Το άρθρο 28 Α ν. 2121/1993 αντικαθίσταται ως εξής:
«ΆΡΘΡΟ 28Α
ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΕΠΙΤΡΕΠΟΜΕΝΕΣ ΠΡΑΞΕΙΣ ΠΡΟΣ ΟΦΕΛΟΣ ΤΥΦΛΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝ ΕΠΩΦΕΛΟΥΜΕΝΩΝ
1. Επιτρέπεται χωρίς την άδεια του δημιουργού να διενεργείται κάθε πράξη που είναι αναγκαία προκειμένου:
α) τυφλός, άτομο με προβλήματα όρασης ή άλλος επωφελούμενος σύμφωνα με την παράγραφο 3 περ. α’ ή πρόσωπο που ενεργεί για λογαριασμό του, να μπορεί να δημιουργεί αντίγραφο σε προσβάσιμο μορφότυπο έργου, στο οποίο έχει νόμιμη πρόσβαση και το οποίο είναι για αποκλειστική χρήση από αυτόν και
β) αρμόδιος φορέας να μπορεί να δημιουργεί αντίγραφο σε προσβάσιμο μορφότυπο έργου, στο οποίο έχει νόμιμη πρόσβαση ή να παρουσιάζει, να καθιστά διαθέσιμο στο κοινό, να διανέμει ή να δανείζει το εν λόγω αντίγραφο σε επωφελούμενο ή άλλον αρμόδιο φορέα για μη κερδοσκοπικό σκοπό και για αποκλειστική χρήση από τον επωφελούμενο. (άρθρο 3 παρ. 1 Οδηγίας)
2. Επιτρέπεται σε αρμόδιο φορέα να εκτελεί τις πράξεις της περ. β΄ της παραγράφου 1 για λογαριασμό επωφελουμένου ή άλλου αρμόδιου φορέα που είναι εγκατεστημένοι σε άλλο κράτος μέλος της ΕΕ, καθώς και να διανέμει, να παρουσιάζει ή να καθιστά διαθέσιμα στο κοινό στους επωφελούμενους ή σε αρμόδιο φορέα που είναι εγκατεστημένοι σε τρίτη χώρα – συμβαλλόμενο μέρος της Συνθήκης του Μαρακές, αντίγραφο έργου σε προσβάσιμο μορφότυπο. Επίσης, επιτρέπεται σε επωφελούμενο ή σε αρμόδιο φορέα:
α) να αποκτά ή να έχει πρόσβαση σε αντίγραφο έργου σε προσβάσιμο μορφότυπο από αρμόδιο φορέα εγκατεστημένο σε κράτος μέλος της ΕΕ, καθώς και
β) να εισάγει ή να αποκτά με άλλον τρόπο ή να έχει πρόσβαση και στη συνέχεια να χρησιμοποιεί υπό τους όρους του παρόντος αντίγραφο έργου σε προσβάσιμο μορφότυπο που έχει διανεμηθεί, παρουσιαστεί ή τεθεί στη διάθεση των επωφελουμένων ή των αρμόδιων φορέων από αρμόδιο φορέα τρίτης χώρας – συμβαλλόμενου μέρους της Συνθήκης του Μαρακές. (άρθρο 4 Οδηγίας)
3. Για τις ανάγκες του παρόντος ως:
α) επωφελούμενοι νοούνται:
αα) οι τυφλοί,
αβ) άτομα με προβλήματα όρασης, που δεν επιδέχονται βελτίωσης, ώστε να αποκτήσουν οπτική λειτουργία ουσιαστικά ισοδύναμη με εκείνη ατόμων χωρίς τέτοια προβλήματα, και τα οποία για τον λόγο αυτό δεν μπορούν να διαβάζουν έντυπα με την ίδια ουσιαστικά ευχέρεια, όπως άτομα χωρίς τέτοιο πρόβλημα,
αγ) άτομα που έχουν αντιληπτική ή αναγνωστική αναπηρία, και δεν είναι, ως εκ τούτου, σε θέση να διαβάζουν έντυπα με την ίδια ουσιαστικά ευχέρεια, όπως άτομα χωρίς τέτοια αναπηρία ή
αδ) άτομα που δεν είναι σε θέση λόγω σωματικής ανικανότητας να κρατήσουν στα χέρια τους ή να χειριστούν βιβλίο ή να εστιάσουν ή να μετακινήσουν το βλέμμα τους σε τέτοιο βαθμό που θα ήταν υπό κανονικές συνθήκες ικανοποιητικός για διάβασμα. (άρθρο 2 στοιχ. 2 Οδηγίας)
β) αρμόδιος φορέας νοείται κάθε οργανισμός ή σωματείο ή ένωση ή άλλος συναφής φορέας, που έχει ως αποστολή του την παροχή υπηρεσιών σε μη κερδοσκοπική βάση για την επιμόρφωση, την εκπαίδευση, την προσαρμοσμένη ανάγνωση και την πρόσβαση σε πληροφορίες των επωφελουμένων. Ως αρμόδιος φορέας θεωρείται και δημόσιος οργανισμός ή μη κερδοσκοπικός οργανισμός που παρέχει τις ως άνω υπηρεσίες σε επωφελουμένους ως μια από τις κύριες δραστηριότητές του, ως θεσμική υποχρέωση ή στο πλαίσιο της δημοσίου συμφέροντος αποστολής του. Ο ΟΠΙ διατηρεί κατάλογο των αρμόδιων φορέων. (άρθρο 2 στοιχ. 4 Οδηγίας)
γ) έργο νοείται κάθε έργο υπό μορφή βιβλίου, περιοδικού, επιστημονικού ή άλλου, εφημερίδας ή άλλου είδους εντύπου, σημειογραφίας, στην οποία συμπεριλαμβάνονται οι παρτιτούρες, καθώς και εικονογραφήσεων που περιλαμβάνονται σε αυτά, επί παντός μέσου, συμπεριλαμβανομένης της ψηφιακής και ηχητικής μορφής, όπως τα ακουστικά βιβλία, το οποίο έχει νομίμως δημοσιευτεί ή καταστεί με άλλον τρόπο νόμιμα διαθέσιμο στο κοινό. (άρθρο 2 στοιχ. 1 Οδηγίας)
δ) αντίγραφο σε προσβάσιμο μορφότυπο νοείται το αντίγραφο ενός έργου που παρέχει στον επωφελούμενο πρόσβαση στο έργο κατά τρόπο ή μορφή διαφορετική σε σχέση με το αρχικό, επιτρέποντας μεταξύ άλλων στο εν λόγω άτομο να έχει το ίδιο αποτελεσματική και άνετη πρόσβαση, όπως ένα άτομο χωρίς οποιοδήποτε πρόβλημα, αναπηρία ή ανικανότητα, όπως αναφέρονται στην παράγραφο 3. Στους προσβάσιμους μορφότυπους συμπεριλαμβάνονται ενδεικτικά η γραφή Braille, τα μεγάλα τυπογραφικά στοιχεία, τα προσαρμοσμένα ηλεκτρονικά βιβλία (e-books), τα ακουστικά βιβλία και οι ραδιοφωνικές εκπομπές. Κατά τη δημιουργία αντιγράφου σε προσβάσιμο μορφότυπο δεν πρέπει να θίγεται η ακεραιότητα του έργου, λαμβανομένων δεόντως υπόψη των αλλαγών που απαιτούνται προκειμένου το έργο να καταστεί προσβάσιμο στον διαφορετικό μορφότυπο. (άρθρο 2 στοιχ. 3 και άρθρο 3 παρ. 2 Οδηγίας)
4. Η εξαίρεση με βάση την παράγραφο 1 του παρόντος άρθρου δεν μπορεί να αποκλεισθεί συμβατικά. (άρθρο 3 παρ. 5 Οδηγίας)
5. Σε περίπτωση που αρμόδιος φορέας εκτελεί τις πράξεις που προβλέπονται στις παραγράφους 1 και 2:
α) θεσπίζει και τηρεί πρακτικές προκειμένου να εξασφαλίζεται ότι:
αα) διανέμει, παρουσιάζει και καθιστά διαθέσιμα αντίγραφα έργων σε προσβάσιμο μορφότυπο μόνο σε επωφελουμένους ή σε άλλους αρμόδιους φορείς,
αβ) λαμβάνει κατάλληλα μέτρα για να αποτρέψει την παράνομη αναπαραγωγή, διανομή, παρουσίαση ή διάθεση στο κοινό αντιγράφων έργων σε προσβάσιμο μορφότυπο,
αγ) επιδεικνύει την προσήκουσα επιμέλεια και διατηρεί αρχεία σχετικά με τη διαχείριση έργων και των αντιγράφων τους σε προσβάσιμο μορφότυπο και
αδ) δημοσιεύει και επικαιροποιεί στον ιστότοπό του ή/και μέσω άλλων διαδικτυακών ή εξωδιαδικτυακών διαύλων, πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο συμμορφώνεται με τις υπό στοιχεία αα) έως αγ) υποχρεώσεις του.
