1. Η εποπτεία του Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου με την επωνυμία «Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών» (ΕΑΑ), που ιδρύθηκε με το ν.δ. 1975/1942 (Α’ 295) μεταφέρεται από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας του Υπουργείου Ανάπτυξης στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
2. Όπου στην κείμενη νομοθεσία αναφέρεται ο Υπουργός Ανάπτυξης, νοείται εφεξής ο Υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, στον οποίο μεταφέρονται οι σχετικές αρμοδιότητες με την παρ. 1.
3. Έως την 31η Δεκεμβρίου 2023 οι αρμοδιότητες που σχετίζονται με τις διοικητικές και οικονομικές λειτουργίες του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών εξακολουθούν να ασκούνται από τα όργανα και τις υπηρεσίες που τις ασκούσαν μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος και οι σχετικές δαπάνες βαρύνουν τις πιστώσεις του προϋπολογισμού του Υπουργείου Ανάπτυξης.
4. Το προσωπικό των υπηρεσιών που μεταφέρονται με το παρόν εξακολουθεί να υπάγεται έως τη συγκρότηση νέων υπηρεσιακών και πειθαρχικών συμβουλίων στα υπηρεσιακά και πειθαρχικά συμβούλια στα οποία υπαγόταν μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος.
Άρθρο 19 Μεταφορά Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας
Αναρτήθηκε
15 Νοεμβρίου 2023, 23:35
Ανοικτή σε Σχόλια έως
29 Νοεμβρίου 2023, 09:00
Εργαλεία
Εκτύπωση Εξαγωγή Σχολίων σε
Στατιστικά
112 Σχόλια 355 Σχόλια επι της Διαβούλευσης 401 - Όλα τα ΣχόλιαΌλες οι Διαβουλεύσεις
- Αναδιάρθρωση Πολιτικής Προστασίας - Εθνικός Μηχανισμός Εναέριας Διάσωσης και Αεροδιακομιδών
- Σχέδιο της κύριας έκθεσης της Ολλανδικής εταιρίας HVA με αντικείμενο τη βελτίωση της διαχείρισης υδάτων, αγροτικών καλλιεργειών και αντιπλημμυρικής προστασίας στην Περιφέρεια Θεσσαλίας
- Εθνικός Μηχανισμός Εναέριας Έρευνας και Διάσωσης: Θεοφάνης Ερμής Θεοχαρόπουλος
Η υπαγωγή του ΕΑΑ στο ΥΚΚΠΠ είναι ενδεδειγμένη και θα πρέπει να αποτελέσει εφαλτήριο για την εξυγίανση του. Το ίδιο πρέπει να γίνει και με το ΕΛΚΕΘΕ του οποίου οι δραστηριότητες είναι απολύτως συναφείς. Οι διοικήσεις και των δυο κέντρων είναι ανεπαρκείς και δεν μπορούν να εξασφαλίσουν την εύρυθμη λειτουργεία τους. Κάποια σχόλια στη διαβούλευση, σχετικά με τις διοικήσεις των δυο αυτών κέντρων με προβλημάτισαν. Ο πρόεδρος του ΕΑΑ επικαλείται τη λίστα των επιστημόνων του Πανεπιστημίου Stanford, αναφέροντας ότι 5 ερευνητές του ΕΑΑ περιλαμβάνονται στη λίστα. Ο ίδιος όμως δε βρίσκεται στη λίστα αυτή. Το ίδιο ισχύει και για τον πρόεδρο του ΕΛΚΕΘΕ.Η λίστα είναι στο παρακάτω link:
https://elsevier.digitalcommonsdata.com/datasets/btchxktzyw/6
Το γεγονός αυτό θα πρέπει να προβληματίσει την Πολιτεία, ώστε να θεσπίσει μηχανισμούς που να διασφαλίζουν την αξιοκρατία στη διοίκηση των κέντρων, και να περιορίζουν τη μετριότητα, που είναι η μεγαλύτερη απειλή για την έρευνα στην Ελλάδα.
Τα μέλη του Επιστημονικού Συμβουλίου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ), εκφράζουμε την ανησυχία μας για την πρόσφατη απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να μεταφέρει την εποπτεία του ΕΑΑ από το Υπουργείο Ανάπτυξης (και τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας) στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Προστασίας του Πολίτη (ΥΚΚΠΠ).
Δεν κατανοούμε τη βάση αυτής της απόφασης και πιστεύουμε ακράδαντα ότι δεν θα βοηθήσει την αποστολή του Αστεροσκοπείου. Αντίθετα, θα αποτελέσει σοβαρό εμπόδιο στις δραστηριότητές του σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
Η κύρια αποστολή του ΕΑA, η θεμελιώδης και εφαρμοσμένη έρευνα, μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο σε ένα κατάλληλο ακαδημαϊκό περιβάλλον (με τους συγκεκριμένους κανόνες, διαδικασίες και κριτήρια αξιολόγησης) και ένα τέτοιο περιβάλλον δεν μπορεί να παρέχεται από το ΥΚΚΠΠ. Στην πραγματικότητα, η πλειονότητα των δραστηριοτήτων του ΕΑΑ δεν σχετίζεται με τους στόχους του ΥΚΚΠΠ και βρίσκεται εκτός των αρμοδιοτήτων του.
Το ΕΑΑ λειτουργεί μέσα σε ένα μεγάλο δίκτυο, που έχει διαμορφωθεί με εθνικά και διεθνή ερευνητικά κέντρα και ευρωπαϊκές υποδομές, όπως η ESA (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος), η ACTRIS (Αεροζόλ, Σύννεφα και Ιχνοαέρια Έρευνας Υποδομής), EPOS (Ευρωπαϊκό Σύστημα Παρατήρησης Τεκτονικών Πλακών) κ.λπ. Εχει μια ακμάζουσα ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια σε αυτό το ακαδημαϊκό πλαίσιο, και είναι πλέον ευρέως αναγνωρισμένο για την επιστημονική του αριστεία σε διεθνές επίπεδο. Η μεταφορά του ΕΑΑ στο ΥΚΚΠΠ θα είναι ακατανόητη για τους εταίρους και τους φορείς χρηματοδότησης και θα επιφέρει σοβαρό πλήγμα στην ανάπτυξή του. Μια τέτοια αντιπαραγωγική κίνηση θα είναι επιζήμια όχι μόνο για το Αστεροσκοπείο, αλλά και για την αποτελεσματικότητα και την αναγνώριση της επιστημονικής έρευνας στην Ελλάδα.
Ως εκ τούτου, παρακαλούμε την ελληνική κυβέρνηση και απευθύνουμε έκκληση στους φορείς λήψης αποφάσεων να επανεξετάσουν την απόφασή τους παίρνοντας σοβαρά υπόψη τη γνώμη των πολλών ειδικών συναδέλφων μας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό που υποστηρίζουν την ανακοίνωση των ερευνητών του EAA στη διεύθυνση:
https://www.petitions.net/against_detaching_the_national_observatory_of_athens_from_greeces_network_of_research_centers
Παραμένουμε στη διάθεση οποιουδήποτε φορέα που θα επιθυμούσε να μας συμβουλευτεί για αυτό το θέμα.
Τα μέλη του Επιστημονικού Συμβουλίου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών
Nikos Prantzos (Institut d’Astrophysique de Paris, France) Πρόεδρος ΕΣ
Athena Coustenis (Observatoire de Paris-Meudon, France)
Kostas Konstantinou (National Central University, Taiwan)
Joss Lelieveld (Max Planck Institute for Chemistry, Germany)
Georgios Tsoflias (Kansas University, USA)
Εργάζομαι στο Εθνικό Αστεροσκοπείο (ΕΑΑ) ουσιαστικά από το 1998, αρχικά στην έρευνα και κατόπιν στην διάχυση/εκλαΐκευση της επιστήμης της Αστρονομίας καθώς και των συναφών προς αυτή επιστημών. Μερικές παρατηρήσεις και από εμένα σχεδόν στην δύση της διαβούλευσης του συγκεκριμένου άρθρου 19 και στην διαφαινόμενη βίαιη και χαοτική υπαγωγή του ΕΑΑ, του αρχαιότερου ερευνητικού ιδρύματος (1842) της χώρας στο νεοσύστατο ΥΚΚΠΠ (2021), η οποία συντελείται με όρους πολιτικής εντροπίας.
Το παρόν άρθρο των 10 γραμμών είναι δραματικά ελλιπές, εντελώς προχειρογραμμένο, αγνοεί την διεθνή αλλά και εγχώρια προηγούμενη πάγια πρακτική περί συνεργειών και συνεργασιών Πολιτείας με ερευνητικούς και πανεπιστημιακούς φορείς, κωφεύει στις προσπάθειες της διοίκησης του ΕΑΑ για επικοδομητικό διάλογο, δεν λαμβάνει επουδενί υπόψιν την αγωνία και ανησυχία των περίπου 350 εργαζομένων στο ΕΑΑ για το μέλλον τους, ανοίγει τον ασκό του Αιόλου για μελλοντικές υπαγωγές ερευνητικών κέντρων σε αντίστοιχα ή αναντίστοιχα υπουργεία (προφανώς η συνάφεια δεν παίζει κανένα ρόλο), δυναμιτίζει την έννοια της ανεξάρτητης έρευνας, με μοναδικό στόχο «την τοποθέτηση των ειδικών στο ίδιο δωμάτιο, ώστε να είναι όλοι υπόλογοι» (σε θέματα πολιτικής προστασίας), όπως διατυπώθηκε διά στόματος του ίδιου του Π/Θ στην πρόσφατη ομιλία του στη Βουλή (Πέμπτη 22/11/203).
Tι, άλλωστε, μπορούν να γνωρίζουν στο σύνολό τους οι υπόλοιποι ερευνητικοί φορείς της χώρας που αντιτίθενται σθεναρά σε αυτή την υπαγωγή με τον πιο επίσημο τρόπο, οι ερευνητές και υπάλληλοι του ΕΑΑ, συνάδελφοι και συναδέλφισσες, που έχουν διατυπώσει τα αντεπιχειρήματά τους με σαφήνεια και πληρότητα, το ΕΣΕΤΕΚ, η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας που εποπτεύει και στηρίζει οργανωτικά και δοικητικά τα ερευνητικά κέντρα της Ελλάδας με την απαραίτητη τεχνογνωσία και επάρκεια, αλλά και πλήθος απλού κόσμου που διαφωνεί (στην πλειοψηφία) με την ήδη ειλημμένη απόφαση του Π/Θ για την επικείμενη (και χωρίς προηγούμενη γνώση, πρακτική και συναίνεση) προσαρμογή του ΕΑΑ στο ΥΚΚΠΠ?
Είναι πασιφανές λοιπόν ότι η παρούσα κυβέρνηση θα μπορούσε να καλέσει σε διάλογο ήδη από την σύσταση του ΥΚΚΠΠ (2021) όλους τους εμπλεκόμενους φορείς έτσι ώστε να υπήρχε το απαιτούμενο χρονικό διάστημα για να επιτευχθεί η καλύτερη δυνατή λύση μέσα από ευρύτερες συναινέσεις και γόνιμη αντιπαράθεση απόψεων, ως είθισται για τόσο σοβαρά ζητήματα. Δυστυχώς οι προσπάθειες της παρούσας διοίκησης του ΕΑΑ για προγραμματική συμφωνία (MoU) με την προηγούμενη ηγεσία του ΥΚΚΠΠ (σε θέματα αποκλειστικής συνάφειας) δεν ευοδώθηκαν και φτάσαμε όλοι και όλες στο παρά πέντε προσπαθώντας να εισφέρουμε οτιδήποτε θετικό με τις απόψεις μας στην παρούσα διαβούλευση.
Πως, άλλωστε, να αντιπαραθέσει κανείς 181 έτη εμπειρίας, ερευνητικής ανάπτυξης ,τεχνογνωσίας, αξιοκρατίας, συνεργασιών και καινοτομίας, κόπων και σπουδών και εν τέλει προσφοράς στην ελληνική κοινωνία, απέναντι στην ένδεια και τον αυταρχισμό 10 μόνο γραμμών?
Δρ. Βαγγέλης Κολοκοτρώνης
Κέντρο Επισκεπτών Πεντέλης/ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ
Γενική παρατήρηση:
Ανατρέχοντας στο θεσμικό πλαίσιο επί του οποίου βασίζεται η προτεινόμενη μεταφορά εποπτείας του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) από τη Γενική Γραμματεία ΄Ερευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ) στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας (ΓΓΠΠ) μέσω του άρθρου 19 του προς διαβούλευση νομοσχεδίου καταλήγουμε στα εξής:
Ουσιαστική απουσία στρατηγικού σχεδιασμού εκ μέρους της πολιτείας όσον αφορά στα θέματα της παρακολούθησης, της καταγραφής των φυσικών/ ανθρωπογενών φαινομένων που συντείνουν στην υποβάθμιση και την καταστροφή του περιβάλλοντος, της μέριμνας/ πρόληψης για την προστασία των τοπικών κοινωνιών, της χλωρίδας της πανίδας και της ελαχιστοποίησης των πιθανών επιπτώσεων των καταστροφών, της αποκατάστασης, ανακούφισης πληγέντων κ.λπ., κ.λπ.
Για τη θεραπεία αυτού του ελλείματος εκπόνησης ενός τέτοιου ολικού σχεδιασμού η πολιτεία υιοθετεί τη μεταφορά μέσω κινητικότητας. Την ίδια στιγμή συνιστά στην Ακαδημία Αθηνών νέα σχετική δομή, το «Κέντρο Ερευνας Φυσικών Καταστροφών και Διαχείρισης Κρίσεων» ( ν. 5039/2023).
Η Σύσταση του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας (πδ 70/2021) έγινε με μεταφορά Γενικών Γραμματειών, Υπηρεσιών, μεταφορά εποπτείας φορέων κ.λπ., από άλλα Υπουργεία και σε ελάχιστες εξαιρέσεις δημιουργήθηκαν νέες δομές όπως η Γενική Γραμματεία Αποκατάστασης Φυσικών Καταστροφών και Κρατικής Αρωγής, η οποία και αυτή συνεστήθη εκ μεταφοράς (άρθρο 7 πδ 77/2023).
Σήμερα το Υπουργείο, χωρίς Οργανόγραμμα, ως φαίνεται, σωρεύει υπάρχουσες οντότητες του δημόσιου χώρου που, κατ΄εκτίμηση μόνον έχουν συναφές αντικείμενο με τον τίτλο του Υπουργείου ή με των Γραμματειών του, στο όνομα της «αποτελεσματικότητας, της καλύτερης οργάνωσης/ αναδιοργάνωσης των δημόσιων πολιτικών υπηρεσιών». Μια τέτοια περίπτωση είναι και η περίπτωση του Εθνικού Αστεροσκοπείου με την προτεινόμενη ρύθμιση του άρθρου 19 η οποία δεν βασίζεται σε μελέτη σκοπιμότητας, ούτε και σε συγκροτημένο σκεπτικό αιτιολόγησης του εγχειρήματος.
Σχολιασμός του άρθρου 19 σε συνδυασμό με λοιπά συναφή άρθρα του προς διαβούλευση νομοσχεδίου
1. ‘Αρθρο 2:
Το νομοσχέδιο έχει ως αντικείμενο τροποποιήσεις και συμπληρώσεις του προηγούμενου νόμου 4662/ 2020 ο οποίος δεν έχει σχέση με την επιστημονική έρευνα, με αποτέλεσμα η τύχη ενός ερευνητικού φορέα να διέπεται από νόμο ο οποίος δεν έχει σχέση με την επιστημονική έρευνα.
2. Άρθρο 4:
«Η αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσης, των πορισμάτων εφαρμοσμένης έρευνας και καινοτομίας» στην οποία αναφέρεται το άρθρο δεν υπηρετείται με την αλλαγή εποπτείας του ΕΑΑ που προβλέπει το άρθρο 19. Αντίθετα αυτή η αλλαγή εποπτείας σαφώς επηρεάζει αρνητικά την παραγωγή επιστημονικής γνώσης σε όλους τους τομείς έρευνας που υπηρετεί το ΕΑΑ.
3. Άρθρο 7:
Εφόσον στο άρθρο αυτό προβλέπεται να συμμετέχει στην Επιτροπή Εκτίμησης Κινδύνου εκπρόσωπος του ΕΑΑ δεν είναι κατανοητός ο λόγος για τον οποίο στην συνέχεια προτείνεται η αλλαγή εποπτεύουσας αρχής για το ΕΑΑ.
4. Άρθρο 9:
Στον Εθνικό Μηχανισμό συμμετέχουν αρμόδιες οργανικές μονάδες και φορείς σε εθνικό επίπεδο οι οποίοι δεν εποπτεύονται από το Υπουργείο Πολιτικής Προστασίας και Κλιματικής Κρίσης. Δεν είναι κατανοητός ο λόγος για τον οποίο προτείνεται η μεταφορά της εποπτείας του ΕΑΑ στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας και Κλιματικής Κρίσης την στιγμή κατά την οποία οι λοιποί φορείς του Μηχανισμού παραμένουν υπό την εποπτεία άλλων Υπουργείων.
5. Άρθρο 19:
5.1. Η ορθολογική διαχείριση του χώρου της έρευνας ήταν αυτή που οδήγησε στη θέσπιση ειδικού νόμου για την έρευνα και στην υπαγωγή των μεγαλυτέρων και παλαιοτέρων δημόσιων ερευνητικών κέντρων στον νόμο αυτόν και στην εποπτεία της εξειδικευμένης στην διαχείριση της επιστημονικής έρευνας Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας. Η αναμενόμενη συνέχεια μιας τέτοιας ορθολογικής διαχείρισης θα ήταν να υπαχθούν σταδιακά όλα τα ερευνητικά κέντρα της χώρας τα οποία τελούν υπό την εποπτεία Υπουργείων που δεν έχουν ως αρμοδιότητα την έρευνα στην ΓΓΕΚ.
Ως εκ τούτου, κάθε πρόθεση απόσπασης Ερευνητικού Κέντρου από την εποπτεία της ΓΓΕΚ όχι μόνον δεν δηλώνει πρόθεση ορθολογικής διαχείρισης της έρευνας, αλλά και τείνει να συμβάλει στην αποδόμηση του χώρου της έρευνας στην Ελλάδα πράγμα το οποίο έρχεται σε αντίθεση με τα ζητούμενα της ευρωπαϊκής πολιτικής για την έρευνα. Η απόσπαση ή αποκοπή του ΕΑΑ από τον βασικό ερευνητικό ιστό της χώρας και το παρεπόμενο « ξήλωμα» του ερευνητικού ιστού της χώρας αποτελεί σοβαρή οπισθοδρόμηση στην πρό της δικτατορίας εποχή, τότε που η ελληνική κυβέρνηση ανέθετε σε πιλοτική ομάδα του ΟΟΣΑ να μελετήσει την ελληνική κατάσταση στην έρευνα και τεχνολογία και να προτείνει ένα σχήμα κατάλληλο για το συντονισμό της έρευνας με στόχο την οικονομική ανάπτυξη.
5.2. Η μεταφορά της εποπτείας του ΕΑΑ από την ΓΓΕΚ – Γραμματεία εξειδικευμένη στην εποπτεία ερευνητικών κέντρων και με πολυετή σχετική εμπειρία, ήδη από το 1985 (Ίδρυση ως ΓΓΕΤ) – προτείνεται να συντελεστεί προς τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας (ΓΓΠΠ) – Γραμματεία με επιτελικό ρόλο, υπερκείμενη του Εθνικού Μηχανισμού, εργαλείου του όλου εγχειρήματος της πολιτικής προστασίας κ.λπ. (άρθρα 28 και 29 του ν. 4662/2020), η οποία ΓΓΠΠ δεν έχει καμμία σχέση με εποπτεία ερευνητικών κέντρων και δεν διαθέτει ούτε σχετική εμπειρία, ούτε σχετική υποδομή.
Ως εκ τούτου η εποπτεία ενός ερευνητικού φορέα ανατίθεται σε Γενική Γραμματεία η οποία δεν έχει σχέση με την επιστημονική έρευνα.
5.3. Η μεταφορά της εποπτείας του ΕΑΑ από την ΓΓΕΚ προς τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας εξαντλείται σε ένα άρθρο, το συγκεκριμένο άρθρο, χωρίς να αναφέρεται: α) ποιά είναι η πρόθεση του νομοθέτη μέσω αυτής της μεταφοράς εποπτείας και β) πώς αυτή η μεταφορά εποπτείας θα υπηρετήσει την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων κατά τρόπο διαφορετικό από τον ήδη υπάρχοντα στο πλαίσιο της ΓΓΕΚ.
Ως εκ τούτου το προτεινόμενο εγχείρημα απόσπασης του ΕΑΑ από τον ερευνητικό ιστό δεν εντάσσεται σε κάποια ολοκληρωμένη νομοθετική σύλληψη και χαρακτηρίζεται από αποσπασματικότητα και απλοϊκή πρόσληψη τόσο των ισχυόντων στον χώρο της έρευνας, όσο και της ίδιας της ερευνητικής λειτουργίας.
5.4. Ελλείψει οργανογράμματος του Υπουργείου Πολιτικής Προστασίας και Κλιματικής αλλαγής ( πδ 70 Α΄161/9 Σεπτεμβρίου 2021), η προτεινόμενη μεταφορά της εποπτείας του ΕΑΑ εν τοις πράγμασι δεν μπορεί να ασκηθεί στο υπάρχον πλαίσιο.
Συνέπειες της προτεινόμενης ρύθμισης που δεν έχουν σταθμιστεί και δεν αναφέρονται στο συνοδευτικό κείμενο « Ανάλυση συνεπειών ρύθμισης»
Α. Στο όνομα της ορθολογικής διαχείρισης, της ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας της πολιτικής προστασίας και της αξιοποίησης των ερευνητικών αποτελεσμάτων αναιρείται η ερευνητική λειτουργία εφόσον η απόσπαση του ΕΑΑ από τον ερευνητικό ιστό έχει ως συνέπεια
– να κατακερματίζεται ο ερευνητικός χώρος
– να μειώνεται η ισχύς και το πεδίο εφαρμογής του νόμου για την έρευνα
– να στερείται το ΕΑΑ στο εξής του ειδικού νομικού και διαχειριστικού καθεστώτος που διέπει την λειτουργία των ερευνητικών κέντρων.
– να αποδυναμώνεται η έρευνα που πραγματοποιεί το ΕΑΑ
– να καθίσταται μετέωρο το ερευνητικό και λοιπό προσωπικό του ΕΑΑ
Β. Στην αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει το σχέδιο νόμου και αναφέρεται στις συνέπειες της ρύθμισης δεν τίθενται και δεν απαντώνται καίρια ερωτήματα τα οποία θα πρέπει να απαντηθούν ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΨΗΦΙΣΗ του άρθρου 19. Ερωτήματα όπως:
Τι απώλειες μπορεί να συνεπάγεται για το ΕΑΑ αυτή η αλλαγή;
Κατά πόσον η προτεινόμενη αλλαγή εποπτείας μπορεί να οδηγήσει σε συρρίκνωση της ερευνητικής δραστηριότητας του ΕΑΑ;
Τι προβλήματα μπορούν να δημιουργηθούν στον συντονισμό έργων;
Τι προβλήματα μπορούν να δημιουργηθούν στις διεθνείς συνεργασίες;
Τι μπορεί να σημαίνει η προτεινόμενη αυτή αλλαγή εποπτείας του ΕΕΑ,
-για την κατανομή ερευνητικών κονδυλίων εντός του προϋπολογισμού της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας,
-για την κάλυψη της εθνικής συμμετοχής;
Μέσω του επαπειλούμενου κατακερματισμού του ερευνητικού χώρου και θρυμματισμού της ερευνητικής δραστηριότητας υπάρχει ο κίνδυνος η επιστημονική γνώση που θα παράγεται πλέον να είναι αποσπασματική και όχι συνεκτική.
Υπάρχει ο κίνδυνος στο όνομα της αντιμετώπισης των φυσικών καταστροφών, μέσω της προτεινόμενης ρύθμισης, να προκληθεί μια μεγάλη ανθρωπογενής καταστροφή του ερευνητικού φορέα που ερευνά τις φυσικές καταστροφές.
Εν κατακλείδι:
Παραμένει μη κατανοητός ο λόγος για τον οποίο προτείνεται η απόσπαση του ΕΑΑ από την εποπτεία της ΓΓΕΚ και τον ερευνητικό ιστό των μεγάλων ερευνητικών κέντρων της χώρας.
Επιπλέον, εφόσον δεν περιγράφεται η σκοπούμενη διάδοχη κατάσταση μέσω αυτής της απόσπασης του ΕΑΑ από την εποπτεία της ΓΓΕΚ εύλογα μπορεί κανείς να υποθέσει δύο τινά:
Α) είτε ότι δεν υπάρχει σχεδιασμός
Β) είτε ότι υπάρχει σχετικός σχεδιασμός ο οποίος δεν έχει τεθεί υπόψη των άμεσα ενδιαφερομένων ώστε να αποτελέσει αντικείμενο διαλόγου
Η αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου δεν απαντά στο ερώτημα για ποιό λόγο και με ποιά λογική ένα Ερευνητικό Κέντρο με ερευνητική ιστορία και εμπειρία 180 ετών προτείνεται να υπαχθεί στην εποπτεία μιάς νεοσύστατης Γενικής Γραμματείας που άλλο αντικείμενο και ελάχιστη εμπειρία.
Η επιχειρούμενη διαχείριση κρίσεων μέσω της προτεινόμενης ρύθμισης είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει κρίση στον χώρο της έρευνας.
