συμμόρφωσης (π.χ. «Εθνική Υπηρεσία Ελέγχου Νικοτίνης & Αλκοόλ στους Ανηλίκους») με τη συμμετοχή υγειονομικών, εκπαιδευτικών, ψυχολόγων και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Η πρόληψη είναι πιο αποτελεσματική όταν συνοδεύεται από εκπαίδευση.
11. Θεωρούμε θετική την πρόβλεψη για εμπλοκή της ΕΛ.ΑΣ. και των ελεγκτικών μηχανισμών των ΟΤΑ στην εποπτεία εφαρμογής της νομοθεσίας. Η αποτελεσματική επιβολή των περιορισμών απαιτεί συντονισμένη δράση, ενημέρωση και εκπαίδευση των αρμόδιων οργάνων ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στον ιδιαίτερο χαρακτήρα των παρεμβάσεων σε χώρους όπου συχνάζουν ανήλικοι.
Ρόλος της Π.Ο.Μ.Ε.Π. στην υλοποίηση των στόχων.
Οι παιδίατροι Πρωτοβάθμιας Φροντίδας είναι σε μοναδική θέση να εφαρμόσουν πολιτικές πρόληψης σε επίπεδο οικογένειας. Προτείνουμε:
Α) τη θεσμοθέτηση της Π.Ο.Μ.Ε.Π. ως εταίρου του Υπουργείου Υγείας για την εφαρμογή και αξιολόγηση παρεμβάσεων πρόληψης σε παιδιά και εφήβους·
Β) τη συμμετοχή της Ομοσπονδίας σε γνωμοδοτικά ή συντονιστικά όργανα για τον έλεγχο του καπνού και του αλκοόλ·
Η Π.Ο.Μ.Ε.Π. δηλώνει τη διαθεσιμότητά της να συμβάλλει ενεργά στον σχεδιασμό του Μητρώου και την αξιοποίησή του για την ανάπτυξη παρεμβάσεων πρόληψης στην κοινότητα και τα σχολεία.
Η προστασία της υγείας των παιδιών και των εφήβων είναι θεμελιώδης για την πρόοδο της κοινωνίας μας. Η αυστηροποίηση της πρόσβασης σε νικοτίνη και αλκοόλ συνιστά επένδυση στη δημόσια υγεία. Σας καλούμε να λάβετε υπόψη τα ανωτέρω τεκμηριωμένα στοιχεία και να ενισχύσετε περαιτέρω το σχέδιο νόμου με σαφή, εφαρμόσιμα, ελεγχόμενα και αποτρεπτικά μέτρα.
Ο σχολιάζων τυγχάνω επαγγελματίας στον τομέα του τουρισμού, λειτουργών νόμιμοτουριστικό κατάλυμα, το οποίο ευρίσκεται σε άμεση γειτνίαση με κατάστημα τοοποίο δραστηριοποιείται στη λιανική πώληση προϊόντων βιομηχανικής κάνναβης (με περιεκτικότητα σε THC κάτω του 0,3%). Κατόπιν συνεχών περιστατικών καπνικής χρήσης των εν λόγω προϊόντων τόσο εντός όσο και εκτός του καταστήματος, και της ιδιαίτερα έντονης οσμής που αυτή προκαλεί, ανέκυψε σοβαρό ζήτημα που επηρεάζει τη λειτουργία του καταλύματός μου, την άνεση των πελατών μου, καθώς και την επαγγελματική φήμη της επιχείρησής μου.
Ενόψει της απουσίας σαφούς και ενιαίου ρυθμιστικού πλαισίου που να καθορίζει
ρητώς εάν επιτρέπεται ή όχι η χρήση των προϊόντων βιομηχανικής κάνναβης υπό
μορφή καπνίσματος, απευθύνθηκα σε σειρά αρμόδιων ή δυνητικώς αρμοδίων αρχών,
αιτούμενος διευκρινίσεις ως προς το θεσμικό και νομικό καθεστώς που διέπει τα προϊόντα αυτά.