β) κατόπιν σχετικού αιτήματος παρέχει σε προσβάσιμη μορφή σε επωφελουμένους, άλλους αρμόδιους φορείς ή δικαιούχους:
βα) τον κατάλογο των έργων, των οποίων έχει αντίγραφα σε προσβάσιμο μορφότυπο και τους μορφότυπους αυτούς και
ββ) την επωνυμία και τα στοιχεία επικοινωνίας των αρμόδιων φορέων με τους οποίους έχει ανταλλάξει αντίγραφα έργων σε προσβάσιμο μορφότυπο σύμφωνα με την παράγραφο 2. (άρθρο 5 Οδηγίας)
γ) κοινοποιεί προαιρετικά την επωνυμία και τα στοιχεία επικοινωνίας του στον ΟΠΙ, ο οποίος διαβιβάζει αυτές τις πληροφορίες στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προκειμένου να τις δημοσιοποιήσει σε κεντρικό σημείο ενημέρωσης. (άρθρο 6 Οδηγίας)
6. Η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα στο πλαίσιο του παρόντος υπόκειται στη νομοθεσία για την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. (άρθρο 7 Οδηγίας)
7. Οι εκδότες υποχρεούνται να παρέχουν στους αρμόδιους φορείς σε ψηφιακή μορφή τα αρχεία των εκπαιδευτικών συγγραμμάτων της πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας, καθώς και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, που ζητούνται να χρησιμοποιηθούν σύμφωνα με το παρόν, υπό την προϋπόθεση ότι τηρούνται σε ψηφιακή μορφή. Για τα υπόλοιπα έργα οι εκδότες υποχρεούνται να παρέχουν στους αρμόδιους φορείς αρχεία έργων που αντιστοιχούν συνολικά στο 10% της ετήσιας εκδοτικής τους παραγωγής, μη υπολογιζόμενων στο ποσοστό αυτό των τυχόν ως άνω εκπαιδευτικών συγγραμμάτων.
8. Τηρείται στον ΟΠΙ κατάλογος αντιγράφων έργων σε προσβάσιμο μορφότυπο, το είδος των μορφοτύπων και ο αρμόδιος φορέας στον οποίο βρίσκονται.
9. Σε περίπτωση που ο επωφελούμενος ή ο αρμόδιος φορέας καλείται να καταβάλει το κόστος για τη δημιουργία αντιγράφου σε προσβάσιμο μορφότυπο, το ύψος αυτού δεν μπορεί να υπερβαίνει τις δαπάνες δημιουργίας του αντιγράφου.
10. Οι προηγούμενες παράγραφοι εφαρμόζονται και στο ειδικής φύσεως δικαίωμα του κατασκευαστή βάσης δεδομένων, καθώς και στα δικαιώματα του δικαιούχου προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή. (άρθρο 3 παρ. 1 Οδηγίας)
11. Για τη χρήση προστατευόμενων έργων που επιτρέπονται δυνάμει του παρόντος άρθρου οφείλεται εύλογη αμοιβή στους δικαιούχους των έργων μόνο από τους εγκατεστημένους στην ελληνική επικράτεια αρμόδιους φορείς.
12. Τα σχετικά με την εφαρμογή του παρόντος άρθρου ζητήματα, όπως τα σύμφωνα με την παράγραφο 5 περ. α΄ υπο. αβ) κατάλληλα μέτρα, το ύψος και η διαδικασία καταβολής εύλογης αμοιβής στους δικαιούχους για τις επιτρεπόμενες χρήσεις έργων από αρμόδιους φορείς, θα εξειδικευτούν με την έκδοση απόφασης του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού. Για τον καθορισμό του ύψους της αμοιβής λαμβάνεται υπόψη ο μη κερδοσκοπικός χαρακτήρας των δραστηριοτήτων των αρμόδιων φορέων, το δημόσιο συμφέρον, τα συμφέροντα των επωφελουμένων, η πιθανή ζημία των δικαιούχων, η ανάγκη να διασφαλιστεί η διασυνοριακή διάδοση αντιγράφων σε προσβάσιμο μορφότυπο χωρίς διακρίσεις αναφορικά με το ύψος της αμοιβής σε σχέση με τη μη διασυνοριακή, οι ειδικές συνθήκες κάθε περίπτωσης, ενώ αν η ζημία ενός δικαιούχου είναι ελάχιστη, δεν θα πρέπει να γεννάται υποχρέωση καταβολής αμοιβής.»
Διαπιστώνω με μεγάλη έκπληξη ότι στο θέμα αυτό δημιουργείται (τεχνητά;;;) πλήρης σύγχυση και αποπροσανατολισμός, για μία ακόμα φορά, της κοινής γνώμης. Εμφανίζονται «αντίπαλοι» οι εκδότες με τους φοιτητές που αντιμετωπίζουν πρόβλημα υγείας και το σχέδιο νόμου αποκαλεί εντυποανάπηρους. Μιλάμε για πλήρη διαστρέβλωση της αλήθειας. Όλοι οι εκδότες επιστημονικών βιβλίων είναι πρόθυμοι να προσφέρουν αρχείο των βιβλίων τους σε όποια μορφή τους ζητηθεί, προκειμένου να βοηθήσουν τους φοιτητές αυτούς. Ό,τι αρχείο μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά αυτά στις σπουδές τους εμείς θα το φτιάξουμε και θα το στείλουμε. Ένα πράγμα μόνο ζητάμε: να λάβουμε αμοιβή για τα αρχεία αυτά. Όχι φυσικά από τους τυφλούς π.χ. φοιτητές αλλά από το ΚΡΑΤΟΣ. Κοινωνική πολιτική έχει χρέος να ασκήσει το κράτος, όπως σε όλες τις πολιτισμένες χώρες. Το κράτος πληρώνει για τους φοιτητές αλλά αρνείται να πληρώσει για τους εντυποανάπηρους φοιτητές, κάτι αδιανόητο. Καλεί τους εκδότες να πληρώσουν αντ’ αυτού. Κατ’ αναλογίαν εάν ένας τυφλός φοιτητής έχει δικαίωμα να μεταβεί κάπου δωρεάν με το μετρό, να πρέπει την μετάβαση να την πληρώσει ο οδηγός του συρμού και όχι το κράτος. Είμαστε στο πλάι των φοιτητών, εντυποανάπηρων και μη, και θα είμαστε στο πλάι τους ό,τι ανάγκες κι αν έχουν. Θα δώσουμε ό,τι αρχείο ζητήσουν και θα καλύψουμε κάθε ανάγκη τους. Ένα πράγμα ζητάμε μόνο: να καλύψει το κράτος τις ανάγκες των παιδιών αυτών, όπως κάνει για τους υπόλοιπους φοιτητές. Μην ξεχνάμε ότι τα έσοδα των εκδοτών αποδίδονται σε μεγάλο μέρος στους συγγραφείς τους, τα πνευματικά δικαιώματα των οποίων οφείλουμε να σεβόμαστε όλοι. Καιρός το ελληνικό κράτος, στο θέμα της πρόνοιας για τους εντυποανάπηρους φοιτητές, να ασκήσει την κοινωνική πολιτική που αρμόζει σε μια ευρωπαϊκή χώρα με σεβασμό, τόσο στα παιδιά αυτά που αγωνίζονται να σπουδάσουν κόντρα σε τόσες αντιξοότητες, όσο και στον κόπο και την εργασία συγγραφέων και εκδοτών επιστημονικών βιβλίων.
ΣΧΟΛΙΟ ΟΣΔΕΛ
Ο ΟΣΔΕΛ (οργανισμός συλλογικής διαχείρισης έργων του λόγου) έχει ως αντικείμενο τη συλλογική διαχείριση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας περισσότερων από 7.000 συγγραφέων, δημοσιογράφων, μεταφραστών και εκδοτών βιβλίων, εφημερίδων και περιοδικών. Είναι μέλος της διεθνούς ένωσης IFRRO και μέσω συμβάσεων αμοιβαιότητας εκπροσωπεί στην Ελλάδα δικαιώματα του συνόλου των αλλοδαπών δημιουργών και εκδοτών.
Οι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης ΣΔ και η IFRRO έχουν μακρά παράδοση συνεργασίας για την διευκόλυνση της πρόσβασης σε έργα του λόγου, προσώπων με προβλήματα ανάγνωσης (εντυποανάπηροι) και συμμετέχουν μεταξύ άλλων στο ΔΣ του ABC (Accessible Books Consortium, https://www.accessiblebooksconsortium.org/about/en/) που αποτελεί τη διεθνή πρωτοβουλία ενώσεων εντυποανάπηρων, συγγραφέων, εκδοτών και βιβλιοθηκών για τη διευκόλυνση της προσβασιμότητας σε βιβλία.
Ενώ στις περισσότερες χώρες του κόσμου το ζήτημα της προσβασιμότητας αντιμετωπίζεται από κοινού από τους ενδιαφερόμενους δηλαδή τους εντυποανάπηρους, τους δικαιούχους και τις βιβλιοθήκες και με την επεξεργασία και υλοποίηση κοινά αποδεκτών λύσεων και διαδικασιών, και συμπληρωματικά ή υποστηρικτικά προβλέπονται και νομοθετικές λύσεις, στη χώρα μας απουσιάζει τελείως η απευθείας συνεννόηση μεταξύ των πλευρών και η μόνη ρύθμιση είναι η νομοθετική. Η γνώμη μας είναι ότι η νομοθετική λύση από μόνη της όσο πλήρης ή εξισορροπημένη και να είναι, δεν μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τα ζητήματα ούτε να υποκαταστήσει ή επιβάλλει την αναγκαία συνεργασία των ενδιαφερόμενων πλευρών.