Η μη αιτιολογημένη προτεινόμενη ρύθμιση κάθε άλλο παρά αποτελεί δείγμα ορθολογικής διαχείρισης
Προτεινόμενη λύση:
Για την περαιτέρω αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων αρκεί η υπογραφή μνημονίων συνεργασίας μεταξύ του ΕΑΑ και Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας και Κλιματικής Αλλαγής.
Ιωάννα Τσίγκανου, Μαρία Θανοπούλου, Ιωάννα Παπαθανασίου, Ελισσάβετ Άλλισον.
Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ), το πρώτο Ερευνητικό Κέντρο στη νεότερη Ελλάδα, συστάθηκε το 1842 και αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους δημόσιους ερευνητικούς φορείς της χώρας. Εκπονεί βασική και εφαρμοσμένη έρευνα και υλοποιεί εμβληματικές δράσεις σε εγχώριο, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Το ΕΑΑ αποτελείται από τρία Ινστιτούτα με διακριτά αλλά και αλληλοσυμπληρούμενα ερευνητικά πεδία: α) το Ινστιτούτο Αστρονομίας, Αστροφυσικής και Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης, β) το Ινστιτούτο Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης, και γ) το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο.
Το ΕΑΑ διεξάγει υψηλού επιπέδου επιστημονική έρευνα, που κατά κύριο λόγο χρηματοδοτείται μέσω της υλοποίησης διεθνών και εθνικών ερευνητικών προγραμμάτων. Οι ερευνητικές υποδομές του ΕΑΑ, δηλαδή τα εργαστήρια, οι σύγχρονες τεχνολογίες, οι μετρητικοί σταθμοί προμηθεύονται και συντηρούνται από ερευνητικά προγράμματα, ενώ η κρατική χρηματοδότηση αρκεί μόνο για την κάλυψη του μισθολογικού κόστους του μόνιμου προσωπικού του, ήτοι για το 40% περίπου του ανθρώπινου δυναμικού του! Αποτελεί, τελικά, ένα δημόσιο Ερευνητικό Κέντρο που αναγκάζεται να αυτοχρηματοδοτείται για να προσφέρει καινοτόμες υπηρεσίες στη χώρα, να εκπονεί μελέτες, να πληροφορεί και να υποστηρίζει την Πολιτεία, τον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, το ευρύ κοινό.
Βάσει αυτών, η ελληνική κοινωνία θα περίμενε από την Πολιτεία να στηρίξει το σημαντικό αυτό φορέα. Όπως θα περίμενε παρεμβάσεις για την προώθηση της έρευνας στα Ερευνητικά Κέντρα της χώρας, τα οποία μέσα σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, σχεδόν ντροπής για ευρωπαϊκή χώρα, παλεύουν για την επιβίωσή τους. Αντιθέτως, εδώ και δύο μήνες η ερευνητική και ακαδημαϊκή κοινότητα παρακολουθεί εμβρόντητη το εγχείρημα αμφισβήτησης και χειραγώγησης του ΕΑΑ από την κυβέρνηση, η οποία, εμφανώς ενοχλημένη από την αυτοτελή παρουσία του, ως οφείλει, στη δημόσια συζήτηση, ουσιαστικά επιχειρεί να καλύψει τις ευθύνες της στον τομέα της πολιτικής προστασίας και να φιμώσει όσους δεν μπορούν να επικυρώσουν τα αφηγήματα που υιοθετεί ως άλλοθι για τις αποτυχημένες πρακτικές της.
Φτάνουμε, λοιπόν, σήμερα να εισάγεται Σ/Ν για την «αναδιάρθρωση της Πολιτικής Προστασίας» και με ένα λιτό άρθρο (Άρθρο 19 Μεταφορά Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας), η Κυβέρνηση σπεύδει να αποσπάσει ένα από τα μεγαλύτερα Ερευνητικά Κέντρα της χώρας από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ) στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας!
Χωρίς καμία μελέτη, σχεδιασμό, διαβούλευση για ένα τόσο σοβαρό θέμα με τους αρμόδιους φορείς! Χωρίς να έχει προηγηθεί συζήτηση με τη Διοίκηση, τους επιστήμονες και εργαζόμενους στο ΕΑΑ! Παρά την αρνητική θέση του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ), της Συνόδου Προέδρων Ερευνητικών Κέντρων και Τεχνολογικών Φορέων, των Συλλόγων Εργαζομένων και Ερευνητών στο ΕΑΑ και σε άλλα Ερευνητικά Κέντρα, της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων σε Ερευνητικά Κέντρα και Ιδρύματα, της Ένωσης Ελλήνων Ερευνητών, πλήθους Ακαδημαϊκών, και άλλων.
Χωρίς να λαμβάνεται υπ’ όψιν ότι η μεγάλη πλειονότητα των επιστημονικών δραστηριοτήτων και ερευνητικών θεματικών του ΕΑΑ, όπως Κοσμολογία, Αστροφυσική, Αστρονομία, Πλανητική Φυσική, Ηλιακή Φυσική, Μαγνητόσφαιρα, Ιονόσφαιρα, Τηλεπισκόπηση, κ.ά., δεν αφορούν στο Υπουργείο
Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. Ότι ακόμα κι οι συναφείς με την
Πολιτική Προστασία δραστηριότητες του ΕΑΑ δεν υπερβαίνουν το 15% των συνολικών δραστηριοτήτων του, με το μόνιμο επιστημονικό προσωπικό που ασχολείται με αυτές να μην υπερβαίνει το 10–15% του συνολικού επιστημονικού προσωπικού του Φορέα.
Χωρίς να λαμβάνεται υπ’ όψιν το ειδικό νομικό πλαίσιο που διέπει την έρευνα στην υλοποίηση χρηματοδοτούμενων ερευνητικών προγραμμάτων, αλλά και τη λειτουργία του ιδιαίτερου περιβάλλοντος των Ερευνητικών Κέντρων, και την ως εκ τούτων αναγκαιότητα να υπάγονται τα ερευνητικά κέντρα στη ΓΓΕΚ, την αρμόδια αρχή για την υποστήριξη της ερευνητικής διαδικασίας και τη θεσμική λειτουργία των Ερευνητικών Κέντρων.
Χωρίς να λαμβάνεται υπ’ όψιν η μεγάλη αναστάτωση που θα προκαλέσει στην υλοποίηση διεθνών επιστημονικών συνεργασιών (με ΝΑSA, ESA, κ.ά.), και στις συμμετοχές σε παγκόσμια μοναδικά πειράματα με πανευρωπαϊκές πρωτιές και με διεθνή βραβεία.
Αψηφώντας κάθε έννοια ακαδημαϊκής ελευθερίας ενός επιστημονικού ερευνητικού φορέα που διέπεται υπό το καθεστώς ιδιαίτερης συνταγματικής προστασίας του άρθρου 16 παρ. 1 του Συντάγματος περί κατοχύρωσης της ελευθερίας της επιστήμης και της έρευνας.
Αγνοώντας την ευρωπαϊκή και διεθνή πραγματικότητα, στην οποία δε νοείται κατακερματισμένη έρευνα, αποκομμένη από την τριτοβάθμια εκπαίδευση, και πολύ περισσότερο, δε νοούνται ερευνητικοί–ακαδημαϊκοί φορείς κάτω από δομές τύπου Υπηρεσιών Πολιτικής Προστασίας. Αξίζει να επισημανθεί πως όλα τα Αστεροσκοπεία της Ευρώπης, εάν δεν είναι ανεξάρτητοι ακαδημαϊκοί οργανισμοί, είτε εποπτεύονται από υπουργεία έρευνας και εκπαίδευσης, είτε εντάσσονται σε πανεπιστημιακές δομές.
Ποια είναι συνεπώς η πραγματική ανάγκη που ωθεί την Κυβέρνηση σε μια τέτοια κίνηση; Τι περισσότερο θα μπορούσε να προσφέρει το ΕΑΑ στην Πολιτική Προστασία κάτω από την εποπτεία της, που δεν μπορεί να το παρέχει με το ισχύον πλαίσιο μέσω μνημονίων συνεργασίας και προγραμματικές δεσμευτικές συμφωνίες; Μήπως ως υπο-ϋπηρεσία του ΥΚΚΠΠ θα αυξηθεί ο προϋπολογισμός του, θα αναβαθμιστούν οι υποδομές του και οι υπηρεσίες του;
Τίποτα από όλα αυτά δεν πρόκειται να συμβεί παρά μόνο η φίμωση του ΕΑΑ, η περαιτέρω συρρίκνωσή του, και η μεθόδευση για διάλυση του ερευνητικού ιστού της χώρας με αρνητικές συνέπειες στις συνθήκες εργασίας των εργαζομένων, στα πλαίσια μιας κοντόφθαλμης πολιτικής αντίληψης που φαίνεται να αγνοεί ή να απαξιώνει θεμελιώδεις αρχές λειτουργίας στην έρευνα και την αποστολή των ερευνητικών κέντρων στη χώρα μας.
Η Π.Ο.Ε.Ε.Κ.-Ι. εκφράζει την κατηγορηματική αντίθεσή της με την επιχειρούμενη υπαγωγή του ΕΑΑ στην Πολιτική Προστασία και απαιτεί την απόσυρση του άρθρου 19 από το εν λόγω νομοσχέδιο.
Το ΔΣ του ΠΣΕΕ εκφράζει την έντονη αντίθεση του στην προσπάθεια της κυβέρνησης να αποκόψει το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ) από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ), το θεσμικό φορέα για την έρευνα στην Ελλάδα, και να το μεταφέρει υπό τη Γ.Γ. Πολιτικής Προστασίας.
Αυτή η αδιανόητη ενέργεια επιχειρείται μέσω του υπό διαβούλευση άρθρου 19, ένα άρθρο το οποίο μοιάζει με μεταβατική διάταξη και για το οποίό δεν έχει ληφθεί υπ’ όψιν η γνώμη των εμπλεκόμενων με την έρευνα φορέων καταδεικνύοντας ταυτόχρονα πόση αποκομμένη από το χώρο της έρευνας είναι η πολιτική ηγεσία.
Παρόλο που το ΕΑΑ μπορεί, και συνεισφέρει στην αποτελεσματικότερη λειτουργία της Πολιτικής Προστασίας, μια τέτοια υπαγωγή το μόνο που θα επιφέρει είναι να συρρικνώσει ασφυκτικά τη λειτουργία ενός Ερευνητικού Κέντρου τέτοιας εμβέλειας κάτω από το στενό πλαίσιο επιχειρησιακών ζητημάτων που απασχολούν την Πολιτική Προστασία. Ένα πλαίσιο που δεν περιλαμβάνει την πληθώρα των ερευνητικών και επιστημονικών πεδίων του ΕΑΑ όπως η αστροφυσική και η κοσμολογία, οι περιβαλλοντικές επιστήμες και η κλιματική αλλαγή και η γεωφυσική και γεωδυναμική έρευνα. Πολύ απλά, η υπαγωγή του ΕΑΑ στην Πολιτική Προστασία θα σημάνει την αλλαγή ή/και κατάργηση θεματικών πεδίων και δραστηριοτήτων του και το πάγωμα ερευνητικών έργων και δράσεων. Και θα οδηγήσει τελικά στην συρρίκνωση έναν ερευνητικό φορέα με ευρύτατο φάσμα ερευνητικών προγραμμάτων και συμμετοχών σε διεθνείς και πανευρωπαϊκές ομάδες.
Με αυτή την υπαγωγή, η κυβέρνηση φαίνεται να αγνοεί ακόμα και τις διεθνείς και ευρωπαϊκές πρακτικές σύμφωνα με τις οποίες, αφενός τα ζητήματα συνδρομής των Ερευνητικών Κέντρων προς τη Πολιτεία ρυθμίζονται ξεκάθαρα με μνημόνια συνεργασίας, αφετέρου τα ερευνητικά κέντρα αποτελούν ανεξάρτητους οργανισμούς που εποπτεύονται αποκλειστικά από υπουργεία έρευνας και
εκπαίδευσης. Γι’ αυτό ήδη ένας πολύ μεγάλος αριθμός εξόχως διακεκριμένων επιστημόνων διεθνώς, συνυπογράφουν την διαμαρτυρία τους σε αυτό το κυβερνητικό σχέδιο.
Αλλά και η συντριπτική πλειοψηφία των σχολίων σχετικά με το επίμαχο άρθρο στη διαβούλευση αναφέρουν τις ίδιες προβληματικές. Ωστόσο, υπάρχουν και λιγοστές αναφορές που προβάλλουν ισχυρισμούς περί δήθεν «παρακμής» και «αποτυχίας» του ΕΑΑ και άλλων ερευνητικών φορέων συμπεριλαμβανομένου και του ΕΛΚΕΘΕ κατασυκοφαντώντας έτσι δημόσιους ερευνητικούς φορείς
με τεράστια προσφορά στην Κοινωνία και εξαιρετικά σημαντικές διακρίσεις διεθνώς, στην επί δεκαετίες παρουσία τους στη χώρα. Επικαλούμενοι μάλιστα και τις πρόσφατες αξιολογήσεις των Κέντρων (ψέμα καθώς αξιολογήσεις των Κέντρων δεν έχουν γίνει, παρά μόνο των Ινστιτούτων οι οποίες ωστόσο δεν έχουν έως τώρα δημοσιοποιηθεί), οι συντάκτες/τριες των αναφορών υποστηρίζουν ότι αυτές είναι αρνητικές. Τους προκαλούμε να προσκομίσουν στοιχεία ως προς αυτά. Σε κάθε άλλη περίπτωση θα πρόκειται για συκοφάντηση και προσπάθεια διασυρμού ακαδημαϊκών φορέων και επιστημονικών ομάδων που δεν εξυπηρετεί παρά πολιτικά και προσωπικά συμφέροντα.
Ως ΔΣ του ΠΣΕΕ:
Ζητάμε από τη ΓΓΕΚ να δημοσιοποιήσει τα αποτελέσματα των αξιολογήσεων τόσο των Ινστιτούτων του ΕΑΑ όσο και των υπόλοιπων ερευνητικών φορέων ούτως ώστε να αποκατασταθεί το κύρος τους.
Απαιτούμε να αποσυρθεί το άρθρο 19 του Σχεδίου Νόμου και το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών να παραμείνει, μαζί με τους υπόλοιπους ερευνητικούς φορείς της χώρας, υπό τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας.
Συμμετέχουμε στις κοινές δράσεις με τους υπόλοιπους ερευνητικούς φορείς για την απόσυρση του επίμαχου άρθρου.
Ο Επιστημονικός διευθυντής του World Metereological Organization έγραψε σε σχετικό ψήφισμα:
This decision poses an imminent threat to the research advancement in Greece as well as to ΝΟΑ itself as a famous research center/institution and definitively should not be supported! It seems that such suggestion comes from administrational / political persons that do not understand the important role and purpose of NOA and science. It seems that no consultation has taken place with the scientific experts and science managers who understand their business and importance, this is a shame. Definitively it does not «belong» to civil protection, research will unnecessarily suffer as it will mean operations only which is not in the interests of the country and how it is seen from abroad.
Jürg Luterbacher (Geneva, 2023-11-19)
Chief Scientist and Director Science and Innovation Department, World Meteorological Organization (WMO)
———————————————————————————————————————
Δεν θεωρώ ότι χρειάζονται επιπλέον επιχειρήματα, από όσα ήδη έχουν κατατεθεί από διακεκριμένους συναδέλφους μου.
Ελπίζω να υπάρξει το πολιτικό θάρρος, έστω και την ύστατη στιγμή, να αποτραπεί η αποκοπή του ΕΑΑ από το φυσικό του ‘οικοσύστημα’ (ΓΓΕΚ).
Αναμένούμε από την κυβέρνηση και τους πολιτικούς μας προιστάμενους (Υπ. Ανάπτυξης, ΓΓΕΚ) να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων και να μην επιτρέψουν τον κατακερματισμό και την σύνθλιψη του ερευνητικού ιστού της χώρας.
Αλεξάνδρα Γώγου
Διεθύντρια Ερευνών ΕΛΚΕΘΕ
Τα Ερευνητικά Κέντρα θεραπεύουν πολλές θεματικές και αναπτύσσουν τεχνογνωσία που πηγάζει από την έρευνα, η οποία μπορεί να αφορά/ενδιαφέρει αρκετούς φορείς/οργανισμούς του εσωτερικού, αλλά και του εξωτερικού. Η πρωτοποριακή τεχνογνωσία θα πρέπει να αποτελεί συμπληρωματικό εργαλείο στις ανάγκες που εμφανίζονται (COVID, κλιματική αλλαγή) και σε ανάγκες που ίσως να εμφανιστούν μελλοντικά. Τα Ε.Κ. δεν μπορεί να εντάσσονται σε υπουργεία αναλόγως των τρεχόντων αναγκών, αλλά θα πρέπει να λειτουργούν συμβουλευτικά και συμπληρωματικά, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να διασφαλίζεται η εύρυθμη λειτουργία τους, ώστε να ακολουθούν τις διεθνείς εξελίξεις της έρευνας και τεχνογνωσίας. Η απρόσκοπτη λειτουργία του ΕΑΑ και η ακμάζουσα πορεία του, βασίζεται στην κείμενη νομοθεσία περί Έρευνας και Καινοτομίας, κάτι που δεν είναι εμφανές στις 4 παραγράφους του άρθρου 19 του υπό Διαβούλευση νομοσχεδίου, γεγονός που επισημαίνεται και με τις κατατεθειμένες απόψεις της ελληνικής και διεθνούς ερευνητικής κοινότητας.
Δρ. Όμηρος Γιαννακής
Ειδικός Λειτουργικός Επιστήμονας Α’ βαθμίδας
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑΣ, ΑΣΤΡΟΦΥΣΙΚΗΣ, ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ & ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗΣ
ΕΘΝΙΚΟ ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Η κυβέρνηση πρέπει να μεταφέρει στο ΥΚΚΠΠ όλες της επιχειρησιακά κρίσιμες δραστηριότητες του ΕΑΑ και του ΕΛΚΕΘΕ με το ίδιο καθεστώς που κάνει για την ΕΜΥ. Μόνο έτσι θα επιτευχθεί ο σωστός συντονισμός που απαιτείται για την αποτελεσματική πολιτική προστασία που είναι απαραίτητη για τη χώρα.
To Δ.Σ. του Συλλόγου Προσωπικού του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών εκφράζει την αντίθεση του στην πρόθεση της Κυβέρνησης να υπαχθεί το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. Η διεθνής πρακτική έχει αποδείξει ότι η έρευνα ανθίζει μόνο όταν εντάσσεται σε έναν Ενιαίο Χώρο Έρευνας και Εκπαίδευσης. Αντί αυτού, ο ΣΠ-ΕΙΕ παρατηρεί με ανησυχία να προκρίνεται ως στρατηγική ο περαιτέρω κατακερματισμός του ερευνητικού ιστού της χώρας, στοχοποιώντας μάλιστα ένα ίδρυμα διεθνούς κύρους, όπως το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.
Το Δ.Σ. του Σ.Π.-Ε.Ι.Ε. συντάσσεται λοιπόν απόλυτα με τους συναδέλφους και τις συναδέλφισσες μας στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, όταν επισημαίνουν ότι η υπαγωγή τους στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας (Υ.Κ.Κ.Π.Π.) θα οδηγήσει σε ερευνητική παράλυση και λειτουργική ασφυξία. Ο ΣΠ-ΕΙΕ ενώνει τη φωνή του με άλλους φορείς που έχουν εκφράσει την αντίθεση τους, όπως το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας (Ε.Σ.Ε.ΤΕ.Κ.), τη Σύνοδο Προέδρων Ερευνητικών Κέντρων, την Ένωση Ελλήνων Ερευνητών (Ε.Ε.Ε.), την Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων στα Ερευνητικά Κέντρα, το Σύλλογο Ερευνητών και Εργαζομένων του Ε.Α.Α. και άλλων Ερευνητικών Κέντρων. Καλούμε την Κυβέρνηση να ανακαλέσει το σχετικό Σχέδιο Νόμου, και αντ΄ αυτού να αναλάβει πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση της ενοποίησης του ερευνητικού χώρου, και της σύνδεσής του με την εκπαίδευση.
Η υπαγωγή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης & Πολιτικής Προστασίας (ΥΚΚΠΠ) είναι δεδομένο ότι: i) δεν μπορεί να τεκμηριωθεί και να αιτιολογηθεί με επιστημονικά ή/και διοικητικά επιχειρήματα, ii) δεν είναι αποτέλεσμα εποικοδομητικού διαλόγου με το ΕΑΑ και μελέτης σκοπιμότητας, iii) επιδεινώνει τον κατακερματισμό του ερευνητικού ιστού, αντιστρατεύεται την ακαδημαϊκή ανεξαρτησία και λειτουργία του και υπονομεύει ακόμη περισσότερο τον Ενιαίο Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας και, τέλος, iv) είναι εντελώς αντίθετη με τις διεθνείς πρακτικές και τα επιτυχημένα μοντέλα αξιοποίησης των Ερευνητικών Κέντρων προς όφελος της προστασίας της κοινωνίας από φυσικές καταστροφές.
Οι συνέργειες και ο συντονισμός των Ερευνητικών και Ακαδημαϊκών οργανισμών, μέσω της θεσμοθετημένης δικτύωσης και μνημονίων συνεργασίας, συντελούν στο να συνδράμουν τον κρατικό μηχανισμό σε επίπεδο πρόληψης και αντιμετώπισης των φυσικών καταστροφών. Αντίθετα, ο κατακερματισμός του ερευνητικού και ακαδημαϊκού ιστού και η υποβάθμισή του, τελικά, σε απλή υπηρεσία Υπουργείου, απαξιώνει τον ίδιο τον ερευνητικό φορέα και, μειώνει τις δυνατότητές του να συνδράμει την Πολιτεία στην πρόληψη και αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών.
Είναι απαραίτητο να αποσυρθεί από το σ/ν του άρθρου 19 και να οργανωθεί ένας παραγωγικός διάλογος με το ΕΑΑ και τα Ερευνητικά Κέντρα (ΕΚ) της χώρας, για τη μέγιστη αξιοποίηση της παραγόμενης γνώσης, των ερευνητικών αποτελεσμάτων και των ερευνητικών υποδομών, με στόχο την αντιμετώπιση των διαφόρων καταστροφικών φαινομένων και κρίσεων προς όφελος της κοινωνίας
Επιπλέον θεωρώ σημαντικό να αναφέρω ότι μόνο τα ΕΚ που εποπτεύονται από την ΓΓΕΚ αξιολογούνται από διεθνείς επιτροπές κριτών από το 1995 σε τακτά χρονικά διαστήματα. Πάγια θέση του ερευνητικού προσωπικού είναι οι αναφορές των αξιολογήσεων να αναρτώνται στα πλαίσια της διαφάνειας.
Μαρία Κωνσταντοπούλου
Διευθύντρια Ερευνών, ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος»
Το Ερευνητικό Κέντρο «Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών» (ΕΑΑ) που ιδρύθηκε με το ν..δ. 1975/1942 (Α’ 295), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, είναι Ερευνητικός Φορέας του Δημοσίου Τομέα, αποτελεί Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) και εποπτεύεται από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ).
Το ερευνητικό κέντρο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών/Ε.Α.Α. διέπεται από το ν. 4310/2014 (ως ισχύει) και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις και ερευνητικές τάσεις στην Αστρονομία, Αστροφυσική, τις εφαρμογές του Διαστήματος, το Περιβάλλον, την Ενέργεια και τη Μετεωρολογία, τη Σεισμολογία και τη Γεωδυναμική, σε ευρωπαϊκό́ και διεθνές επίπεδο. Υλοποιεί μεγάλα ερευνητικά́ προγράμματα, τα οποία χρηματοδοτούνται από́ την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, την Ευρωπαϊκή́ Υπηρεσία Διαστήματος (ESA) και άλλους διεθνείς οργανισμούς, συνεισφέροντας στην προαγωγή της έρευνας, την επιστημονική εξέλιξη και την και στην προσέλκυση και απασχόληση νέων ταλαντούχων ερευνητών και επιστημόνων από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Η βίαιη απόσπαση του αρχαιότερου Ερευνητικού Κέντρου της χώρας από τη φυσική του θέση, που είναι η ΓΓΕΚ, και η τοποθέτησή του υπό τον έλεγχο του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας συνιστά ευθεία παραγνώριση της ουσίας του έργου που επιτελεί.. Επιπρόσθετα, η απόσπασή του από την εποπτεία τη ΓΓΕΚ και η υπαγωγή του στο ΥΚΚΠΠ θα δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα τόσο στον επιτελικό του ρόλο (αντικείμενα που δεν σχετίζονται με το ΥΚΚΠΠ όσο και στην εύρυθμη διοικητική του λειτουργεία (ερευνητικό προσωπικό, πόροι χρηματοδότησης, κ.τ.λ.).
Ως Δ.Σ. είμαστε θιασώτες της άποψης ότι η έρευνα (τόσο η βασική όσο και η εφαρμοσμένη) και τα αποτελέσματά της πρέπει να απευθύνονται στην κοινωνία και τους πολίτες της, γι’ αυτό το λόγο δηλώνουμε απερίφραστα την εναντίωσή μας σε κάθε προσπάθεια αποστέρησης του ερευνητικού ιστού της χώρας από ένα λαμπρό κέντρο. Επιπρόσθετα, εναντιωνόμαστε σε προσπάθειες κατακερματισμού, διάρρηξης και αποδόμησης του επιστημονικού ιστού της χώρας.
