Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• 28 Ιουνίου 2021, 08:25 | Κωνσταντίνος Κουτσικόπουλος

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Η πιστοποίηση της διαδικασίας παραγωγής προϊόντων ιχθυοκαλλιέργειας θαλάσσιας εκτροφής και λιμνοθαλασσών (AGRO 12) μπορεί να λειτουργήσει προς όφελος του καταναλωτή και του παραγωγού. Στο προτεινόμενο πρότυπο, στις επισημάνσεις και τα σχόλια που έχουν ήδη γίνει, θα προσθέσω τα ακόλουθα.
  1. Για τα προϊόντα των λιμνοθαλασσών (λ/θ) υπάρχει στα κείμενα μια σύγχυση σχετικά με τον τρόπο αλίευσης καθώς και τη χρονική στιγμή. Αυτό που πρέπει να πιστοποιείται είναι ότι το προϊόν είναι αλιευμένο στη λ/θ. Ο τρόπος (εργαλείο, πχ ιχθυοσυλληπτική ή δίχτυ ή άλλο) δεν έχει ιδιαίτερη σημασία από τη στιγμή που είναι σύμφωνος με τις κείμενες διατάξεις (εργαλείο, τρόπος, περίοδος, μέγεθος κλπ, όπως αναφέρεται). Επίσης η χρονική στιγμή εξαλίευσης δεν πρέπει να είναι περιοριστική (πχ μόνο κατά τη μετανάστευση) γιατί περιορίζει τα κατά τόπους πρότυπα εκμετάλλευσης αλλά και συμπιέζει τη σύλληψη και διάθεση ποσοτήτων στην αγορά σε περιορισμένα χρονικά διαστήματα, με ότι αυτό συνεπάγεται εμπορικά. Επίσης περιορίζει τις πρωτοβουλίες για βελτιστοποίηση της παραγωγής με μεθόδους και τεχνικές που επιτρέπουν τη διάθεση προϊόντων στην αγορά σε περιόδους υψηλής ζήτησης.
  2. Για το θέμα των εμπλουτισμών (η αναφορά στις λ/θ του Αμβρακικού είναι και η αφορμή της παρέμβασης). Είναι θεμιτός ο εμπλουτισμός; Η απάντηση είναι ναι, γιατί συμβάλει στην αποκατάσταση μέρους της υποβάθμισης που παρατηρείται τις τελευταίες δεκαετίες στην παράκτια ζώνη και στα αποθέματα ιχθύων των λ/θ (εκτός αν πιστεύουμε ότι η γενικευμένη ανοξία του Αμβρακικού και οι αλλοιώσεις στις μεταναστευτικές οδούς, δεν επηρεάζουν τις λ/θ). Επίσης συμβάλει στη βελτίωση της βιωσιμότητας των αλιευτικών επιχειρήσεων. Ειδικά το τελευταίο αυτό σημείο είναι κρίσιμο για το μέλλον των λ/θ, που όπως τονίστηκε από συναδέλφους είναι Οικότοποι Προτεραιότητας. Η μελέτη για την αλιευτική εκμετάλλευση των λ/θ που πραγματοποιήθηκε το 2000 σε 73 λ/θ της επικράτειας ανέδειξε ότι οι λ/θ στις οποίες υπήρχε οργανωμένη αλιευτική εκμετάλλευση ήταν σε καλύτερη περιβαλλοντική κατάσταση από τις άλλες. Την τελευταία δεκαετία ευρωπαϊκά προγράμματα και διεθνείς δημοσιεύσεις το επιβεβαιώνουν. Συνεπώς, οι εμπλουτισμοί και άλλες ενέργειες που βελτιώνουν τη βιωσιμότητα των εκμεταλλεύσεων, συμβάλλουν στη διατήρηση αυτών των Οικοτόπων Προτεραιότητας. Στα κείμενα και στα σχόλια αναφέρονται και περιορισμοί. Οι «κόκκινες γραμμές» είναι: εξασφαλίζουμε ότι δεν προκύπτει γενετική ρύπανση και δεν αλλοιώνεται η βιοποικιλότητα. Για το μεν πρώτο, σήμερα πλέον είναι φθηνό και εύκολο να πιστοποιηθεί, άσχετα με την προέλευση του γόνου. Η ΚΥΑ του Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Αμβρακικού προβλέπει τη δυνατότητα εμπλουτισμών των λ/θ και αναφέρεται στις προφυλάξεις για τον κίνδυνο της γενετικής αλλοίωσης. Για το δεύτερο, που αφορά στη βιοποικιλότητα, στη δομή και λειτουργία των οικοσυστημάτων των λ/θ, οι αδειοδοτούσες αρχές, ζητούν τη γνώμη του Φορέα Διαχείρισης που είναι υπεύθυνος για την προστασία της βιοποικιλότητας στις ζώνες αυτές. Συνεπώς οι εμπλουτισμοί και προβλέπονται στο υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο και υλοποιούνται και επιθυμητοί είναι, με τις παραπάνω προφυλάξεις. Για το καλό των λ/θ. Οι λ/θ, ως μεταβατικά οικοσυστήματα, πλήττονται από τις δραστηριότητες στην ξηρά και τη ραγδαία υποβάθμιση της παράκτιας ζώνης και η στήριξη της αλιευτικής εκμετάλλευσης είναι ένα διεθνώς αναγνωρισμένο όπλο στη διατήρησή τους. Το προτεινόμενο πρότυπο θα συμβάλει θετικά. Θα πρέπει να ακολουθήσουν βήματα ώστε τα πρότυπα εκμετάλλευσης να γίνουν πιο «πράσινα» συμβάλλοντας στην ενίσχυση των κύριων οικοσυστημικών υπηρεσιών των λ/θ.
  ——-
  Κωνσταντίνος Κουτσικόπουλος
  Καθηγητής
  Τμήμα Βιολογίας
  Πανεπιστήμιο Πατρών
  Πρόεδρος Δ.Σ. Φορέα Διαχείρισης Αμβρακικού κόλπου – Λευκάδας