Η προτεινόμενη νομοθετική ρύθμιση μεταφέρει τους κανόνες της οδηγίας και της Συνθήκης του Μαρρακές, χωρίς όμως να τους εξειδικεύει και να τους προσαρμόζει επαρκώς στην Ελληνική πραγματικότητα:
α) βασικός νομοθετικός στόχος της ρύθμισης θα πρέπει να είναι η εγκαθίδρυση κλίματος εμπιστοσύνης και ασφάλειας ώστε οι δικαιούχοι να μην διστάζουν να παρέχουν τα έργα τους στους φορείς που έχουν ως αποστολή τους την εξυπηρέτηση των εντυποανάπηρων. Αυτό προϋποθέτει τουλάχιστον διασφάλιση ότι οι φορείς είναι φερέγγυοι και αξιόπιστοι και εφαρμόζουν αποδεδειγμένα αποτελεσματικά μέτρα ώστε να αποκλείεται η παράνομη αναπαραγωγή βιβλίων και να αποκλείεται πρόσβαση στα βιβλία από πρόσωπα που δεν είναι εντυποανάπηροι. Η διαφάλιση αυτή υλοποιείται με την αδειοδότηση από το Κράτος των φορέων αυτών, εφόσον πληρούν τις σχετικές προυποθέσεις. Διαφορετικά είναι πολύ επικίνδυνο και ανορθολογικό για τους δικαιούχους, οιοσδήποτε ιδιωτικός φορέας, ο οποίος απλά δηλώνει ότι έχει ως καταστατικό του σκοπό την εξυπηρέτηση των εντυποαναπήρων να έχει τα οφέλη του νόμου (π.χ. να δικαιούται να απαιτήσει από τους δικαιούχους συγγραφείς και εκδότες να του παραδώσουν το σύνολο των εκπαδευτικών τους βιβλίων και το 10% της υπόλοιπης εκδοτικής παραγωγής). Προτείνουμε να υιοθετηθεί διαδικασία πιστοποίησης και αδειοδότησης των αρμόδιων φορέων ώστε να διασφαλισθεί η τήρηση των αρχών που προβλέπει ο νόμος. Αυτό άλλωστε είναι και το αληθές νόημα της οδηγίας και της Συνθήκης του Μαρρακές (Ficsor Commentary to the Marrkesh Treaty, http://www.copyrightseesaw.net/en/papers?page=2)
β) επίσης νομοθετικός στόχος θα έπρεπε να είναι η παροχή κινήτρων ώστε οι δικαιούχοι συγγραφείς και εκδότες να διαθέτουν οι ίδιοι τα έργα τους σε μορφή προσβάσιμη από εντυποανάπηρους, πχ με τη μορφή audiobook ή ηλεκτρονικού βιβλίου. Προς αυτή τη κατεύθυνση λειτουργεί η ρύθμιση του άρθρου 4 παρ.4 της Συνθήκης του Μαρρακές σύμφωνα με την οποία η εξαίρεση υπέρ των εντυποανάπηρων δεν καταλαμβάνει τα βιβλία που διατίθενται στην αγορά σε μορφή προσβάσιμη από εντυποανάπηρους. Προς την ίδια κατεύθυνση θα λειτουργούσαν και άλλα κίνητρα για την κυκλοφορία περισσότερων βιβλίων με τη μορφή audio book ή ηλεκτρονικών βιβλίων με δεδομένο ότι στην Ελλάδα υπάρχει ελάχιστη ζήτηση αυτής της μορφής των βιβλίων.
γ) Τόσο η συνθήκη του Μαρρακές όσο και η οδηγία δεν επιβάλουν στους εκδότες να παρέχουν το σύνολο της παραγωγής τους σε εκπαιδευτικά βιβλία και μέρος της υπόλοιπης παραγωγής σε αρμόδιους φορείς (που μάλιστα στη χώρα μας δεν είναι καν πιστοποιημένοι). Οι εκδότες πολλές φορές στην πράξη λαμβάνουν αιτήματα να διαθέσουν συνολικά τα βιβλία τους σε ψηφιακή μορφή, χωρίς καμία διασφάλιση ή εγγύηση ότι αυτά θα διατεθούν πράγματι σε εντυποανάπηρους για συγκεκριμένες ανάγκες και ότι λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα για την αποφυγή της παράνομης διάθεσης. Αντιθέτως η συνθήκη του Μαρρακές ρητά προβλέπει στο άρθρο 4 παρ. 2 εδάφιο a (i) ότι οι αρμόδιοι φορείς έχουν το δικαίωμα αντιγραφής μόνον εφόσον διαθέτουν το νόμιμο αντίτυπο βιβλίου ή νόμιμη πρόσβαση σε αυτό. Επισημαίνεται ότι οι εκδότες είναι διατεθειμένοι να διευκολύνουν την παραγωγή προσβάσιμων αντιγράφων με την παροχή ψηφιακών αρχείων, εφόσον είναι διαθέσιμα, αλλά μόνον σε ένα πλαίσιο που θα διασφαλίζει τη νόμιμη χρήση αυτών, πλαίσιο που θα πρέπει να συμφωνηθεί από κοινού.
δ) Σχετικά με το θέμα της εύλογης αμοιβής επισημαίνονται τα ακόλουθα:
i. Κατ’ αρχήν η δυνατότητα θέσπισης εύλογης αμοιβής προβλέπεται ρητά τόσο στη Συνθήκη του Μαρρακές όσο και στην οδηγία.
ii. Η υποχρέωση καταβολής εύλογης αμοιβής προφανώς δεν πρέπει να βαρύνει τους ίδιους τους εντυποανάπηρους ούτε ήταν ποτέ πρόθεση δημιουργών και εκδοτών να γίνει κάτι τέτοιο.
iii. Αποτελεί γενική αρχή διασφάλισης της ελευθερίας της έκφρασης και της πνευματικής δημιουργίας ότι οι δικαιούχοι δημιουργοί και εκδότες πρέπει να αμείβονται για τον κόπο, γνώση, ταλέντο και κεφάλαια που επενδύουν στη δημιουργία έργων.
iv. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το ζήτημα της αμοιβής είναι καθαρά συμβολικό και όχι ουσιαστικό. Εχει πολύ περισσότερο ηθική από υλική αξία.
iii. Αποτελεί υποχρέωση του κράτους η κοινωνική μέριμνα και προφανώς όχι των ιδιωτών και μάλιστα συγκεκριμένων επαγγελματικών κλάδων. Είναι νομικά ευάλωτο και ηθικά παράλογο να υποστηρίζεται στην πράξη η απαλλοτρίωση ιδιωτικού δικαιώματος για την εξυπηρέτηση της κοινωνική πολιτικής του κράτους. Για το λόγο αυτό άλλες Ευρωπαικές χώρες όπως η Γερμανία και η Δανία έχουν σαφώς τοποθετηθεί και υιοθετήσει μοντέλα εύλογης αμοιβής σε ανάλογες περιπτώσεις.
Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω θεωρούμε ότι θα πρέπει να εξετασθεί η περίπτωση να ενισχύονται οι αρμόδιοι φορείς από το Κράτος για την καταβολή της εύλογης αμοιβής.
Οι αντιδράσεις (μερικές εκ των οποίων απαράδεκτες και εξωνομικές) εκτός των άλλων καταδεικνύουν την ορθότητα της άποψής μας ότι δεν αρκεί μόνο η νομοθετική λύση και έτσι […] θέλουμε να τονίσουμε ότι οι νομοθετικές ρυθμίσεις δεν αρκούν για την αντιμετώπιση του ζητήματος της καθολικής και ισότιμης πρόσβασης των εντυποανάπηρων σε βιβλία, ζήτημα που μπορεί να επιλυθεί πλήρως και αποτελεσματικά μόνον με συναινετικές λύσεις και αυτορρύθμιση των άμεσα εμπλεκομένων πλευρών.
Θα πρέπει να τηρηθεί η βασική αρχή που διέπει το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας σε όλον τον κόσμο, δηλαδή η διασφάλιση αμοιβής των δημιουργών και εκδοτών για κάθε χρήση του έργου τους.
Θα πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι αποτελεί υποχρέωση του κράτους η κοινωνική πολιτική και υποστήριξη των εντυποαναπήρων και ότι είναι άδικο να ζητείται από τον κλάδο των δημιουργών να υποκαθιστά το κράτος και τους θεσμούς του σε αυτή τους την υποχρέωση, κάτι το οποίο πραγματοποιούσε ε μέχρι τώρα.
Αποτελεί υποχρέωση του κράτους να παρέχει δωρεάν παιδεία και είναι εντελώς παράλογο η δωρεάν παιδεία να παρέχεται σε βάρος των δημιουργών και των εκδοτών. Θα πρέπει τονιστεί ότι η Οδηγία ρητά προβλέπει τη δυνατότητα καταβολής εύλογης αμοιβής και οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχουν σχετική πρόβλεψη.
Η υποχρέωση καταβολής εύλογης αμοιβής προφανώς δεν θα βαρύνει τους επωφελούμενους εντυποανάπηρους αλλά τα εκπαιδευτικά ιδρύματα που θα παρέχουν τα βιβλία στους εντυποανάπηρους, όπως ακριβώς συμβαίνει και με την παροχή βιβλίων στους υγιείς σπουδαστές.
ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ
Κοδριγκτώνος 8, 112 57 Αθήνα, τηλ: 210 8231 890, http://www.authors.gr, info@authors.gr
9.2.19
Αξιότιμη κ. Υπουργέ,
Μόνο ευπρόσδεκτη μπορεί να είναι η νομοθετική κατοχύρωση θεσμικού πλαισίου, που ενσωματώνει την ευρωπαϊκή οδηγία 2017/1564 για τη διευκόλυνση πρόσβασης σε έντυπα από τυφλούς συμπολίτες μας και άτομα που χαρακτηρίζονται εντυποανάπηροι, προσδιορίζοντας δικαιούχους και φορείς αναπαραγωγής έτσι ώστε να διασφαλίζεται η νομιμότητα της διακίνησης.
Οι συγγραφείς και οι δημιουργοί γενικότερα χαιρετίζουν κάθε πρωτοβουλία που διευρύνει τους ορίζοντες της πνευματικής ζωής. Γι’ αυτό προκαλεί κατάπληξη να ακούγεται, σε δημόσια διαβούλευση για το εν λόγω νομοσχέδιο, ότι μια διεύρυνση όπως αυτή συνεπάγεται κατάργηση των πνευματικών δικαιωμάτων.