Συντασσόμαστε με την άποψη ότι η συνεργασία με την Πολιτική Προστασία μέσω παροχής υπηρεσιών είναι εφικτή και δύναται να πραγματοποιηθεί τόσο μέσω προγραμματικής συμφωνίας όσο με ή/και με σχετικό Μνημόνιο Συνεργασίας, όπως συστηματικά κάνουν τα Ερευνητικά Κέντρα με Υπουργεία της θεματικής τους συνάφειας (πχ. το ΠΑΣΤΕΡ με το Υπουργείο Υγείας ή το ΕΛΚΕΘΕ με το Υπουργείο Ναυτιλίας).
Τέλος, το Δ.Σ. του Ενιαίου Συλλόγου Υπαλλήλων ΓΓΕΚ, ενώνει την φωνή του, τόσο με τα ΔΣ του ΕΑΑ, του Συλλόγου Ερευνητών (ΣΕΕΑΑ) και του Συλλόγου Προσωπικού (ΣΠΕΑΑ) του ΕΑΑ, τα Δ.Σ. των άλλων ερευνητικών κέντρων, την ΑΔΕΔΥ, αλλά και άλλων φορέων και επιστημόνων, όπως το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ), την Σύνοδο Προέδρων Ερευνητικών Κέντρων και Τεχνολογικών Φορέων, Μέλη της Ακαδημίας Αθηνών, την Ένωση Ελλήνων Ερευνητών και την Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων στα Ερευνητικά Κέντρα (ΠΟΕΕΚ-Ι), και ζητά την απόσυρση άρθρου 19 του νομοσχεδίου «Αναδιάρθρωση Πολιτικής Προστασίας – Εθνικός Μηχανισμός Εναέριας Διάσωσης και Αεροδιακομιδών». που προβλέπει την απώλεια αρμοδιότητας της ΓΓΕΚ και την υπαγωγή του ΕΑΑ στο ΥΚΚΠΠ.
Η επιστημονική έρευνα για την εξέλιξη της κλιματικής αλλαγής είναι απαραίτητο να συνδέεται με κάθε πεδίο ερευνητικής δραστηριότητας και τεχνολογικής ανάπτυξης, καθώς δεν περιορίζεται στην πρόγνωση του καιρού, λειτουργία που έχει στενότατη συνάφεια πρωτίστως με την πολιτική προστασία, αλλά αφορά το σύνολο της οικονομικής δραστηριότητας και την κοινωνική ζωή της χώρας. Η συνεργασία του Ε.Α.Α. με κάθε υπουργείο, όχι μόνο με το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης, δεν δικαιολογεί υπαγωγή του στο υπουργείο αυτό. Η πολιτική υπαγωγή του εξαιρετικά πολύτιμου και διεθνώς αναγνωρισμένου έργου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο αρμόδιο για την πολιτική προστασία υπουργείο καθιστά σχεδόν βέβαιη τη συρρίκνωση του πεδίου ερευνητικής δραστηριότητας σχετικά με την κλιματική αλλαγή σε ό,τι έχει σχέση με το κύριο αντικείμενο του υπουργείου, δηλαδή την πρόγνωση καταστροφών με σκοπό τον περιορισμό των επιπτώσεών τους.
Η κλιματική έρευνα που μέχρι σήμερα διενεργεί το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών δίνει με ακλόνητη επιστημονική επάρκεια τη «μεγάλη εικόνα» της πορείας της κλιματικής αλλαγής, ενώ εστιάζει και ειδικότερα στην επίδραση σε σημαντικούς τομείς της οικονομίας, στο φυσικό περιβάλλον, καθώς και στην κοινωνία και τη δημόσια υγεία, μέσα από συνέργειες με κάθε έναν από τους σημαντικούς φορείς επιστημονικής έρευνας και καινοτομίας που συστεγάζονται κάτω από τη ΓΓΕΚ. Η διάρρηξη της σχέσης του ΕΑΑ με τους συνεποπτευόμενους από τη ΓΓΕΚ φορείς έρευνας και τεχνολογικής καινοτομίας δεν προμηνύει απολύτως τίποτα θετικό για την κλιματική έρευνα στην Ελλάδα, αντιθέτως καθιστά βέβαιο τον περιορισμό της κλιματικής έρευνας στις κρατικές λειτουργίες που σχετίζονται με την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών.
Καλούμε την κυβέρνηση να μην προωθήσει στη Βουλή τη ρύθμιση απόσπασης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών από τη ΓΓΕΚ και την κοινότητα των ερευνητικών ιδρυμάτων της χώρας και να προχωρήσει άμεσα στην ενεργοποίηση του προβλεπόμενου από το άρθρο 25 του Εθνικού Κλιματικού Νόμου 4936/2022, “Εθνικού Παρατηρητηρίου για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή”. Σύμφωνα με τον Εθνικό Κλιματικό Νόμο, “στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας συστήνεται Εθνικό Παρατηρητήριο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή. Το Εθνικό Παρατηρητήριο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή αποτελεί ανοιχτό δίκτυο ανταλλαγής πληροφοριών και ενημέρωσης με συμμετοχή των Υπουργείων Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Εσωτερικών, της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας, του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και άλλων ερευνητικών, ακαδημαϊκών και δημόσιων φορέων και είναι προσβάσιμο μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr-ΕΨΔ)”. Όπως ορθά προβλέπει ο νόμος που η παρούσα κυβέρνηση ψήφισε πριν από ενάμιση χρόνο, σκοπός του Παρατηρητηρίου, είναι η επιστημονική υποστήριξη του κρίσιμης σημασίας κυβερνητικού έργου αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, σταθερά τροφοδοτούμενο με έγκυρα δεδομένα από τους έγκριτους κρατικούς ερευνητικούς φορείς και με έμφαση (άρθ. 25, ν. 4936/2022):
“α) στην παρακολούθηση και αξιολόγηση της ανθεκτικότητας της χώρας στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής,
β) στην παροχή αξιόπιστων στοιχείων προς τη διοίκηση και την επιμόρφωση των στελεχών της για την υποστήριξη του σχεδιασμού, της αξιολόγησης και της επικαιροποίησης πολιτικών και δράσεων και γενικότερα για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή,
γ) στην παροχή πληροφόρησης προς τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα για την υποστήριξη της ενσωμάτωσης των κινδύνων της κλιματικής αλλαγής στον επιχειρησιακό τους σχεδιασμό και τη λήψη μέτρων προσαρμογής των δραστηριοτήτων τους στην κλιματική αλλαγή,
δ) στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της ελληνικής κοινωνίας αναφορικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτή,
ε) στην παροχή στοιχείων για τη σύνταξη εθνικών εκθέσεων για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή στο πλαίσιο των διεθνών και ευρωπαϊκών υποχρεώσεων της χώρας.”
Σας ενθαρρύνουμε να προχωρήσετε άμεσα στην υλοποίηση αυτής της σημαντικής πρόνοιας του Εθνικού Κλιματικού Νόμου, αξιοποιώντας το επιστημονικά άρτιο έργο όλων των ερευνητικών φορέων της ΓΓΕΚ, καθώς και των σχετικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων.
Το Επιστημονικό Συμβούλιο του Ινστιτούτου Αστρονομίας Αστροφυσικής Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης (ΙΑΑΔΕΤ) του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) συντάσσεται πλήρως με την άποψη της ελληνικής και διεθνούς ερευνητικής κοινότητας, όπως αυτή έχει αποτυπωθεί και διατυπωθεί με τον πλέον ξεκάθαρο και κατηγορηματικό τρόπο στο πλαίσιο της παρούσας Διαβούλευσης: το ΕΑΑ αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του ερευνητικού ιστού της χώρας και θα πρέπει να συνεχίσει να παραμένει και να επιτελεί τη λειτουργία του εντός αυτού ως το αρχαιότερο εθνικό ερευνητικό κέντρο της πατρίδας μας, θεραπεύοντας πληθώρα ερευνητικών θεμάτων που άπτονται των επιστημών της Κοσμολογίας, Αστροφυσικής, Αστρονομίας, Ηλιακής Φυσικής, Διαστημικής Φυσικής, Παρατήρησης της Γης, Τηλεπισκόπησης, Γεωφυσικής, Γεωλογίας, Σεισμολογίας, Φυσικής της Ατμόσφαιρας και του Περιβάλλοντος, Κλιματολογίας κ.ά..
Επιπλέον, το Επιστημονικό Συμβούλιο του ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ επισημαίνει και τονίζει πως το υπό Διαβούλευση νομοσχέδιο θα πρέπει να εξασφαλίζει την απρόσκοπτη λειτουργία του ΕΑΑ ως εθνικού ερευνητικού κέντρου χωρίς να διαταράσσει την ακμάζουσα ερευνητική διαδικασία που συντελείται εντός του ιδρύματος προς όφελος της ελληνικής κοινωνίας και των πολιτών της. Κατά συνέπεια, η λειτουργία του ΕΑΑ θα πρέπει να εξακολουθήσει να εδράζεται σε σειρά διατάξεων της κείμενης νομοθεσίας περί Έρευνας και Καινοτομίας (Ν. 4310/2014, Ν. 4386/2016, Ν. 4957/2022, Υ.Α. 4908/ΦΟΡ/255, ΦΕΚ 209/Β/23.3.1995, Π.Δ. 82/2022, ΦΕΚ 224/Α/6.12.2022), οι οποίες διέπουν και σήμερα τη λειτουργία του.
Επιστημονικό Συμβούλιο ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ
Πράγματα που μαθαίνει κανείς κάτω από αυτή την διαβούλευση:
– Ο Πρόεδρος του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών που κοντεύει σχεδόν 7 χρόνια σε αυτό το αξίωμα, ακόμα δεν έχει αντιληφθεί τη δημόσια αποστολή του φορέα που υπηρετεί και μέχρι και στην τελευταία του συνέντευξη που έχει δώσει διατείνεται πως το Αστεροσκοπείο δεν είναι δημόσια υπηρεσία!
Μάλλον δεν γνωρίζει τι σημαίνει ούτε η λέξη ΕΘΝΙΚΟ μπροστά μπροστά στο όνομα του κέντρου ούτε τι σημαίνουν τα αρχικά ΝΠΔΔ.
Βέβαια ο ίδιος θέλει να πληρώνεται από το κράτος ως δημόσιος υπάλληλος και μάλιστα με 2 μισθούς από 2 διαφορετικές δημόσιες θέσεις που κατέχει, αλλά επουδενί δεν θέλει το κράτος να ελέγχει τα του οίκου του και τις επιπλέον χρηματοδοτήσεις που απολαμβάνει από έργα που διαχειρίζεται. Εκεί τον βολεύει να λειτουργεί ως ιδιωτική επιχείρηση!
– Τα διάφορα Ινστιτούτα του Αστεροσκοπείου έχουν αξιολογηθεί αρνητικά τα τελευταία χρόνια με αξιόπιστες διεθνείς εκθέσεις, τόσο για την ποιότητα της έρευνας που παράγουν όσο και για τον τρόπο διαχείρισης των έργων και των χρηματοδοτήσεων που αναλαμβάνουν. Ωστόσο οι ένθερμοι υποστηρικτές του μας λένε ότι το Αστεροσκοπείο ακόμα δεν έχει αξιολογηθεί.
Ίσως δεν αντιλαμβάνονται ότι το σύνολο αποτελείται από τα μέρη του κι ότι όπως λέει ο αμόρφωτος λαός «δεν είναι Γιάννης είναι Γιαννάκης».
– Από τα περίπου 80 σχόλια αυτού του άρθρου, γύρω στα 70 αντιτίθενται στη μεταφορά του Αστεροσκοπείου.
Αριθμός που δεν αντιστοιχεί ούτε στο 20% του προσωπικού του. Μάλιστα τα περισσότερα από αυτά δεν είναι καν από εργαζόμενους στο Αστεροσκοπείο αλλά ανήκουν σε υπαλλήλους άλλων ερευνητικών κέντρων.
Υπάρχουν και κάποιοι που υπογράφουν γενικά κι αόριστα ως εκπρόσωποι συλλόγων, σωματείων εργαζομένων ή ερευνητών χωρίς να προκύπτει από πουθενά πόσους ανθρώπους εκπροσωπούν, αν ρωτήθηκαν προηγουμένως μέσω ψηφισμάτων και γενικών συνελεύσεων, οι υπάλληλοι που εκπροσωπούνται αν συμφωνούν ή όχι με την υπαγωγή, όπως κάθε συλλογικό όργανο οφείλει να κάνει αν θέλει να λειτουργεί δημοκρατικά.
Για την ακρίβεια μόλις χθες πραγματοποιήθηκε γενική συνέλευση των συλλόγων εργαζομένων του Αστεροσκοπείου και ρωτήθηκαν οι εργαζόμενοι. Γεγονός που καθιστά όλα τα σχόλια αυτών των συλλόγων που αναρτήθηκαν στη διαβούλευση τις προηγούμενες ημέρες, από καταχρηστικά έως ποινικά κολάσιμα για τους εκπροσώπους τους.
– Είναι προφανές από τα προηγούμενα ότι η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων στο Αστεροσκοπείο δεν είναι καθόλου αρνητικοί με την ένταξη στο ΥΚΚΠΠ ή τους είναι αδιάφορη αυτή η αλλαγή.
– Από τα 80 σχόλια της διαβούλευσης υπάρχουν καμιά δεκαριά που φωνάζουν για φαινόμενα κακοδιαχείρισης της περιουσίας του Αστεροσκοπείου, υποβιβασμό της ποιότητας της έρευνας, διοικητική κι επιχειρησιακή ανεπάρκεια, στροφή των διοικούντων στην εξυπηρέτηση μικροκομματικων και ιδίων συμφερόντων αντί για υπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος κλπ.
Προφανώς κάτω από μια ανοιχτή διαβούλευση ο καθένας μπορεί να γράφει ότι του αρέσει, η πολιτεία όμως μέσω των μηχανισμών της οφείλει να ελέγξει την αξιοπιστία ή όχι αυτών των καταγγελιών.
– Κάτι ακόμα που μάθαμε είναι πως μόνο αν διαθέτεις Msc ή PhD στη φυσική δικαιούσαι να σχολιάζεις κάτω από μια διαβούλευση ενός νομοθετικού σχεδίου που αφορά όλη την κοινωνία.
Μάλιστα οι κάτοχοι αυτών των διδακτορικών, ως μορφωμένοι πολίτες αντί να καταθέτουν τη δική τους άποψη, επιδιώκουν να υποβιβασουν την αξιοπιστία των σχολιαστών που συμφωνούν με το νομοσχέδιο, με red herring επιχειρηματολογία ή επιθέσεις επί προσωπικού.
Κάνουν τα στραβά μάτια όμως στα σχόλια «Συλλόγων» που όπως ειπώθηκε πιο πάνω δεν εκπροσωπούν κανέναν.
– Οι ίδιοι κάτοχοι διδακτορικών που υποστηρίζουν ότι μόνο αυτοί έχουν δικαίωμα να έχουν άποψη για την έρευνα, έχουν εγκαταλείψει την ουσιαστική έρευνα από καιρό κι ενδιαφέρονται μόνο για τα επιχειρηματικά συμφέροντα που τους εξασφαλίζει η συμμετοχή σε χρηματοδοτήσεις.
Μάλιστα τόσο πολύ γνωρίζουν το θεσμικό πλαίσιο της έρευνας που δήθεν υπηρετούν που δεν έχουν μπει ούτε στον κόπο να διαβάσουν τον νόμο 4310 για την έρευνα, γιατί τότε θα έβλεπαν ότι δεν καταργείται.
Εφόσον δεν μπορούν να κατανοήσουν τα νομοθετήματα που ήδη διέπουν τη λειτουργία τους, πώς γίνεται να θέλουν να έχουν άποψη και για το νέο νομοθέτημα;
To ΔΣ του Συλλόγου Ερευνητών/ριών – ΕΛΕ (ΣΥΛΕΡ) του Ιδρύματος Τεχνολογίας & Έρευνας (ΙΤΕ) υποστηρίζει τα δίκαια αιτήματα των Συναδέλφων/ισσών Ερευνητών/ριών και Εργαζομένων του ΕΑΑ για τη μη μεταφορά τους στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, μένοντας στον φορέα που διαχειρίζεται τα Ερευνητικά Κέντρα της χώρας, τη ΓΓΕΚ, και διατηρώντας και ενισχύοντας τον ερευνητικό του χαρακτήρα και την αλληλεπίδραση με τα υπόλοιπα ΕΚ της χώρας.
Τα μέλη του ΔΣ ΣΥΛΕΡ ΙΤΕ
Μαρία Κλάπα (Πρόεδρος)
Ηλίας Απεραθίτης (Ατιπρόεδρος)
Χρήστος Αγγελόπουλος (Γραμματέας)
Δημήτρης Σφυρής (Ταμίας)
Κώστας Θεοδωράκης (Μέλος)
Στην περίπτωση που πράγματι το meteo του Αστεροσκοπείου θεωρεί εαυτόν επιχειρησιακό για τον καιρό όπως δηλώνει, είναι σαφές ότι αυτό και μόνο αυτό το κομμάτι του Αστεροσκοπείου δεν πρέπει απλά να ανήκει στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης αλλά να ενσωματωθεί με την ΕΜΥ.
Γράφτηκαν πολλά και μάλλον δεν έχω να προσθέσω πολλά περισσότερα, εκτός από το ότι πιστεύω ότι οφείλω να γράψω την άποψή μου ως πρώην ερευνητής του ΕΑΑ.
Η Έρευνα, η Παιδεία, και η Ανάπτυξη θα πρέπει να συνδέονται και η θέση των ερευνητικών ιδρυμάτων θα πρέπει να είναι δίπλα στην παιδεία. Επίσης η κάθε κυβέρνηση θα πρέπει να διασφαλίζει την ακαδημαϊκή και ερευνητική ελευθερία των ερευνητών της χώρας. Φυσικά, και με κανόνες, ελέγχους, αξιολογήσεις και κρίσεις, όπως ήδη γίνεται.
Ο νόμος έχει μια λογική (επιλεκτικής τελικά) συνένωσης συγκεκριμένων φορέων για την αντιμετώπιση ακραίων καιρικών φαινομένων και προφανώς υπάρχουν τρόποι να συμπεριληφθούν και το ΕΑΑ και η ΕΜΥ σε επιτροπές και επιχειρησιακές ομάδες, όπως ορίζεται σε προηγούμενο άρθρο (7), χωρίς τη μετακίνηση όλης της έρευνας του ΕΑΑ σε ένα θεσμικά μη αρμόδιο για έρευνα υπουργείο.
Και επειδή σε μέχρι τώρα διαβουλεύσεις δεν έχω δει σχεδόν ποτέ ριζικές αλλαγές, θα έλεγα τουλάχιστον να υπάρξει μια συνεπίβλεψη από την Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας του Υπουργείου Ανάπτυξης και την Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, για να μην χαθεί ένα πολύ μεγάλο ερευνητικό κεφάλαιο για τη χώρα.
Η παιδεία δημιουργεί την έρευνα και η έρευνα την ανάπτυξη, την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών και πολλά άλλα. Διαταράσσοντας την αλληλουχία αυτή ή την ανεξαρτησία της έρευνας, τα αποτελέσματα μακροπρόθεσμα θα είναι σίγουρα κατώτερα του αναμενομένου.
Στέλιος Καζαντζής
Κύριος Ερευνητής
Παγκόσμιο κέντρο ακτινοβολίας, Ελβετία
Εργάζομαι στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών εδώ και 25 χρόνια. Το γνωστικό μου αντικείμενο, όπως και για το μεγαλύτερο ποσοστό των συναδέλφων μου, δεν έχει άμεση σχέση με το ΥΚΚΠΠ. Επίσης, δεν έχω τελέσει ποτέ συνδικαλίστρια ούτε διαπλεκόμενη (όπως κάποιοι μας κατηγορούν σε αναρτήσεις τους).
Είμαι περήφανη που ανήκω στο ερευνητικό προσωπικό του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ), ως μια μικρή μονάδα σε μια μεγάλη σειρά μεγάλων επιστημόνων που πέρασαν εδώ και 181 χρόνια από το ΕΑΑ μέχρι τους εξαιρετικούς επιστήμονες που διαθέτει σήμερα. Όλοι μας έχουμε περάσει πολλά χρόνια σε σπουδές και κατόπιν στην έρευνα, γιατί αυτό είναι που αγαπάμε και σε αυτό έχουμε ταχθεί, συχνά με προσωπικό κόστος. Η έρευνα δεν είναι χόμπυ, δεν είναι δημόσια υπηρεσία, δεν είναι διαπλοκή, δεν είναι μέσο πλουτισμού. Είναι σκέψη, περιέργεια, έμπνευση και συνεργασία για την παραγωγή/προαγωγή γνώσης για την ίδια την γνώση αλλά και για το καλό της κοινωνίας.
Είναι λυπηρό κάποιοι με τις αναρτήσεις τους και την εύκολη κριτική τους να μην κατανοούν (ή δεν ξέρουν) τον αγώνα που δίνουμε καθημερινά, σε αντίξοες γραφειοκρατικά και χρηματοδοτικά συνθήκες, για να κάνουμε πρωτότυπη έρευνα υψηλών διεθνών προδιαγραφών. Είναι εξίσου λυπηρό κάποιοι να θέλουν να μας μεταλλάξουν με τόση ευκολία σε κάποια δημόσια υπηρεσία αγνώστου δομής για άγνωστους (?) λόγους.
Όπως έχουν εξηγήσει ενδελεχώς και με αναλυτικά στοιχεία οι συνάδελφοι στις αναρτήσεις τους, μετά από 181 χρόνια ιστορίας στην έρευνα,
(1) η διατήρηση της λειτουργίας του ΕΑΑ ως ιστορικό και διεθνώς κορυφαίο Ερευνητικό Κέντρο, μέρος του ερευνητικού ιστού της χώρας,
(2) η κατάργηση του Άρθρου 19 αυτού του σ/ν, και
(3) η συνέχιση της υπαγωγής του ΕΑΑ στους νόμους που διέπουν τα ερευνητικά κέντρα, όπως ο Ν4310/2014, αποτελεί πλέον θέμα επιβίωσής του.
Δρ. Όλγα Συκιώτη,
Κύρια Ερευνήτρια Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών
Η ελληνική επιστημονική και διεθνής κοινότητα, η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ), το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ), η Σύνοδος Προέδρων Ερευνητικών Κέντρων και Τεχνολογικών Φορέων, οι Σύλλογοι Εργαζομένων και Ερευνητών στο ΕΑΑ, ή Ένωση Ελλήνων Ερευνητών, σύλλογοι άλλων Ερευνητικών Κέντρων και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων σε Ερευνητικά Κέντρα και Ιδρύματα (ΠΟΕΕΚ-Ι) έχουν ήδη εκφράσει την αντίθεση τους στην προτεινόμενη υπαγωγή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών υπό την εποπτεία της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. Το ίδιο εμφανώς προκύπτει και από περισσότερα σχόλια στην παρούσα διαβούλευση, εξαιρώντας πάντα τα κακόβουλα και ανυπόγραφα σχόλια (όποιος έχει το θάρρος της γνώμης του θα πρέπει να παρέχει τα πλήρη στοιχεία της «ταυτότητας» του).
Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ), το αρχαιότερο (181 χρόνια παρουσίας) και ένα από τα μεγαλύτερα Ερευνητικά Κέντρα της χώρας, έχει ως βασική και θεμελιώδη αποστολή του την συλλογή επιστημονικών δεδομένων και την εκπόνηση βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας σε μια πληθώρα διαφορετικών επιστημονικών τομέων, με σκοπό την παραγωγή νέας γνώσης, την εφαρμογή νέων καινοτόμων τεχνολογιών, την εκπαίδευση νέου επιστημονικού προσωπικού και τη μεταφορά της γνώσης στην ίδια την κοινωνία μέσω ΚΑΙ της παροχής εξειδικευμένων υπηρεσιών σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και οργανισμούς. Αυτές οι ανοιχτές στην πολιτεία και κοινωνία υπηρεσίες είναι αποτέλεσμα της πολύπλευρης ερευνητικής δραστηριότητας του προσωπικού του ΕΑΑ, συνήθως μέσω ανταγωνιστικών ερευνητικών και αναπτυξιακών προγραμμάτων στα οποία το ΕΑΑ έχει επιδείξει, σύμφωνα και με τις πρόσφατες διεθνείς αξιολογήσεις των Ινστιτούτων του, μια πρωτοφανή αύξηση τα τελευταία χρόνια. Μια απλή ανάγνωση του περιεχομένου των ιστοσελίδων του ΕΑΑ και των τριών Ινστιτούτων του καταδεικνύει ότι οι συντριπτικά περισσότερες επιστημονικές δραστηριότητες και θεματικές που θεραπεύει το ΕΑΑ, καθώς και η πλειονότητα των μεγάλων εθνικών ερευνητικών υποδομών που διαθέτει (μεταξύ των οποίων δύο από τα μεγαλύτερα τηλεσκόπια της χώρας και της Ευρώπης) δεν έχουν καμία σχέση με την πολιτική προστασία και την κλιματική κρίση.