• 26 Ιουνίου 2021, 18:28 | ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΓΙΩΡΓΟΣ

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Ως ιχθυολόγος και μέτοχος μικρής μονάδας ιχθυοκαλλιέργειας με ιχθυογεννητικό σταθμό, έχω να παρατηρήσω τα εξής.
  Με δεδομένο ότι στα προγράμματα επιλογής γεννητόρων των ιχθυογεννητικών σταθμών δεν γίνεται καμία παρέμβαση στο DNA των ψαριών ,αλλά απλώς επιλέγονται, ως νέοι γεννήτορες, ψάρια με ταχεία ανάπτυξη σε σχέση με τα άλλα της γενιάς τους, με σκοπό να παραχθούν ταχύτερης αύξησης ιχθύδια με απόλυτα φυσικό τρόπο ,δεν καταλαβαίνω τη δαιμονοποίηση των ιχθυδίων των σταθμών, σε σχέση με τους <> πληθυσμούς που υποτίθεται ότι κατ¨ αποκλειστικότητα εισέρχονται στα διβάρια για να τραφούν. Με δεδομένη τη μεγάλη ανάπτυξη των ιχθυοκαλλιεργειών στη χώρα μας μεγάλη ποσότητα ψαριών και γονιμοποιημένων αυγών, διαφεύγει κάθε χρόνο από τους ιχθυοκλωβούς στο θαλάσσιο περιβάλλον.
  Σημαντικό μέρος αυτών ,εισέρχεται σε παρακείμενα διβάρια για να αναπτυχθεί.
  Το Υπουργείο Γεωργίας τη δεκαετία του 1980 κατασκεύασε τον Κρατικό Ιχθυογεννητικό Σταθμό στην Πογωνίτσα Πρέβεζας με σκοπό τον εμπλουτισμό
  των φυσικών ιχθυοτροφείων της χώρας με γόνο τσιπούρας , λαβρακιού και
  γαρίδας.
  Η βασική διαφορά της εντατικής ιχθυοκαλλιέργειας σε κλωβούς από την καλλιέργεια στα διβάρια είναι ότι στα διβάρια δε χορηγείται τεχνητή τροφή,
  και η ανάπτυξη των αλιευμάτων γίνεται καταναλώνοντας άλλους θαλάσσιους
  οργανισμούς, που αναπτύσσονται στις λιμνοθάλασσες.
  Στην Ιταλία, στις λιμνοθάλασσες της περιοχής της Βενετίας οι εμπλουτισμοί με τσιπούρες, λαβράκια και κέφαλο γίνονται με ιχθύδια ιχθυογεννητικών σταθμών.(Παλιότερα γινόταν με αλιεία γόνου από τη θάλασσα από αλιείς ) .
  Οι λιμνοθάλασσες της χώρας μας παράγουν μοναδικής ποιότητας αλιεύματα
  που ως νωπά ή επεξεργασμένα είναι περιζήτητα. Ενδεικτικά αναφέρουμε το
  αυγοτάραχο του κέφαλου, τα πετάλια (τρόπος προετοιμασίας προς ψήσιμο του
  κέφαλου), τους αυγομένους γοβιούς , τις παστές λίγδες (μικρές τσιπούρες).
  Δεν είναι δυνατόν λοιπόν με κανένα τρόπο να εξαιρεθούν τα προιόντα των
  φυσικών ιχθυοτροφείων από το σύστημα πιστοποίησης AGRO 12

  Με εκτίμηση
  Γιώργος Θεοδώρου

• 26 Ιουνίου 2021, 17:10 | ΚΑΤΣΑΒΑΡΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Ως πρόεδρος του Αλιευτικού Συνεταιρισμού Πρέβεζας θα ήθελα να αναφέρω τα εξής:

  Ο Συνεταιρισμός μας μισθώνει τις λιμνοθάλασσες της ΠΕ Πρέβεζας στο σύνολό τους από το 1945. Πρόσφατα έχουμε ανανεώσει τα μέλη μας και τη διοίκησή μας και βρισκόμαστε σε μία φάση ανάκαμψης των δραστηριοτήτων μας. Βασικός μας στόχος είναι η διατήρηση του χαρακτήρα των προστατευόμενων οικοσυστημάτων των λιμνοθαλασσών. H παρουσία των νέων αλιέων σε αυτούς τους τόπους αποτελεί την πιο μεγάλη επιτυχία στις προσπάθειες που έχουμε κάνει τα τελευταία χρόνια, ώστε να διατηρηθεί η παραδοσιακή αλιεία στις λιμνοθάλασσες και ν’ αποφευχθεί η υποβάθμισή τους. Ο ανανεωμένος αλ. συνεταιρισμός μας έχει αποδείξει πως μέσα σε μια διετία με την αξιοποίηση της ενέργειας αλλά και του οράματος των νέων ανθρώπων μπορούν να επιτευχθούν σημαντικοί στόχοι. Η προσπάθειά μας ήταν μεγάλη και τα αποτελέσματά της έχουν αποτυπωθεί και στις δύο τελευταίες ετήσιες εκθέσεις των ελέγχων που υλοποιούνται από την Περιφέρεια Ηπείρου στις οποίες γίνεται λόγος για «εξαιρετικά επιτυχείς εκμεταλλεύσεις». Πρέπει να σημειωθεί πως για τις επιτυχίες αυτές υπήρξε μεγάλη οικονομική επιβάρυνση των μελών του αλ. συνεταιρισμού μας τα οποία, ως όφειλαν, προχώρησαν σε αρκετές επενδύσεις στο χώρο των λιμνοθαλασσών προκειμένου να βελτιώσουν την αλιευτική τους διαχείριση αλλά και τη γενικότερη εικόνα τους. Τονίζουμε πως για την επίτευξη των ανωτέρω προχωρήσαμε τα τελευταία χρόνια και σε εμπλουτισμούς με τσιπούρα οι οποίοι είχαν ιδιαίτερη επιτυχία. Κατά την αδειοδότηση των συγκεκριμένων εμπλουτισμών ακολουθήσαμε την νόμιμη διαδικασία σύμφωνα πάντα με τις υποδείξεις του Τμήματος Αλιείας και βασιζόμενοι στις σχετικές εγκυκλίους της Γενικής Δ/νσης Αλιείας του ΥΠΑΑΤ. Προκειμένου να εξασφαλίσουμε τη σύμφωνη γνώμη του Φορέα Διαχείρισης προσκομίσαμε όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά που μας ζητήθηκαν συμπεριλαμβανομένης και γενετικής σύγκρισης δειγμάτων τσιπούρας Αμβρακικού και γεννητόρων του ΙΧΣ απ’ όπου προμηθευτήκαμε τον γόνο. Πρέπει να σημειωθεί πως το παραγόμενο προϊόν μας από τους εμπλουτισμούς είναι εξαιρετικό και έχει βοηθήσει στη διατήρηση της φήμης που έχει ο συνεταιρισμός μας στην τοπική κοινωνία για την ποιότητα των προϊόντων του.

