1. Η Διυπουργική Επιτροπή Μεγάλων Έργων και Υποδομών που προβλέπεται στην από 12-2-2010 Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου (ΦΕΚ Α΄25/18-02-2010) είναι αρμόδια για την ένταξη των επενδύσεων στη Διαδικασία Μεγάλων Έργων.
2. Η Διυπουργική Επιτροπή Μεγάλων Έργων και Υποδομών μπορεί να επιβάλει περαιτέρω όρους για την υπαγωγή όλων των επενδυτικών σχεδίων στη Διαδικασία Μεγάλων Έργων, τα οποία αποσκοπούν στη διασφάλιση των στόχων της παραγράφου 1 του άρθρου 1 και εξειδικεύουν τα κριτήρια της παραγράφου 2 του άρθρου 2 του παρόντος νόμου.
3. Ενόψει των ιδιαιτέρων οικονομικών συνθηκών και προκειμένου να διασφαλιστεί ο καλύτερος συντονισμός των εμπλεκόμενων μερών και η ταχεία πραγματοποίηση των σχετικών διαδικασιών προώθησης των Μεγάλων Έργων, συστήνεται ειδική τριμελής Διυπουργική Επιτροπή, με τη συμμετοχή του Υπουργού Επικρατείας, ως Πρόεδρο και των Υπουργών Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, και Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, ως μέλη (στο εξής «Συντονιστική Επιτροπή») η οποία είναι αρμόδια για την εποπτεία, την παρακολούθηση και το συντονισμό των Διαδικασιών Μεγάλων Έργων, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο παρόντα Νόμο. Η γραμματειακή υποστήριξη της Συντονιστικής Επιτροπής θα παρέχεται από το γραφείο του Προέδρου της.
Η αρμοδιότητα υπαγωγής ανήκει στην Διυπουργική «Επιτροπή Μεγάλων Έργων και Υποδομών», η οποία αποτελείται από τους υπουργούς «Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, Οικονομικών, Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, Επικρατείας» και τον «αρμόδι[ο] κατά περίπτωση Υπουργ[ό], ο οποίος εισηγείται το θέμα της αρμοδιότητας του». Επίσης, συμμετέχουν χωρίς ψήφο οι γ.γ. Συγχρηματοδοτούμενων Δημοσίων Εργων, Δημοσίων Εργων [του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων], ο Ειδικός Γραμματέας Συμπράξεων Δημόσιου – Ιδιωτικού Τομέα [του Υπουργείου Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας], ο Σύμβουλος του Πρωθυπουργού για τεχνικά θέματα, ο Προϊστάμενος του Οικονομικού Γραφείου του Πολιτικού Γραφείου Πρωθυπουργού και ο Ειδικός Σύμβουλος του Πρωθυπουργού για νομικά θέματα. Ωστόσο, μετά την υπαγωγή, η αρμοδιότητα εποπτείας, παρακολούθησης και συντονισμού των διαδικασιών μεγάλων έργων ανήκει στην ειδική τριμελή Διυπουργική Επιτροπή, η οποία απαρτίζεται από τους Υπουργούς Επικρατείας, Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, και Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων («Συντονιστική Επιτροπή»). Απορία προκαλεί η μη συμμετοχή του καθ’ ύλη αρμόδιου Υπουργού ΠΕΚΑ στην παρακολούθηση της διαδικασίας περιβαλλοντικής αδειοδότησης, την επιλογή της θέσης, της τεχνολογίας και άλλων παραμέτρων των έργων (με επιπτώσεις στο περιβάλλον) και στην εποπτεία της τήρησης των περιβαλλοντικών όρων τους. Περιέργως, ο Υπουργός Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής εξακολουθεί να συμμετέχει στην «Επιτροπή Οικονομικής και Κοινωνικής Πολιτικής», με επικαλυπτόμενες αρμοδιότητες. Μία πιθανή συνέπεια των επιλογών αυτών είναι ότι οι πράξεις (ή παραλείψεις) των δύο Επιτροπών έχουν χαρακτήρα κυβερνητικών πράξεων, και συνεπώς δεν είναι δυνατή η άσκηση αίτησης ακύρωσης εναντίον τους, αν και η τελική κρίση για την φύση τους ανήκει στο Σ.τ.Ε. Υπενθυμίζεται ότι δεν υπάρχει δικαίωμα γνώσης δημόσιων ή ιδιωτικών εγγράφων που αναφέρονται «στις συζητήσεις του Υπουργικού Συμβουλίου», και ότι οι δημόσιες αρχές μπορούν να απορρίψουν τις αιτήσεις για περιβαλλοντικές πληροφορίες «εάν η δημοσιοποίηση των πληροφοριών αυτών θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά…τον εμπιστευτικό χαρακτήρα των συνόδων του Υπουργικού Συμβουλίου».