Απλή ανάγνωση του άρθρου 19 καθώς και της Ανάλυσης Συνεπειών της Ρύθμισης φανερώνει την προχειρότητα σύνταξης του, την έλλειψη μελέτης και σχεδιασμού καθώς και την απουσία ουσιαστικής αιτιολόγησης της προτεινόμενης αλλαγής. Προφανώς αυτό είναι συνέπεια τόσο της άγνοιας από τους ιθύνοντες του πραγματικού ρόλου και της συμβολής του ΕΑΑ στον ερευνητικό ιστό της χώρας, όσο και της άρνησης από την πολιτεία ουσιαστικής διαβούλευσης και εποικοδομητικού διαλόγου με τη Διοίκηση και τους επιστήμονες και εργαζόμενους στο ΕΑΑ για τους τρόπους συνέργειας, όπου αυτή είναι εφικτή. Για τους πραγματικούς λόγους βέβαια της προτεινόμενης υπαγωγής ας ανατρέξει κανείς στο ύφος αλλά και το περιεχόμενο δηλώσεων υπουργών, βουλευτών αλλά και του ίδιου του πρωθυπουργού της χώρας τους τελευταίους μήνες στα ΜΜΕ και τη βουλή των Ελλήνων.
Τυχόν ψήφιση του άρθρου ως έχει θα έχει δραματικές οργανωτικές, οικονομικές, διοικητικές και θεσμικές συνέπειες για το ΕΑΑ και ουσιαστικά θα σήμαινε ότι το μεγαλύτερο ερευνητικό κέντρο της Ελλάδος από 1/1/2024 θα στερείται του απαραίτητου θεσμικού πλαισίου για να λειτουργήσει, αφού το άρθρο δεν αποσαφηνίζει επακριβώς τι θα ισχύει μετά τις 31/12/2023. Το προτεινόμενο νέο εποπτεύων υπουργείο δυστυχώς στερείται της αναγκαίας τεχνογνωσίας και αρμοδιότητας υποστήριξης της ερευνητικής διαδικασίας στο ΕΑΑ, που μόνο η ΓΓΕΚ κατέχει, έχει σαφώς έχει πολύ μικρή συνάφεια με την ερευνητική δραστηριότητα στο ΕΑΑ και προφανώς οι γνωστές και βραδείς προσαρμογές της Ελληνικής δημόσιας διοίκησης σε σημαντικές και απότομες αλλαγές θα προκαλέσουν θεσμική αναστάτωση και δυσλειτουργίες στο ερευνητικό κέντρο για πάρα πολλούς μήνες (ίσως και χρόνια) και θα οδηγήσουν, σε μια στιγμή εκθετικής ανάπτυξης για το κέντρο, νομοτελειακά σε παρακμή. Θα θέσουν σε άμεσο κίνδυνο α) τη συντήρηση και λειτουργία μεγάλων εθνικών ερευνητικών υποδομών, πληρωμένων και από τον ελληνικό λαό, που ΔΕΝ σχετίζονται με τις φυσικές καταστροφές και προφανώς το νέο υπουργείο δεν γνωρίζει πώς να διαχειριστεί, β) τη θεσμική υπόσταση του ερευνητικού και λοιπού Προσωπικού του ΕΑΑ καθώς και την εκπαίδευση νέου επιστημονικού προσωπικού, και γ) την διαχείριση όλων των υφιστάμενων ερευνητικών έργων που υλοποιεί το ΕΑΑ καθώς και τη δυνατότητα προσέλκυσης νέων χρηματοδοτήσεων που απευθύνονται στα υπό την εποπτεία της ΓΓΕΚ ερευνητικά κέντρα. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος όμως βρίσκεται στην υλοποίηση μεγάλων έργων που έχουν ήδη ενταχθεί προς χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με συγχρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, για τα οποία είναι υπεύθυνη η ΓΓΕΚ, καθώς και η υλοποίηση κτιριακών έργων που υλοποιούνται αυτή τη στιγμή στο ΕΑΑ από την τεχνική υπηρεσία της ΓΓΕΚ, συνολικού ύψους δεκάδων εκατομμυρίων Ευρώ.
Για όλους τους παραπάνω λόγους:
1) Το ΕΑΑ ως ερευνητικό κέντρο ΠΡΕΠΕΙ να παραμείνει συνδεδεμένο με την ΓΓΕΚ και τον νόμο για την έρευνα. Ο κατακερματισμός του ερευνητικού ιστού, αντίθετα με τις υφιστάμενες διεθνείς πρακτικές αξιοποίησης των Ερευνητικών Κέντρων, οδηγεί στην περαιτέρω υπονόμευση του Ενιαίου Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας του οποίου την δημιουργία εμφατικά ζητά τα τελευταία χρόνια η πανεπιστημιακή και ερευνητική κοινότητα.
2) Η αξιοποίηση των υπηρεσιών που έχει αναπτύξει το ΕΑΑ, στο πλαίσιο πάντα των ερευνητικών δραστηριοτήτων μέρους του προσωπικού του, και άπτονται της πολιτικής προστασίας (π.χ. πρόγνωση, παρακολούθηση και αντιμετώπιση καταστροφικών φυσικών φαινομένων) μπορεί να γίνει μέσω δοκιμασμένων ήδη (με υπουργεία, περιφέρειες και δημόσιους φορείς) διαδικασιών και πρακτικών όπως τα μνημόνια συμφωνίας ή οι προγραμματικές συμφωνίες. Δεν χρειάζεται υπαγωγή σε νέο υπουργείο, το ΕΑΑ και το ερευνητικό προσωπικό του ήταν και είναι πάντα ανοιχτό στην αξιοποίηση του έργου του και των υπηρεσιών του προς όφελος της κοινωνίας.
Και μια ακόμα τελευταία επισήμανση. Καμία υπαγωγή σε ένα νέο υπουργείο δεν θα φιμώσει, αν αυτός είναι εν τέλει ο σκοπός, την κατοχυρωμένη από το σύνταγμα ακαδημαϊκή ελευθερία αλλά και έκφραση λόγου. Ο κάθε επιστήμονας σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να είναι «υπόλογος» για την οποιαδήποτε επιστημονική άποψή του. Υπόλογοι μπορεί να είναι μόνο αυτοί που, ως αιρετοί από τον ελληνικό λαό και συνεπώς υπεύθυνοι για την εκτελεστική εξουσία, καλούνται εν τέλει να παράγουν ορθολογικές πολιτικές και να λαμβάνουν σε περιπτώσεις κρίσης τις απαραίτητες, σωστές επιχειρησιακές αποφάσεις, χωρίς να αγνοούν (κάτι που δυστυχώς συμβαίνει συχνά) την ανιδιοτελώς και απλόχερα προσφερόμενη γνώμη των ειδικών επιστημόνων.
Κώστας Τζιότζιου
Ειδικός Λειτουργικός Επιστήμονας Α’ βαθμίδας
ΙΑΑΔΕΤ – ΕΑΑ
Ο νομοθέτης «ξέχασε» να γράψει ότι το ΕΑΑ σύμφωνα με τον N. 4310/2014, άρθρα 2, 13 και 13α είναι δημόσιος ερευνητικός οργανισμός δημοσίου δικαίου και όχι απλά ΝΠΔΔ. Έχει δε καθιερωθεί ως τέτοιο στην συνείδηση του Ελληνικού λαού.
Στο Προεδρικό Διάταγμα (Π.Δ. 82, ΦΕΚ224/Α/6.12.2022), ανανεώθηκε ο Οργανισμός του Ε.Α.Α. Σε αυτόν ορίζεται ξεκάθαρα ότι το Ε.Α.Α. είναι Ερευνητικός Φορέας του Δημόσιου Τομέα, ότι αποτελεί Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, καθώς και το ότι εποπτεύεται από την Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ). Στο άρθρο 3.1 αναφέρονται αναλυτικά ο σκοπός και οι ερευνητικές δραστηριότητες του Ε.Α.Α.
Κατά την άποψή μου, πρέπει να αναφερθεί κατηγορηματικά στον νέο νόμο ότι:
To EAA διατηρεί αναλλοίωτη την τρέχουσα διοικητική και οικονομική του κατάσταση (ανεξάρτητη χρηματοδότηση) βάσει δικού του προϋπολογισμού, με ΔΣ & Εκλεγμένο Πρόεδρο και εκλογή των Διευθυντών Ινστιστούτων, βάσει του, ισχύοντος σήμερα, νόμου.
Η ανεξαρτησία της έρευνας διασφαλίζεται με το να παραμείνει χωρίς καμία αλλαγή η συνέχιση του ΕΑΑ. Ουσιαστικά και τυπικά δηλαδή, να διαφυλαχθεί ο χαρακτήρας του ΕΑΑ.
Μερικά στοιχεία από την έκθεση του ΕΤΗΣΙΟΥ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ του ΕΑΑ 2022 που πιθανόν να τεθούν υπό διακινδύνευση με την υπαγωγή μας στο ΥπΚΚΠΠ:
Προσωπικό ΕΑΑ (στοιχεία 2022)
Ερευνητικό προσωπικό: 57
Επιστημονικό προσωπικό: 35
Διοικητικό προσωπικό: 21
Συνεργάτες με σύμβαση: 241
Σε κάθε 1 ερευνητή αντιστοιχούν 4 συμβασιούχοι. Θα εξακολουθήσει αυτό με την υπαγωγή του ΕΑΑ στο ΥΠΚΚ;
Έσοδα ΕΑΑ/έτος (στοιχεία 2022)
Tακτική επιχορήγηση: 4,5 εκατομμύρια
ΕΛΚΕ: 12,7 εκατομμύρια (2η καλύτερη επίδοση για την δωδεκαετία 2011-2022 – καλύτερο έτος ήταν το 2021)
Για κάθε 1 εκατομμύριο της επιχορήγησης από το ΥΠΑΝ προσελκύονται 3 εκατομμύρια από τις ακόλουθες πηγές χρηματοδότησης, κατανεμειμένα ως εξής:
Ανταγωνιστικά έργα: 76%
Μελέτες – Παροχή υπηρεσιών προς τρίτους: 12%
Εσωτερικά προγράμματα: 12%
Μπορεί να εξασφαλισθεί ότι θα υπάρχει δυνατότητα προσέλκυσης ερευνητικών και λοιπών έργων όταν το ΕΑΑ μετακινηθεί στο ΥπΚΚΠΠ;
Οι φόβοι για το μέλλον:
Όσον αφορά τις υποδομές του ΕΑΑ, η υποστήριξη των εγκατεστημένων δικτύων προέρχεται κυρίως από εξωτερικούς πόρους, ενώ η αγορά του εξοπλισμού κατά το μεγαλύτερο μέρος.
Το κράτος δεν έχει και τις καλύτερες επιδόσεις στην συντήρηση εξοπλισμών και δικτύων. Βλέπε την σημερινή κατάσταση δικτύων [και ραντάρ] άλλων οργανισμών. Το δε προσωπικό που συντηρεί τα δίκτυα/τον εξοπλισμό του ΕΑΑ είναι είτε συμβασιούχοι έργου με χρηματοδότηση από ερευνητικά και άλλα έργα, είτε ορμώμενοι από το καθήκον τους υπάλληλοι του ΕΑΑ.
Τελικά, ο νομοθέτης θα διατηρήσει τον ερευνητικό χαρακτήρα του ΕΑΑ και θα εξασφαλίσει την συνακόλουθη ακαδημαϊκή ελευθερία των ερευνητών του;
Ή θα το μετατρέψει σε άλλη μία άχρωμη και αναποτελεσματική δημόσια υπηρεσία, καταστρέφοντας ό,τι έχει αναδείξει το ΕΑΑ σε αξιόλογο ερευνητικό κέντρο πανευρωπαϊκως και κορυφαίο σε μερικές επιστημονικές περιοχές που θεραπεύουν διεθνώς αναγνωρισμένοι ερευνητές του;
Μπράβο στο Υπουργείο και στην Κυβέρνηση για την μεταφορά του ΕΑΑ στο ΥΚΚΠΠ. Όσο διαβάζω τα σχόλια από τους συνδικαλιστές και τους ερευνητές του ΕΑΑ, τόσο πείθομαι για την ορθότητα της απόφασης για τη μεταφορά. Είναι σαφές ότι πίσω από τις προφάσεις για το δήθεν ενδιαφέρον για την έρευνα κρύβονται ιδιοτελή συμφέροντα.
Όσοι ενδιαφέρονται πραγματικά για την έρευνα, κάνουν έρευνα και όχι δημόσιες σχέσεις. Ίσως αυτοί που αντιδρούν στο άρθρο 19 θα πρέπει να αναρωτηθούν ποιο είναι πραγματικά το ουσιαστικό ερευνητικό τους έργο τα τελευταια πολλά χρόνια. Όσο κι αν έψαξα δεν μπόρεσα να βρω κάτι πραγματικά σημαντικό. Αντί να κάνουν αντιπολίτευση, ας ασχοληθούν με την έρευνα. Γι’ αυτό πληρώνονται με τα λεφτά του ελληνικού λαού.
Επειδή όλη η Ερευνητική Κοινότητα (και εγώ μέσω του Συλλόγου Ερευνητών του ΕΑΑ) έχουμε αναφέρει με τεκμηριωμένα επιχειρήματα το λάθος της υπαγωγής του ΕΑΑ στο εν λόγω υπουργείο, δεν θα επαναλάβω τους λόγους αυτούς αλλά θα αναφερθώ (όχι ανώμυμα όπως κάποιοι εδώ που αναφέρουν ψευδή στοιχεία και ανακρίβιες χωρίς καμία τεκμηρίωση ή απόδειξη στην διαβούλευση) σε κάποιες άλλες πληροφορίες για να μην αιωρούνται απαράδεκτα ανώνυμα σχόλια:
(α) Οι περισσότεροι ερευνητές του ΕΑΑ έχουμε έρθει από το εξωτερικό με σκοπό να βοηθήσουμε την ανάπτυξη και την τεχνολογία, μέσω της Έρευνας, στην χώρα μας. Δεν νομίζω να πιστεύει κανένας ότι τα χρήματα που έπαιρνε κάποιος ερευνητής σε χώρες του εξωτερικού συγκρίνονται με τα χρήματα που παίρνει στην Ελλάδα.
(β) Οι ερευνητές κρίνονται από επιτροπές επιστημόνων κάθε 3-4 χρόνια για να μπορέσουν να ανέλθουν σε ανώτερη επιστημονικά βαθμίδα. Το ίδιο και το ΕΑΑ κάθε 5-6 χρόνια από διεθνείς επιτροπές. Κανένας άλλος φορέας του Δημόσιου τομέα δεν κρίνεται όπως τα Ερευνητικά Κέντρα.
(γ) Οι ερευνητές φέρνουν στο Ερευνητικό Κέντρο και κατ’ επέκταση στην Ελλάδα αρκετές δεκάδες εκατομύρια ευρώ τον χρόνο από Διεθνή ανταγωνιστικά προγράμματα, από ΕΣΠΑ από ERC, προγράμματα Αριστείας κλπ. τα οποία δίνουν την δυνατότητα να μπορέσουμε να πληρωθούν νέοι επιστήμονες που είτε θα έφευγαν στο εξωτερικό ή έρχονται από το εξωτερικό. Επίσης, χρηματοδοτούν νέες ερευνητικές υποδομές στην χώρα μας που μας έχουν κάνει διεθνώς αναγνωρίσιμους σε πάρα πολλούς επιστημονικούς κλάδους. Και φυσικά για όλα τα χρήματα που έρχονται υπάρχει σχετική φορολόγηση από το κράτος.
(δ) Για όλα τα χρήματα που διαχειρίζονται είτε στο ΕΑΑ ή και στα άλλα Ερευνητικά Κέντρα, το οποίο γίνεται μέσω των ΕΛΚΕ, υπάρχει συνεχής οικονομικός έλεγχος από Ανεξάρτητες Διαχειριστικές Αρχές (π.χ ΕΣΠΑ), από διεθνείς φορείς (π.χ. ESA – ευρωπαικός διαστημικός οργανισμός), από Ορκωτούς λογιστές (κάθε χρόνο) και γενικά ελέγχονται αυστηρά τα πάντα.
(ε) Οι ερευνητές του ΕΑΑ είμαστε όλοι σύμφωνοι να συμμετέχουμε και να βοηθάμε την εκάστοτε κυβέρνηση προς όφελος της κοινωνίας. Με αυτή την υπαγωγή για όλους τους λόγους που έχουμε αναφέρει δεν θα υπάρξει κανένα όφελος.
(ζ) Οι ερευνητές δεν ήταν, είναι ή θα είναι αντιπολίτευση σε καμία κυβέρνηση. Έχει δείξει η ιστορία ότι οι επιστήμονες στόχο έχουν την ανάπτυξη της έρευνας και της τεχνολογίας και τα αποτελέσματα που έχουν να προσπαθούν να χρησιμοποιούνται σωστά προς όφελος της Κοινωνίας. Έχει δείξει η ιστορία ότι υπάρχουν κυβερνήσεις που έχουν χρησιμοποιήσει σωστά τα επιστημονικά αποτελέσματα αλλά και κυβερνήσεις (σε παγκόσμιο επίπεδο) που τα έχουν χρησιμοποιήσει λάθος και ήταν καταστροφικά. Η εκάστοτε κυβέρνηση θα πρέπει να συνεργάζεται με την επιστημονική κοινότητα για να υπάρξουν θετικά αποτελέσματα. Δυστυχώς αυτό δεν γίνεται με την προτεινόμενη στο άρθρο 19 υπαγωγή του ΕΑΑ στο νέο Υπουργείο.
(η) το 85% των Ερευνητών του ΕΑΑ, λόγω ειδικότητας δεν έχουν να προσφέρουν κάτι στην Πολιτική προστασία, από την άλλη συμμετέχουν σε μεγάλα διεθνή ερευνητικά προγράμματα του Ευρωπαϊκού Διαστημικού Οργανισμού, της NASA και πολλών άλλων μεγάλων διεθνών οργανισμών και προάγουν την ανάπτυξη της έρευνας και της τεχνολογίας στην χώρα μας. Πως θα συνεχίσουν να προσφέρουν την εξιδεικευμένη γνώση τους (π.χ. στην Διαστημική Τεχνολογία) προς όφελος του πολίτη όπως αναφέρεται από κάποιους;
(θ) Οι Ερευνητές του ΕΑΑ απασχολούν μέσω των ερευνητικών τους προγραμμάτων έλληνες και ξένους νέους λαμπρούς επιστήμονες σε τομείς που δεν έχουν σχέση με τις φυσικές καταστροφές. Είναι προφανές ότι όλοι αυτοί θα (ξανά) αποχωρήσουν από την χώρα μας, αυτό θέλει η κυβέρνηση όταν έλεγε να προσπαθήσουμε να φέρουμε τους νέους λαμπρούς επιστήμονες πίσω στην χώρα μας;
Θα μπορούσα να απαριθμώ πάρα πολλούς λόγους σαν τους παραπάνω του γιατί δεν είναι ορθό αυτό που πάει να πράξει η κυβέρνηση (και όπως αναφέρουν κάποιοι στην διαβούλευση θα το κάνει αγνοώντας τα σχόλια και τις επισημάνσεις των ειδικών δυστυχώς…). Προσωπικά, έτυχε να είμαι αυτή την περίοδο πρόεδρος του Συλλόγου Ερευνητών του ΕΑΑ και να προσπαθώ μαζί με όλους τους/τις συναδέφλους επιστήμονες από το ΕΑΑ και από όλα τα ερευνητικά ιδρύματα να πείσουμε την πολιτική ηγεσία για το λάθος που κάνουν. Ούτε αντιπολίτευση κάνω, ούτε αυτός είναι ο σκοπό μου, όποια και αν ήταν η πολιτική ηγεσία αν αυτό που κάνανε ήταν λάθος το ίδιο θα έκανα.
Δυστυχώς, οι περισσότεροι στην πολιτική ηγεσία τα βλέπουν άσπρα-μαύρα, υπάρχουν όμως και άλλες πολλές ενδιάμεσες αποχρώσεις του γκρί που θα βοηθούσαν προς την σωστή κατεύθυνση.
Δυστυχώς, φαίνεται να μην τους ενδιαφέρει η ανάπτυξη της έρευνας και της τεχνολογίας στην χώρα μας.
Δυστυχώς, για εμάς που έχουμε αφιερώσει μεγάλο μέρος της ζωής μας προς όφελος της ανάπτυξης της έρευνας και τεχνολογίας στην χώρα μας, όχι μόνο δεν μας αναγνωρίζεται από την κυβέρνηση, αλλά βλέπουμε την υποβάθμιση όλου αυτού του επιστημονικού έργου (π.χ τηλεσκόπια Αστεροσκοπείων Χελμού και Κρυονερίου για να μιλήσω και ως παρατηρησιακός αστροφυσικός για τον τομέα μου).
Μακάρι να διαψευτούμε και να μας δείξουν ότι τους ενδιαφέρει η ανάπτυξη της Έρευνας και της Τεχνολογίας στην Ελλάδα έστω και την τελευταία στιγμή. Δεν θα είναι λάθος η απόφαση της απόσυρσης του άρθρου 19 και η δημιουργία αντί αυτού ειδικών επιτροπών επιστημόνων, θα είναι μια απόφαση που θα μας δείξουν ότι μας υπολογίζουν και θέλουν την επιστημονική ανάπτυξη της Ελλάδας.
Δεν θέλουμε να είμαστε απέναντι στην κυβέρνηση, η ίδια η κυβέρνηση μας τοποθετεί απεναντί τους.
Παναγιώτης Μπούμης
Διευθυντής Ερευνών
ΙΑΑΔΕΤ – ΕΑΑ
Το άρθρο 19 είναι επιζήμιο για την έρευνα όχι μόνο στο ΕΑΑ, αλλά γενικά στην Ελλάδα, καθώς και για την εικόνα της χώρας προς τα έξω. Είναι ενάντια σε κάθε λογική και καλή πρακτική. Ποιος έλληνας επιστήμονας θα θελήσει να επιστρέψει στην Ελλάδα όταν ψηφίζονται νόμοι που αντί να προάγουν, υποθάλπτουν την έρευνα;
Παρακαλώ πολύ να λάβετε υπόψη τις απόψεις διακεκριμένων επιστημόνων του εξωτερικού (παραθέτω ενδεικτικά μερικές), οι οποίοι υπέγραψαν το παρακάτω petition:
https://www.petitions.net/against_detaching_the_national_observatory_of_athens_from_greeces_network_of_research_centers
Δρ Άλκηστη Μπονάνου
Διευθύντρια Ερευνών ΙΑΑΔΕΤ
Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών
———————————————————————————————————————
It is unwise to make drastic changes such as this without prior broad and thorough consultation with local and international experts. Scientific infrastructure in general should not be harnessed to practical goals that require dedicated institutions and personnel.
Avishay Gal-Yam (Rehovot, 2023-11-19)
Dean of Physics, Weizmann Institute of Science, Israel
https://www.weizmann.ac.il/particle/galyam/home
———————————————————————————————————————
This decision is ludicrous and utterly damaging to the world-class astronomical research that is done at the NOA.
Jacco van Loon (Audlem, 2023-11-19)
Reader in Astrophysics and Observatory Director, Keele University, UK
https://www.keele.ac.uk/scps/physicsandastrophysics/ourpeople/jthvanloon/
———————————————————————————————————————
This decision poses an imminent threat to the research advancement in Greece as well as to ΝΟΑ itself as a famous research center/institution and definitively should not be supported! It seems that such suggestion comes from administrational / political persons that do not understand the important role and purpose of NOA and science. It seems that no consultation has taken place with the scientific experts and science managers who understand their business and importance, this is a shame. Definitively it does not «belong» to civil protection, research will unnecessarily suffer as it will mean operations only which is not in the interests of the country and how it is seen from abroad.
Jürg Luterbacher (Geneva, 2023-11-19)
Chief Scientist and Director Science and Innovation Department, World Meteorological Organization (WMO)
https://www.uni-giessen.de/de/fbz/fb07/fachgebiete/geographie/arbeitsgruppen/klima/mitarbeiter/luterbacher
———————————————————————————————————————
NOA has a long tradition of high quality research and deserves to remain in Greece’s network of research centers.
Robert Holzworth (Seattle, 2023-11-19)
Professor of Earth and Space Science, University of Washington, USA
https://earthweb.ess.washington.edu/holzworth/
———————————————————————————————————————
I support this petition in view of the arguments provided. I would try to be constructive and do not rule out collaboration altogether, but promote this with relevant NOA elements via MoUs, as you rightfully say. Try to educate them on what NOA is and what it stands for and let it be very clear that they will need to hear from you, the experts, not you hearing from them. It is about time Greece learns that the voice of its scientific community is not skewed by the exclaims of politics.
Manolis Georgoulis (Laurel, Maryland, 2023-11-19)
Senior Professional Staff Scientist, Johns Hopkins University APL, USA
https://www.linkedin.com/in/manolis-georgoulis-41021631/?originalSubdomain=gr
———————————————————————————————————————
I am signing because research institutions should not be controlled by politicians but managed by top scientists directly.
Pasquale Di Bari (London, 2023-11-19)
Professor, University of Southampton, UK
https://www.southampton.ac.uk/~pdb1d08/
———————————————————————————————————————
NOA is mostly carrying out fundamental research which is unrelated to Climate or Civil Protection. Its natural place is part of GSRI. Moving it will jeopardize its unique scientific position and future contribution to science.
Nir Shaviv (Jerusalem, 2023-11-20)
Professor, The Hebrew University of Jerusalem, Israel
http://old.phys.huji.ac.il/~shaviv/
———————————————————————————————————————
The National Observatory of Athens is a wonderful public research center with an excellent global reputation in the international astronomy community. It should continue to be operated as an active research center. It should not be moved into an organization that is not focused on research.
Richard White (Baltimore, 2023-11-20)
Astronomer, Space Telescope Science Institute, USA
https://www.stsci.edu/stsci-research/research-directory/rick-white
———————————————————————————————————————
I consider it essential to protect and maintain this important national and iconic emblem of Greek astronomy for now and the future.