  Τέλος θα ήθελα να προσθέσω πως ο Συνεταιρισμός μας ενδιαφέρεται άμεσα για την πιστοποίηση των προϊόντων του καθώς και πως οι διαδικασίες της πιστοποίησης όπως αυτές περιγράφονται στο πρότυπο προσεγγίζουν ρεαλιστικά το αντικείμενο της δραστηριότητας μας.

  Κατσάβαρος Γρηγόριος
  Πρόεδρος του Αλιευτικού Συνεταιρισμού Πρέβεζας

• 25 Ιουνίου 2021, 20:58 | ΑΚΟΒΙΤΙΩΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Συμφωνώ απόλυτα με το ότι η πιστοποίηση των προδιαγραφών για την παραγωγή προϊόντων ιχθυοκαλλιέργειας (θαλάσσιας εκτροφής και λιμνοθαλασσών (AGRO 12)), μπορεί να βοηθήσει στην προώθηση των ποιοτικών ψαριών. Επίσης συμφωνώ και με το ότι η έκδοση του προτύπου AGRO θα είναι ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός δεδομένου ότι θα θέτει τις προϋποθέσεις που θα πρέπει να τηρούν ιχθυοκαλλιεργητές για να δικαιούνται να διακινούν προϊόντα τους με το σχετικό σήμα πιστοποίησης ώστε να απολαμβάνουν, ανάλογα με την περίπτωση, τα διάφορα εμπορικά πλεονεκτήματα.

  Ειδικότερα για τα ψάρια προέλευσης λιμνοθαλασσών θα ήθελα να προσθέσω τα παρακάτω (αναφέρομαι κυρίως στις λιμνοθάλασσες του Αμβρακικού κόλπου όπου και δραστηριοποιούμε τα τελευταία 16 χρόνια):

  1. Σε αρκετές λιμνοθάλασσες της περιοχής του Αμβρακικού κόλπου έχει παρατηρηθεί σημαντική μείωση των αλιευμάτων τους από την δεκαετία του 1990 και μετά. Η μειωμένη απόδοση των λιμνοθαλασσών εκτός των αυτονόητων προβλημάτων που δημιουργεί έχει και σημαντικές έμμεσες επιπτώσεις που δυστυχώς ανατροφοδοτούν την ήδη επιβαρυμένη κατάσταση. Η πιο σημαντική έμμεση επίπτωση είναι η μείωση του ενδιαφέροντος των αλιέων που παραδοσιακά ασχολούνταν με την διαχείριση των ευαίσθητων οικοσυστημάτων των λιμνοθαλασσών. Σε αρκετές τέτοιες περιπτώσεις οι χρήστες, οι οποίοι είναι κυρίως αλιευτικοί συνεταιρισμοί, φθάνουν στο σημείο να έχουν λίγα και μεγάλης ηλικίας μέλη με τα οποία δυσκολεύονται να διαχειριστούν ικανοποιητικά τις μισθώσεις τους.

  2. Αρκετές λιμνοθάλασσες αντιμετωπίζουν μια σειρά από κινδύνους όπως: ο αποκλεισμός της επικοινωνίας τους με τη θάλασσα λόγω μπαζώματος των στομίων τους από φερτές ύλες, οι πλημμύρες, οι παγετοί ή οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες (κινδυνεύουν κυρίως οι ρηχότερες λιμνοθάλασσες), τα ανοξικά φαινόμενα, η έντονη θήρευση από μεγάλους πληθυσμούς ιχθυοφάγων πτηνών, η λαθραλιεία αλλά και υποβάθμιση από ενέργειες όπως οι απορρίψεις μπαζών. Τέλος πρέπει να επισημανθεί πως τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σε διάφορες λιμνοθάλασσες της περιοχής του Αμβρακικού έντονη παρουσία εισβολικών ξενικών ειδών των οποίων οι πληθυσμοί αυξάνονται υπερβολικά απειλώντας την οικολογική ισορροπία των πληττόμενων οικοσυστημάτων. Συγκεκριμένα καταγράφονται σημαντικές ποσότητες από το μπλε καβούρι (Callinectes sapidus), το κτενοφόρο Mnemiopsis leidyi (Sea Walnut) και ένα ξενικό είδος γαρίδας (Farfantepeneaus aztecus, Northern brown shrimp) το οποίο απαντά μέσα στα αλιεύματα της ντόπιας γαρίδας σε σημαντικά ποσοστά. Το μέγεθος των επιπτώσεων της παρουσίας των προαναφερόμενων ξενικών ειδών στα ενδημικά είδη λόγω ανταγωνισμού δεν είναι δυνατόν να εκτιμηθεί άμεσα ενώ η μόνη διέξοδος που υπάρχει αυτή την περίοδο είναι η παρουσία των συνειδητοποιημένων αλιέων οι οποίοι προσπαθώντας να διατηρήσουν τον παραδοσιακό τρόπο εκμετάλλευσης των λιμνοθαλασσών απομακρύνουν με κάθε τρόπο τα εισβολικά είδη όσο αυτό είναι εφικτό. Η συγκεκριμένη παρατήρηση αναφέρεται ώστε να ληφθεί υπόψη στη συνέχεια η μεγάλη σημασία που έχει για τα ευαίσθητα οικοσυστήματα των λιμνοθαλασσών η παρουσία των παραδοσιακών χρηστών δεδομένου ότι τελικά μαζί με την εκμετάλλευση επιτυγχάνονται και σημαντικοί στόχοι προστασίας.