Η οικονομική πλευρά του θέματος είναι μικρή, αν όχι ανύπαρκτη. Πρόκειται όμως για ζήτημα αρχής, όταν οι δημιουργοί καλούνται να απεμπολήσουν το δικαίωμα στην πνευματική εργασία τους. Όλοι πρέπει να έχουν πρόσβαση σε παιδεία. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα έπρεπε να αμείβονται οι δάσκαλοι; Όλοι πρέπει να έχουν πρόσβαση σε βιβλία. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα έπρεπε να αμείβονται οι βιβλιοθηκονόμοι;
Προφανώς δεν ισχύει αυτό. Επομένως, βάσει ποιας λογικής δεν θα έπρεπε να έχουν δικαιώματα για τη χρήση του έργου τους οι συγγραφείς; Σύμφωνα με τη γενική αρχή της πνευματικής ιδιοκτησίας, ο δημιουργός πρέπει να αμείβεται για κάθε χρήση του έργου του.
Το Διοικητικό Συμβούλιο της Εταιρείας Συγγραφέων
Αξιότιμη Κα Υπουργέ,
Στο πλαίσιο της διαβούλευσης για την ψήφιση του σχεδίου νόμου Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2017/1564 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 13ης Σεπτεμβρίου 2017 σχετικά με ορισμένες επιτρεπόμενες χρήσεις ορισμένων προστατευόμενων έργων κ.λ.π.» κατ’ αρχάς επισημαίνουμε ότι η προβλεπόμενη διάταξη επιχειρεί ένα εξισορροπημένο πλαίσιο διευκόλυνσης της πρόσβασης των έντυπο-ανάπηρων στα έργα συγγραφέων/δημιουργών που εκδίδουμε.
Διαβάσαμε, ωστόσο, και τις απόψεις των εκπροσώπων της Ομοσπονδίας Τυφλών και άλλων που υποστηρίζουν ότι το νομοσχέδιο είναι αναχρονιστικό επειδή προβλέπει αμοιβή στους πνευματικούς δημιουργούς, την οποία μάλιστα ΔΕΝ καταβάλλουν οι ίδιοι οι έντυπο-ανάπηροι. Είναι επιεικώς απαράδεκτο να θεωρείται αναχρονιστική η καταβολή αμοιβής στον πνευματικό δημιουργό γι’ αυτές τις χρήσεις καθώς μια τέτοια άποψη ξεπερνά κάθε όριο υποκειμενισμού και στρέβλωσης της πραγματικότητας.
Δεν κατανοούμε το σκεπτικό υπό το οποίο οι έντυπο-ανάπηρων επιδιώκουν και αποδέχονται να αντιμετωπίζονται από το Κράτος ως πολίτες Β’ κατηγορίας. Το Κράτος υποχρεούται εκ του Νόμου και του Συντάγματος να παράσχει δωρεάν συγγράμματα σε ΟΛΟΥΣ τους δικαιούχους φοιτητές και να εξοπλίζει τις δημόσιες βιβλιοθήκες με εκπαιδευτικό και ψυχαγωγικό υλικό για όλους τους πολίτες. Για ποιο λόγο να εξαιρούνται οι έντυπο-ανάπηροι από αυτήν την υποχρέωση του Κράτους; Για ποιο λόγο οι έντυπο-ανάπηροι καλούνται και επιδιώκουν (μέσω δημόσιων και ιδιωτικών φορέων) να επιλέξουν είτε τη φιλανθρωπία συγγραφέων/δημιουργών, εκδοτών, είτε να οδηγούνται, (ή να τους κατευθύνουν), έμμεσα σε προσπορισμό ξένου περιουσιακού στοιχείου (καταπάτηση πνευματικών, ηθικών και συγγενικών δικαιωμάτων);
Η επιχειρηματολογία που έχει αναπτυχθεί από τους ενδιαφερόμενους φαίνεται να περιφρονεί το βιβλίο (παρότι διεκδικεί μαχητικά την δωρεάν παραχώρησή του) και να το θεωρεί άνευ αξίας (ως άυλο, προϊόν διανοητικής εργασίας) και ότι αυτονοήτως θα μπορούσε να διαμοιραστεί άνευ τιμήματος.
Και, ναι μεν έχει υιοθετηθεί η υπό συζήτηση Ευρωπαϊκή οδηγία από κάποιες χώρες, (όχι όλες), χωρίς την εύλογη αμοιβή συγγραφέων/δημιουργών/εκδοτών, αποκρύπτεται όμως εσκεμμένα, η πρακτική που προηγείται και ακολουθείται σε αυτές τις χώρες, όπου εφαρμόζονται αθροιστικά τα κάτωθι:
Α) αγορά ικανού αριθμού αντιτύπων, από χιλιάδες βιβλιοθήκες, όλων των τίτλων που κυκλοφορούν ετησίως από όλους τους τοπικούς Εκδότες,
Β) γνωστοποίηση στους κατόχους των πνευματικών, ηθικών και συγγενικών δικαιωμάτων (Εκδοτών Δημιουργών), του αριθμού ανά περίπτωση των έντυπο-ανάπηρων δικαιούχων τον ακριβή τρόπο μετατροπής κάθε βιβλίου, σε ποιά μορφή εξυπηρέτησης έντυπο-ανάπηρων και την χρήση του.
Γ) ύπαρξη ειδικών εξαρτημάτων Η/Υ και κατάλληλων λογισμικών (Hardware και Software) καθώς και συνεχή (μηνιαία) ενημέρωση των λογισμικών για την διασφάλιση και προστασία του εκάστοτε έργου σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή. Επίσης υφίσταται νομική υποστήριξη και κάλυψη των συγγραφέων/δημιουργών/εκδοτών στην περίπτωση παραβίασης των πνευματικών, ηθικών και συγγενικών δικαιωμάτων τους.
Δ) ύπαρξη και ΕΦΑΡΜΟΓΉ αυστηρού πλαισίου νομοθεσίας, περί προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων, το οποίο δεν επιτρέπει την ύπαρξη παραβάσεων.
Επομένως, πρώτα θα πρέπει να ακολουθηθούν οι διεθνείς πρακτικές και να συμμορφωθούν με τα αυτονόητα όλοι οι φορείς που εμπλέκονται με την συγκεκριμένη διαδικασία και σε δεύτερο χρόνο να αποδεχθούμε την δωρεάν διάθεση των έργων των δημιουργών.
Είναι ανήκουστο και ντροπιαστικό να κατασκευάζεται ένας «πόλεμος» -από διάφορα κέντρα-, μεταξύ έντυπο-ανάπηρων και συγγραφέων/ δημιουργών/ εκδοτών, τη στιγμή που πρέπει όλοι με κάθε τρόπο να συνδράμουμε τους έντυπο-ανάπηρους, στη διεκδίκηση για δίκαιη και ισότιμη αντιμετώπισή τους από το Κράτος. Διαφορετικά, συγγραφείς/δημιουργοί/εκδότες και φορείς των ενδιαφερομένων γινόμαστε μέτοχοι μιας υποκινούμενης «σύρραξης» που μόνο στόχο έχει από τη μία πλευρά τον κοινωνικό αυτοματισμό και από την άλλη τον επί της ουσίας κοινωνικό αποκλεισμό αυτών που αντιμετωπίζονται ως πολίτες Β’ κατηγορίας.
Εάν ευοδωθεί ο υποκινούμενος κοινωνικός αυτοματισμός στο χώρο της Παιδείας και του βιβλίου, ας αναρωτηθούμε ποιο θα είναι το επόμενο στάδιο;
Έντυπο-ανάπηροι και συγγραφείς/δημιουργοί/εκδότες βρίσκονται στην ίδια όχθη του ποταμού – δεν είναι αντίπαλοι.
Οι συγγραφείς/δημιουργοί/εκδότες –οι μόνοι πλέον θεματοφύλακες της πνευματικής δημιουργίας (χωρίς την οποία δεν θα ήταν εφικτή η μεταφορά της Ελληνικής Γλώσσας, του Πολιτισμού και της Παιδείας μας, στις μελλοντικές γενιές)– βρίσκονται στο στόχαστρο πολλών θεσμικών οργάνων του Κράτους με κατευθυνόμενες επιθέσεις, χωρίς ουδέποτε να αναφέρεται η συμβολή τους ΚΑΙ μέσω της δημόσιας επένδυσης στην εκπαίδευση. Ιδίως τη δεκαετία της κρίσης, συγγραφείς/δημιουργοί/εκδότες έβαλαν πλάτη όσο λίγοι, ακόμα και πιο εύρωστοι κλάδοι, αντιμετωπίζοντας την κατάρρευση της λιανικής αγοράς του βιβλίου, αποδέχθηκαν υποτιμολόγηση των βιβλίων τους από το Κράτος και απορρόφησαν πληθώρα φορολογικών βαρών, γεγονός που μπορεί να επιβεβαιωθεί από τους ίδιους τους κρατικούς φορείς, παρά ταύτα εξακολούθησαν να παράσχουν ποιοτικά συγγράμματα Ελλήνων και αλλοδαπών συγγραφέων-δημιουργών εγνωσμένου κύρους. Είναι γνωστό ότι πάνω από 260.000 φοιτητές των Ελληνικών Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων λαμβάνουν ετησίως πάνω από 2.250.000 αντίτυπα συγγραμμάτων με μέση τιμή λιγότερο από 20 Ευρώ έκαστο.
Επιτέλους, ας σταματήσει ο λαϊκισμός και η δημιουργία εντυπώσεων, που μόνο στόχο έχουν την κάλυψη χρηματοδοτήσεων κρατικών φορέων, μέσω ΕΣΠΑ και Εθνικών πόρων, με πρόσχημα την κοινωνική ευαισθησία και την κάλυψη αναγκών των έντυπο-ανάπηρων, φοιτητών, σπουδαστών και ευρύτερα χρηστών.