Η πρώτη αίτησή μου απεστάλη στις 13-09-2024 στο Υπουργείο Υγείας, το οποίο δια της Διεύθυνσης Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων και του Τμήματος Λοιπών Εξαρτήσεων,διευκρίνισε ότι τα εν λόγω προϊόντα (THC < 0,3%) δεν συνιστούν καπνικά προϊόντα ούτε ναρκωτικές ουσίες, εφόσον τηρούνται τα όρια της περιεκτικότητας, κι ως εκ τούτου δεν εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Υγείας.
Εν συνεχεία απέστειλα ερώτημα προς το Υπουργείο Ανάπτυξης, το οποίο
αυθημερόν παρέπεμψε (εσωτερικά) το ερώτημά μου στο Τμήμα Οργανωμένου
Εμπορίου. Από την απάντηση του Υπουργείου Ανάπτυξης, (Διεύθυνση Εμπορικής
Επιχειρηματικότητας – Τμήμα Οργανωμένου Εμπορίου), προκύπτει ότι η εν λόγω
Υπηρεσία, αν και αναγνωρίζει την ισχύ της ΥΑ 91354/2017 περί Κωδικοποίησης των Κανόνων Διακίνησης και Εμπορίας Προϊόντων (Κανόνες ΔΙ.Ε.Π.Π.Υ.),
επικαλέστηκε έλλειψη ειδικής αρμοδιότητας ως προς τον χαρακτηρισμό των
προϊόντων αυτών, ενώ με παρέπεμψε στις διατάξεις του ν. 4801/2021 και στην ΥΑ Δ3(γ)20849/2023, οι οποίες ωστόσο αναφέρονται ρητώς στη φαρμακευτική και όχι στη βιομηχανική κάνναβη. Περαιτέρω, δε, με παρέπεμψε ως αρμόδιους φορείς επί του θέματος α/ στο Υπουργείο Υγείας (το οποίο ήδη είχε κρίνει εαυτόν αναρμόδιο)και β/ στη Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας (υπηρεσία υπαγόμενη στο Υπουργείο Ανάπτυξης).
Κατόπιν αυτού, αποτάθηκα στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων
(Γενική Διεύθυνση Γεωργίας – Δ/νση Συστημάτων Καλλιέργειας), στο οποίο ζήτησα διευκρίνιση σχετικά με την επιτρεπόμενη χρήση των προϊόντων βιομηχανικής κάνναβης, καθώς και εάν είναι επιβεβλημένη η αναγραφή περιορισμού καπνικής χρήσης στις συσκευασίες. Επί των ανωτέρω έλαβα μία ακόμα φορά την απάντηση ότι τα προϊόντα αυτά (με εξαίρεση παιδικές τροφές) δεν περιλαμβάνονται στο Ν.4139/2013 (Νόμος για τα Ναρκωτικά) ούτε ως τρόφιμα, καλλυντικά ή διατροφικά συμπληρώματα, όταν τηρούνται τα προβλεπόμενα όρια THC κι ότι το εν λόγω Υπουργείο τυγχάνει αναρμόδιο για θέματα επισήμανσης προϊόντων, περιοριζόμενο στην καλλιεργητική εποπτεία, μέσω της ΚΥΑ 628/195184/2023. Τέλος, με παρέπεμψε στο Υπουργείο Ανάπτυξης (Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας – Διεύθυνση Αδειοδότησης Επιχειρήσεων και ΕΠ). Παράλληλα υπέβαλα στο ανωτέρω Υπουργείο νέο αίτημα δια πληρεξουσίου δικηγόρου, με το οποίο τελικώς η Προϊσταμένη αρχή της Δ/νσης Συστημάτων Καλλιέργειας με παρέπεμψε αυτή τη φορά στο Υπουργεϊο Υγείας.