Quentin Parker (PokFuLam, 2023-11-20)
Professor, The University of Hong Kong, China
https://www.scifac.hku.hk/people/parker-quentin-a
———————————————————————————————————————
Although astrophysics informs climate science, they are not one and the same, and need to be managed very differently.
Mordecai-Mark MacLow (New York, 2023-11-20)
Adjunct Professor, Columbia University; Professor and Curator, AMNH, USA
https://www.amnh.org/research/staff-directory/mordecai-mark-mac-low
https://www.astro.columbia.edu/content/mordecai-mark-mac-low
———————————————————————————————————————
I agree with the content of the letter and support the petition.
Artemio Herrero (La Laguna, 2023-11-20)
Professor, Instituto Astrofisica de Canarias, Spain
https://www.iac.es/en/mobility/dr-artemio-herrero-stellar-and-interstellar-physics
———————————————————————————————————————
I fully agree with the statement, this move is not logical.
Armin Rest (Baltimore, 2023-11-21)
Associate Astronomer, Space Telescope Science Institute, USA
https://www.stsci.edu/stsci-research/research-directory/armin-rest
———————————————————————————————————————
Research institutes are not commodities. Their primary function is to pursue knowledge, and they should have the freedom to do so.
Michael Peskin (Sunnyvale, 2023-11-21)
Professor of Particle Physics and Astrophysics, Stanford University, USA
https://profiles.stanford.edu/michael-peskin
———————————————————————————————————————
It’s important to ensure the continuous contributions of the Observatory of Athens to scientific advancement in Astrophysics, Cosmology and Earth Sciences.
Elena Terlevich (Cambridge, 2023-11-21)
Full professor, INAOE, Mexico
https://astro.inaoep.mx/directorio/investigadores/elena-terlevich
———————————————————————————————————————
I know researchers at the National Observatory of Athens, who do internationally-recognized astrophysics research. It’s important that they are managed by researchers, so as to best support their ability to conduct high-quality research.
Craig Heinke (Edmonton, 2023-11-25)
Professor of Physics, University of Alberta, Canada
https://sites.ualberta.ca/~heinke/
———————————————————————————————————————
I can not see logic in the proposed reorganization. NOA is a research organization whereas MCCCP currently comprises largely operational organizations. As such, research would not be well served by an operationally focused administrative system.
David Heron (Lower Hutt, 2023-11-27)
Senior GIS Analyst/Geologist, GNS Science, New Zealand
https://www.linkedin.com/in/david-heron-b099a382/?originalSubdomain=nz
———————————————————————————————————————
Vicky Kalogera (Chicago, 2023-11-20)
D.I. Linzer Distinguished University Professor, Dept. of Physics and Astronomy and CIERA Director, Northwestern University, USA
https://ciera.northwestern.edu/directory/vicky-kalogera/
Anastassis Perrakis (Amsterdam, 2023-11-20)
Professor, University of Utrecht, The Netherlands
https://www.nki.nl/research/research-groups/anastassis-tassos-perrakis/
Konstantinos Dimopoulos (Lancaster, 2023-11-20)
Professor, Lancaster University, UK
https://www.lancaster.ac.uk/physics/about-us/people/konstantinos-dimopoulos
Joachim Puls (Munich, 2023-11-20)
Scientist, LMU Munich, University Observatory, Germany
https://www.imprs-astro.mpg.de/content/priv-doz-dr-habil-joachim-puls.html
Simon White (Munich, 2023-11-20)
Emeritus Director, Max Planck Institute for Astrophysics, Germany
https://wwwmpa.mpa-garching.mpg.de/~swhite/
Sam Witte (Oxford, 2023-11-20)
Researcher, University of Oxford, UK
https://www.physics.ox.ac.uk/our-people/witte
Andreas Weiler (Munich, 2023-11-20)
Professor, TU Munich, Germany
https://www.professoren.tum.de/weiler-andreas
Rolf Kudritzki (Munich, 2023-11-20)
Director, Munich Institute for Astro, Particle and Biophysics, Germany
https://www.imprs-astro.mpg.de/content/prof-dr-rolf-peter-kudritzki.html
Antonella Nota (Bern, 2023-11-21)
Executive Director, International Space Science Institute, Switzerland
https://www.issibern.ch/antonella-nota-new-executive-director-issi-2023/
Keith Groves (Boston, 2023-11-26)
Interim Director of Institute for Scientific Research, Boston College, USA
https://www.bc.edu/bc-web/research/sites/institute-for-scientific-research/people.html
———————————————————————————————————————
Πολλή φασαρία για το τίποτα. Οι σύλλογοι προσωπικού και τα λοιπά συνδικαλιστικά όργανα που έχουν παρέμβει σε αυτή τη διαβούλευση, όπως και οι ερευνητές που αντιτίθενται στις ρυθμίσεις του άρθρου, δείχνουν ότι έχουν παντελή άγνοια της σχετικής νομοθεσίας ή εντέχνως προσπαθούν να κρύψουν τα ιδιοτελή τους συμφέροντα επικαλούμενοι με αοριστολογίες συγκεκριμένες διατάξεις νόμων που βολεύουν το αφήγημά τους.
θα έπρεπε να γνωρίζουν όλοι αυτοί, ότι το συγκεκριμένο άρθρο ΔΕΝ ΚΑΤΑΡΓΕΙ τον ερευνητικό χαρακτήρα του Εθνικού Αστεροσκοπείου, γιατί πολύ απλά δεν καταργεί τον νόμο 4310/14 για την έρευνα!
Όλοι οι ενάντιοι στην υπαγωγή, επικαλούνται το άρθρο 13Α αυτού του νόμου που τους εντάσσει στην Γενική Γραμματεία Έρευνας και Γραμματείας και διατείνονται πως αν το Αστεροσκοπείο φύγει από αυτή τη Γραμματεία, θα σταματήσει η έρευνα!
Προφανώς δεν έχουν διαβάσει το προηγούμενο άρθρο 13 του Ν.4310 ή τους βολεύει να το αγνοούν. Γιατί τότε θα ήξεραν πως αυτό το άρθρο αναφέρει ότι ΌΛΑ ΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ που ιδρύθηκαν με τον Ν. 1514/1985, ανεξαρτήτως αν σήμερα ανήκουν στη ΓΓΕΚ ή όχι, υπάγονται στις ρυθμίσεις του νόμου για την Έρευνα.
Επομένως σε οποιαδήποτε Γενική Γραμματεία κι αν υπαχθεί το Αστεροσκοπείο, ακόμα και στη Γενική Γραμματεία Νέας Γενιάς, ο νόμος για την έρευνα και η δυνατότητα συμμετοχής του σε ερευνητικά έργα θα συνεχίσει να ισχύει, ανεξαρτήτως όσα ισχυρίζονται οι κάθε λογής Κασσάνδρες.
Επίσης ο ΕΛΚΕ του Αστεροσκοπείου θα συνεχίσει να υπάρχει γιατί ξανά με τον ίδιο νόμο για την έρευνα ρυθμίζεται πως ισχύει και για τους ΕΛΚΕ όσα ισχύουν για όλα τα ΝΠΔΔ του δημοσίου.
Αυτό που δεν θα ισχύει αν το Αστεροσκοπείο αλλάξει Γενική Γραμματεία, είναι οι διατάξεις του Ν. 4957/22 που ισχύει μόνο για τα ερευνητικά κέντρα της ΓΓΕΚ.
Προφανώς εκεί έγκειται η διαφωνία των εργατοπατέρων, της διοίκησης και των συνδικαλιστών ερευνητών του Αστεροσκοπείου, γιατί θα χάσουν την ευελιξία και τα προνόμια στη διαχείριση των έργων που τους προσφέρει αυτός ο νόμος.
Είναι ακριβώς ο νόμος που μέχρι τώρα τους δίνει το δικαίωμα να προσλαμβάνουν ημέτερους χωρίς καμία μεσολάβηση ή έλεγχο του ΑΣΕΠ, που τους δίνει το δικαίωμα να απολαμβάνουν παχυλές αμοιβές από προγράμματα, χωρίς κανένα έλεγχο, που τους δίνει το δικαίωμα να προβαίνουν σε απευθείας αναθέσεις κατά παρέκκλιση διατάξεων της νομοθεσίας που ισχύει για το υπόλοιπο δημόσιο.
Αυτό είναι που φοβούνται όλοι αυτοί που δήθεν κόπτονται για την ιστορική συνέχεια του Αστεροσκοπείου ενώ στην ουσία νοιάζονται για την τσέπη τους.
Με την υπαγωγή στο Υπουργείο Πολιτικής Προστασίας, δίνεται επιτέλους μια ευκαιρία να εξυγιανθεί επιτέλους αυτός ο δημόσιος φορέας από την παρακμή που έχει υποπέσει τα τελευταία χρόνια και τον ασύδοτο τρόπο λειτουργίας που δεν συνάδει σε δημόσια υπηρεσία.
Φυσικά και θα συνεχίσει να εκπονεί έρευνα, αλλά με αυστηρότερα κριτήρια που διέπουν το ευρύ δημόσιο κι έτσι θα εξασφαλίζεται διαφάνεια, ορθολογική διαχείριση των χρηματοδοτήσεων που παίρνει, χρήση των επιχειρησιακών εργαλείων του για το δημόσιο συμφέρον κι όχι για επιχειρηματική εκμετάλλευση συγκεκριμένων στελεχών του.
Ο κύριος Υπουργός πρέπει να προχωρήσει άμεσα τη διαδικασία ένταξης και με τη νέα χρονιά να ξεκινήσει εκτενή έλεγχο διοικητικό, οικονομικό και διαχειριστικό όπου εκεί θα ανακαλύψει πράγματα και θάματα.
Αν και σε κάποιο βαθμό κατανοώ την πρόθεση της Πολιτείας να ενισχυθεί περαιτέρω το έργο του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας (ΥΚΚΠΠ), δεν μπορώ, ωστόσο, να αντιληφθώ τους λόγους που δικαιολογούν την ανάγκη της μεταφοράς του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) στο εν λόγω Υπουργείο, η οποία προτείνεται άνευ της απαραίτητης μελέτης σκοπιμότητας και βιωσιμότητας.
Η λογική του «θέλω τους ειδικούς στο ίδιο δωμάτιο» (βλ. τη σχετική ομιλία του Πρωθυπουργού στις 22 Νοέμβριου στην Ολομέλεια της Βουλής) είναι σεβαστή αλλά δύσκολα μπορεί να τεκμηριώσει τη μεταφορά του ΕΑΑ, του οποίου μόνο ένα περιορισμένο ποσοστό του ερευνητικού προσωπικού και των ερευνητικών του δραστηριοτήτων σχετίζεται με θέματα του ΥΚΚΠΠ (βλ. πχ τα σχόλια του Δ. Σακελλαρίου και της Γ. Τσιροπούλα). Είναι σαφές ότι θα μπορούσε το ΕΑΑ, όπως και άλλοι ερευνητικοί και ακαδημαϊκοί φορείς, να συμμετάσχει εποικοδομητικά στις επιτροπές που προτείνονται να συσταθούν στο παρόν νομοσχέδιο χωρίς, ωστόσο, να εξαναγκαστεί να μεταφερθεί στο ΥΚΚΠΠ και να αντιμετωπίσει τα θεσμικά, λειτουργικά και υπαρξιακά προβλήματα που συνεπάγεται η μεταφορά αυτή.
Η τακτική του αιφνιδιασμού και της απουσίας διαλόγου με τα ενδιαφερόμενα μέρη, στοιχεία που βλέπουμε να χαρακτηρίζουν τη μεταφορά του ΕΑΑ στο ΥΚΚΠΠ, δεν μπορούν παρά μόνο να σηματοδοτούν μια κίνηση εντυπωσιασμού άνευ περιεχομένου. Σε αντιστοιχία, η μεταφορά το 2019 της Γενικής Γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ, σήμερα ΓΓΕΚ) από το Υπουργείο Παιδείας στο Υπουργείο Ανάπτυξης, ενώ προκάλεσε σοβαρές αναταραχές στον ερευνητικό ιστό της χώρας δεν απέφερε μέχρι σήμερα κάποιο ουσιαστικό όφελος στη στοχευμένη βιώσιμη ανάπτυξη της ελληνικής βιομηχανίας.
Είναι σαφές ότι η εφαρμογή του άρθρου 19 όχι μόνο θα πλήξει εκ νέου το ερευνητικό οικοσύστημα αλλά δεν θα βοηθήσει περαιτέρω και στην επίλυση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει το ΥΚΚΠΠ. Συμφωνώντας με τη μεγάλη πλειοψηφία των πολύ εύστοχων και εμπεριστατωμένων σχολίων που έχουν κατατεθεί στην διαβούλευση, ζητώ λοιπόν από τους συντάκτες του νομοσχεδίου να αποσύρουν το άρθρο 19, ενώνοντας τη φωνή μου με εκείνες των χιλιάδων άλλων επιστημόνων που υπέγραψαν το σχετικό petition εναντίον της μεταφοράς του ΕΑΑ στο ΥΚΚΠΠ (βλ. https://gr.petitions.net/against_detaching_the_national_observatory_of_athens_from_greeces_network_of_research_centers).
Pascal NORMAND
Δ/ντης Ερευνών ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος»
Η μεταφορά του Αστεροσκοπείου από την εποπτεία της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Καινοτομίας στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας είναι από κάθε άποψη μια λάθος κίνηση, οι συνέπειες της οποίας αναμένονται καταστροφικές για το ερευνητικό και ακαδημαϊκό σύστημα της χώρας. Όταν μάλιστα υπάρχουν άλλες αποτελεσματικότερες προτάσεις για την αναγκαία συμβολή ερευνητικών και τεχνολογικών υποδομών στην αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών και της κλιματικής κρίσης.
Η ρύθμιση στερείται αιτιολογικής βάσης. Αντιθέτως, αποτελεί θεσμική παρέμβαση αυταρχικού χαρακτήρα και είναι επιστέγασμα μιας μάλλον συστηματικής δυσφήμισης του ΕΑΑ. Στο πλαίσιο της γενικότερης αποδόμησης του ερευνητικού ιστού, γίνεται προσπάθεια να αποδοθούν τα σημαντικά ερευνητικά & τεχνολογικά επιτεύγματα του ΕΑΑ, όχι στην διεθνώς αναγνωρισμένη εργασία και την αξία του ανθρώπινου δυναμικού του, αλλά στην δήθεν ευνοϊκή χαριστική συμπεριφορά της διακυβέρνησης της χώρας το 2015-2019. Διατυπώνονται μάλιστα αστήρικτες κατηγορίες για αδιαφανείς χρηματοδοτήσεις, κομματικοκρατία και τα λοιπά.
Δεν είναι τυχαίο πού η στήριξη σύσσωμης της ερευνητικής κοινότητας δια των συλλογικών της φορέων, υποβαθμίζεται στο πλαίσιο αυτό ως κακώς εννοούμενος συνδικαλισμός.
Η ερευνητική κοινότητα γνωρίζει πολύ καλά ότι αυτά είναι απολύτως αστήρικτες κατηγορίες. Εδώ έχουμε μια τιμωρητική και χωρίς πραγματικό όφελος κακή νομοθέτηση της κυβέρνησης με στόχο όχι μόνο ένα εμβληματικό Ερευνητικό Κέντρο με μεγάλη ιστορία, προσφορά και διεθνή αναγνώριση αλλά και συλλήβδην τους εργαζόμενους στον ερευνητικό αυτόν φορέα, που προσπαθούν να κάνουν τη δουλειά τους με ακεραιότητα και ανεξαρτησία απέναντι στην εκάστοτε πολιτική εξουσία (ως οφείλουν).
Να μην αναφερθούμε στα κενά της εν λόγω ρύθμισης, που υπονομεύουν άμεσα τόσο τη λειτουργία του φορέα από 1/1/2024, όσο και το status και τα εργασιακά δικαιώματα του ερευνητικού, τεχνικού και διοικητικού προσωπικού.
Τούτων δοθέντων, απολύτως ορθή και υπεύθυνη τη στιγμή αυτή είναι η δημόσια τοποθέτηση της Συνόδου των Προέδρων των Ερευνητικών Κέντρων και Τεχνολογικών Φορέων, με την οποία συμφωνούμε απολύτως.
Με λύπη μας βλέπουμε ότι η από το 2019 και εντεύθεν υπονόμευση της ανεξαρτησίας και της ακαδημαϊκότητας της έρευνας που υλοποιείται στα Ερευνητικά Κέντρα της χώρας, καθώς και η υποβάθμιση της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Καινοτομίας, συνεχίζονται.
Η απόσυρση του άρθρου 19 είναι απολύτως επιβεβλημένη. Όπως και η στήριξη και συστηματική χρηματοδότηση του δημόσιου ερευνητικού συστήματος, στο πλαίσιο του ενιαίου χώρου ανώτατης εκπαίδευσης και έρευνας.
Πατρίτσια Κυπριανίδου, πρώην Γενική Γραμματέας ‘Έρευνας και Τεχνολογίας.
Το ΕΑΑ είναι το πρώτο ερευνητικό ίδρυμα της χώρας και λειτουργεί αδιάλειπτα από το 1842 έως σήμερα. Το ερευνητικό έργο του ΕΑΑ εκτείνεται από την Αστροφυσικη και την Κοσμολογία , τις Διαστημικές Επιστήμες μέχρι την Γεωφυσική και το Περιβάλλον. Το ΕΑΑ είναι το ερευνητικό κέντρο πoυ έχει την μεγαλύτερη συνάφεια με τις δραστηριοτητες της Ελλάδας στο Διάστημα και στην Ευρωπαική Υπηρεσία Διαστήματος (ESA). Όλες οι ανωτέρω ερευνητικές περιοχές ελάχιστα αλληλεπικαλύπτονται με τις δραστηριότητες του ΥΠΠΚΚ. Το ΕΑΑ υπάγεται μαζί με όλα τα ερευνητικά κέντρα στην ΓΓΕΚ (Γενική Γραμματεία Ερευνας και Καινοτομίας). Η ΓΓΕΚ διαθέτει την απαραίτητη τεχνογνωσία και τα εργαλεία για να εξασφαλίσει την επίβλεψη την υποστήριξη και εύρυθμη λειτουργία των ερευνητικών κέντρων. Οπως όλα τα ερευνητικά κέντρα αξιολογείται από μια διεθνή επιτροπή κριτών. Η τελευταία αξιολόγηση το 2022 ήταν εξαιρετικα θετική σχετικά με το παραγόμενο ερευνητικό έργο των Ινστιτούτων του ΕΑΑ.
Το άρθρο 19 συστυχώς δεν ασχολείται με τους λόγους και το σχέδιο της υπαγωγής του ΕΑΑ στο ΥΠΠΚΚ και στο με ποιους τρόπους αυτή η υπαγωγή θα μπορούσε να αναβαθμίσει είτε τις ερευνητικές δραστηριότητες του ΕΑΑ ή του ΥΠΠΚΚ. Ειδικότερα το άρθρο 19 δεν προβλέπει πως ακριβώς θα πραγματοποιηθεί η μεταφορά του ΕΑΑ στο ΥΠΠΚΚ. Το ΕΑΑ, και όλα τα Ερευνητικά κέντρα διαφέρουν ριζικά από τους λοιπούς φορείς του Δημοσίου, τόσο από την πλευρά του ερευνητικού προσωπικού το οποίο απασχολούν, όσο και από την πλευρά του ερευνητικού έργου το οποίο επιτελούν. Οι διοικητικές και διαχειριστικές διαδικασίες που επιτρέπουν στα Ερευνητικά Κέντρα να λειτουργούν περιγράφονται σε συγκεκριμένους νόμους (4310/2014, 4957/2022) οι οποίοι θα πρέπει να προβλεφθεί πως θα ισχύουν πλέον για το ΕΑΑ μετά την απόσπασή του. Είναι βέβαιο ότι θα υπάρξουν επιζήμιες οικονομικές συνέπειες για το ΕΑΑ και τη δημόσια έρευνα γενικότερα καθώς δεν θα μπορέσουν να υλοποιηθούν τα εγκεκριμένα έργα από το Ταμείο Ανάκαμψης και θα υπάρξει σημαντικός κίνδυνος απένταξης έργων σημαντικών κτιριακών εγκαταστάσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη. Τέλος τίθενται σε αμφιβολία μελλοντικές χρηματοδοτήσεις μέσω ΓΓΕΚ.
Συμπερασματικά το άρθρο 19 είναι δυστυχώς αίολο αφου δεν βασίζεται πάνω σε καμμια μελέτη σκοπιμότητας και βιωσιμότητας. Η ασφαλέστερη και αποδοτικότερη οδός για την προστασία της έρευνας που διεξάγεται στο ΕΑΑ (και ειδικότερα της έρευνας που πιθανώς
άπτεται της πολιτικής προστασίας) θα ήταν η κατάργηση του άρθρου 19 και η αντικατάσταση του με άλλο άρθρο που θα περιγράφει λεπτομερώς τις μεθόδους συνεργασίας του ΥΠΠΚΚ με το ΕΑΑ. Αν δεν καταργηθεί το άρθρο 19 θα πρέπει να αλλαγεί εκ βάθρων νομοτεχνικά και να σχεδιαστεί προσεκτικά λαμβάνοντας πλήρως υπόψιν τους νόμους 4310/2014 και 4957/2022 που διέπουν τα ερευνητικά κέντρα.
Η μεταφορά του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο ΥΚΚΠΠ και η απομάκρυνση του από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας, χωρίς κανένα ουσιαστικό λόγο, μιας και η συνεργασία ΕΑΑ και ΥΚΚΠΠ στα θέματα της κλιματικής αλλαγής θα μπορούσε εύκολα να επιτευχθεί με σύμβαση ή συμφωνία μεταξύ τους, είναι άκρως προβληματική και απαξιώνει την βασική και εφαρμοσμένη έρευνα που εκπονεί το ΕΑΑ, ενώ φανερώνει άγνοια ή μη κατανόηση για τη λειτουργία της έρευνας και της ανάπτυξης.
Η Έρευνα, η Παιδεία, και η Ανάπτυξη είναι άρρηκτα συνδεδεμένες. Η κυβέρνηση όμως έχει φροντίσει από την αρχή να διαλύσει αυτούς του δεσμούς, αρχικά με την απομάκρυνση της έρευνας από την παιδεία ως πρώτη πράξη της το 2019, ενώ στη συνέχεια με διαρκή μείωση των κονδυλίων, και την άρνηση της να επενδύσει στην έρευνα. Τώρα, με αυτήν την σπασμωδική κίνηση απομάκρυνσης του ερευνητικού φορέα του ΕΑΑ από την Γραμματεία Έρευνας, η κυβέρνηση κάνει νέα προσπάθεια επίθεσης στην έρευνα και στην αντικειμενική αξιολόγηση των δεδομένων της, μιας το ΕΑΑ κάτω από την στέγη του ΥΚΚΠΠ δεν θα μπορεί να παρουσιάζει τις αντικειμενικές συνθήκες φυσικών καταστροφών, όπως έγιναν στις πρόσφατες πλημμύρες και πυρκαγιές. Αποτέλεσμα όλων αυτών των πρακτικών είναι η ανάπτυξη πλέον στην Ελλάδα να έχει γίνει συνώνυμη με την ενίσχυση μόνο πολιτικών χορηγών.
Να καταστρέφεις είναι πάντα πιο εύκολο και γίνεται σε μια στιγμή με νόμους σαν αυτόν.
Το δύσκολο είναι να θεσμοθετείς τη δημιουργία, την εξέλιξη, και την προσφορά, όπως αυτή που έχει καταφέρει επί δεκαετίες το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και όλα τα ερευνητικά κέντρα.
Φοβόμαστε, όπως όλα δείχνουν, ότι οι πρακτικές αυτές συρρίκνωσης της Έρευνας, της Παιδείας, και της Ανάπτυξης, θα συνεχιστούν και θα εντείνονται με κάθε ευκαιρία και αφορμή.
Σύλλογος Εργαζομένων Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ»
Ο Σύλλογος Ερευνητών του Ερευνητικού Κέντρου «ΑΘΗΝΑ», εκφράζει την αντίθεσή του στο άρθρο 19 «Μεταφορά Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας», και συντάσσεται με το αίτημα των Συλλόγων Ερευνητών και Εργαζομένων του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ), της ΕΕΕ, ερευνητικών και επιστημονικών συλλόγων σε ερευνητικά κέντρα και σύσσωμης της ερευνητικής και επιστημονικής κοινότητας της χώρας ζητώντας την εξαίρεσή του από το εν λόγω νομοσχέδιο.
Η απόσπαση του ΕΑΑ από την ΓΓΕΚ θα δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στη λειτουργία του, στην εξέλιξη των ερευνητικών έργων, στην ερευνητική εργασία και εργασιακή σχέση των ερευνητών/επιστημόνων/συμβασιούχων που απασχολούνται και τελικά θα υποβαθμίσει το ίδιο το παραγόμενο ερευνητικό έργο, μέρος του οποίου αξιοποιείται σήμερα από την πολιτεία στην πρόληψη και αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών (όπως εξάλλου συμβαίνει με το παραγόμενο ερευνητικό έργο και συμβουλευτικό ρόλο όλων των ερευνητικών κέντρων σε διαφόρους τομείς και ανάγκες της πολιτείας).
Πάγιες θέσεις του Συλλόγου Ερευνητών του Ερευνητικού Κέντρου «ΑΘΗΝΑ» αποτελούν ο ενιαίος χώρος έρευνας και ανώτατης εκπαίδευσης, η ανεξαρτησία της έρευνας, η θεσμική αναβάθμιση, η ενίσχυση της χρηματοδότησης και η αύξηση του σταθερού ερευνητικού προσωπικού στα ερευνητικά κέντρα. Τα παραπάνω είναι αναγκαίες προϋποθέσεις για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας.