Έως τη στιγμή που προέκυψαν τα Ευρωπαϊκά και τα Εθνικά κονδύλια, τα οποία εκμεταλλεύονται οι Πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες και άλλοι «αρμόδιοι φορείς», κανείς δεν ενδιαφερόταν για τους έντυπο-ανάπηρους φοιτητές και μη.
Μόνον οι συγγραφείς/δημιουργοί/εκδότες ήταν αυτοί που ΑΠΟΔΕΔΕΙΓΜΕΝΑ προσέφεραν, εδώ και δεκαετίες, -πάντα δωρεάν- τα βιβλία τους στη μορφή που επιθυμούσε κάθε ένας έντυπο-ανάπηρος φοιτητής που τους απευθυνόταν, και στήριζαν ευρύτερα την εκπαίδευση των αναξιοπαθούντων συμπολιτών μας, ανεξαρτήτως έντυπο-αναπηρίας ή όχι.
Ως εκδότες έχουμε την τεχνογνωσία, την ευαισθησία, αλλά και την επαγγελματική δεοντολογία να προστατεύουμε το διανοητικό υλικό των συγγραφέων/δημιουργών με κατάλληλα λογισμικά και άλλα μέσα, επενδύοντας ίδια κεφάλαια προς τούτο, κάτι το οποίο δεν απασχολεί τους υφιστάμενους κρατικούς και φορείς.
Η εύλογη αμοιβή δεν είναι λόγος αντίδρασης των διαφόρων εμπλεκομένων φορέων που διαχειρίζονται εκατομμύρια Ευρώ, τόσο από τακτικούς προϋπολογισμούς όσο και από Ευρωπαϊκές επιδοτήσεις, για τη λειτουργία τους. Η εύλογη αμοιβή είναι υποχρέωσή τους προς τον δημιουργό προκειμένου να συνεχίσει να δημιουργεί, πόσο μάλλον όταν καταβάλλονται από Εθνικά και Ευρωπαϊκά κονδύλια δεκάδων εκατομμυρίων Ευρώ ετησίως προς τις Βιβλιοθήκες και άλλους φορείς για να ανανεώσουν π.χ., τις συνδρομές στα περιοδικά που διαχειρίζονται. Θα πρέπει να κατανοήσουν όλοι οι εμπλεκόμενοι, ότι χωρίς αξιόλογους δημιουργούς δεν θα υφίσταται ούτε εκπαίδευση ούτε Βιβλιοθήκες.
Και σίγουρα η εύλογη αμοιβή δεν θα πρέπει να περιορίζεται στο ύψος της ελάχιστης ή συμβολικής, σε περιπτώσεις επιδοτούμενων δράσεων.
Πώς γίνεται οι υπέρμαχοι φορείς της επιχειρηματολογίας περί κατάργησης της διάταξης για εύλογη αμοιβή να θεωρούν εύλογη τη δική τους αμοιβή συμμετέχοντας σε Ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα, πατώντας επάνω στον διανοητικό κόπο συγγραφέων/δημιουργών και στην πνευματική και οικονομική επένδυση των εκδοτών -όπως π.χ. συνέβη και με μέρος της Ευρωπαϊκής χρηματοδότησης εκατοντάδων χιλιάδων Ευρώ, από το επιχειρησιακό πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση 2014-2020 ΠΑ), από πληθώρα Βιβλιοθηκών Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων και άλλων φορέων.
Είναι γνωστό ότι Έλληνες συγγραφείς/δημιουργοί, εκδότες/διαχειριστές πνευματικών δικαιωμάτων ακόμη και αλλοδαπών συγγραφέων, διαχρονικά υποστηρίζουν εμπράκτως τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε δημοσιευμένα έργα, ατόμων με πρόβλημα ανάγνωσης εντύπων, καθώς ουδέποτε έχουν αρνηθεί την άδειά τους για την προσαρμογή του διανοητικού πρωτότυπου υλικού τους, σε μορφότυπο που καθιστά εφικτή την πρόσβαση σε έντυπο-ανάπηρα άτομα. Αυτό το γεγονός κάποιοι, παραδόξως, το λησμονούν εσκεμμένα και φθάνουν μάλιστα στο ακραίο σημείο να αναφέρουν και να θεωρούν ότι οι εκδότες αποκομίζουν μεγάλα κέρδη, ενώ, αφενός αναφερόμαστε σε ιδιωτικές, στην πλειοψηφία τους οικογενειακές επιχειρήσεις, αφετέρου και κυρίως, όλοι γνωρίζουν πολύ καλά, την πολύ δύσκολη οικονομική κατάσταση που βιώνει εδώ και χρόνια ο εκδοτικός και συγγραφικός κλάδος, αλλά και όλοι οι εμπλεκόμενοι δημιουργοί. Φαίνεται ότι τα «τεράστια, ασύλληπτα κέρδη» που αποκομίζουν όλοι οι παραπάνω δεν στάθηκαν ικανά να αποτρέψουν τη δραματική μείωση της εκδοτικής παραγωγής, την υπαγωγή σε πτωχευτικούς νόμους, όπως και το οριστικό κλείσιμο δεκάδων εμβληματικών εκδοτικών οίκων και βιβλιοπωλείων, αλλά και την εξαφάνιση βραβευμένων και φημισμένων ατελιέ γραφιστών και εικαστικών δημιουργών.
Έκπληκτοι διαπιστώνουμε ότι κάποιοι δεν αντιλαμβάνονται, ή δεν θέλουν να αντιληφθούν, ότι με το νομοσχέδιο αυτό, το κράτος έρχεται στην ουσία να τους βοηθήσει οικονομικά και όχι να αναγκάζεται να το πράξει ο αποδυναμωμένος οικονομικά ιδιώτης. Διεκδικώντας να μην υπάρχει υποχρέωση καταβολής από το Κράτος εύλογης αμοιβής, οι εκπρόσωποι των έντυπο-ανάπηρων και οι βιβλιοθήκες διεκδικούν να ασκείται κοινωνική πολιτική στις πλάτες των εκδοτών/συγγραφέων/δημιουργών. Αυτό όχι μόνο δεν το αντιλαμβάνονται, αλλά και προχωρούν περαιτέρω ζητώντας, πέρα από κάθε λογική, από την Υπουργό να υποχρεωθούν οι εκδότες και οι συγγραφείς/δημιουργοί να παράσχουν άνω του 10% αντίγραφα των βιβλίων του καταλόγου τους! (εκτός των σχολικών βιβλίων και πανεπιστημιακών συγγραμμάτων τους που ΗΔΗ υποχρεώνονται να παρέχουν). Το επιπλέον αυτό ποσοστό από τους μη εκπαιδευτικούς τίτλους, ζητούν να το παράσχουν δωρεάν σε ψηφιακή μορφή οι εκδότες -με την ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ σύμφωνη γνώμη των συγγραφέων δημιουργών που σε πολλές περιπτώσεις είναι αλλοδαποί Εκδότες και αλλοδαποί Συγγραφείς-, προς τους επωφελούμενους φορείς. Θεωρούμε επιβεβλημένη την κατάργηση αυτής της τιμωρητικής διάταξης του νομοσχεδίου για παροχή άνω του 10% για όλα τα βιβλία (πανεπιστημιακά και μη), διότι πρόκειται για μία υπερβολική και μη ορθολογική, κατασκευασμένη υποχρέωση που αγνοεί τη διεθνή εμπειρία, αφού δεν συνδέεται με κανέναν τρόπο με τις ανάγκες συγκεκριμένων έντυπο-ανάπηρων δικαιούχων, οι οποίοι είναι εγγεγραμμένοι στον επωφελούμενο φορέα, ενώ παράλληλα «θεσμοθετεί από την πίσω πόρτα» την παράνομη περαιτέρω αναπαραγωγή. Εφόσον υιοθετηθούν οι παραλογισμοί, οι μεν συγγραφείς /δημιουργοί/εκδότες δεν θα έχουν πλέον κίνητρο δημιουργίας και επένδυσης, οι δε αναγνώστες, έντυπο-ανάπηροι και μη, σύντομα θα βρεθούν χωρίς υλικό προς ανάγνωση και χωρίς, πλέον, αντικείμενο διεκδίκησης για δωρεάν παροχή.
Κυρία Υπουργέ,
Δεν πρέπει να υπαναχωρήσει η Πολιτεία και να αποσύρει τη διάταξη που θεσπίζει εύλογη αμοιβή. Διαφορετικά, θα προκληθούν εντελώς άδικα, σοβαρά και πολυδάπανα προβλήματα στους εκδότες και στους συγγραφείς, εφόσον θα απειλούνται ακόμη περισσότερο τα δικαιώματά τους από την παράνομη αναπαραγωγή και από την απώλεια του δικαιώματος της αμοιβής τους.
Προτείνουμε τις παρακάτω βελτιώσεις-προσθήκες:
Α) να θεσμοθετηθούν οι πρακτικές για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας που εφαρμόζονται διεθνώς, όπως σας περιγράψαμε ανωτέρω.
Β) να παραληφθεί από το νομοσχέδιο η υποχρέωση των Εκδοτών να παρέχουν όλα τα πανεπιστημιακά συγγράμματα που εκδίδουν, όλη η διαδικασία να κινείται με βάση τη διεθνή εμπειρία, δηλαδή τις συγκεκριμένες ανάγκες κάθε εκπαιδευτικού Ιδρύματος, το οποίο αυτονόητα να υποχρεούται να τηρεί λίστα με τους πιστοποιημένους έντυπο-ανάπηρους φοιτητές του, αναφέροντας και ποια συγγράμματα χρησιμοποιούν, σε ποιο μάθημα, σε ποιο εξάμηνο, με ποιον διδάσκοντα.