  3. Σε κάθε περίπτωση για την συνολική αντιμετώπιση των προαναφερόμενων προβλημάτων οι λιμνοθάλασσες πρέπει να είναι μισθωμένες και οι μισθωτές να έχουν τη δυνατότητα να προχωρούν στις απαραίτητες ενέργειες για την διατήρηση της λειτουργικότητας και της υγείας των οικοσυστημάτων. Οι ενέργειες αυτές (καθαρισμοί και συντηρήσεις των διαφόρων δομών (στόμια, τάφροι, αύλακες), φύλαξη από την παράνομη αλιεία, προστασία από άλλους κινδύνους (λαθροθηρία, έντονη θήρευση από ιχθυοφάγα, μπαζώματα), ανανεώσεις των αλ. εργαλείων και των σκαφών, συντηρήσεις κτιριακών και λοιπών εγκαταστάσεων, ανανεώσεις των ιχθυοσυλληπτικών, συνεχής παρακολούθηση της εσόδευσης, κατασκευή νέων εργαλείων για την αποτελεσματική εκμετάλλευση του «μπλε» κάβουρα κλπ) είναι πολύ δαπανηρές και απαιτούν πολύ κόπο και χρόνο από τους μισθωτές. Το κύριο κίνητρο φυσικά είναι η εξασφάλιση και η βελτίωση της παραγωγής των διαχειριζόμενων συστημάτων η οποία αποτελεί και την ανταμοιβή των μισθωτών.

  4. Οι προαναφερόμενες ενέργειες δεν μπορούν να αποκαταστήσουν άμεσα την αποδοτικότητα των λιμνοθαλασσών ειδικά αυτών που μπορεί να έχουν βρεθεί σε δυσμενείς παραγωγικά καταστάσεις μετά από μακροχρόνιες προβληματικές περιόδους. Με ικανοποίηση είδα ότι στο πρότυπο AGRO γίνεται αναφορά στην δυνατότητα εμπλουτισμού των λιμνοθαλασσών με γόνο από ΙΧΣ και φυσικά στη δυνατότητα πιστοποίησης του παραγόμενου προϊόντος. Οι εμπλουτισμοί όπως περιγράφονται στο πρότυπο έχει αποδειχτεί ότι αποτελούν σημαντικό εργαλείο για την αποκατάσταση της παραγωγής των λιμνοθαλασσών όπου και όταν αυτό απαιτείται. Υπάρχει φυσικά νομικό πλαίσιο για την υλοποίησή τους το οποίο προβλέπει και τη συμμετοχή στις διαδικασίες αδειοδότησης των τοπικών Φορέων Διαχείρισης ενώ στις κατά τόπους Υπηρεσίες Αλιείας υπάρχει το απαραίτητο επιστημονικό προσωπικό για την παρακολούθηση της πορείας τους έτσι ώστε σε κάθε περίπτωση να εξασφαλίζονται τα θέματα προτεραιότητας (προστασία βιοποικιλότητας, ισορροπία οικοσυστημάτων). Πρέπει να σημειωθεί πως οι λιμνοθάλασσες αποτελούν πεδία για τα οποία, λόγω του ιδιαίτερου καθεστώτος των μισθώσεων, υπάρχει πληθώρα αξιόπιστων ιστορικών στοιχείων παραγωγής τα οποία μπορούν σε κάθε περίπτωση ν’ αξιοποιούνται κατά την αξιολόγηση των διαφόρων εγχειρημάτων (εμπλουτισμών, υδραυλικών έργων, αλλαγών στα αλιευτικά εργαλεία κλπ.). Συνέχεια των παραπάνω θεωρώ πως η τακτική των εμπλουτισμών μπορεί να εφαρμόζεται σαν μέθοδος γρηγορότερης ανάκαμψης των εξεταζόμενων οικοσυστημάτων αλλά και διατήρησης της παραγωγής τους. Η αναγκαιότητά τους πρέπει σε κάθε περίπτωση να εξετάζεται και η επιδιωκόμενη βελτίωση των οικονομικών μεγεθών των εκμεταλλεύσεων πρέπει να αποσκοπεί στη στήριξη των φιλότιμων προσπαθειών που κάνουν οι χρήστες για την συνολική βελτίωση της κατάστασης των λιμνοθαλάσσιων οικοσυστημάτων. Πρέπει να σημειωθεί πως οι χρήστες των λιμνοθαλασσών, οι οποίοι όπως έχει προαναφερθεί είναι ως επί τω πλείστον συνεταιρισμοί αλιέων, τα τελευταία χρόνια δείχνουν ένα ιδιαίτερο πρόσωπο με αυξημένη περιβαλλοντική συνείδηση και αποτελούν ουσιαστικά συνεργάτες του Δημοσίου στη διαχείριση των λιμνοθαλασσών. Δεν πρέπει να ξεχνάμε τους δαπανηρές απελευθερώσεις χελιών που λαμβάνουν χώρα στο σύνολο των λ/θ της επικράτειας στο πλαίσιο του διαχειριστικού σχεδίου για το χέλι και τις εθελοντικές απελευθερώσεις υπομεγεθών ιχθύων διαφόρων ειδών που πραγματοποιούνται σε λιμνοθάλασσες της Δυτικής Ελλάδας και συμβάλλουν ουσιαστικά αναζωογόνηση του συνόλου της παράκτιας ζώνης.