Η λογική υπαγωγής του ΕΑΑ στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας δεν βασίζεται σε καμία επιστημονική μεθοδολογία, και δυστυχώς θα συμβάλει στη περαιτέρω διάσπαση του ενιαίου χώρου, ενισχύοντας αντιεπιστημονικές προσεγγίσεις για το ρόλο της έρευνας, και δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για τον πλήρη κατακερματισμό του ερευνητικού ιστού, και τελικά της απαξίωση της έρευνας στην Ελλάδα.
Στηρίζω τη θέση της Ένωσης Ελλήνων Ερευνητών για την απόσυρση του άρθρου 19, καθώς αυτό θα είναι επιζήμιο για το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ), για την έρευνα και την παραγωγή γνώσης στην Ελλάδα γενικότερα και, γιατί ουτέ εξασφαλίζει τη βελτίωση της Πολιτικής Προστασίας της χώρας, όπως έχει εξαγγελθεί ως στόχος.
Οι Ερευνητές του Εθνικού Ιδρύματος Αγροτικής Έρευνας (ΕΘΙΑΓΕ, ως το 2011) και από το 2011 του Ελληνικού Γεωργικού Οργανισμού – ΔΗΜΗΤΡΑ (ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ), γνωρίζουμε ότι αυτές οι ενέργειες, οι οποίες δεν έχουν προκύψει μέσα από διάλογο με τους κύριους ενδιαφερόμενους, τους ερευνητές και το προσωπικό των Ινστιτούτων, ούτε υπαγορεύονται από πραγματικές ανάγκες αξιοποίησης της έρευνας προς όφελος της κοινωνίας, και φυσικά ούτε φέρνουν τα αποτελέσματα που ευαγγελίζονται.
Το ΕΘΙΑΓΕ από Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας, εποπτευόμενο από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, μετά από τη συγχώνευση με άλλους Οργανισμούς του Υπουργείου με αρμοδιότητες ελέγχων / πιστοποίησης, καθώς και εκπαίδευσης/κατάρτισης αγροτών, μετατράπηκε σε Γενική Διεύθυνση Αγροτικής Έρευνας στον ΕΛΓΟ- ΔΗΜΗΤΡΑ του ιδίου Υπουργείου, χωρίς προηγούμενη διαβούλευση. Το αποτέλεσμα της συγχώνευσης ήταν, και συνεχίζει να είναι, ένας διαρκής αγώνας για την επιβεβαίωση του ερευνητικού χαρακτήρα του Οργανισμού και των δικαιωμάτων / υποχρεώσεων των ερευνητών του και για την, τελικά εν μέρει, επίτευξη διοικητικής οργάνωσης ερευνητικού κέντρου, καθώς η δομή του Οργανισμού εμποδίζει την πλήρη εφαρμογή των διατάξεων του νόμου της έρευνας.
Αντίστοιχα με τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται τώρα για το ΕΑΑ, είχαν χρησιμοποιηθεί και στην περίπτωση του ΕΘΙΑΓΕ, και παρόλο που οι δύο περιπτώσεις δεν είναι ίδιες, έχουν κοινό την παρέμβαση της πολιτείας σε έναν Ερευνητικό φορέα με πρόσχημα την καλύτερη αξιοποίησή του προς όφελος της προστασίας της κοινωνίας από τις φυσικές καταστροφές, τώρα, της αγροτικής ανάπτυξης στην περίπτωση του ΕΘΙΑΓΕ. Πρόκειται για μια μεταρρύθμιση, για την οποία δεν έχει διατυπωθεί κανένα σοβαρό επιχείρημα, ενισχύεται ο κατακερματισμός στο ερευνητικό-ακαδημαϊκό ιστό και είναι ακόμη ένα βήμα, σε συνδυασμό με την υποχρηματοδότηση και την υποστελέχωση, στην υποβάθμιση και απαξίωση των ερευνητικών ιδρυμάτων.
Για όλους αυτούς του λόγους, θεωρώ πως πρέπει να αποσυρθεί το άρθρο 19. Δεν επιλύει κανένα ζήτημα πολιτικής προστασίας, αντίθετα δημιουργεί πρόσθετα ζητήματα στον ήδη επιβαρυμένο χώρο της έρευνας, και αυτό φαίνεται από τη μαζική αντίδραση όλων των ερευνητών και του υπόλοιπου προσωπικού που θα υποστεί τις συνέπειες αυτής της απόφασης.
Χρ. Λίγδα
Διευθύντρια Ερευνών, ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ
Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ) είναι Ερευνητικό Κέντρο (ΕΚ), που σύμφωνα με τους νόμους εποπτεύεται από το Υπουργείο Ανάπτυξης και τη ΓΓΕΚ και σύμφωνα με τον πολύ πρόσφατο Οργανισμό του (ΦΕΚ 224/Α/6.12.2022) σκοπό έχει: α) την έρευνα σε τομείς, όπως του εγγύς διαστημικού χώρου και του Σύμπαντος, του περιβάλλοντος και της βιώσιμης ανάπτυξης, του εσωτερικού και της επιφάνειας της Γης χρησιμοποιώντας και αξιοποιώντας δεδομένα από επίγειες και διαστημικές παρατηρήσεις, β) την εκτέλεση ερευνητικών και αναπτυξιακών προγραμμάτων, γ) την εκπαίδευση νέων και επιστημόνων και δ) την παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και οργανισμούς. Ναι το ΕΑΑ (όπως και τα άλλα ΕΚ) θέλει και μπορεί να παρέχει υπηρεσίες. Οι υπηρεσίες αυτές είναι αποτέλεσμα των ερευνητικών δραστηριοτήτων του προσωπικού του, το οποίο με υψηλό αίσθημα ευθύνης θεωρεί ότι οφείλει να τις παρέχει προς όφελος του κοινωνικού συνόλου.
Τις υπηρεσίες που παρέχονται, όχι μόνο από το ΕΑΑ αλλά και από όλα τα ΕΚ, η Πολιτεία είναι ανίκανη να τις αξιοποιήσει. Είναι ανίκανη να εντάξει στους σχεδιασμούς της προς όφελος της χώρας την επιστημονική γνώση, γιατί δεν κατανοεί πώς αυτή παράγεται. Έτσι είδαμε πρόσφατα να αμφισβητούνται π.χ. στοιχεία για την έκταση των καταστροφών από τις πυρκαγιές (που βασίζονταν σε δορυφορικές μετρήσεις) και να αγνοούνται προειδοποιήσεις για συνθήκες κατάλληλες για πυρκαγιές ή για τα πολύ μεγάλα ύψη βροχής για την περιοχή της Θεσσαλίας (που βασίζονταν σε προγνώσεις μετεωρολογικών μοντέλων). Η αμφισβήτηση αυτή εκδηλώθηκε από τους κυβερνητικούς βουλευτές που μίλησαν για «προπαγάνδα των αριθμών» ή για «πολιτικοποίηση» εκ μέρους του Αστεροσκοπείου, χωρίς όμως να αναφέρουν στοιχεία που να αμφισβητούν την εγκυρότητα των στοιχείων που έγκαιρα και δημόσια είχαν δοθεί. Σαν επιστέγασμα αυτού του «κυνηγιού μαγισσών» ήρθε η ανακοίνωση του Πρωθυπουργού κατά τη συνέντευξή του στη ΔΕΘ σχετικά με τη μετακίνηση του ΕΑΑ από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας στο νεοσύστατο Υπουργείο Πολιτικής Προστασίας. Το Υπουργείο αυτό, σύμφωνα με τον αρμόδιο Υπουργό, είναι «under construction δηλαδή το Προεδρικό Διάταγμα είναι στα δικαστήρια προκειμένου να εγκριθεί» (Δελτίο Τύπου Υπουργείου Πολιτικής Προστασίας 3/11/2023). Για να καταλάβουμε: ένα Υπουργείο που είναι «under construction», που δεν έχει οργανόγραμμα και προσωπικό και που σκοπός του είναι (ή θα έπρεπε να είναι) η πρόληψη και η αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών μέσω και του σωστού συντονισμού όλων των αρμόδιων φορέων, που έχουν την απαραίτητη τεχνογνωσία και τις σχετικές υποδομές (όπως αυτοί αναλυτικά αναφέρονται στην ανακοίνωση της ΕΕΕ) θεσμοθετεί με το άρθρο 19 του ν/σ την απορρόφηση ενός μόνο από αυτούς τους αρμόδιους φορείς, του ΕΑΑ, του αρχαιότερου ΕΚ της νεότερης Ελλάδας, το οποίο έχει τελείως διαφορετικούς σκοπούς από το εν λόγω Υπουργείο. Η θεσμοθέτηση μάλιστα αυτή γίνεται με απίστευτη προχειρότητα, χωρίς καμία τεκμηρίωση, χωρίς κανένα διάλογο με τους εμπλεκόμενους φορείς (συμπεριλαμβανομένου του ΕΣΕΤΕΚ), χωρίς καμία πρόβλεψη για το υπηρετούν προσωπικό, χωρίς καμία αναφορά στην καταστρατηγούμενη υπάρχουσα νομοθεσία και ενάντια στην εκφρασμένη αντίδραση ολόκληρης της ερευνητικής/πανεπιστημιακής κοινότητας -ελληνικής και διεθνούς, όπως τεκμαίρεται και από την συγκέντρωση υπογραφών, που βρίσκεται σε εξέλιξη, και τα αντίστοιχα σχόλια, που αναδεικνύουν το παράλογο του επιχειρούμενου εγχειρήματος.
Δεν αμφιβάλλει πλέον κανείς ότι η επιχειρούμενη αποκοπή του ΕΑΑ από τον υπόλοιπο ερευνητικό ιστό και η υπαγωγή του σε ένα άσχετο με τους σκοπούς του Υπουργείο εντάσσεται σε μία πρακτική ελέγχου και φίμωσης. Άλλωστε το είπε ο ίδιος ο Πρωθυπουργός στις 22 Νοεμβρίου 2023 από το βήμα της Βουλής: «Αναζητούμε την επιστημονική γνώση, αλλά τη θέλουμε ενσωματωμένη στο Υπουργείο», «Αλλά εγώ θέλω όλους τους ειδικούς στο ίδιο δωμάτιο, να ακούω τις προβλέψεις τους, έτσι ώστε όλοι να είναι υπόλογοι!!». Είναι φανερό από αυτά που ειπώθηκαν διά στόματος Πρωθυπουργού: α) ότι δεν υπάρχει καμία διάθεση να αναζητηθεί η επιστημονική γνώση που παρέχεται από μεγάλο αριθμό αρμόδιων φορέων και που θα έπρεπε μέσω του συντονισμού τους να αξιοποιηθεί από την Πολιτεία, β) ότι αγνοείται ότι στο ΕΑΑ υπηρετούν σήμερα περισσότερα από 400 άτομα ως ερευνητικό, επιστημονικό, διοικητικό και τεχνικό προσωπικό και ως συμβασιούχοι σε πλήθος χρηματοδοτούμενων ερευνητικών προγραμμάτων και σε τομείς που οι περισσότεροι δεν έχουν καμία σχέση με την Πολιτική Προστασία (πόσοι άραγε από αυτούς πιστεύεται ότι πρέπει να κλειστούν στο ίδιο δωμάτιο (και με ποιους) για να πουν τις προβλέψεις τους); γ) ότι υπόλογοι δεν μπορούν να είναι όσοι εκφράζουν την επιστημονική τους άποψη, που βασίζεται σε αντικειμενικές μετρήσεις και επιστημονικά κριτήρια, αλλά εκείνοι που είναι επιφορτισμένοι με τη λήψη αποφάσεων και αδυνατούν να τις λάβουν.
Το 1632 ο Γαλιλαίος, ο πατέρας των Σύγχρονων Επιστημών, οδηγήθηκε ενώπιον της Ιεράς Εξέτασης λόγω της υποστήριξής του στο ηλιοκεντρικό σύστημα. Καταδικάστηκε να αποκηρύξει τη άποψή του αυτή που βασιζόταν σε επιστημονικά ευρήματα και σε εγκλεισμό στο σπίτι του ως το τέλος της ζωής του. 400 χρόνια από την αρχή της Επιστημονικής Επανάστασης και του Διαφωτισμού και από τον εγκλεισμό του Γαλιλαίου στο σπίτι του και τη γνωστή ρήση του «και όμως γυρίζει», υπάρχει περίπτωση να πιστεύει κανείς σήμερα ότι η επιστημονική άποψη μπορεί να φιμωθεί, αν κλείσεις τους επιστήμονες σε ένα δωμάτιο;
Δρ Γεωργία Τσιροπούλα
Διευθύντρια Ερευνών ΙΑΑΔΕΤ
Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών
Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες στο πεδίο των μετεωρολογικών μετρήσεων, όχι ως μια εξειδικευμένη δημόσια υπηρεσία αλλά στο πλαίσιο των ευρύτερων δραστηριοτήτων του ως δημόσιου ερευνητικού κέντρου, οι οποίες αφορούν τη βασική και εφαρμοσμένη έρευνα σε ένα ευρύ επιστημονικό φάσμα (σεισμολογία, γεωφυσική, ατμοσφαιρικής φυσική και χημεία, ρύπανση περιβάλλοντος, κλιματολογία και κλιματική αλλαγή, τεχνολογίες τηλεπικοινωνιών και εξοικονόμησης ενέργειας, μετεωρολογία, υδρολογία, διαστημική και πλανητική φυσική, αστροφυσική και κοσμολογία κ.λπ.). Ο φυσικός χώρος του ΕΑΑ είναι, συνεπώς, ο ερευνητικός ιστός της χώρας (η ευθύνη του οποίου διοικητικά ανήκει στη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας), όπου και πρέπει να παραμείνει. Η εξαγγελθείσα υπαγωγή του στο Υπουργείο Πολιτικής Προστασίας αντίκειται πλήρως στον χαρακτήρα του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και δημιουργεί υπόνοιες για μια προσπάθεια πολιτικοποίησης του επιστημονικού του λόγου.
Οι ρυθμίσεις του άρ. 19 εντυπωσιάζουν για την προχειρότητα με την οποία το ΕΑΑ «μεταφέρεται» στην ευθύνη της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας. Απουσιάζει οποιαδήποτε μέριμνα για τις θεσμικές ιδιαιτερότητες των ερευνητικών κέντρων ΝΠΔΔ (π.χ. στις διαδικασίες εκλογής και εξέλιξης του ερευνητικού προσωπικού και στη λειτουργία των Ειδικών Λογαριασμών Κονδυλίων Έρευνας), αλλά και οποιαδήποτε αναφορά στις μεθόδους με τις οποίες θα επιτευχθεί η εξαγγελλόμενη αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσης και εξειδίκευσης στους στόχους της πολιτικής προστασίας.
Το ίδιο το ΕΑΑ, αρχικά δια του προέδρου και του διοικητικού του συμβουλίου, και πλέον δια των Συλλόγων Εργαζομένων και Ερευνητών έχει υποβάλει ρεαλιστικές προτάσεις για τη βέλτιστη αξιοποίηση των στοιχείων που παράγει μέσα από μορφές συνεργασίας με τους εμπλεκόμενους φορείς οι οποίες εξασφαλίζουν τον απαιτούμενο συντονισμό, χωρίς να θίγουν την αυτονομία και την επιστημονική υπόσταση του ΕΑΑ. Ως Σύλλογος Προσωπικού του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών εκφράζουμε την υποστήριξή μας στις θέσεις του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εργαζομένων στα Ερευνητικά Κέντρα και Ιδρύματα (ΠΟΕΕΚ-Ι) και της Ένωσης Ελλήνων Ερευνητών (ΕΕΕ) για το θέμα, και την πλήρη αντίθεσή μας στην υπαγωγή του ΕΑΑ στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
Αρχικά θα ήθελα να διατυπώσω μια παρατήρηση για την παρούσα διαβούλευση. Έκανα ένα πέρασμα στις 63 απόψεις που έχουν εκφραστεί έως και τρεις μέρες πριν τη λήξη της. Με βάση το γεγονός ότι το παρόν άρθρο αφορά ένα Ερευνητικό Κέντρο, παρατήρησα ότι οι καθόλου λίγες απόψεις που υπογράφονται από ερευνητές σε συλλογικό και προσωπικό επίπεδο αντίκεινται στην προτεινόμενη μεταφορά του ΕΑΑ. Δηλαδή, οι σχετικοί με το θέμα διαφωνούν χωρίς εξαίρεση. Αντίθετα, η συντριπτική πλειονότητα των απόψεων που υποστηρίζουν το άρθρο υπογράφονται από πρόσωπα χωρίς – δηλωμένη – ιδιότητα, δηλαδή πιθανώς μη σχετικούς με το θέμα. Επομένως, το λογικό συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι υπάρχει πλήρης διαφωνία από την εισήγηση του Νομοθέτη δεδομένου ότι η παρούσα διαβούλευση αποτελεί τη πρώτη και μοναδική ευκαιρία για τους συμμετέχοντες να εκφράσουν άποψη για το συγκεκριμένο θέμα. Με βάση το συμπέρασμα αυτό, απλώς σημειώνω τον προβληματισμό μου για το νόημα διαβουλεύσεων αυτού του τύπου. Υποτίθεται ότι έχουν δημιουργηθεί για την υποστήριξη / διόρθωση των προτάσεων του Νομοθέτη. Επειδή η προσωπική μου εμπειρία είναι εντελώς αρνητική και πιστεύω ότι δεν έχει ληφθεί υπ’ όψη καμία αρνητική άποψη που έχει εκφραστεί σε αυτήν την, άνω των 10 ετών, διαδικασία, απλώς εκφράζω την ευχή, για πρώτη φορά, όλες αυτές οι απόψεις και επιχειρήματα να προβληματίσουν την πολιτική ηγεσία ώστε και η διαβούλευση να “πιάσει τόπο”.
Σε σχέση με την ουσία του περιεχομένου του άρθρου, στην παρούσα διαβούλευση μια σειρά από συλλογικά όργανα και μεμονωμένοι ερευνητές όλων των βαθμίδων και ιδιοτήτων έχουν παρουσιάσει μια πλειάδα επιχειρημάτων σε όλα τα επίπεδα. Μια μικρή επαφή να έχει κάποιος με το ελληνικό και διεθνές ερευνητικό σύστημα θα συμφωνήσει με όλα ή τα περισσότερα και θα ήθελα να συνταχθώ κι εγώ με αυτά.
Από την πλευρά μου, ως στέλεχος της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ), θα ήθελα να επισημάνω ένα σημείο που επίσης έχει αναφερθεί και από άλλους σχολιαστές. Δε χωράει αμφισβήτηση ότι το ΕΑΑ είναι ένα σημαντικό μέλος του ελληνικού ερευνητικού ιστού από το 19ο αιώνα. Όπως η συντριπτική πλειονότητα των Ερευνητικών Κέντρων της χώρας, λειτουργεί απρόσκοπτα στην υπηρεσία της Έρευνας, τα ερευνητικά αντικείμενά του επεκτείνονται με τη δημιουργία Ινστιτούτων, τις τελευταίες δεκαετίες εποπτεύεται από τη ΓΓΕΚ και αξιολογείται θετικά σε τακτά χρονικά διαστήματα από διεθνείς φορείς. Συμπερασματικά, λειτουργεί χωρίς προβλήματα και προσφέρει στην Έρευνα και την Ανάπτυξη της χώρας. Επομένως, μια ενδεχόμενη μεταφορά του δεν εξυπηρετεί – αν δεν καταστρέφει – το αντικείμενο του ελληνικού συστήματος έρευνας.
Κατά τη γνώμη μου και σύμφωνα με την ιδιαίτερη γωνία της προσέγγισής μου, προκύπτει το συμπέρασμα ότι, δυστυχώς και αντίθετα από δηλωθέντα αλλού από την – εκάστοτε – Κυβέρνηση, η Έρευνα και Καινοτομία και ο τόσο σημαντικός ρόλος που παίζουν για την Ανάπτυξη αλλά και την Οικονομία μιας χώρας, σαφώς δεν αποτελούν προτεραιότητα για το Νομοθέτη. Αντίθετα και ανεξάρτητα από τους λόγους που απαίτησαν την εν λόγω απόφαση (σ.σ. οι οποίοι δεν παρουσιάζονται επαρκώς και πουθενά), κανείς δεν ασχολείται με την επίδραση της μεταφοράς του ΕΑΑ στην υποβάθμιση του ερευνητικού συστήματος στην Ελλάδα.
Τέλος, συμπληρωματικά και πάλι με άλλους συμμετέχοντες στη διαβούλευση, θα ήθελα να καταθέσω την άποψή μου σχετικά με τους πραγματικούς λόγους και τη φιλοσοφία της απόφασης για μεταφορά του ΕΑΑ στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. Δεδομένου ότι τα αποτελέσματα, οι μετρήσεις και οι προτάσεις της ερευνητικής κοινότητας αποτελούν ένα χρήσιμο και αντικειμενικό εργαλείο για την εκάστοτε πολιτική ηγεσία ως προς την υποχρέωσή της να λάβει αποφάσεις και να συντονίσει τις επιτροπές και τα όργανά της προς όφελος της κοινωνίας, αποτελεί διεθνή πρακτική η ύπαρξη συνεργασίας μεταξύ ερευνητικής κοινότητας και πολιτικής ηγεσίας. Ειδικά για την πρόληψη και αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, υπάρχει μια σειρά δημόσιων φορέων οι οποίοι παρακολουθούν το αντικείμενο με διάφορους τρόπους και μεθοδολογίες και από τις διαφορετικές πλευρές διαφόρων επιστημών. Τέτοιοι είναι πέραν της ΕΜΥ και ενός μικρού τμήματος των αντικειμένων του Αστεροσκοπείου: α) άλλα τμήματα Ερευνητικών Κέντρων, β) εργαστήρια και Τομείς διαφόρων ΑΕΙ και γ) άλλα Υπουργεία. Επομένως, μια θετικά σκεπτόμενη πολιτική ηγεσία, αντί της αυθαίρετης υπαγωγής ενός τμήματος ή – πολύ χειρότερα όλων των πηγών ερευνητικών μετρήσεων σε ένα νεοσύστατο Υπουργείο – θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα όργανο στο οποίο θα συμμετείχαν όλες αυτές οι πηγές και που θα μετέφερε όλη την αντικειμενική επιστημονική πληροφορία στα όργανα λήψης αποφάσεων.
Δυστυχώς, το παρόν άρθρο προσεγγίζει το πρόβλημα σε εντελώς διαφορετική βάση και σε αυτό το σημείο έγκειται η εσφαλμένη εντύπωση που φοβάμαι ότι έχει η εκάστοτε πολιτική ηγεσία για την Έρευνα και την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της. Εδώ και αιώνες, η Έρευνα σε όλα τα πεδία και τις επιστήμες είναι ουδέτερη και αντικειμενική και προσφέρει συγκεκριμένα δεδομένα και στοιχεία που μπορούν να αξιοποιηθούν στη λήψη αποφάσεων και την οργάνωση ενεργειών σε όφελος της κοινωνίας. Η επιστημονική παρατήρηση και γνώση δεν “πολιτικοποιείται” όπως ακούστηκε, δε συμπολιτεύεται ούτε αντιπολιτεύεται Κυβερνήσεις και ακόμη περισσότερο δε “συντονίζεται” ή “χειραγωγείται” με την απομάκρυνσή της από τον ερευνητικό ιστό και με την υπαγωγή της σε Υπουργείο – Χρήστη. Ένα τέτοιο Υπουργείο έχει την υποχρέωση να αξιοποιήσει πολιτικά τις όποιες επιστημονικές μετρήσεις και εκτιμήσεις και είναι παντελώς σε λάθος δρόμο όποιος πιστεύει ότι μπορεί να τις “βελτιώσει” ή να τις “αποκρύψει” κατά το δοκούν.
Βασίλης Καλερίδης
Γενική Γραμματεία Έρευνας & Καινοτομίας
Συγχαρητήρια στην κυβέρνηση και στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας για το νομοσχέδιο. Η μεταφορά του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών είναι σημαντικό βήμα για την αναβάθμιση των υπηρεσιών πολιτικής προστασίας και της έγκαιρης και υπεύθυνης ενημέρωσης που τόσο έχει ανάγκη η πολιτεία και η κοινωνία.
Το ΕΑΑ είναι το πρώτο ερευνητικό κέντρο της νεότερης Ελλάδας και λειτουργεί αδιάλειπτα από το 1842. Με τον νόμο 1514/1985 δημιουργήθηκε η σύγχρονη ερευνητική δομή της χώρας αντίστοιχη με αυτή των κρατών της Ευρωπαϊκή Ένωσης. Το ΕΑΑ – που μέχρι τότε εποπτευόταν από το τότε Υπουργείο Εθνικής Παιδείας – ήταν στα 8 πρώτα εθνικά ερευνητικά κέντρα που συγκρότησαν τον εθνικό ερευνητικό ιστό, και έκτοτε εποπτεύονται από τη ΓΓΕΚ. Από τότε μέχρι σήμερα ο ερευνητικός ιστός ενδυναμώνεται διαρκώς με την ένταξη όλο και περισσότερων ερευνητικών κέντρων. Είναι η πρώτη φορά μετά από 50 χρόνια που εθνικό ερευνητικό κέντρο αποκόπτεται από τον ερευνητικό ιστό για να υπαχθεί στο άσχετο με την έρευνα Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας (ΥΠΚΚΠΠ).