Ούτως, εκ νέου επανέφερα στο Υπουργείο Ανάπτυξης το ερώτημά μου υπό την
οπτική της εμπορικής διάθεσης των εν λόγω προϊόντων και των επισημάνσεων που
θα έπρεπε αυτά να φέρουν. Η νέα απάντηση, που ήλθε από τη Διεύθυνσης
Εμπορικής Επιχειρηματικότητας κατέτεινε στο ότι δεν έχει αρμοδιότητα να
ερμηνεύσει τον χαρακτήρα των προϊόντων, και διαβίβασε το αίτημα στη Γενική
Γραμματεία Βιομηχανίας (Διεύθυνση Αδειοδότησης Επιχειρήσεων), ως καθ’ ύλην
αρμόδια για ζητήματα που αφορούν την εμπορική κυκλοφορία και τη σήμανση
προϊόντων βιομηχανικής κάνναβης. Την 7η Μαίου 2025, η Γενική Γραμματεία
Βιομηχανίας – Διεύθυνση Αδειοδότησης Επιχειρήσεων (Υπηρεσία που υπάγεται στο
ίδιο Υπουργείο, ήτοι το Υπουργείο Ανάπτυξης) απήντησε πως ΟΥΔΕΜΙΑ
ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΑ διαθέτει επί θεμάτων σχετιζόμενων με τη βιομηχανική κάνναβη.
Από την ανωτέρω αλληλογραφία και τις απαντήσεις των συναρμόδιων Υπουργείων,
διαφαίνεται με απόλυτη σαφήνεια α/ η ύπαρξη ενός θεσμικού και νομικού κενού ως προς τη χρήση και την καπνική ή μη κατανάλωση προϊόντων βιομηχανικής κάνναβης,καθώς και ως προς την επισήμανσή τους (υπενθυμίζεται πως σε ολόκληρη την Ε.Ε. είναι υποχρεωτική η επισήμανση απάντων των προϊόντων τα οποία τίθενται σε πώληση είτε λιανικώς είτε χονδρικώς καθώς και η προτεινόμενη ή αποκλειστική χρήση τους με συγκεκριμένο τρόπο) και β/ η μετάθεση ευθυνών από το ένα Υπουργείο στο άλλο, δίχως να δίνεται ουδεμία σαφής απάντηση και δίχως καν να γίνεται η παραμικρή προς τούτο προσπάθεια.
Τουτέστιν, ουδόλως προκύπτει καθοιονδήποτε τρόπο, από Νόμο, Υπουργική
Απόφαση, Ερμηνευτική Εγκύκλιο :
– Αν επιτρέπεται η χρήση προϊόντων βιομηχανικής κάνναβης (THC ≤ 0,3%) μέσω
καπνικής κατανάλωσης
– Σε περίπτωση αρνητικής απάντησης, αν υπάρχει υποχρέωση επισήμανσης περί
απαγόρευσης καπνικής χρήσης στις συσκευασίες
– Αν τα προϊόντα αυτά εμπίπτουν ή όχι στην εφαρμογή της αντικαπνιστικής
νομοθεσίας (ν. 3730/2008, ΚΥΑ 80727/2019 κ.λπ.)
– Ποια Αρχή είναι είναι επιφορτισμένη με τον έλεγχο της τήρησης των ανωτέρω.
Η αδυναμία σαφούς καθορισμού του νομικού καθεστώτος των εν λόγω προϊόντων
έχει ως συνέπεια την έλλειψη ελεγκτικής εποπτείας επί των σημείων λιανικής
πώλησης και χρήσης τους, την αδυναμία εφαρμογής ή μη των διατάξεων της
αντικαπνιστικής νομοθεσίας αλλά και την ανεπίλυτη σύγκρουση συμφερόντων
μεταξύ όμορων επιχειρήσεων.