Γ) να προβλεφθεί η δημιουργία ενός εξειδικευμένου φορέα υπό την εποπτεία του Ο.Π.Ι. (Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας), όπως συμβαίνει σχεδόν σε όλες τις χώρες, ο οποίος θα αναλάβει σε Εθνικό δίκτυο τη δράση μετατροπής και διαχείρισης των αρχείων pdf σε οποιαδήποτε μορφή αναγκαία για την εκπαίδευση των έντυπο-αναπήρων, έτσι ώστε να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα τεχνολογικά «μέτρα» για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας και να είναι υπόλογος για οποιαδήποτε παραβίαση. Με το συγκεκριμένο μέτρο θα γίνει οικονομία κλίμακας όσον φορά στα εργαλεία (εξαρτημάτων Η/Υ Hardware και λογισμικό Software), ακόμα και στο μισθολογικό κόστος, που επιβάλλονται για την προστασία των αρχείων, καθώς δεν θα είναι απαραίτητη η πολλαπλή προμήθεια και η συνεχείς αναβάθμισή τους ανά Ίδρυμα και ανά φορέα.
Δ) να υπάρχει ρητή πρόβλεψη για συμμετοχή των Εκδοτών στην υλοποίηση της προτεινόμενης διαδικασίας και στον περαιτέρω έλεγχο της σωστής λειτουργίας της. Να πραγματοποιείται η νόμιμη ενημέρωση συγγραφέων/ δημιουργών/εκδοτών διαμέσου του Σωματείου τους σχετικά με τη μορφή στην οποία θα γίνει η μετατροπή του έργου τους, για ποια χρήση και από ποιούς.
Ε) να προβλεφθεί ότι σε περιπτώσεις επιδοτούμενων δράσεων οι αμοιβή δεν θα πρέπει να περιορίζεται στο ύψος της ελάχιστης ή συμβολικής.
Ζ) να προβλεφθεί ξεκάθαρα η εξαίρεση από την συγκεκριμένη δράση συγγραμμάτων τα οποία είναι μεταφράσεις από ξενόγλωσσα συγγράμματα, από αλλοδαπούς συγγραφείς, ιδιοκτησίας αλλοδαπών Εκδοτικών οίκων. Σας αναφέρουμε και θα πρέπει να λάβετε υπόψιν σας ότι σε πολλές περιπτώσεις, ιδιαίτερα στις ακαδημαϊκές-επιστημονικές εκδόσεις, τα συγγράμματα είναι στη πλειοψηφία τους, (άνω του 80%), μεταφράσεις από ξενόγλωσσα συγγράμματα, αλλοδαπών συγγραφέων και εκδοτών. Οι Έλληνες εκδότες έχουν δεσμευθεί με συμβάσεις και ρήτρες να εκδίδουν και να διαχειρίζονται εμπορικά, μόνο την έντυπη μορφή του συγγράμματος το οποίο αναλαμβάνουν να εκδώσουν στην Ελληνική Γλώσσα. Σε καμία περίπτωση δεν έχουν δικαίωμα να παραδίδουν την ηλεκτρονική μορφή των συγκεκριμένων συγγραμμάτων σε οποιονδήποτε, ούτε καν να το διαχειριστούν εμπορικά. Σε αντίθετη περίπτωση θα αναγκαστούν να συρθούν σε δικαστικές διαμάχες με τους αλλοδαπούς εκδότες, με δεδομένα αρνητικά αποτελέσματα, εις βάρος της συνεργασίας τους και κατ’επέκταση της εκδοτικής τους δραστηριότητας.
Ελπίζουμε οι προτάσεις μας να συμβάλουν στην ενημέρωση σας για την σωστή εφαρμογή του νέου νομοθετήματος.
Σας Ευχαριστούμε
Μετά τιμής,
Για το Σ.Ε.Ε.ΒΙ
Σύλλογο Εκδοτών Επιστημονικών Βιβλίων
Γεώργιος Πασχαλίδης
Πρόεδρος Δ.Σ.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΛΑΜΠΡΟΥ ΚΡΙΤΣΙΜΑΣ
ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ Δ.Ν
ΣΑΛΑΜΙΝΟΣ 13 Τ.Κ 16345
ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ
210-9701304 FAX 210-9701897
e-mail vasiliskritsima@gmail.com
ΚΙΝ 6973731048 Αθήνα 7 Φεβρουαρίου 2019
Προς την Υπουργό Πολιτισμού κυρία Μυρσίνη Ζορμπά.
Θέμα: Διαγραφή παραγράφων 11 και 12 του άρθρου 2
«Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2017/1564, σχετικά με «ορισμένες
επιτρεπόμενες χρήσεις ορισμένων προστατευόμενων έργων…..»
Αξιότιμη κυρία Υπουργός,
Με ιδιαίτερη χαρά και μεγάλες ελπίδες περιμέναμε, και εγώ αλλά και όλοι στο χώρο των ατόμων με προβλήματα όρασης, την εφαρμογή αυτής της οδηγίας για την ελεύθερη πρόσβασή μας σε όλα τα βιβλία. Η έκπληξη αλλά και η απογοήτευσή μου είναι μεγάλη, καθώς είδα στη διαβούλευση, που αναρτήσατε το σχέδιο νόμου, τις παραγράφους 11 και 12 του άρθρου 2, οι οποίες αποτελούν πραγματική «βόμβα» στα θεμέλια αυτού του νομοθετήματος, αφού το αχρηστεύουν εντελώς. Με τις διατάξεις αυτές καταστρατηγείται στην πράξη το δικαίωμα πρόσβασης των ατόμων με προβλήματα όρασης, στο βιβλίο.
Η εκπαίδευση, η άσκηση της επιστήμης και η γενικότερη μόρφωση των ατόμων με αναπηρίες, είναι κατοχυρωμένο συνταγματικό δικαίωμα, πέρα και από άλλες διατάξεις, αλλά πρώτα και κύρια, από το άρθρο 21 παρ. 6, όπου έχουν το δικαίωμα συμμετοχής στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας. Πρώτο και κύριο μέσο για την κατάκτηση των θέσεων αυτών, είναι το βιβλίο, το οποίο, εσείς τώρα, τους το στερείτε, εφόσον επιβάλλεται στους φορείς μας να πληρώνουν αντίτιμο στους εκδότες για την παραχώρηση των βιβλίων, αντί αυτή να είναι ελεύθερη. Άρα, ο νόμος, που προωθείτε για ψήφιση, θα είναι αντισυνταγματικός, εφόσον στερεί από τα άτομα με προβλήματα όρασης το δικαίωμα στην εκπαίδευση και στη γενική τους μόρφωση.
Ασφαλώς γνωρίζετε, ότι τα άτομα του χώρου μας, δεν είναι ποτέ πελάτες ενός βιβλιοπωλείου, οπότε οι εκδότες δεν έχουν να περιμένουν κάτι. Αυτό το κάτι επιχειρείτε τώρα εσείς να τους το παραχωρήσετε με νόμο ακυρώνοντας την ευρωπαϊκή οδηγία για δωρεάν παραχώρηση των βιβλίων σε ηλεκτρονική και προσβάσιμο μορφή. Βεβαίως, οι εκδότες θα έρθουν και θα σας αντιτάξουν το δικό τους συνταγματικό δικαίωμα της πνευματικής ιδιοκτησίας. Αρχικά θα έχουν δίκιο. Όμως υπάρχει και ο αντίλογος. Το συνταγματικό δικαίωμα στην ιδιοκτησία δεν είναι απόλυτο αλλά σχετικό. Έτσι, ένα μέρος του μπορεί να κοινωνικοποιηθεί για την ικανοποίηση άλλων συνταγματικών δικαιωμάτων και στην περίπτωσή μας, του άρθρου 21 παρ. 6 του Συντάγματος, το οποίο, έπειτα από δήλωση του τότε εισηγητή της πλειοψηφίας κ. Ευάγγελου Βενιζέλου, έχει αγώγιμο χαρακτήρα. Οπότε είναι ένα ειδικό και ισχυρό δικαίωμα και προηγείται σε ικανοποίηση από πολλά άλλα, τα οποία θα πρέπει να υποχωρήσουν αναγκαστικά.
Ανάμεσα σ’ αυτά είναι και το δικαίωμα της πνευματικής ιδιοκτησίας των εκδοτών, οι οποίοι είναι υποχρεωμένοι να παραχωρήσουν τα έργα τους για τον ειδικό αυτό σκοπό και μάλιστα δωρεάν. Ακόμη και ένα ευρώ ως αμοιβή για κάθε έκδοση, θα υποχρεώσει τους φορείς να καταβάλλουν τεράστια ποσά, εφόσον οι απαιτήσεις σε τίτλους βιβλίων θα φτάνουν τις πολλές χιλιάδες. Στο τέλος, οι φορείς θα βρεθούν σε αδυναμία να καλύψουν το κόστος, με συνέπεια οι ενδιαφερόμενοι να στερηθούν, μια για πάντα, το πολύτιμο αυτό αγαθό, δηλαδή το βιβλίο.