Αυτό συνεπάγεται ότι:
1. Οι ερευνητικές υποδομές που λειτουργούν στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και σε δύο περιφερειακά αστεροσκοπεία (Αστεροσκοπείο Κορινθίας και Αστεροσκοπείο Χελμού) που υπάγονται σε αυτό, κινδυνεύουν να απαξιωθούν και να αχρηστευτούν. Πρόκειται για τηλεσκόπια, κεραίες διαφόρων ειδών, σταθμούς GPS, μαγνητόμετρα, πομποδέκτες υψηλών συχνοτήτων, laser, υπολογιστικά κέντρα υψηλών επιδόσεων, και άλλα που δεν έχουν καμία απολύτως συνάφεια με τους σκοπούς και τις δραστηριότητες του ΥΠΚΚΠΠ. Το κόστος κτήσης και λειτουργίας αυτών των υποδομών καλύπτεται σχεδόν αποκλειστικά από ανταγωνιστικά ερευνητικά έργα που υλοποιούνται από τους ερευνητές του ΕΑΑ.
2. Ανταγωνιστικά ερευνητικά προγράμματα που χρηματοδοτούνται από διεθνείς οργανισμούς και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα οποία συντονίζει ή και συμμετέχει το ΕΑΑ δεν θα μπορέσουν να ολοκληρωθούν εάν αποκοπεί από την ΓΓΕΚ. Υπάρχει ορατός και σοβαρός κίνδυνος για την Ελλάδα να διασυρθεί διεθνώς αφού δεν θα μπορεί να τηρήσει τις διεθνείς συμβατικές της υποχρεώσεις.
3. Εκατοντάδες νέοι ερευνητές υποψήφιοι διδάκτορες και μεταδιδάκτορες που εργάζονται για τη υλοποίηση των ερευνητικών έργων και για τη λειτουργία και αναβάθμιση του δικτύου ερευνητικών υποδομών του ΕΑΑ, πολλοί από τους οποίους επέστρεψαν στη Ελλάδα μετά από μεταπτυχιακές σπουδές στο εξωτερικό, κινδυνεύουν να απωλέσουν τις θέσεις εργασίας τους εάν το νέο νομοθετικό πλαίσιο που θα διέπει το ΕΑΑ δεν θα μπορεί να υποστηρίξει ή θα δυσχεράνει την υλοποίηση ερευνητικών έργων.
4. Μελλοντικές χρηματοδοτήσεις ύψους δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ κινδυνεύουν να ανασταλούν σύμφωνα με πρόσφατη γνωμοδότηση της ΓΓΕΚ.
5. Αυτή η ένταξη σε τίποτα δεν πρόκειται να αναβαθμίσει το ΥΠΚΚΠΠ αφού η συντριπτική πλειονότητα των δραστηριοτήτων και των υποδομών του Αστεροσκοπείου ουδεμία συνάφεια έχουν με τους σκοπούς και το έργο του Υπουργείου. Αντίθετα θα δυσχεράνει και θα επιβαρύνει το έργο το οποίο έχει αναλάβει να φέρει εις πέρας και το οποίο σχετίζεται πρωτίστως με την πολιτική προστασία και όχι με την ανάπτυξη της επιστημονικής έρευνας.
Το νεοσύστατο ΥΠΚΚΠΠ δεν διαθέτει τον απαραίτητο αριθμό εξειδικευμένων υπαλλήλων και την εμπειρία να εποπτεύσει ένα επιστημονικό ίδρυμα, αφού δεν δημιουργήθηκε γι αυτό το σκοπό. Είναι προφανές ότι δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη ΓΓΕΚ στην εποπτεία ενός εθνικού ερευνητικού κέντρου. Επιπλέον η υπαγωγή του ΕΑΑ στο ΥΠΚΚΠΠ γίνεται χωρίς καμία διαβούλευση με την ερευνητική κοινότητα και το ΕΑΑ, και χωρίς θετική γνωμοδότηση από το ΕΣΕΤΕΚ και τη Σύνοδο Προέδρων Ερευνητικών Κέντρων και Τεχνολογικών Φορέων οι οποίοι μάλιστα εκ των υστέρων έχουν εκφράσει την αντίθεσή τους.
Το άρθρο 19 προβλέπει μια καταστροφική και αχρείαστη μεταρρύθμιση, καθώς δεν έχει διατυπωθεί κανένα σοβαρό επιχείρημα. Η επιστημονική κοινότητα διεθνώς έχει αναπτύξει πλέον άλλες μεθόδους για την επικοινωνία και ανταλλαγή απόψεων και εκτιμήσεων μεταξύ των επιστημόνων και η αντίληψη ότι οι επιστήμονες που δραστηριοποιούνται σε περιοχές που ενδιαφέρουν την πολιτική προστασία πρέπει να ανήκουν στο ίδιο υπουργείο είναι όχι μόνο πεπαλαιωμένη αλλά και ασύμβατη με τη λειτουργία ενός σύγχρονου κρατικού μηχανισμού. Με αυτή τη λογική θα αρχίσουμε να εντάσσουμε και όλα τα πανεπιστημιακά τμήματα που έχουν αντικείμενο τις αντίστοιχες επιστημονικές περιοχές. Πρόκειται για λαϊκιστικό μέτρο – δήθεν αναβαθμίζουμε το υπουργείο – που δε βασίζεται σε κανένα σοβαρό και λογικό επιχείρημα που συνάδει με τις σύγχρονες αντιλήψεις για την οργάνωση και ανάπτυξη της επιστημονικής έρευνας.
Η εφαρμογή του άρθρου 19 θα αποτελέσει, άσχετα από τις προθέσεις των εμπνευστών του, το πρώτο βήμα για την υποτίμηση της ανεξάρτητης επιστημονικής έρευνας στην Ελλάδα και θα οδηγήσει στη σταδιακή απαξίωση και διάλυση του εθνικού ερευνητικού ιστού που χρειάστηκε 50 χρόνια για να δημιουργηθεί.
Δρ Άννα Μπελεχάκη
Διευθύντρια Ερευνών ΙΑΑΔΕΤ
Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών
Με προβληματίζει η αντίδραση συγκεκριμένων ερευνητών και συνδικαλιστών στο νομοσχέδιο. Ως ενεργός ερευνητής, θλίβομαι με τα κείμενα συνάδελφων οι οποίοι, προφασιζόμενοι τη διαφύλαξη της ανεξαρτησίας της ερευνάς, προσπαθούν να αποκρύψουν τα ιδιοτελή τους κίνητρα και τα μικροσυμφέροντα τους, πίσω από τις αντιρρήσεις για το άρθρο 19. Κόπτονται για την ερευνά άνθρωποι που, ουσιαστικά, την έχουν εγκαταλείψει στην πράξη, και ασχολούνται πλέον επαγγελματικά με τη μικροδιαχείριση και το συνδικαλισμό.
Δεν υπάρχει ίχνος αυτοκριτικής για την αναποτελεσματικότητα του ΕΑΑ στην αξιοποίηση τω τεράστιων χρηματοδοτήσεων που έχει λάβει με από ευθείας αναθέσεις, και την ερευνητική κατάντια του. Η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική από αυτή που θέλουν να παρουσιάσουν κάποιοι ερευνητές και συνδικαλιστές του ΕΑΑ. Η ουσιαστική έρευνα (βασική ή εφαρμοσμένη), εδώ και πολύ καιρό, δεν είναι η προτεραιότητα του ΕΑΑ. Αντίθετα, στην πράξη, το ΕΑΑ έχει μετακινηθεί σε υπηρεσίες που έχουν άμεση σχέση με το ΥΚΚΠΠ. Επομένως, η μεταφορά του εκεί είναι απολύτως επιβεβλημένη και λογική.
Προφανώς, οι συγκεκριμένοι ερευνητές και συνδικαλιστές που αντιδρούν τόσο λυσσαλέα, το κάνουν γιατί θέλουν να συνεχίσουν να είναι ανεξέλεγκτοι, και όχι γιατί τους νοιάζει η έρευνα που δεν κάνουν. Η κυβέρνηση έχει την ευθύνη να διαφυλάξει το δημόσιο συμφέρον, και τα χρήματα των φορολογούμενων που κατασπαταλά το ΕΑΑ. Γι’ αυτό πρέπει να προχωρήσει σε πραγματικό, σε βάθος, οικονομικό και διαχειριστικό έλεγχο του ΕΑΑ, όχι στον τυπικό, που γίνεται κατά παραγγελία, από την ίδια τη διοίκηση του ΕΑΑ.
Σήμερα 25/11/2023 και ώρα 16:00 βλέπω και διάβασα (61) ναι (61) σχόλια, τα περισσότερα στο νομοσχέδιο ΚΑΙ τα περισσότερα που αντιδρούν στην υπαγωγή του ΕΑΑ στο ΚΚ&ΠΠ.
Στο σχολείο μάθαμε ότι το Αστεροσκοπείο ασχολείται με τα αστέρια και τους πλανήτες. Έχετε όμως και λόγο (έρευνα) και στον καιρό.
Βαριά ονόματα, επιστήμονες και λοιποί, όσοι αντιδρούν, προβάλουν την ένταξη σαν τροχοπέδη στην έρευνα και στα κονδύλια…
Μπας και γίνεται κάτι εκεί, που δεν ξέρουμε.
Ήρεμα ρωτάω.
Ο νομοθέτης θα πρέπει να αναρωτηθεί εάν η εποπτεία προάγει την αντικειμενικότητα.
Ένας σημαντικός χώρος πολιτικών αποφάσεων (υπουργείο) προτείνεται να έχει την εποπτεία ενός ερευνητικού-ακαδημαϊκού περιβάλλοντος (ερευνητικό κέντρο). Θα αυξήσει αυτό την αντικειμενικότητα της έρευνας πάνω στην οποία θα στηριχθεί μία σημαντική πολιτική απόφαση;
Επίσης, ο νομοθέτης θα πρέπει να αναρωτηθεί εάν η αντικειμενικότητα της πολύτιμης πληροφορίας μετατρέπεται σε αποτελεσματικότητα της πολιτικής απόφασης.
Διαφυλάσσεται η ανεξαρτησία της πολυ-επιστημονικής διεργασίας που είναι απαραίτητη ώστε η ανάλυση επιστημονικών δεδομένων να μετατραπεί σε πολύτιμη πληροφορία;
Καθώς η αποτελεσματικότητα της πολιτικής απόφασης εξαρτάται από την αντικειμενικότητα της δια-επιστημονικής διεργασίας, ο νομοθέτης θα πρέπει να προάγει την ανεξαρτησία της έρευνας και όχι την εποπτεία. Ειδικά στο συγκεκριμένο τομέα της πολιτικής προστασίας υπό περίοδο κλιματικής κρίσης, η προώθηση της ανεξαρτησίας της Έρευνας αποτελεί και το σημαντικότερο όπλο του Υπουργείου.
Βασίλης Βαλαβάνης
ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.
Το άρθρο 19 είναι ανεπίδεκτο διορθώσεων και πρέπει να αποσυρθεί, διότι:
1. Καταργεί τον βασικό στόχο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών που με βάση την διαχρονική νομοθεσία από το 1843 είναι η βασική και εφαρμοσμένη έρευνα στους τομείς με την ευρεία τους διάσταση τη Γεωδυναμική, τη Μετεωρολογία και το Περιβάλλον, την Αστρονομία και το Σύμπαν. Το άρθρο 19 καταργεί μια ερευνητική ιστορία 181 χρόνων με αποτέλεσμα να τρίζουν τα κόκκαλα του αρχικού χρηματοδότη Γεωργίου Σίνα και των πρώτων εμβληματικών διευθυντών που το έστησαν Γεωργίου Βούρη, Julius Schmidt, Δημητρίου Αιγινήτη, Σταύρου Πλακίδη κά.
2. Δεν αναφέρει την κείμενη νομοθεσία περί Έρευνας και Καινοτομίας (4310/2014, 4386/2016, Υ.Α. 4908/ΦΟΡ/255, ΦΕΚ 209/Β/23.3.1995, Π.Δ. 82/2022, ΦΕΚ 224/Α/6.12.2022), που διέπει τη λειτουργία του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και τη δυνατότητά του να αναζητεί χρηματοδοτήσεις πέραν των ισχνών κρατικών επιχορηγήσεων και να αναπτύσσει επιστημονικές και ερευνητικές συνεργασίες με σημαντικούς εταίρους στο διεθνή χώρο (ESA, NASA, EMSC, INGV κά). Επιπλέον δεν εξασφαλίζει τις υπάρχουσες θέσεις του ερευνητικού και διοικητικού προσωπικού αλλά και της διοίκησης αυτής καθεαυτής (προσλήψεις, εξέλιξη, συγκρότηση ΔΣ κλπ). Επιπλέον δεν εξασφαλίζει την ύπαρξη και λειτουργία του ΕΛΚΕ με αποτέλεσμα την ακύρωση διεθνών και εθνικών συμβάσεων και πολύ σημαντικών χρηματοδοτήσεων. Επιπλέον και εξαυτού καταργούνται όλες οι συμβασιουχικές θέσεις εργασίας στο πλαίσιο υλοποιούμενων ερευνητικών προγραμμάτων.
3. Δεν εξασφαλίζεται η συνέχεια της λειτουργίας των σημαντικών μετρητικών δικτύων εθνικής κλίμακας (άνω των 800 θέσεων) που παρέχουν τα απαραίτητα δεδομένα στη Ελλάδα αλλά και διεθνώς για τη συνεχή τροφοδότηση ερευνητικών και εκπαιδευτικών διαδικασιών, πολλές από τις οποίες καταλήγουν σε επιχειρησιακά εργαλεία απευθυνόμενα προς το ευρύ κοινό και την Πολιτεία. Η απαξίωση αυτών των δικτύων (μέσω της αποτυχίας συντήρησης και αναβάθμισης) θα οδηγήσουν και στην αχρήστευση αυτών των εργαλείων.
Η απαξίωση στην πράξη του νομοθετικού πλαισίου που διέπει τη λειτουργία της Πολιτικής Προστασίας και η κατά καιρούς αποσπασματική νομοθέτηση που επιφέρει περισσότερα προβλήματα από αυτά που επιλύει όχι μόνο στον επιχειρησιακό χαρακτήρα της πολιτικής προστασίας, αλλά και σε άλλους φορείς, που με κάποιο τρόπο συνδέονται περισσότερο ή λιγότερο (Υπουργεία, Περιφέρειες, Δήμους, άλλους φορείς όπως το ΕΑΑ), δεν λύνει το πρόβλημα, αντιθέτως το επιτείνει. Η επιστημονική και ερευνητική διαδικασία που συντελείται στο Πανεπιστήμια και στα Ερευνητικά Κέντρα πρέπει να ακολουθεί τις διεθνείς σύγχρονες τάσεις που εξελίσσονται αυτόνομα προς όφελος της ευρύτερης κοινωνίας.
Ως μητέρα που έχω απολαύσει μαζί με την οικογένειά μου και το φιλικό μου περιβάλλον τις δράσεις του Εθνικού Αστεροσκοπείου, δεν συμφωνώ με την υπαγωγή του στο Υπ. Πολ. Προστασίας. Καθίσταται παραπάνω από σαφές πως με την ενδεχόμενη υπαγωγή του σ’ ένα υπουργείο, που δυστυχώς εκ του αποτελέσματος φαίνεται πως δυσκολεύεται να προστατεύσει τον πολίτη και επιβαρύνει τον προϋπολογισμό με έργα καταστολής, θα μειωθούν ή θα παύσουν να διατίθενται κονδύλια επαρκή για την απρόσκοπτη διεξαγωγή των ερευνών και των δράσεων του Αστεροσκοπείου, γιατί απλά θα προτεραιοποιούνται άλλες εθνικές «ανάγκες», εν όψει νέων καταστροφών. Δεν έχω πειστεί για την αναγκαιότητα αυτής της αλλαγής, ούτε γίνονται αντιληπτά τα ενδεχόμενα οφέλη της. Θεωρώ δε, αδι ανόητη σύλληψη ένα σχέδιο νόμου που υποστηρίζει εμμέσως πλην σαφώς, πως θα είναι σε θέση διοικητικοί υπάλληλοι ενός υπουργείου, να κατανοήσουν και συνεπώς να στηρίξουν ή να ελέγξουν (εγκαίρως;) τα σχέδια που θα υποβάλλονται προς έγκριση από το Αστεροσκοπείο. Το Εθνικό Αστεροσκοπείο πρέπει να μείνει ανεξάρτητο και να στηρίζεται η δράση του και όχι να αποκτήσει αναρμόδιο επόπτη, ο οποίος επόπτης, με μαθηματική ακρίβεια θα καταστεί «φωτοσβέστης». Οτιδήποτε διαφορετικό, φαντάζει στα μάτια των απλών πολιτών ως απόφαση με ολοκληρωτικά και όχι δημοκρατικά στοιχεία και σκοτεινούς σκοπούς.
Ο νόμος του Κώστα Φωτάκη (4386/2016), που τροποποίησε τον 4310/2014, και διέπει τη λειτουργία των ΕΚ και του ΕΑΑ είναι ένας κακός νόμος. Δημιούργησε μεγάλες διοικητικές δυσλειτουργίες στα ιδρύματα, αύξησε πάρα πολύ τη γραφειοκρατία και αλλοίωσε το χαρακτήρα των ερευνητικών κέντρων. Η μεταφορά του ΕΑΑ στο ΥΚΚΠΠ θα το αποδεσμεύσει από ένα θεσμικό πλαίσιο με πολλές αγκυλώσεις. Θα μπορέσει έτσι να λειτουργήσει συντεταγμένα, προς όφελος της κοινωνίας, χωρίς τη σημερινή ασυδοσία.
Το άρθρο 19 πρέπει να αποσυρθεί καθώς και θα είναι επιζήμιο για το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ) και για την έρευνα και την παραγωγή γνώσης στην Ελλάδα γενικά και δεν θα εξασφαλίσει τη βελτίωση της Πολιτικής Προστασίας της χώρας όπως έχει εξαγγελθεί ως στόχος.
Θα είναι επιζήμιο για το ΕΑΑ γιατί:
1. Το ΕΑΑ για την υλοποίηση υψηλής ποιότητας έρευνας έχει ανάγκη το ελεύθερο ακαδημαϊκό περιβάλλον, τις συνέργειες με τα Ερευνητικά Κέντρα της χώρας και την εποπτεία της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ) που διαθέτει την απαραίτητη τεχνογνωσία για το συντονισμό της έρευνας στην Ελλάδα.
2. Το ΕΑΑ, και όλα τα Ερευνητικά κέντρα διαφέρουν ριζικά από τους λοιπούς φορείς του Δημοσίου, τόσο από την πλευρά του επιστημονικού/ερευνητικού προσωπικού το οποίο απασχολούν, όσο και από την πλευρά του επιστημονικού/ερευνητικού έργου το οποίο επιτελούν. Οι διοικητικές και διαχειριστικές διαδικασίες που επιτρέπουν στα Ερευνητικά Κέντρα να λειτουργούν περιγράφονται σε συγκεκριμένους νόμους (4310/2014, 4957/2022) οι οποίοι δεν θα ισχύουν πλέον για το ΕΑΑ με την απόσπασή του. Επομένως θα καταρρεύσει η χρηματοδότηση του ΕΑΑ συμπαρασύροντας τη λειτουργία των ερευνητικών υποδομών του αλλά και την αδυναμία χρηματοδότησης εκατοντάδων επιστημόνων συνεργατών του ΕΑΑ οδηγώντας σε brain-drain.
3. Το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης & Πολιτικής Προστασίας (ΥΚΚΠΠ) δεν έχει την τεχνογνωσία και επάρκεια αλλά και ούτε την υποχρέωση να εποπτεύει ένα Ερευνητικό Κέντρο.
4. Το ερευνητικό προσωπικό του ΕΑΑ και οι ερευνητικές του υποδομές κατά πλειοψηφία αφορούν σε θεματικές που δεν σχετίζονται με την Πολιτική Προστασία παρότι λόγω της επικαιρότητας και σημασίας των δράσεων παρακολούθησης και πρόγνωσης φυσικών καταστροφών προκαλείται η αντίθετη εντύπωση. Ποια είναι η χρησιμότητα της αστρονομίας, της κοσμολογίας, των δορυφορικών τηλεπικοινωνιών, της χημείας της ατμόσφαιρας , της ενέργειας, κλπ σε ένα υπουργείο όπως η Πολιτική Προστασία;
5. Θα υπάρξουν άμεσες οικονομικές συνέπειες για το ΕΑΑ και τη δημόσια έρευνα καθώς
• δεν θα μπορέσει να υλοποιηθεί εγκεκριμένο έργο από το Ταμείο Ανάκαμψης ύψους 66.000.000 €
• θα υπάρξει σημαντικός κίνδυνος απένταξης έργων κτηριακών εγκαταστάσεων ύψους >5.000.000 € που βρίσκονται σε εξέλιξη
• τίθενται σε κίνδυνο και οι μελλοντικές χρηματοδοτήσεις μέσω ΓΓΕΚ που απευθύνονται στα υπό την εποπτεία της Ερευνητικά Κέντρα
Δεν εξασφαλίζεται η βελτίωση της Πολιτικής Προστασίας της χώρας γιατί:
1. Η συνεργασία με την Πολιτική Προστασία δεν απαιτεί υπαγωγή και μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω προγραμματικών συμφωνιών διάθεσης των εργαλείων και υπηρεσιών που έχει αναπτύξει το ΕΑΑ ως προϊόν της ερευνητικής του αποστολής
2. Το ΕΑΑ από την ίδρυση του ΥΚΚΠΠ προσπαθεί να εγκαταστήσει συνεργασίες για τη διάθεση των εργαλείων και υπηρεσιών τις οποίες έχει αναπτύξει ως αποτέλεσμα των ερευνών του και δεν έχει επιτευχθεί η συνεργασία λόγω αδράνειας του ίδιου του ΥΚΚΠΠ, επομένως η υπαγωγή του ΕΑΑ στο ΥΚΚΠΠ μοιάζει προσχηματική και επικοινωνιακή κίνηση χωρίς ειλικρινή πρόθεση συνεργασίας
3. Το ΕΑΑ δεν κλήθηκε ποτέ, αν και το διεκδίκησε συστηματικά, να καταθέσει τους προβληματισμούς, την επιχειρηματολογία και τις προτάσεις του σχετικά με την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών.
4. Η βελτίωση της Παρακολούθησης, Πρόγνωσης και Διαχείρισης των Φυσικών Κινδύνων απαιτεί τη συμβολή πολυσχιδών επιχειρησιακών και ερευνητικών φορέων όπως έχει προδιαγραφεί ήδη στο ιδρυτικό νόμο του ΥΚΚΠΠ και δεν εξασφαλίζεται από την προσάρτηση ενός ερευνητικού κέντρου όπως το ΕΑΑ.
Κοτρώνη Βασιλική
Διευθύντρια Ερευνών
ΕΑΑ
Υποστηρίζω απόλυτα τη θέση της Ένωσης Ελλήνων Ερευνητών ότι «Η υπαγωγή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης & Πολιτικής Προστασίας (ΥΚΚΠΠ) είναι δεδομένο ότι: i) δεν μπορεί να τεκμηριωθεί και να αιτιολογηθεί με επιστημονικά ή/και διοικητικά επιχειρήματα, ii) δεν είναι αποτέλεσμα εποικοδομητικού διαλόγου με το ΕΑΑ και μελέτης σκοπιμότητας, iii) επιδεινώνει τον κατακερματισμό του ερευνητικού ιστού, αντιστρατεύεται την ακαδημαϊκή ανεξαρτησία και λειτουργία του και υπονομεύει ακόμη περισσότερο τον Ενιαίο Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας και, τέλος, iv) είναι εντελώς αντίθετη με τις διεθνείς πρακτικές και τα επιτυχημένα μοντέλα αξιοποίησης των Ερευνητικών Κέντρων προς όφελος της προστασίας της κοινωνίας από φυσικές καταστροφές».
Θεωρώ ότι το άρθρο 19 πρέπει να αποσυρθεί και να αναζητηθούν πιο πρόσφοροι τρόποι αξιοποίησης της τεχνογνωσίας του ΕΑΑ, καθώς και των υπολοίπων ερευνητικών φορέων, στην πολιτική προστασία.
Ως Κύρια Ερευνήτρια στο ΕΑΑ, εκφράζω την ανησυχία και δυσαρέσκειά μου για το άρθρο 19. Εργάζομαι εδώ και πολλά χρόνια σε Ευρωπαϊκά και Εθνικά ερευνητικά προγράμματα του Αστεροσκοπείου με αντικείμενο την ποιότητα της ατμόσφαιρας. Είναι εμφανές ότι το συγκεκριμένο ερευνητικό αντικείμενο, όπως και η συντριπτική πλειοψηφία των αντικειμένων έρευνας του ΕΑΑ ουδεμία σχέση έχει, ούτε εντάσσεται στην Πολιτική Προστασία.
Η υπαγωγή στο ΚΚκΠΠ, και το συγκεκριμένο κείμενο της Διαβούλευσης, δεν εξασφαλίζει ούτε προτείνει την συνέχεια της ομαλής λειτουργίας και ερευνητικής δραστηριότητας του ΕΚ. Η καθ’ ύλη αρμόδια Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ) του Υπουργείου Ανάπτυξης είναι αυτή που κατέχει την απαραίτητη τεχνογνωσία σε θέματα χρηματοδότησης και διαχείρισης της έρευνας και καινοτομίας αλλά και λειτουργίας του ιδιαίτερου περιβάλλοντος των Ερευνητικών Κέντρων και του προσωπικού τους, που είναι τελείως διαφορετική από κάθε άλλη διαχείριση δημοσιοϋπαλληλικού προσωπικού και συμβασιούχων στο δημόσιο τομέα.