  Συνοψίζοντας:
  α. Το πρότυπο AGRO είναι καλοδεχούμενο και έρχεται σε μια περίοδο που υπάρχει πραγματική ανάγκη για πιστοποιημένα προϊόντα ποιότητας τα οποία μπορεί και παράγει η ελληνική ιχθυοκαλλιέργεια τόσο στις θαλάσσιες εκτροφές όσο και στις παραδοσιακές λιμνοθαλασσοκαλλιέργειες. Οι δύο μορφές καλλιέργειας παράγουν διαφορετικά προϊόντα και είναι πολύ σημαντικό που το πρότυπο θέτει τις απαραίτητες βάσεις ώστε να υπάρχει σαφής διαχωρισμός τους έτσι ώστε κάθε παραγωγός να απολαμβάνει τα πλεονεκτήματα της πιστοποίησης ανάλογα με τον την αγορά που στοχεύει. Προβλήματα μπορεί να παρουσιαστούν ειδικά στις περιπτώσεις που οι δύο διακριτές δραστηριότητες γειτνιάζουν. Για παράδειγμα αναφέρεται η πιθανότητα φυσικής εισόδου σε μια λιμνοθάλασσα ψαριών εμπορεύσιμου μεγέθους που προέρχονται από διαφυγές θαλάσσιων μονάδων. Σε μια τέτοια περίπτωση μπορεί να παρουσιαστεί το εξής: τα ψάρια αυτά που μπήκαν στη λιμνοθάλασσα με φυσικό τρόπο να θεωρηθεί ότι πληρούν τις προϋποθέσεις του προτύπου ενώ έχουν εκτραφεί ουσιαστικά σε πλωτή μονάδα εκτροφής. Αντίστοιχα σε περίπτωση που οι εμπλουτισμοί δεν συμπεριληφθούν στο πρότυπο μπορεί να παρουσιαστεί το εξής οξύμωρο: τα ψάρια που προέρχονται από εμπλουτισμό και ενώ έχουν μεγαλώσει φυσικά στη λιμνοθάλασσα, πληρώντας μια σειρά προϋποθέσεων, να μην γίνονται αποδεκτά.

  β. Οι εμπλουτισμοί μπορούν να αποτελέσουν στις περιπτώσεις που αυτό απαιτείται το κίνητρο για την παρουσία νέων αλιέων στις εκμεταλλεύσεις των λιμνοθαλασσών. Έτσι προωθείται η γενικότερη προστασία των οικοσυστημάτων δεδομένου ότι όπως αναλύθηκε προηγουμένως με την παρουσία του ανθρώπινου παράγοντα επιτυγχάνεται πληθώρα περιβαλλοντικών στόχων. Η περαιτέρω βελτίωση της οικονομικής απόδοσης της κάθε δραστηριότητας με την πιθανή πιστοποίηση των προϊόντων επαυξάνει την επιτυχία των εγχειρημάτων.

  γ. Γίνεται εμφανής η ανάγκη για την δυνατότητα διεξαγωγής ουσιαστικών ελέγχων κατά την παραγωγή και τη διακίνηση των διάφορων προϊόντων. Η επιστημονική κοινότητα θα βρει για άλλη μια φορά μπροστά της μία πρόκληση και θα κληθεί να εξοπλίσει τους ελεγκτικούς φορείς με τα κατάλληλα μέσα ώστε να είναι σε κάθε περίπτωση εφικτός ο σαφής διαχωρισμός των προϊόντων ανάλογα με την προέλευσή τους.

  δ. Λοιπές παρατηρήσεις:
  i. Κατά την αξιολόγηση των θαλάσσιων μονάδων εκτροφής θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και οι ενέργειες τους που σχετίζονται με την αποτροπή των διαφυγών (πχ είδος και ποιότητα διχτυών).
  ii. Στο πρότυπο για τις λιμνοθάλασσες γίνεται αναφορά κυρίως σε ψάρια. Στις λιμνοθάλασσες παράγονται και είδη από άλλες ομάδες όπως γαρίδες, καβούρια, σουπιές κλπ. Μάλιστα όπως προαναφέρθηκε κάποια είδη των λιμνοθαλασσών είναι ξενικά τα οποία όμως αλιεύονται και διακινούνται νόμιμα. Θα πρέπει να υπάρχει σαφής αναφορά στο αν το πρότυπο θα καλύπτει το σύνολο των παραγόμενων ειδών.

  Με εκτίμηση
  Ακοβιτιώτης Α. Κωνσταντίνος
  Βιολόγος-Ιχθυολόγος (M.Sc.)
  Υπάλληλος του Τμήματος Αλιείας της ΔΑΟΚ ΠΕ Πρέβεζας