Κυρία Υπουργός, σας το λέω με εντιμότητα και με κάθε ειλικρίνεια: αν, παρ’ ελπίδα, η παράγραφος 11 του άρθρου 2 γίνει νόμος του Κράτους, τότε θα είναι ένα σκάνδαλο πρώτου μεγέθους, διότι θα φαίνεται ολοκάθαρα, ότι πίσω από αυτή την παράγραφο, θα κρύβονται τα συμφέροντα των εκδοτών. Η άποψή μου είναι η εξής: χωρίς την παράγραφο 11 δίνοντας ελεύθερα το δικαίωμα σε εμάς να έχουμε πρόσβαση σε όλες τις εκδόσεις και ας έρθουν εκείνοι να προσβάλουν το νόμο σας ως αντισυνταγματικό. Δεν θα το πετύχουν, διότι εσείς θα έχετε ατράνταχτα επιχειρήματα. Όπως είναι διατυπωμένη η διάταξη, εμάς μεν μας καταστρέφει, εσάς δε σας εμφανίζει να υπερασπίζεστε τα συμφέροντα των εκδοτών. Είναι μεγάλη η απογοήτευσή μου, γι’ αυτό και σας παρακαλώ να διαγράψετε αυτή τη διάταξη από το σχέδιο νόμου.
Έπειτα είναι και η παρ. 12 του ίδιου άρθρου, που εξαρτά την εφαρμογή του από την έκδοση υπουργικής απόφασης, η οποία μπορεί να καθυστερήσει πολύ ή να μην εκδοθεί ποτέ, οπότε ο νόμος θα μείνει ανενεργός. Άρα, θα πρέπει να διαγραφεί και αυτή η παράγραφος. Αντίθετα, σας παρακαλώ να προσθέσετε εδάφιο στο άρθρο 2 παρ. 7 όπου να προβλέπεται η παραχώρηση των συγγραμμάτων και στους επιστήμονες, οι οποίοι διαθέτουν μεταπτυχιακούς τίτλους και ασκούν την επιστήμη τους.
Έπειτα από όλα αυτά, κυρία Υπουργός, σας παρακαλώ να δείτε ευνοϊκά το δίκαιο αυτό αίτημά μου, που είναι και αίτημα ολόκληρου του χώρου των ατόμων με πρόβλημα όρασης και να μη μας στερήσετε αυτό το βασικό δικαίωμα, δηλαδή την ελεύθερη και δωρεάν πρόσβαση στο βιβλίο, το οποιοδήποτε βιβλίο.
Είμαι βέβαιος ότι θα ανταποκριθείτε στο αίτημά μου και θα το ικανοποιήσετε και για το λόγο αυτό, σας ευχαριστώ εκ των προτέρων.
Με τιμή
Βασίλειος Κριτσιμάς
Αξιότιμη κα Υπουργέ,
Ονομάζομαι Σπυριδάκη Αργυρώ και είμαι Πρόεδρος του Οργανισμού Διαβάζω για τους Άλλους, ο οποίος κύριο στόχο έχει την ηχογράφηση των βιβλίων σε ακουστικά τεκμήρια για να έχουν πρόσβαση σε αυτά τυφλά και έντυπο-ανάπηρα άτομα.
Κατ’ αρχήν θα ήθελα να καλωσορίσω το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου που προέκυψε με αφορμή την ανάγκη ενσωμάτωσης της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2017/1564 και που στόχο έχει να τροποποιήσει την έως σήμερα ελληνική οδηγία 2001/29/ΕΚ σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από την Συνθήκη του Μαρακές αλλά φυσικά και σύμφωνα με την εξέλιξη της ελληνικής κοινωνίας και τις ανάγκες αυτής.
Για τον λόγο αυτό λαμβάνω το θάρρος να συνταυτιστώ με τη θέση του Γενικού Συμβουλίου Βιβλιοθηκών, της Πολυτροπικής Ηλεκτρονικής Βιβλιοθήκης Amelib, την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, την Ένωση Ελλήνων Βιβλιοθηκονόμων & Επιστημόνων Πληροφόρησης αλλά και με τον Σύνδεσμο Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Επιπρόσθετα το Διαβάζω για τους Άλλους στέκεται πάγια κοντά στη θέση του Πανελλήνιου Συνδέσμου Τυφλών αλλά και του Φάρου Τυφλών Ελλάδος καθώς αμιγώς δικούς του επωφελούμενους ενισχύει με τη δράση και δραστηριότητά του.
Ωστόσο κα Υπουργέ σας καλώ να δείτε τη διαβούλευση αυτή από μια διαφορετική σκοπιά και σαν ευκαιρία να γίνουν νομικά οι διορθωτικές αυτές κινήσεις που είναι απαραίτητες ώστε να αποκτήσουν στην Ελλάδα του 21ου αιώνα οι άνθρωποι που είναι τυφλοί και έντυπο-ανάπηροι ισότιμη πρόσβαση στη γνώση και στη μάθηση, ισότιμη πρόσβαση στο βιβλίο.
Σήμερα τα διαθέσιμα ακουστικά βιβλία για τους τυφλούς δεν υπερβαίνουν τα 10.000 περίπου αντίτυπα, παραγόμενα από όλες τις συλλογικότητες που είναι πιστοποιημένοι φορείς για την παραγωγή ακουστικών βιβλίων από τον Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΟΠΙ).
Η θέση μας είναι ότι αυτό πρέπει να αλλάξει.
Σε μια κοινωνία στην οποία περιγράφεται στο Σύνταγμα η ισότητα των πολιτών της όσον αφορά τα δικαιώματα (Άρθρο 4, Παρ.2), θα πρέπει τουλάχιστον να προβληματιστούμε ως προς το γιατί υπάρχουν πολίτες που προβλέπεται να είναι ίσοι αλλά δεν έχουν ισότιμη πρόσβαση στα βιβλία, δηλαδή στη γνώση και κατ’ επέκταση και στη μόρφωση.
Σε μια σύγχρονη κοινωνία θα έπρεπε κάθε βιβλίο που παράγεται σε έντυπη μορφή με τη συμβολή της πολιτείας ή/και με υποχρέωση του εκδότη να κατατίθενται τουλάχιστον προς παραγωγή σε ακουστική μορφή σε έναν από τους οχτώ φορείς (https://www.opi.gr/genikes-plirofories-pi1/anaparagogi-gia-tyfloys) που αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα είναι πιστοποιημένοι για να το μετατρέψουν σε ακουστικό τεκμήριο, εφόσον η πολιτεία ή ο εκδότης δε δύναται να το παράξει αυτό για τους τυφλούς και έντυπο-ανάπηρους πολίτες της ελληνικής κοινωνίας. Σε μια ιδανική κοινωνία και σχέση μεταξύ πολιτείας – εκδοτών – φορέων, οι εκδότες θα έπρεπε να είναι τουλάχιστον ευγνώμονες που αποτελούν ένα σημαντικό κρίκο στη διαδικασία αυτή, η πολιτεία θα έπρεπε να υποστηρίζει και να επιχορηγεί έστω και συμβολικά την παραγωγή των ακουστικών βιβλίων από τους εν λόγω φορείς (εφ’ όσον πληρούνται οι ευρωπαϊκές προδιαγραφές ηχογράφησης των βιβλίων) εφ’ όσον φυσικά αυτά κατατίθενται σε έναν ενιαίο φορέα που μπορεί να εξυπηρετεί όλη την κοινότητα των τυφλών και των έντυπο-ανάπηρων στην Ελλάδα, όπως είναι η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος.
Εάν το παραπάνω ακούγεται ουτοπικό, αν η ισοτιμία στη γνώση για όλους ακούγεται ουτοπική αξίωση για το σύγχρονο ελληνικό κράτος, θα πρότεινα τουλάχιστον να σκεφτούμε τα παρακάτω σημεία πριν το τελικό νομοθέτημα. Σημεία που έχουν προκύψει στο Διαβάζω για τους Άλλους κατά τη διαδικασία ηχογράφησης ακουστικών βιβλίων μέσα από τους χιλιάδες εθελοντές αναγνώστες που έρχονται στον Οργανισμό μας, προκειμένου να εκπαιδευτούν κι έπειτα να μπουν ώρες πολλές σε ένα στούντιο για να ηχογραφήσουν και με τον τρόπο αυτό, οι ίδιοι οι πολίτες, να γίνουν η μερική λύση στο πρόβλημα της μη ισότιμης πρόσβασης στη γνώση και στη μάθηση για τους τυφλούς συμπολίτες μας:
1. Το σχέδιο νόμου δεν παρέχει κυρώσεις για τους εκδότες που δεν τηρούν την υποχρέωση τους να παρέχουν τα έργα τους προς ακουστική μετεγγραφή. Έως σήμερα ίσχυε ότι οι εκδότες όφειλαν να συμμορφωθούν με το αίτημα και την Οδηγία 2001/29/ΕΚ εντός τριάντα ημερών, κάτι που ήταν ήδη πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, ιδιαίτερα για τις ανάγκες δημιουργίας ακουστικών βιβλίων για έντυπο-ανάπηρους φοιτητές. Αυτό συμβαίνει διότι οι τυφλοί φοιτητές ουσιαστικά «παραγγέλνουν» τα ακουστικά συγγράμματα που χρειάζονται για την εξεταστική τους κάθε φορά και όταν έχουν λάβει την εξεταστέα γι αυτούς ύλη, καθώς δεν υπάρχουν παρά ελάχιστα ήδη ηχογραφημένα συγγράμματα στην Βιβλιοθήκη για Εντυποανάπηρους Χρήστες της Amelib. Πολλές φορές αν χρειαστεί να αναμένουμε τριάντα μέρες για να δώσει ο εκδότης το σύγγραμμα είτε έχει χαθεί η εξεταστική είτε το Διαβάζω για τους Άλλους δεν έχει επαρκές χρόνο για να παράξει το ακουστικό αρχείο για τη συγκεκριμένη εξεταστική περίοδο έγκαιρα.