Θα πρέπει, δε, πέραν των υπολοίπων, να διευκρινιστούν και τα εξής θέματα:
– Για ποιο λόγο τα ανωτέρω προϊόντα πωλούνται ως προϊόντα σουβενίρ και ποια είναι η ακριβής χρήση ενός προϊόντος σουβενίρ;
– Ανήκουν τα προϊόντα βιομηχανικής κάνναβης στις διατάξεις των φυτικών
προϊόντων;
– Δεδομένου ότι στην αγορά υφίσταται επί κάποιων προϊόντων η επισήμανση “για
κάθε νόμιμη χρήση σύμφωνα με τη Νομοθεσία”, ΠΟΙΑ θεωρείται νόμιμη χρήση και
σε ΠΟΙΑ Νομοθεσία αναφέρεται;
Μετά από όλα αυτά, λοιπόν, η κρίση μου ως επαγγελματίας αλλά και ως πολίτης
είναι πως τυγχάνει αναγκαία η νομοθετική ρύθμιση από τα συναρμόδια Υπουργεία
προκειμένου να λάβει χώρα αποσαφήνιση του πλαισίου διάθεσης και κατανάλωσης
προϊόντων βιομηχανικής κάνναβης, ώστε να αποτραπούν παρερμηνείες και βλαπτικές συμπεριφορές.
Το πλαίσιο του νόμου είναι σωστό. Αλλά για να έχει αποτέλεσμα πρέπει να υπάρχουν και νομικές συνέπειες και για τους ανηλικους με τους γονείς τους. Διότι μόνο τότε ο νόμος θα έχει αποτέλεσμα. Όταν ο ανήλικος γνωρίζει ότι η αγορά αλκοόλ, καπνικων προϊόντων και η είσοδος σε κέντρο διασκέδασης έχουν νομικές κυρωσεις – επιβολή προστίμου ( υψηλού ) θα τον αποτρέψει. Μόνο έτσι μπορεί να μειωθεί η κατανάλωση αλκοόλ και καπνικων προϊόντων.
Σχετικά με την ολική απαγόρευση μέσω αυτόματων πωλητών:
Θα θέλαμε να προτείνουμε την επανεξέταση της δυνατότητας πώλησης μέσω αυτόματων πωλητών, υπό αυστηρές προϋποθέσεις. Συγκεκριμένα, η πώληση να επιτρέπεται μόνο εφόσον:
Ο αυτόματος πωλητής δέχεται αποκλειστικά πληρωμή με κάρτα, και
Υπάρχει ενσωματωμένος μηχανισμός αναγνώρισης ηλικίας (age recognition) μέσω ταυτοποίησης.
Η διαδικασία αυτή εξασφαλίζει 100% αποτροπή αγοράς από ανηλίκους, καθώς δεν βασίζεται σε ανθρώπινο έλεγχο ή συναισθηματικά επιχειρήματα («είναι για τη μαμά μου», «είναι για τον μπαμπά μου»), αλλά εφαρμόζεται οριζόντια και αντικειμενικά για όλους.
Με την εισαγωγή των νέων ταυτοτήτων και τις τεχνολογικές δυνατότητες των σύγχρονων αυτόματων πωλητών, μια τέτοια προσέγγιση είναι πλέον απολύτως εφαρμόσιμη και αξιόπιστη.
Θα πρέπει να δείτε το θέμα με τη νέα μόδα της κάνναβης THC και παρεμφερή που ενώ έχει μπεί στο νόμο περί ναρκωτικών συνεχίζουν επιτήδειοι και πουλάνε ανεξέλεγκτα σε περίπτερα, ψιλικατζίδικα κλπ. σε συσκευασίες που δεν αναγράφουν ούτε τα πραγματικά συστατικά του περιεχομένου προσπαθώντας και στο βωμό του κέρδους να εθίσουν τη νεολαία σε αυτά. Ειδικά στα νησιά υπάρχουν παντού. Μου κάνει εντύπωση που δεν ασχολείται καμία από τις αρμόδιες αρχές να προβεί σε ελέγχους και κατάσχεση αυτών των επικίνδυνων προϊόντων.
Η ανεξέλεγκτη διάθεση ατμιστικών συσκευών μίας χρήσης (disposables) από σημεία πώλησης άσχετα με το αντικείμενο,πλήττει ανεπανόρθωτα τα εξειδικευμένα καταστήματα ατμίσματος. Η απαγόρευση πώλησης ατμιστικών προϊόντων,σακουλίων νικοτίνης και CBD από περίπτερα, βενζινάδικα και ψιλίκατζίδικα θα έλυνε το 80% του προβλήματος. Μια ολοκληρωτική επίλυση φαντάζει απίθανη.