• 25 Ιουνίου 2021, 11:57 | Δρ. Βαγγέλης Δημητρίου

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Συμμετείχα, ως εκπρόσωπος του Συνδέσμου Αλιευτικών Συνεταιρισμών Ελληνικών Λιμνοθαλασσών «Στέλιος Μπαλάσης», στην Τεχνική Επιτροπή που συγκρότησε ο ΕΛΓΟ- ΔΗΜΗΤΡΑ για την σύνταξη σχεδίου προτύπου και κατευθυντήριας οδηγίας της «Προδιαγραφής για την παραγωγή ψαριών ιχθυοκαλλιέργειας».
  Οι εργασίες της επιτροπής χαρακτηρίστηκαν από την προσπάθεια όλων των μελών της και ιδιαίτερα των συντονιστών να διαμορφωθεί ένα κείμενο οδηγός για την προώθηση των προϊόντων της εντατικής και της εκτατικής υδατοκαλλιέργειας. Από την δική μου σκοπιά ξεχωριστή σημασία είχε ο διαχωρισμός των προϊόντων της εκτατικής υδατοκαλλιέργειας, δηλαδή των λιμνοθαλασσών, από αυτά της εντατικής.
  Χωρίς να μειώνω την αξία των ψαριών της εντατικής ιχθυοκαλλιέργειας, ο διαχωρισμός αυτών που προέρχονται από το φυσικό περιβάλλον και την φυσική παραγωγικότητα και μάλιστα με διαδικασία πιστοποίησης και ξεχωριστή ετικέτα στην αγορά είναι ένα σημαντικό βήμα. Ιδιαίτερα για την αναβάθμιση της χαμηλής τα τελευταία χρόνια εμπορικής τους τιμής. Η έκδοση του προτύπου AGRO όμως θα είναι επίσης ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός δεδομένου ότι, θα συνδυάζεται με την τήρηση των προϋποθέσεων που θα πρέπει να τηρούν οι μισθωτές των λιμνοθαλασσών για να δικαιούνται να εμπορεύονται τα ψάρια τους με το σχετικό σήμα πιστοποίησης.
  Για όλα τα είδη των ψαριών παραγωγής λιμνοθαλασσών, αλλά ιδιαίτερα για αυτά τα είδη που καλλιεργούνται και σε εντατικές συνθήκες διατροφής και διαβίωσης, η πιστοποίηση αυτή θεωρώ ότι, θα μπορέσει να δώσει σημαντική αναβάθμιση της εμπορικής αξίας τους. Το ίδιο πιστεύω να συμβεί και με το παραγόμενο στις Ελληνικές λιμνοθάλασσες αυγοτάραχο σε σχέση με αυτό κυκλοφορεί και προέρχεται από εισαγόμενη πρώτη ύλη, νωπή ή κατεψυγμένη.
  Η διαδικασία αυτή είναι προφανώς σε όφελος του καταναλωτή και, εφόσον συνδυαστεί με οικονομικά οφέλη για τους συνεταιρισμούς μισθωτές λιμνοθαλασσών, θα συμβάλει και στην αναβάθμιση της λειτουργίας τους. Είναι προφανές ότι, προϋπόθεση για την επιτυχία του νέου αυτού εγχειρήματος είναι να υφίσταται πραγματικός έλεγχος και στην φάση της διακίνησης και στην εστίαση ώστε να υπάρχει προστασία από παραπλάνηση των καταναλωτών αλλά και για την αποφυγή του αθέμητου ανταγωνισμού. Αυτό θα καθορίσει το ενδιαφέρον των μισθωτών των λιμνοθαλασσών για την ένταξή τους και την παραμονή τους στην διαδικασία της πιστοποίησης.
  Είμαι υποχρεωμένος να γνωστοποιήσω ότι, διαφωνώ απολύτως με ορισμένες από τις παρατηρήσεις του μέλους της τεχνικής επιτροπής κ. Κουτράκη, που δημοσιοποίησε σε κείμενό του στην διαβούλευση, ειδικότερα όσο αφορά τα σχετικά με τους εμπλουτισμούς με ψάρια (δηλαδή τσιπούρα) όταν και όποτε γίνονται σε λιμνοθάλασσες. Προτείνει προφανώς να αποκλειστούν οι λιμνοθάλασσες αυτές από την διαδικασία πιστοποίησης των προϊόντων τους. Η πρόταση θα ήταν λογική αν ο εμπλουτισμός απαγορευόταν ή αν γινόταν χωρίς τις προβλεπόμενες διαδικασίες.
  Επί της ουσίας του θέματος σας παραθέτω τα ακόλουθα, τα οποία επανειλημμένως όπως προκύπτει και από τα πρακτικά αναλύθηκαν στην επιτροπή πριν καταλήξει στο προτεινόμενο κείμενο:
  Α) Η διενέργεια εμπλουτισμών στις λιμνοθάλασσες με ενδημικά είδη είναι επιτρεπόμενη δραστηριότητα. Οι σχετικές εγκύκλιοι της Γενικής Διεύθυνσης Αλιείας του ΥΠΑΑΤ καθορίζουν ποια είναι η διαδικασία και ποια υπηρεσία είναι αρμόδια για την έκδοση της σχετικής άδειας. Οι ΚΥΑ των προστατευόμενων περιοχών, στις οποίες ανήκουν οι λιμνοθάλασσες, προβλέπουν τους όρους και τις προϋποθέσεις για να διενεργούνται οι σχετικές ενέργειες από τους μισθωτές.
  Ενδεικτικά και σε εφαρμογή των προβλέψεων των εγκυκλίων της Γενικής Δ/νσης Αλιείας του ΥΠΑΑΤ και των όρων της ΚΥΑ για τις επιτρεπόμενες δράσεις στην Απόλυτης Προστασίας Ζώνη των λιμνοθαλασσών Αμβρακικού ο Φορέας Διαχείρισης εξέδωσε την αναγκαία έγκριση προκειμένου να δοθεί η σχετική άδεια εμπλουτισμού σε λιμνοθάλασσες της Πρεβέζης και της Άρτας. Οι σχετικές αποφάσεις καθώς και οι υφιστάμενες διατάξεις είναι στην διάθεσή σας.