Οποιεσδήποτε άλλες μικροκομματικές διαφωνίες ουδεμία θέση έχουν μέσα στην έρευνα που πραγματοποιείται από όλες και όλους μας, και ουσιαστικά εμείς οι Ερευνητές και ΟΛΟ ΤΟ ΥΠΟΛΟΙΠΟ Προσωπικό του ΕΚ είναι αυτοί που θα υποστούν όλες τις συνέπειες συτής της αχρείαστης μετακίνησης.
To Αρθρο 19 είναι, δυστυχώς, ατυχές ως προς τη σύλληψή του αλλά και την υλοποίησή του. Πιο συγκεκριμένα:
1) Η υπαγωγή ενός Ερευνητικού Κέντρου όπως το ΕΑΑ στο Υπουργείο Πολιτικής Προστασίας αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία: όλα τα Αστεροσκοπεία διεθνώς υπάγονται σε υπουργεία όπως Παιδείας, Έρευνας κλπ.
2) Η συντριπτική πλειοψηφία (~85-90%) των επιστημονικών δραστηριοτήτων του ΕΑΑ δεν αφορούν στο Υπουργείο Πολιτικής Προστασίας.
3) Η απόσπαση του ΕΑΑ από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (όπως ισχύει εδώ και δεκαετίες) θα δημιουργήσει άμεσα, (από τις αρχές 2024) σημαντικά προβλήματα στην λειτουργία του ΕΑΑ, στην ομαλή εξέλιξη των ερευνητικών έργων που ήδη εκτελούνται, στην εργασιακή σχέση των εκατοντάδων επιστημόνων/συμβασιούχων οι οποίοι στηρίζουν το παραγόμενο επιστημονικό έργο του ΕΑΑ αλλά και τις υπηρεσίες οι οποίες «ζητούνται» από το Υπουργείο Πολιτικής Προστασίας.
4) Αν το Υπουργείο Πολιτικής Προστασίας ήθελε πραγματικά τη συνδρομή του ΕΑΑ, θα είχε ξεκινήσει εδώ και χρόνια τις επαφές ώστε να βάλει τα θεμέλια και να υλοποιήσει τις διαδικασίες συνεργασίας και υποστήριξης μέσω Μνημονίων Συνεργασίας. Αυτό δεν έχει γίνει ΠΟΤΕ μέχρι σήμερα, παρόλο που το ΕΑΑ το ζητά συστηματικά εδώ και χρόνια.
Παράλληλα σχετικά με κάποια σχόλια τα οποία έχουν ήδη αναρτηθεί (στη συντριπτική πλειοψηφία ανώνυμα και εμπαθή):
1) Υπάρχουν αναφορές για δήθεν κακή πρόσφατη αξιόλογη του Κέντρου. Τέτοια αξιολόγηση δεν έχει γίνει ακόμα, ενώ η περυσινή αξιολόγηση των 3 Ινστιτούτων του ΕΑΑ ήταν πολύ θετική ως προς το ερευνητικό έργο που παράγεται, τις διακρίσεις σε εθνικό και διεθνές επίπεδο κλπ. Άλλωστε και οι +2200 υπογραφές επιστημόνων που έχουν ήδη συλλεχθεί στο https://gr.petitions.net/against_detaching_the_national_observatory_of_athens_from_greeces_network_of_research_centers καταδεικνύει την αναγνωσιμότητα και αξία του ΕΑΑ, εντός και εκτός συνόρων.
2) Υπάρχουν αναφορές για κακοδιαχείριση κλπ. Το ΕΑΑ, όπως και όλα τα ερευνητικά κέντρα, ελέγχονται συνεχώς, τόσο από τις χρηματοδοτικές αρχές (πχ. Ευρωπαϊκή Ένωση), από τις εθνικές ελεγκτικές αρχές (πχ. Ελεγκτικό Συνέδριο) αλλά και ορκωτούς λογιστές, χωρίς να σημειωθεί/βρεθεί ποτέ κάτι το μεμπτό.
Η Ένωση Ελλήνων Ερευνητών (EEE), διαχρονικά, με ισχυρά επιστημονικά, οργανωτικά, διαχειριστικά επιχειρήματα έχει αναδείξει ότι για τη δημιουργία προστιθέμενης αξίας από τα αποτελέσματα της έρευνας και καινοτομίας για την κοινωνία και την οικονομία της χώρας μας, απαιτούνται: ορθολογικός και ρεαλιστικός σχεδιασμός, ισχυρές ερευνητικές δομές με σημαντική κρίσιμη μάζα, μεγάλες και ισχυρές συνέργειες, δικτυακή οργάνωση και διασύνδεση, διοικητική και οικονομική ευελιξία, δραστική μείωση της γραφειοκρατίας και κυρίως διατήρηση του ακαδημαϊκού χαρακτήρα της έρευνας. Ως Ερευνητικό προσωπικό του κύριου ερευνητικού ιστού της χώρας εκφράζουμε τις θέσεις και προτάσεις μας για το μέλλον βασισμένοι στην αξιολόγηση των δεδομένων και της εμπειρίας του παρελθόντος.
Η υπαγωγή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης & Πολιτικής Προστασίας (ΥΚΚΠΠ) είναι δεδομένο ότι: i) δεν μπορεί να τεκμηριωθεί και να αιτιολογηθεί με επιστημονικά ή/και διοικητικά επιχειρήματα, ii) δεν είναι αποτέλεσμα εποικοδομητικού διαλόγου με το ΕΑΑ και μελέτης σκοπιμότητας, iii) επιδεινώνει τον κατακερματισμό του ερευνητικού ιστού, αντιστρατεύεται την ακαδημαϊκή ανεξαρτησία και λειτουργία του και υπονομεύει ακόμη περισσότερο τον Ενιαίο Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης και Έρευνας και, τέλος, iv) είναι εντελώς αντίθετη με τις διεθνείς πρακτικές και τα επιτυχημένα μοντέλα αξιοποίησης των Ερευνητικών Κέντρων προς όφελος της προστασίας της κοινωνίας από φυσικές καταστροφές.
Στο άρθρο 19 του υπό διαβούλευση σ/ν αποτυπώνεται απλά και μόνο η πρόθεση της Κυβέρνησης για την υπαγωγή του ΕΑΑ στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας του ΥΚΚΠΠ. Δεν υπάρχει καμία νομοθετική ρύθμιση για τον τρόπο υλοποίησης του επικίνδυνου «εγχειρήματος».
Ποιες είναι οι ρυθμίσεις με τις οποίες θα «ενσωματωθεί η επιστημονική γνώση στο Υπουργείο» σύμφωνα με τη δήλωση του Πρωθυπουργού στη Βουλή (22/11/2023); Στη διεθνή πρακτική και δεοντολογία έχουν καταγραφεί εδώ και χρόνια τρόποι αποτελεσματικοί και επιστημονικά ορθολογικοί για την επίτευξη του στόχου της Κυβέρνησης, ώστε και να διασφαλίζεται η επιστημονική ελευθερία διατύπωσης απόψεων και «Όλοι οι επιστήμονες με την υπογραφή τους, ως επίσημοι πια σύμβουλοι του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης, να καταθέτουν τις απόψεις τους για να αξιολογούνται τελικά από την επιχειρησιακή και την πολιτική ηγεσία».
Η συγκεκριμένη περίπτωση μπορεί να αποβεί ένα επιτυχημένο και αποτελεσματικό παράδειγμα, μέσω μνημονίων συνεργασίας του ΕΑΑ με το ΥΚΚΠΠ. Άλλωστε, σύμφωνα με την έως τώρα πρακτική, πολλά Ερευνητικά Κέντρα ήδη παρέχουν δεδομένα και υπηρεσίες σε Υπουργεία (π.χ. το ΕΛΚΕΘΕ στο Υπ. Ναυτιλίας και στο Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης, το ΑΘΗΝΑ στο ΥΚΚΠΠ).
Το ΕΑΑ είναι το αρχαιότερο Ερευνητικό Κέντρο (ΕΚ) ΝΠΔΔ (181 χρόνια προσφοράς στην επιστήμη και την κοινωνία), το οποίο, μαζί με τα άλλα ΕΚ που εποπτεύονται από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ) του Υπουργείου Ανάπτυξης, συνιστούν τον κύριο κορμό του ερευνητικού ιστού της χώρας. Κύρια αποστολή του, όπως και όλων των Εθνικών Ερευνητικών Κέντρων, είναι η διεξαγωγή υψηλής ποιότητας βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας. Το ΕΑΑ θεραπεύει ένα ευρύ φάσμα επιστημονικών κατευθύνσεων στις επιστήμες της Γης, της ατμόσφαιρας και του διαστήματος, όπως σεισμολογία, γεωφυσική, κλιματολογία και κλιματική αλλαγή, μετεωρολογία, δορυφορική τηλεπισκόπηση, αστροφυσική, κοσμολογία κ.ά.
Στο πλαίσιο των ερευνητικών δραστηριοτήτων του, το ΕΑΑ παράγει ερευνητικά αποτελέσματα και τεχνολογικά προϊόντα και υπηρεσίες που δύνανται να αξιοποιηθούν προς όφελος όχι μόνο της επιστήμης και της έρευνας, αλλά και της κοινωνίας, μεταξύ των οποίων και υπηρεσίες πρόγνωσης, παρακολούθησης, αντιμετώπισης καθώς και μοντέλα εξέλιξης όλων των πιθανών καταστροφικών, φυσικών ή ανθρωπογενών, φαινομένων: σεισμοί, τσουνάμι, πυρκαγιές, καύσωνες, πλημμύρες, χιονοπτώσεις, κ.ά.
Το ΕΑΑ, όπως και όλα τα ΕΚ και Ινστιτούτα, διαθέτει την επιστημονική αριστεία, τις υπηρεσίες και τις υποδομές του στη διάθεση των Δημοσίων Υπηρεσιών, οι οποίες καλούνται και οφείλουν να τις αξιοποιούν προς όφελος της κοινωνίας. Ωστόσο, θα πρέπει να επισημανθεί εμφατικά ότι οι συντριπτικά περισσότερες (~85%) επιστημονικές δραστηριότητες και θεματικές που θεραπεύει το ΕΑΑ δεν αφορούν στο ΥΚΚΠΠ.
Η υλοποίηση της υπαγωγής του ΕΑΑ στο ΥΚΚΠΠ θέτει σε άμεσο κίνδυνο μεταξύ άλλων:
1) τον ερευνητικό και ακαδημαϊκό χαρακτήρα του ΕΑΑ
2) τη συντήρηση και λειτουργία των μεγάλων εθνικών ερευνητικών υποδομών που δεν σχετίζονται με τις φυσικές καταστροφές
3) τη θεσμική υπόσταση του Ερευνητικού και λοιπού Προσωπικού
την εκπαίδευση νέου επιστημονικού προσωπικού
4) τη διαχείριση των ερευνητικών έργων που υλοποιεί και τη δυνατότητα προσέλκυσης νέων χρηματοδοτήσεων
5) την υλοποίηση των έργων που έχουν ενταχθεί προς χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με συγχρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, για τα οποία είναι υπεύθυνη η ΓΓΕΚ
6) την υλοποίηση κτιριακών έργων που υλοποιούνται από την τεχνική υπηρεσία της ΓΓΕΚ.
Οι συνέργειες και ο συντονισμός των Ερευνητικών και Ακαδημαϊκών οργανισμών, μέσω της θεσμοθετημένης δικτύωσης και μνημονίων συνεργασίας, συντελούν στο να συνδράμουν τον κρατικό μηχανισμό σε επίπεδο πρόληψης και αντιμετώπισης των φυσικών καταστροφών. Αντίθετα, ο κατακερματισμός του ερευνητικού και ακαδημαϊκού ιστού και η υποβάθμισή του, τελικά, σε απλή υπηρεσία Υπουργείου, απαξιώνει τον ίδιο τον ερευνητικό φορέα και, μειώνει τις δυνατότητές του να συνδράμει την Πολιτεία στην πρόληψη και αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών.
Ως ΕΕΕ έχουμε προτείνει να διερευνηθεί και να σχεδιαστεί η δημιουργία ενός Δικτύου με σκοπό τη Διαχείριση Φυσικών Κινδύνων και Καταστροφών, με επιχειρησιακό χαρακτήρα και αντικείμενα όπως:
1) η έγκαιρη αναγνώριση ή/και πρόγνωση κινδύνων που προέρχονται από φυσικά ή ανθρωπογενή συμβάντα,
2) η παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο της εξέλιξής τους και
3) η συνεχής ενημέρωση και συνδρομή των αρμόδιων υπηρεσιών για την έγκαιρη και βέλτιστη αντιμετώπιση των επιπτώσεων, δεδομένης της συχνότητας, της έντασης και της επικινδυνότητας διαφόρων συμβάντων που προέρχονται από φυσικά ή ανθρωπογενή αίτια.
Η θεσμοθέτηση ενός τέτοιου Δικτύου, όμως, πρέπει να προκύψει μέσα από μία διαδικασία γόνιμου διαλόγου μεταξύ: i) των φορέων εκείνων οι οποίοι έχουν την τεχνογνωσία και έχουν αναπτύξει και λειτουργούν σχετικές υποδομές και/ή παρέχουν σχετικές υπηρεσίες, χρησιμοποιώντας επίγεια και δορυφορικά δεδομένα (Ερευνητικοί Φορείς, ΑΕΙ, Εθνικές Υπηρεσίες) και ii) των αρμόδιων χρηστών (Υπουργεία, Δασαρχεία, Περιφέρειες, Υπηρεσία Πολιτικής Προστασίας, κ.ά.). Υπάρχει εμπειρία με τη σύσταση αντίστοιχων Οργανισμών ή Δικτύων, όπως ο Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού & Προστασίας (ΟΑΣΠ), χωρίς να απαιτείται η ένταξη των ερευνητικών και πανεπιστημιακών σεισμολογικών φορέων στον ΟΑΣΠ ή στο ΥΚΚΠΠ.
Μία αντίστοιχη οργάνωση μπορεί να αποδώσει τα μέγιστα στην πρόγνωση, πρόληψη και αντιμετώπιση και άλλων καταστροφικών φαινομένων και κρίσεων. Μοναδική προϋπόθεση είναι η ειλικρινής πρόθεση της Κυβέρνησης να σεβαστεί και να αξιοποιήσει το έργο των Ερευνητικών Κέντρων και των Πανεπιστημίων.
Η Ένωση Ελλήνων Ερευνητών ζητά:
-την απόσυρση από το σ/ν του άρθρου 19 και τη μη υπαγωγή του ΕΑΑ στο ΥΚΚΠΠ
-την οργάνωση ενός ειλικρινούς και παραγωγικού διαλόγου με το ΕΑΑ και τα ΕΚ της χώρας, για τη μέγιστη αξιοποίηση της παραγόμενης γνώσης, των ερευνητικών αποτελεσμάτων και των ερευνητικών υποδομών, με στόχο την αντιμετώπιση των διαφόρων καταστροφικών φαινομένων και κρίσεων προς όφελος της κοινωνίας
-την οικονομική υποστήριξη και θεσμική αναβάθμιση των Ερευνητικών Κέντρων και των ερευνητικών υποδομών για να μπορούν να συνεχίσουν απρόσκοπτα να υποστηρίζουν με την αριστεία τους την πολιτεία και την κοινωνία.
Α. Σχετικά με το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ)
Στον εσωτερικό κανονισμό λειτουργίας του ΕΑΑ (ΦΕΚ 209/23-3-1995) αναφέρονται τα ακόλουθα (οι επισημάνσεις με έντονα γράμματα δικές μας):
«(…)
Άρθρο 1
ΓΕΝΙΚΑ
Η λειτουργία του Ερευνητικού Κέντρου βασίζεται στη δημιουργική συνεργασία όλων των φορέων του. Η δραστηριότητα του κάθε φορέα πρέπει να ασκείται στα πλαίσια της νομοθεσίας, του εσωτερικού κανονισμού και των καταστατικών αρχών του φορέα. Πέρα από τους γραπτούς κανονισμούς όμως, η λειτουργία του Κέντρου στηρίζεται σε ένα σύνολο αξιών συμβατών με αυτές τις οποίες καλλιεργεί και προάγει η ερευνητική δραστηριότητα. Οι αρχές αυτές είναι οι εξής:
1. Η προαγωγή της επιστήμης.
Η λειτουργία του Ερευνητικού Κέντρου έχει ως ύψιστο σκοπό την πραγματοποίηση πρωτότυπης έρευνας και την αξιοποίησή της προς όφελος της Ελληνικής Κοινωνίας και Οικονομίας. Η δραστηριότητα όλων των φορέων πρέπει να κατατείνει στην ανύψωση της έρευνας και την αποτελεσματική προσαρμογή του Ερευνητικού Κέντρου στις σύγχρονές επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις και τις ανάγκες της χώρας.
2. Η αποστολή του Κέντρου είναι η προώθηση της επιστημονικής και τεχνολογικής έρευνας και η ανάπτυξη της τεχνολογίας καθώς επίσης και η διαμόρφωση νέου ερευνητικού δυναμικού προς όφελος της Ελληνικής Οικονομίας και Κοινωνίας. (…)
Άρθρο 2
Αντικείμενο του κανονισμού
1. Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (Ε.Α.Α.) αποτελεί ΝΠΔΔ και εποπτεύεται από το Υπουργείο Βιομηχανίας, Ενέργειας και Τεχνολογίας (Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ). (…)» (σ.σ. Σήμερα το ΕΑΑ, όπως και όλα τα Ερευνητικά Κέντρα της χώρας, εποπτεύεται από το Υπουργείο Ανάπτυξης (Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας).
Στον Οργανισμό του ΕΑΑ (ΦΕΚ 224/6-12-2022) μεταξύ των σκοπών του ΕΑΑ είναι και
«η παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και οργανισμούς.» (Άρθρο 3, 1ε).
Β. Σχετικά με το ΥΠΠΚΚ
Όσον αφορά το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας (ΥΠΠΚΚ), κατά δήλωση του αρμόδιου υπουργού κου Κικίλια, «Είναι ακόμα «under construction», δηλαδή το Προεδρικό Διάταγμα είναι στα δικαστήρια προκειμένου να εγκριθεί». (Δελτίο τύπου ΥΠΠΚΚ 3/11/2023, https://civilprotection.gov.gr/deltia-tupou/basilis-kikilias-prolipsi-kalyteros-syntonismos-kai-eleghos-triptyho-toy-nomoshedioy).
Κατά συνέπεια, δεν έχει καθοριστεί ακόμη ρητά ούτε ο σκοπός ύπαρξης του υπουργείου, ούτε και η αποστολή του. Ωστόσο, μπορεί κάποιος να εικάσει (επισκεπτόμενος την ιστοσελίδα του ΥΠΠΚΚ) ότι η βασική αποστολή του ΥΠΠΚΚ είναι επιχειρησιακή και σχετίζεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο αντιμετώπισης έκτακτων καταστάσεων (όπως π.χ., οι φυσικές καταστροφές).
Γ. Συμπέρασμα
Από τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι η συνάφεια του ΕΑΑ με το ΥΠΠΚΚ είναι πολύ μικρή και εντοπίζεται (σχεδόν αποκλειστικά) στο ενδιαφέρον για τα ακραία φυσικά φαινόμενα. Από τη μεριά του ΕΑΑ το ενδιαφέρον εστιάζεται στην παρακολούθηση και μελέτη των φαινομένων αυτών καθώς και την παροχή εκτιμήσεων για την εμφάνιση/εξέλιξή τους. Από τη μεριά του ΥΠΠΚΚ το ενδιαφέρον εστιάζεται στην αποτελεσματική αντιμετώπισή τους. Για να γίνει όμως το τελευταίο, θα πρέπει το ΥΠΠΚΚ να έχει στη διάθεσή του αξιόπιστες εκτιμήσεις για την εμφάνιση/εξέλιξη τέτοιων φαινομένων. Εδώ είναι το (μοναδικό ίσως) σημείο συνάφειας του ΕΑΑ με το ΥΠΠΚΚ: (α) το ΕΑΑ παρέχει εκτιμήσεις για ακραία φυσικά φαινόμενα ενώ (β) το ΥΠΠΚΚ λαμβάνει και αξιοποιεί εκτιμήσεις σχετικά με ακραία φυσικά φαινόμενα (πιθανόν σε συνδυασμό με σχετικές εκτιμήσεις από άλλους φορείς, π.χ., ΕΜΥ) για την καλύτερη αντιμετώπισή τους.
Από τα παραπάνω γίνεται σαφές ότι:
(i) Τα ΕΑΑ και ΥΠΠΚΚ έχουν διαφορετικούς σκοπούς και αποστολές (αν και αυτά δεν έχουν καθοριστεί ρητά για το ΥΠΠΚΚ): Η κύρια αποστολή του ΕΑΑ είναι η έρευνα, ενώ ο κύριος ρόλος του ΥΠΠΚΚ είναι επιχειρησιακός. Συνεπώς δεν μπορούν να συνυπάρξουν το ένα κάτω από την εποπτεία του άλλου.
(ii) Τα ΕΑΑ και ΥΠΠΚΚ μπορούν να συνεργαστούν στην αντιμετώπιση ακραίων φυσικών φαινομένων, με το ΕΑΑ να παρέχει τις σχετικές εκτιμήσεις του (σύμφωνα με το Άρθρο 3, 1ε του οργανισμού του) στο ΥΠΠΚΚ και το τελευταίο να τις αξιοποιεί για την καλύτερη αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων.
(iii) Η συνεργασία μεταξύ των δύο φορέων μπορεί να γίνει είτε μέσω μνημονίων συνεργασίας, είτε μέσω της σύστασης επιτροπών, όπως αναφέρεται στο άρθρο 7 του παρόντος νομοσχεδίου.
Δρ. Κωνσταντίνος Δ. Κουτρούμπας
Δ/ντής Ερευνών Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών
Ορθή επανάληψη
Το συγκεκριμένο άρθρο είναι παντελώς λάθος και άχρηστο για πληθώρα λόγων:
1. Από πότε εμπίπτει στις αρμοδιότητες του Υπουργείου Πολιτικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας η Αστρονομική και Αστροφυσική έρευνα; Πιθανότατα εγείρεται θέμα αντισυνταγματικότητας.
2. Πουθενά δεν διασφαλίζεται ότι θα λειτουργήσει με αξιοκρατικά επιστημονικά εχέγγυα (Διοικητικό Συμβούλιο, Προσόντα Ερευνητών, Ελευθερία Επιστημονικής Έρευνας κ.λπ.)
3. Υπάρχει κίνδυνος η έρευνα στην Ελλάδα να διολισθήσει σε καταστροφικές καταστάσεις ανάλογες με εκείνες που επικρατούσαν πριν από την πρώτη θέσπιση ενιαίου νόμου για τα επιστημονικά ιδρύματα.
4. Είναι βέβαιο πως υπό την εποπτεία του συγκεκριμένου υπουργείου θα σταματήσει να είναι Αστεροσκοπείο, η έρευνα θα υποβαθμιστεί μόνο σε λίγα περιορισμένα αντικείμενα, κάτι που μακροπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα είναι αντίθετο με την οικονομική ανάπτυξη και τις κοινωνικές ανάγκες.
Τελειώνοντας θέλω να προσθέσω ότι, εφόσον είναι αναγκαίο για το Υπουργείο Κλιματικής Αλλαγής και Πολιτικής Προστασίας, τίποτα δεν το εμποδίζει να συνάψει με το Ε.Α.Α (υπό την παρούσα νομική μορφή) προγραμματική συμφωνία για τα αντικείμενα που του είναι αναγκαία.
Κατσίκης Ιωάννης
Συνταξιούχος γεωλόγος ΙΓΜΕ
Πρώην πρόεδρος Συνδικάτου Εργαζομένων ΙΓΜΕ
Το συγκεκριμένο άρθρο 19 είναι παντελώς λάθος και άχρηστο για πληθώρα λόγων:
1. Από πότε εμπίπτει στις αρμοδιότητες του Υπουργείου Πολιτικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας η Αστρονομική και Αστροφυσική έρευνα; Πιθανότατα εγείρεται θέμα αντισυνταγματικότητας.
2. Πουθενά δεν διασφαλίζεται ότι θα λειτουργήσει με αξιοκρατικά επιστημονικά εχέγγυα (Διοικητικό Συμβούλιο, Προσόντα Ερευνητών, Ελευθερία Επιστημονικής Έρευνας κ.λπ.)
3. Υπάρχει κίνδυνος η έρευνα στην Ελλάδα να διολισθήσει σε καταστροφικές καταστάσεις ανάλογες με εκείνες που επικρατούσαν πριν από την πρώτη θέσπιση ενιαίου νόμου για τα επιστημονικά ιδρύματα.
4. Είναι βέβαιο πως υπό την εποπτεία του συγκεκριμένου υπουργείου θα σταματήσει να είναι Αστεροσκοπείο, η έρευνα θα υποβαθμιστεί μόνο σε λίγα περιορισμένα αντικείμενα, κάτι που μακροπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα είναι αντίθετο με την οικονομική ανάπτυξη και τις κοινωνικές ανάγκες.
Τελειώνοντας θέλω να προσθέσω ότι, εφόσον είναι αναγκαίο για το Υπουργείο Κλιματικής Αλλαγής και Πολιτικής Προστασίας, τίποτα δεν το εμποδίζει να συνάψει με το Ε.Α.Α (υπό την παρούσα νομική μορφή) προγραμματική συμφωνία για τα αντικείμενα που του είναι αναγκαία.