Συμφωνώ με το πνεύμα του νόμου. Διαφωνώ με τον τρόπο απαγόρευσης και επιβολής ποινών.
Ας μην γελιόμαστε … το απαγορεύεται φέρνει αντίθετα αποτελέσματα. Αν πραγματικά υπάρχει η βούληση ως αναφορά το κάπνισμα σε όλες του τις μορφές να εξαλειφτεί υπάρχουν δύο τρόποι. 1ος. Απαγόρευση καλλιέργειας, εισαγωγής, εμπορίας και διάθεσης καπνικών προϊόντων. 2ος. Αύξηση της τιμής τους σε ποσό απαγορευτικό για τους ΑΝΉΛΙΚΟΥΣ. Ο είδη καπνιστής ( που κι εγώ ανήκω ) θα βρει πχ 20€ να προμηθευτεί το προϊόν. Ο ανήλικος όχι.
Για τις ποινές, θέλω να πω ότι είναι κρίμα και άδικο να βαραίνουν μόνο την εστίαση. Από την εποχή του CoVid έχουν παίξει τον ρόλο του αστυνομικού, του ληξίαρχου και τόσων άλλων. Συνεχίστηκε με τον αντικαπνιστικό νόμο (χωρίς αποτέλεσμα ως προς το πνεύμα του νόμου )
και πάει τώρα να φορτωθεί και τις κιρρώσεις του νέου νόμου. Ο πραγματικός παραβάτης δεν έχει καμία επίπτωση άξια ώστε να τον αποτρέψει. Αν οι υψηλές χρηματικές ποινές είχαν αποδέκτες τους ανήλικους και εννοείται τους γονείς, σίγουρα θα είχαν άμεσο αποτέλεσμα και ως αναφορά το κάπνισμα και το αλκοόλ.
Ευχαριστώ.
ΚΑΛΗΣΠΕΡΑ ΣΑΣ,
ΓΙΑ ΤΟ ΑΛΚΟΟΛ ΤΟ ΣΩΣΤΟ ΘΑ ΗΤΑΝ ΝΑ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΤΟ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΕΙΣ ΑΠΟ ΚΑΒΕΣ ΚΑΙ ΜΟΝΟ!ΕΤΣΙ ΘΑ ΗΤΑΝ ΣΙΓΟΥΡΟ ΟΤΙ ΔΕΝ ΘΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΤΟ ΒΡΕΙ ΠΑΝΤΟΥ.Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΘΑ ΗΤΑΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΣ ΚΑΘΩΣ ΜΕ ΕΠΙΔΕΙΞΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΞΟΝΤΩΤΙΚΕΣ ΠΟΙΝΕΣ ΓΙΑ ΟΠΟΙΟΝ ΠΙΑΣΤΕΙ ΝΑ ΔΙΝΕΙ ΣΕ ΑΝΗΛΙΚΟ ΚΑΤΩ ΤΩΝ 18 ΕΤΩΝ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ ΚΛΕΙΣΙΜΟ ΤΟΥ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΠΕΙΤΑ ΑΠΟ ΔΕΥΤΕΡΗ Η ΤΡΙΤΗ ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ.