  Β) Τα αναφερόμενα στην παρέμβαση του κ. Κουτράκη για την υποβάθμιση της ποιότητας των ψαριών των λιμνοθαλασσών, σε περίπτωση που διενεργηθεί εμπλουτισμός όταν μάλιστα τηρούνται οι όροι και προϋποθέσεις για την διενέργειά του, είναι αυθαίρετα, προφανώς απηχούν προσωπικές απόψεις, και δεν στηρίζονται στην νομοθεσία ή σε επιστημονικά δεδομένα που θα πρέπει να λαμβάνει υπ’ όψη ένα κείμενο σαν το AGRO 12.
  Επισημαίνω ότι, τόσο από τις κείμενες διατάξεις όσο και από τους όρους των μισθώσεων απαγορεύεται η προσθήκη τροφής στις λιμνοθάλασσες. Αν συνέβαινε κάτι τέτοιο, η επίπτωσή του στην ιδιαιτερότητα της γεύσης των ψαριών των λιμνοθαλασσών θα ήταν καθολική ανεξαρτήτως της διενέργειας εμπλουτισμού.
  Οι προδιαγραφές του σχεδίου AGRO 12, όπως διαμορφώθηκαν από την επιτροπή, αφορούν στο πρώτο τμήμα τα ψάρια εντατικής ιχθυοκαλλιέργειας και στο δεύτερο τμήμα τα ψάρια λιμνοθαλασσών.
  Σε ό,τι αφορά την γενετική σύσταση των γεννητόρων και του γόνου προφανώς ο κ. Κουτράκης θα έπρεπε να θέσει τον προβληματισμό του και στα δύο τμήματα του σχεδίου αφού αυτά, αν ισχύουν, αφορούν τόσο στην παραγωγή των ιχθυοκλωβών όσο και στην επίδραση, στους φυσικούς πληθυσμούς στη θάλασσα, που προκαλείται από τις διαφυγές. Στην λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου, που δεν διενεργείται κανένας εμπλουτισμός, η μεγάλη αφθονία της τσιπούρας τις τελευταίες δεκαετίες έχει προκύψει, σύμφωνα με επιστημονικά δεδομένα, από τα αυγά και εκατομμύρια ψάρια που διαφεύγουν από τους ιχθυοκλωβούς εντατικής εκτροφής της ευρύτερης ζώνης του Ιονίου. Η επίδραση των διαφυγών στους φυσικούς πληθυσμούς της θάλασσας από τις διαφυγές είναι δεδομένη όσον αφορά την αφθονία και την γενετική ποικιλότητα αλλά, προφανώς, η γενετική σύσταση δεν σχετίζεται με την εμπορική και διατροφική αξία των ψαριών αυτών. Αυτός είναι ένας επιπλέον λόγος που, πέραν των λάθος στοιχείων που παραθέτει ο κ. Κουτράκης όσο αφορά τους εμπλουτισμούς, δεν είναι δυνατό να γίνει αποδεκτή από τον ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ η αφαίρεση από το σχέδιο του τμήματος όπου τίθενται οι προϋποθέσεις για τους εμπλουτισμούς με ψάρια ιχθυογεννητικού σταθμού.
  Για την ιστορία, είναι γνωστό στους ανθρώπους του κλάδου ότι, με σκοπό την ενίσχυση της παραγωγής των λιμνοθαλασσών της Βόρειας Ελλάδας το ΙΘΑΒΙΚ που τώρα έχει ενσωματωθεί στο ΕΛΚΕΘΕ πρότεινε, ενέταξε στην κοινοτική πρωτοβουλία PESCA και κατασκεύασε πολύ υψηλού κόστους ιχθυογεννητικό σταθμό στην Βιστωνίδα στον νομό Ξάνθης και το ΙΝΑΛΕ κατασκεύασε ιχθυογεννητικό σταθμό παραγωγής τσιπούρας και λαβρακιού σε λιμνοθάλασσα της Καβάλας. Επίσης, από το ΥΠΑΑΤ κατασκευάστηκε ΙΧΣ στην λιμνοθάλασσα Πογωνίτσας Πρεβέζης. Οι αιτίες αποτυχίας λειτουργίας των σταθμών είναι γνωστές.
  Γ) Η αγορά γόνου για τη διενέργεια εμπλουτισμών σε λιμνοθάλασσες, εφόσον τηρούνται οι προϋποθέσεις και εκδίδονται οι απαιτούμενες άδειες, είναι επιλέξιμη δαπάνη από το ΕΠΑΛΘ σε ένα καθορισμένο ποσοστό κόστους επί του προϋπολογισμού μιας επένδυσης. Οι γενικευμένοι, μεγάλης κλίμακας εμπλουτισμοί σε λιμνοθάλασσες δεν είναι μια πρακτική που θα πρέπει να ακολουθείται. Άλλωστε δεν ακολουθείται. Για το λόγο αυτό τίθενται από τις προαναφερθείσες διατάξεις όροι και προϋποθέσεις. Όμως δεν είναι δυνατό να τίθενται εκτός πιστοποίησης οι παραγωγές των λιμνοθαλασσών στις οποίες έχουν διενεργηθεί εμπλουτισμοί με τη σύμφωνη γνώμη των οικείων Φορέων Διαχείρισης και την έκδοση σχετικής άδειας από την αρμόδια υπηρεσία.
  Μετά από τη διεξοδική συζήτηση που έγινε για το θέμα στα πλαίσια της Τεχνικής Επιτροπής, θεωρώ ότι πέραν κάποιων φραστικών διορθώσεων σε κάποια άλλα σημεία του κειμένου αυτό πρέπει να παραμείνει ως έχει.
  Δρ Βαγγέλης Δημητρίου
  Τεχνικός Σύμβουλος
  Συνδέσμου Αλιευτικών Συνεταιρισμών
  Ελληνικών Λιμνοθαλασσών
  «Στέλιος Μπαλάσης»