Τέλος, με τη θεσμοθέτηση των δύο Επιτροπών, το νομοσχέδιο δημιουργεί σημαντικά προβλήματα όσον αφορά την πρόσβαση στην περιβαλλοντική πληροφορία. Σύμφωνα με το άρθρο 5§3 του ν. 2690/1999, δεν προβλέπεται δικαίωμα γνώσης δημόσιων ή ιδιωτικών εγγράφων που αναφέρονται «στις συζητήσεις του Υπουργικού Συμβουλίου», ενώ σύμφωνα με την υ.α. 11764/653/2006, οι δημόσιες αρχές μπορούν να απορρίψουν τις αιτήσεις για περιβαλλοντικές πληροφορίες, «εάν η δημοσιοποίηση των πληροφοριών αυτών θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά…τον εμπιστευτικό χαρακτήρα των συνόδων του Υπουργικού Συμβουλίου». Το νομοσχέδιο θα πρέπει να εξασφαλίζει το δικαίωμα πρόσβασης στην περιβαλλοντική πληροφορία για τα μεγάλα έργα.
Πρόταση:
1. Να περιληφθεί ο Υπουργός ΠΕΚΑ στη Συντονιστική Επιτροπή.
2. Να κατοχυρώνεται η υποχρέωση δημοσίευσης των αποφάσεων της Διυπουργικής «Επιτροπής Μεγάλων Έργων και Υποδομών» και της «Συντονιστικής Επιτροπής» στο διαδίκτυο.
Με νέο νόμο ΦΕΚ Α’ 25/18-02-2010 (τότε που η οικονομική κατάσταση της χώρας είχε ανακαλυφθεί από τη νέα κυβέρνηση πως ήταν χάλια) ορίστηκε διυπουργική επιτροπή μεγάλων έργων και υποδομών, η οποία αποφασίζει για την ένταξη των έργων. Ο υπουργός Επικρατείας με το παρόν νομοσχέδιο ορίζει κι άλλη επιτροπή (ειδική τριμελής διυπουργική: «συντονιστική επιτροπή»), με το επιχείρημα της οικονομικής κρίσης για την «επιτάχυνση των διαδικασιών προώθησης των Μεγάλων έργων» και ορίζεται ο ίδιος (ο υπουργός Επικρατείας) πρόεδρος. Πώς εξασφαλίζεται η επιτάχυνση των διαδικασιών με τη δημιουργία ακόμη μίας επιτροπής; Γιατί ο υπουργός Επικρατείας να προεδρεύει των αρμόδιων για τα «μεγάλα έργα» υπουργών;
Μάλλον είναι περιττή μία ακόμα επιτροπή (αυξάνεται η γραφειοκρατία) σε περίοδο περιορισμού των δαπανών του δημοσίου. Πόσο αποτελεσματικό είναι το να έχουμε μία νεοσύστατη επιτροπή (ένα από τα κακά που κληρονόμησε η νυν κυβέρνηση από την προηγούμενη ήταν οι αμέτρητες επιτροπές) και να κάνουμε μία επιπλέον για να κινηθούν τα πράγματα πιο γρήγορα! Είναι σαν να ομολογείται στο παρόν νομοσχέδιο πως η νεοσύστατη επιτροπή που έγινε με Νόμο στις 18 Φεβρουαρίου του 2010 είναι ανίκανη να διατελέσει το έργο της.
Η ένταξη των επενδύσεων στη διαδικασία των Μεγάλων Έργων είναι αδιαφανής αφού γίνεται από μια Διυπουργική Επιτροπή. Στην εποπτεία και συντονισμό των εργων τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα, αφού αρμόδια είναι μόνον μια τριμελής επιτροπή, στην οποία δεν συμμετέχει καν ο Υπουργός Περιβάλλοντος.
Σύμφωνα με τη Συνθήκη του Aarhus και όλη την Ευρωπαϊκή νομοθεσία, θα έπρεπε να υπάρχει ενημέρωση και διαβούλευση με το κοινό ακόμα και σε αυτό το πρώιμο στάδιο. Είναι αδιανοητο τέτοιες σημαντικές αποφάσεις που αφορούν ολόκληρες περιοχές να λαμβάνονται ερήμην των πολιτων; Δηλαδή πότε πρόκειται να ενημερωθεί ο πολίτης; Όταν απαλλοτριωθεί το σπίτι του;