ΓΙΑ ΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΤΣΙΓΑΡΑ ΘΕΛΩ ΝΑ ΠΩ ΤΑ ΕΞΗΣ,ΚΑΤΑΡΧΗΝ ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΤΣΙΓΑΡΟ ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ 15-20 ΧΡΟΝΙΑ ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΑΝΗΛΙΚΟΥΣ ΠΟΤΕ!ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΠΟΥ ΤΟ ΒΑΦΤΙΖΟΥΝ ΠΟΛΛΟΙ ΗΛΕΚΤΟΝΙΚΟ ΤΣΙΓΑΡΟ ΑΦΟΡΑ ΤΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΜΙΑΣ ΧΡΗΣΗΣ 600-800ΤΖΟΥΡΕΣ(DISPOSABLE). ΤΑ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΟΧΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΞΕΦΥΓΕ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΩΛΟΥΝΤΕ ΠΛΕΟΝ ΑΠΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΤΣΙΓΑΡΩΝ , ΑΠΟ ΠΕΡΙΠΤΕΡΑ , ΑΠΟ ΠΑΝΤΟΠΟΛΕΙΑ , ΑΠΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΙΔΩΝ ,ΣΕ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΑ,ΣΕ ΚΑΦΕΤΕΡΙΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟ ΜΑΝΑΒΙΚΑ ΚΑΙ ΖΑΧΑΡΟΠΛΑΣΤΕΙΑ! (ΤΑ ΕΧΩ ΔΕΙ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ) ΚΑΙ ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΚΑΙ ΠΟΥ ΑΛΛΟΥ.Η ΛΥΣΗ ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΝΑ ΠΩΛΟΥΝΤΕ ΑΠΟ ΟΠΟΙΟΔΗΠΟΤΕ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ . ΑΦΟΡΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΤΣΙΓΑΡΑ ΜΙΑΣ ΧΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ ΝΑ ΠΩΛΟΥΝΤΕ ΜΟΝΟΝ ΑΠΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΤΣΙΓΑΡΟΥ ΓΙΑ ΝΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΠΟΛΥΤΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ .
ΕΠΙΣΕΙΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΚΑΙ ΤΑ NICOTINE PΟUTSES ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΓΝΩΜΗ ΜΟΥ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΚΟΛΗΘΗΣΟΥΝ ΟΤΙ ΚΑΙ ΣΤΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΜΙΑΣ ΧΡΗΣΗΣ ΔΗΛΑΔΗ ΝΑ ΠΩΛΟΥΝΤΕ ΜΟΝΟ ΑΠΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΗΛΕΚΤΡΩΝΙΚΩΝ-ΚΑΠΝΙΚΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΟΧΙ ΠΑΝΤΟΥ!.ΕΤΣΙ ΘΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΘΑ ΔΟΥΜΕ ΑΜΕΣΣΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ.
ΕΠΛΙΖΩ ΝΑ ΤΑ ΛΑΒΕΤΕ ΣΟΒΑΡΑ ΥΠ ΟΨΙΝ ΣΑΣ.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ
Γιατί δεν υπάρχει απαγόρευση της πώλησης αλκοόλ από οποιοδήποτε μη κατάλληλο κατάστημα/πάγκο λαίκής/περίπτερο/ζαχαροπλαστείο κ.α.; Στο εξωτερικό τα ποτά πωλούνται μόνο από κάβες ώστε να υπάρχει έλεγχος των πωλήσεων και να μην είναι ορατά στους ανήλικους. Εδώ τα παιδιά όπου και να βρίσκονται έρχονται σε οπτική επαφή με το αλκόολ. Στον χασάπη αγοράζεις κρασί, στη λαϊκή πουλάνε τσίπουρο,στο περίπτερο αγοράζεις βότκα κ.τ.λ. Αν θέλουμε να ακολουθήσουμε τη σωστή κατεύθυνση τώρα είναι η ώρα να αλλάξει αυτό
Η απαγόρευση από μόνη της δεν λειτουργεί. Μπορείτε να μελετήσετε το φαινόμενο στις υπόλοιπες δυτικες χώρες, όπου μετά τα 18 πίνουν σαν να μην υπάρχει αύριο
Πρέπει να προβλέψετε τι θα γίνεται σε περίπτωση που πηγαίνουν ανήλικα να αγοράσουν καπνό η προϊόντα νικοτίνης, με την πρόφαση ότι προορίζονται για τη μαμά τους ή τον μπαμπά τους. Πρέπει να είναι πραγματικά πολύ αυστηρές οι ποινές και για τους λιανοπωλητες.