• 7 Ιουνίου 2021, 15:55 | Μάνος Κουτράκης

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Η πιστοποίηση των προδιαγραφών για την παραγωγή προϊόντων ιχθυοκαλλιέργειας θαλάσσιας εκτροφής και λιμνοθαλασσών (AGRO 12), μπορεί να βοηθήσει στην προώθηση των ποιοτικών ψαριών.
  Ειδικά για τις λιμνοθάλασσες είναι απαραίτητη η ανάδειξη των αλιευτικών τους προϊόντων, όπου πρέπει να τονίζεται ότι τα ψάρια των λιμνοθαλασσών είναι ΑΓΡΙΑ που προέρχονται από φυσική επιλογή των εκατομμυρίων αβγών των γεννητόρων μετά από την αναπαραγωγή των ψαριών στη θάλασσα και στη συνέχεια τη φυσική επιλογή των ιχθυδίων που τελικά επιβιώνουν και φτάνουν σε εμπορεύσιμο μέγεθος. Αυτά τα ιχθύδια μεγαλώνουν στις λιμνοθάλασσες με φυσικό τρόπο, δεν ταΐζονται, δεν χρησιμοποιούνται φάρμακα και γίνεται μόνο η σύλληψη τους καθώς μεταναστεύουν στη θάλασσα (στα διβάρια ή ιχθυοσυλληπτικές εγκαταστάσεις).
  Ένα σημαντικό επίσης να αναφερθεί είναι ότι όλες οι λιμνοθάλασσες όπου έχουμε αλιευτική διαχείριση (περίπου 70) ανήκουν σε ευαίσθητα οικοσυστήματα και για αυτό είναι Προστατευόμενες Περιοχές και οι περισσότερες ανήκουν σε Εθνικά Πάρκα, όπως το Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης.
  Επίσης στις λιμνοθάλασσες έχουμε σημαντική αλιευτική παράδοση που ξεκινάει από την αρχαιότητα, ενώ η διαχείριση των ΛΘ της Β. Ελλάδας ακολουθεί την ίδια δομή/διαδικασία από τη Βυζαντινή περίοδο με μόνη διαφορά τις μόνιμες ιχθυοσυλληπτικές εγκαταστάσεις που πλέον αντί για καλάμια και ξύλα είναι από τσιμέντο και μέταλλο (η αλιευτική παράδοση των ΛΘ μελετήθηκε στα πλαίσια του προγράμματος PERICLES του ΕΛΓΟ-ΙΝΑΛΕ https://pericles.inale.gr/).
  Σύμφωνα με τα παραπάνω στο υπο διαβούλευση σχέδιο προτείνεται:
  1. Να απαλειφθεί ο όρος «αλίευση» από όλα τα σημεία στο τμήμα Α. ΨΑΡΙΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑΣ ΙΧΘΥΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ (Κεφάλαιο 4),καθώς Αλίευση είναι η «σύλληψη και απόσπαση των ιχθύων και άλλων υδροβίων ζώων από τον βιότοπό τους» και όχι βέβαια η συλλογή τους από τους κλωβούς καλλιέργειας. Τέτοια αναφορά μπορεί να λειτουργήσει αποπροσανατολιστικά για τους καταναλωτές που μπορεί να θεωρήσουν ότι τα ψάρια προέρχονται από την θαλάσσια αλιεία. Επομένως ο όρος πρέπει να αφορά μόνο τις λιμνοθάλασσες όπου πραγματικά γίνεται αλίευση.
  Όπως συμφωνήθηκε και στη διαδικασία προετοιμασίας του προτύπου από τους ειδικούς επιστήμονες και αναφέρεται στο Κεφάλαιο 1 (Αντικείμενο) η συγκεκριμένη διαδικασία περιγράφεται ως «Συλλογή από κλωβούς», επομένως ο όρος αλίευση πρέπει να αντικατασταθεί με «συλλογή».

  2. Στο Τμήμα Β. ΨΑΡΙΑ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑΣ στο Κεφάλαιο 3.2 δίνεται η δυνατότητα «ενίσχυσης με γόνο ιχθυογεννητικών σταθμών (ΙΧΣ)… » με τεκμηρίωση και προδιαγραφές, οι οποίες όμως δεν υπάρχουν (πχ δεν υπάρχει πρόβλεψη έγκρισης της μελέτης τεκμηρίωσης από την ΓΔΑ του ΥΠΑΑΤ) και χωρίς να γίνεται αναφορά σε ποια είδη αυτό μπορεί να υλοποιηθεί. Επιπλέον η δυνατότητα χρήσης γόνου ΙΧΣ υποβαθμίζει την ποιότητα των παραγόμενων ιχθύων από τις λιμνοθάλασσες, ειδικά σε περιοχές όπου δεν υπάρχουν θαλάσσιες ιχθυοκαλλιέργειες και υπάρχουν μόνο θαλάσσιοι πληθυσμοί, όπως στη Βόρεια Ελλάδα. Προτείνεται η απαλοιφή της φράσης που αφορά το γόνο ΙΧΣ.

  3. Τμήμα Β. ΨΑΡΙΑ ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΣΣΑΣ στο Κεφάλαιο 3.3. Η σωστή αναγραφή του είδους είναι Mugil cephalus.

  4. Τμήμα Β. Κεφάλαιο 4. To Κεφ. 4.2 είναι περιττό καθώς τα ψάρια αλιεύονται όταν φτάσουν στις ιχθυοσυλληπτικές εγκαταστάσεις.

  5. Τμήμα Β. Κεφάλαιο 4. To Κεφ. 4.14 αναφέρεται σε παραγόμενα προϊόντα ενώ τα ψάρια αλιεύονται και έτσι δεν μπορεί να υπάρξει καταγραφή ανάπτυξης. Προτείνεται η φράση να διατυπωθεί: «Πρέπει η επιχείρηση να τηρεί αρχείο με τις ποσότητες των αλιευομένων προϊόντων λιμνοθάλασσας».

  Με εκτίμηση
  Δρ. Μάνος Κουτράκης
  Διευθυντής Ερευνών
  Ινστιτούτο Αλιευτικής Έρευνας (ΙΝ.ΑΛ.Ε.)