Συμφωνώ απόλυτα με το νομοσχέδιο. Θεωρώ ότι ένα επιπρόσθετο μέτρο θα ήταν η αγορά καπνικων και ατμικών προϊόντων μόνο με χρήση κάρτας.Οι ανήλικοι φίλοι μας δεν διαθέτουν και έτσι θα είναι σχεδόν απίθανο να αποκτήσουν καπνικα προϊόντα και αλκοόλ.Οσων αφορά την πρόταση για κατάργηση ατμικών προϊόντων με αρώματα διαφωνώ κάθετα.Ως χρήστης τέτοιων προϊόντων έχω συχαθει το τσιγάρο καθώς και την μυρωδιά του. Πλέον και μέσα στο ίδιο μου το σπίτι το απαγορερυω ρητά.Θεωρω τα συν είναι περισσότερα από τα πλην στη ύπαρξη τους.Ελπιζω να λάβετε υπόψην σας το σχόλιο μου. Ευχαριστω
Καιρός ήταν να προστατεύσουμε τα παιδιά μας
Στην Ελλάδα κάποια παιδιά αρχίζουν το κάπνισμα από το δημοτικό σχολείο. Κατά την γνώμη το πρόβλημα δεν είναι η πρόσβαση σε καπνικά προϊόντα, γιατί αυτός που θέλει να καπνίσει θα βρει τρόπο να αγοράσει. Μία ισχυρή λύση θα ήταν πλήρης απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους με δικαίωμα
ελέγχου καί αποδέκτη των προστίμων τούς Δήμους
Παρατηρήσεις επί του σχεδίου νόμου για την απαγόρευση πώλησης καπνού και αλκοόλ σε ανηλίκους
Χαιρετίζω την πρωτοβουλία για την ενίσχυση της προστασίας των ανηλίκων από το κάπνισμα και την κατανάλωση αλκοόλ. Ωστόσο, θεωρώ πως τα μέτρα που προτείνονται είναι σε μεγάλο βαθμό ανεφάρμοστα στην πράξη και δεν αντιμετωπίζουν τη ρίζα του προβλήματος.
1. Το πρόβλημα σήμερα δεν είναι το τσιγάρο, αλλά το άτμισμα.
Η πλειονότητα των μαθητών δεν καπνίζει παραδοσιακά τσιγάρα, αλλά χρησιμοποιεί ηλεκτρονικά τσιγάρα και συσκευές ατμίσματος (vapes). Τα προϊόντα αυτά είναι φθηνά, ελκυστικά στη συσκευασία και κυκλοφορούν σχεδόν ανεξέλεγκτα μέσω διαδικτύου ή μεγαλύτερων ανηλίκων. Ο έλεγχος ταυτότητας, όσο καλοπροαίρετος κι αν είναι ως μέτρο, παρακάμπτεται εύκολα.
2. Οι ποινές πρέπει να είναι πραγματικά αποτρεπτικές.
Αν μια επιχείρηση παραβιάσει την απαγόρευση, δεν αρκεί το πρόστιμο. Θα πρέπει να προβλέπεται άμεσο κλείσιμο του καταστήματος σε περίπτωση υποτροπής. Μόνο έτσι θα υπάρξει ουσιαστική συμμόρφωση.
3. Ο χώρος των σχολείων πρέπει να είναι απολύτως απαλλαγμένος από καπνό και άτμισμα.
Απαγόρευση όχι μόνο μέσα στο σχολείο, αλλά και σε ακτίνα γύρω από αυτό, ώστε να μην γίνεται το σχολικό προαύλιο «χώρος καπνίσματος». Οι ίδιοι οι μαθητές πρέπει να αντιμετωπίζουν αυστηρές συνέπειες σε περίπτωση παράβασης.
4. Πρόληψη μέσω παιδείας και αθλητισμού.
Η απαγόρευση από μόνη της δεν αρκεί. Χρειάζονται:
• Ειδικά μαθήματα στο ωρολόγιο πρόγραμμα για την υγεία, τις εξαρτήσεις και τις βλαβερές συνέπειες του καπνού και του αλκοόλ.
• Περισσότερες ώρες αθλητισμού, με ποιοτικά προγράμματα φυσικής αγωγής και όχι απλώς τυπική γυμναστική.
• Κίνητρα για συμμετοχή σε αθλητικούς συλλόγους, όπως εκπτώσεις ή κρατική επιδότηση συνδρομών.
Το πρόβλημα είναι σύνθετο και απαιτεί συνδυασμό αυστηρότητας και παιδείας. Εύχομαι το τελικό κείμενο του νόμου να ενσωματώσει πιο ρεαλιστικά, εφαρμόσιμα και ουσιαστικά μέτρα, με στόχο όχι απλώς την απαγόρευση αλλά την αλλαγή νοοτροπίας στις νεότερες γενιές.
Καλός ο σκοπός του νομοσχεδίου
Καλό είναι να προβλέψετε σε περίπτωση ελέγχου και χρήση αλκοόλ η νικοτίνης από ανηλίκους και ποινές σε αυτούς που τους επέτρεψαν να το προμηθευτουν (μέσω άλλων ενηλίκων), που πολλές φορές είναι φίλοι η ακόμα και οι γονείς τους.
Έχω δει στο μαγαζί να προμηθεύονται γονείς αλκοόλ η και τσιγάρα για τα ανήλικα παιδιά τους.(Αηδιαστικό)
Σας γνωρίζω ότι τα σημεία πώλησης ήδη αυστηρά και ανεκαθεν δεν διαθέτουν σε ανήλικους τα ανωτέρω προϊόντα και διαθέτουν και κάμερες για απόδειξη για κάθε ενδεχόμενο.
Αν θέλουμε να περιοριστεί
αυτό το απαράδεκτο φαινόμενο να περιλάβετε και τη νομική ευθύνη και ποινές για τους έχοντες την επιμέλεια συμπεριλαμβάνοντας και τους ίδιους τους ανηλίκους , και να υπάρξει γνωστοποίηση μέσω πινακίδων στα σημεία πωλήσης ότι έχουν όλοι και οι ανήλικοι νομική ευθύνη.
Ας μη γελιομαστε , οι έχοντες κατάστημα είναι ο τελευταίος κρίκος σε αυτό το πρόβλημα, και ας μη ξεχνάμε ότι το μηδαμινό κέρδος που είναι και ζημιά με τη χρήση κάρτας (αφού το κέρδος το ορίζουν οι καπνοβιομηχανίας από 3% έως 6% με τη συντριπτική πλειοψηφία τους να δίνει ποσοστό 3% στο σημείο πώλησης) έχει ήδη κάνει τους καπνιστές να μην βρίσκουν εύκολα τα τσιγάρα τους , και τους τουρίστες να μην μπορούν να προμηθευτούν τη μάρκα τους και σε ποσότητα ,κάτι που κάνει τη χώρα να χάνει τεράστια ποσά σε συνάλλαγμα.
Ευχαριστώ.
Παρακαλώ τους υπεύθυνους του υπουργείου να επικοινωνήσουν στο email για κάποια επιπλέων θέματα
που έχω να αναφέρω.
Η ιστορική εμπειρία έχει δείξει ότι τέτοιες απαγορεύσεις ποτέ δεν πέτυχαν το στόχο τους, αντίθετα οδήγησαν σε αύξηση του εγκλήματος. Θέλουμε τα παιδιά να βγουν στην παρανομία, αναζητώντας τσιγάρα και ποτά με παράνομους τρόπους; Υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να έρθουν σε επαφή με διακινητές ναρκωτικών, οι οποίοι θα αναλάβουν και τα ποτά και τα τσιγάρα. Προτιμώ το παιδί να αγοράζει τα τσιγάρα ή τη μπύρα του από το περίπτερο και το Σούπερ μάρκετ της γειτονιάς, παρά από μη ελεγχόμενες πηγές.
Καιρός ήταν!
Bravo well done bravo well done bravo well done bravo well 4