2. Το σχέδιο νόμου προβλέπει καταβολή αποζημίωσης εύλογης αμοιβής στους δικαιούχους των έργων. Ειδικά για τους εκδότες πανεπιστημιακών συγγραμμάτων νομίζουμε ότι αυτή η αμοιβή έχει καταβληθεί έμμεσα κιόλας κατά την επιδότηση κάθε επιστημονικού συγγράμματος που έχουν παράξει και θα ήταν προς όφελος της ίδιας της πανεπιστημιακής και φοιτητικής κοινότητας να μπορούν οι φοιτητές να σπουδάζουν αυτόνομα μέσα από προσβάσιμα ακουστικά τεκμήρια.
Όσον αφορά τα λογοτεχνικά βιβλία, η θέση μας είναι ότι δεν θα πρέπει να υπάρχει διαχωρισμός καθώς η γνώση δεν προέρχεται μόνο από τα επιστημονικά τεκμήρια αλλά από παντός είδους σύγγραμμα. Μάλιστα θα ήταν ευκαιρία το Σχέδιο Νόμου να προβλέπει μια αυτοματοποιημένη διαδικασία κατάθεσης προς ακουστική παραγωγή κάθε έντυπου τεκμηρίου (και όχι μόνο του 10% της ετήσια εκδοτικής παραγωγής) προκειμένου και οι τυφλοί και έντυπο –ανάπηροι λάτρεις της λογοτεχνίας να μπορούν και χρονικά να συμβαδίζουν με τους βλέποντες αναγνώστες.
3. Το να προβλέπεται κόστος που θα επιβαρύνει τον επωφελούμενο για τη δημιουργία αντιγράφου σε προσβάσιμο μορφότυπο, είναι κάτι που από τη μια απαγορεύει η Οδηγία και από την άλλη σίγουρα δεν δύναται να επωμισθούν φορείς όπως οι Βιβλιοθήκες ή το Διαβάζω για τους Άλλους που ήδη έχουν επωμισθεί το κόστος μετεγγραφής των βιβλίων σε προσβάσιμο μορφότυπο, στην περίπτωση του Διαβάζω για τους Άλλους σε ακουστικά αρχεία.
Κα Υπουργέ, η δυνατότητα ισότιμης πρόσβασης στη γνώση και στη μάθηση για όλους – έντυπο-ανάπηρους και μη – δεν είναι δυνατόν να αποτελεί δικαίωμα για λίγους ή πολυτέλεια γι αυτούς που μπορούν οικονομικά να το υποστηρίξουν αυτό. Αυτό το Σχέδιο Νόμου είναι μια ευκαιρία να δοθούν πραγματικά ισότιμες ευκαιρίες στη γνώση και στη μάθηση, όπως προβλέπει και η Συνθήκη του Μαρακές.
Στη διάθεσή σας
Με εκτίμηση
Σπυριδάκη Αργυρώ
Πρόεδρος Οργανισμού
Διαβάζω για τους Άλλους
Η υποχρέωση καταβολής εύλογης αμοιβής προφανώς δεν θα πρέπει να βαρύνει τους επωφελούμενους αλλά τα εκπαιδευτικά ιδρύματα και τους φορείς που παρέχουν τα βιβλία – όπως ακριβώς συμβαίνει και με την παροχή βιβλίων στους υπόλοιπους σπουδαστές.
Επίσης προφανώς, θα πρέπει να τηρηθεί η βασική αρχή που διέπει το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας, δηλαδή η διασφάλιση αμοιβής των δημιουργών για κάθε χρήση του έργου τους.
Ως εκδότης έχω ανταποκριθεί με χαρά σε κάθε αίτημα παροχής (και δημιουργίας) πρόσθετου υλικού και φυσικά θα το κάνω και στο μέλλον όσο καλύτερα μπορώ. Ας μην συγχέουμε όμως την αλληλεγγύη και το δίκαιο αίτημα ίσης πρόσβασης με το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας και την εύλογη αμοιβή, η οποία είναι απαραίτητη προκειμένου να μπορούν να δημιουργούνται νέα βιβλία.
Η δωρεάν παιδεία και η κοινωνική πολιτική είναι υποχρεώσεις του κράτους και σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να παρέχονται σε βάρος των δημιουργών.
Καλησπέρα σε όλους,
Είναι προφανές ότι οι εντυποανάπηροι πρέπει να έχουν πρόσβαση στα επιστημονικά συγγράμματα, χωρίς να επιβαρύνονται οικονομικά οι ίδιοι.
Είναι γνωστό ότι το Ελληνικό Κράτος παρέχει εντελώς δωρεάν τα συγγράμματα που χρειάζονται οι φοιτητές και οι φοιτήτριες για να μπορούν να σπουδάσουν σε προπτυχιακό επίπεδο.
Είναι επίσης γνωστό ότι το κράτος καταβάλλει αμοιβή στους δικαιούχους εκδότες, οι οποίοι εκπροσωπούν τους συγγραφείς των βιβλίων. Εκδότες και συγγραφείς είναι οι κάτοχοι των πνευματικών δικαιωμάτων των βιβλίων.
Το ίδιο πρέπει να κάνει και με τα βιβλία που θα αναπαράγονται για τους εντυποανάπηρους. Αποτελεί υποχρέωση του κράτους η κοινωνική πολιτική και υποστήριξη των εντυποαναπήρων. Δεν είναι δίκαιο να ζητείται από τον κλάδο των δημιουργών (συγγραφείς και εκδότες) να υποκαθιστούν το κράτος σε αυτή του την υποχρέωση, παρέχοντας τα βιβλία τους εντελώς δωρεάν.
Τα συγγράμματα πρέπει να διανέμονται δωρεάν σε όλους τους φοιτητές χωρίς διακρίσεις. Αντίστοιχα, η εύλογη αμοιβή (από το κράτος) στους δικαιούχους εκδότες και συγγραφείς, για κάθε σύγγραμμα, πρέπει να γίνεται χωρίς διακρίσεις.
Καλό σας βράδυ,
Κώστας Δαρδανός,
Εκδόσεις Gutenberg
Είναι γνωστό ότι Έλληνες συγγραφείς και εκδότες διαχρονικά υποστηρίζουν εμπράκτως την διευκόλυνση της πρόσβασης σε δημοσιευμένα έργα ατόμων με πρόβλημα ανάγνωσης εντύπων (εντυποανάπηροι).
Ποτέ δεν έχουν αρνηθεί την άδειά τους για την προσαρμογή των εντύπων τους σε μορφότυπο που καθιστά εφικτή την πρόσβαση σε εντυποανάπηρα άτομα και πάντα διευκολύνουν πρακτικά την δημιουργία αντιγράφων σε κατάλληλο μορφότυπο.
Κατά συνέπεια δεν είναι κατ’ αρχήν αρνητικοί στην υιοθέτηση θεσμικού πλαισίου που διασφαλίζει τη δυνατότητα δημιουργίας αντιγράφων σε μορφότυπο και κατάλληλο για την πρόσβαση εντυποαναπήρων.
Έχουμε όμως σοβαρές αντιρρήσεις με το προτεινόμενο θεσμικό πλαίσιο, καθόσον αυτό:
α) δημιουργεί μεγάλους κινδύνους για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων και των συγγενικών με αυτά, αφού αυξάνει τους κινδύνους δημιουργίας και διακίνησης παράνομων αντιγράφων δηλαδή της πειρατείας βιβλίων.
β. διευρύνει αδικαιολόγητα το αντικείμενο της εξαίρεσης πέραν των προβλεπομένων στην ως άνω οδηγία 2017/1564 συμπεριλαμβάνοντας τους κωφάλαλους, οι οποίοι δεν κατανοούμε πως εξισώνονται με τους εντυποανάπηρους και θεσπίζοντας υποχρεώσεις σε βάρος των εκδοτών χωρίς να προβλέπονται από την ως άνω οδηγία.
γ. Μεταθέτει τελικά την άσκηση κοινωνικής πολιτικής του Κράτους για τους αναπήρους στον κλάδο των συγγραφέων και εκδοτών, κλάδος που σήμερα βρίσκεται σε δύσκολη οικονομική κατάσταση προσπαθώντας παρά ταύτα με κόπο να παράγει και να συμβάλει στον πολιτισμό κι ενώ η οδηγία ρητά προβλέπει την καταβολή αμοιβής στους δικαιούχους.
Ειδικότερα επισημαίνουμε τα ακόλουθα ζητήματα τα οποία θα πρέπει να βελτιωθούν:
Α) ενώ το σχέδιο του νόμου προβλέπει ότι οι επωφελούμενοι φορείς, δηλαδή όσοι φορείς έχουν την δυνατότητα σύμφωνα με το νόμο να προβαίνουν στη δημιουργία αντιγράφων προς όφελος των εντυποανάπηρων, οφείλουν να λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα για να αποτρέψουν την παράνομη αναπαραγωγή, διανομή και διάθεση των έργων, το σχέδιο νόμου όχι μόνον δεν εξειδικεύει τα μέτρα, αλλά επιπλέον επαφίεται στην βούληση του κάθε επωφελούμενου μέρους να επιλέξει εκείνο τα μέτρα που θεωρεί κατάλληλα για την αποτροπή της παράνομης αναπαραγωγής. Τα μέτρα αυτά πρέπει να αφορούν τόσο την πιστοποίηση των επωφελούμενων και την ασφαλή χορήγηση κωδικών, την χρήση υδατογραφημάτων και άλλων τεχνολογικών μέτρων που να αποτρέπουν τη δυνατότητα παράνομης αντιγραφής. Με τις ατέλειες της διάταξης αυτής το κράτος κατ’ αποτέλεσμα αφήνει απροστάτευτους του εκδότες και τους συγγραφείς και δημιουργεί ένα περιβάλλον που ευνοεί την πειρατεία.
Πρόταση: Τα μέτρα προστασίας των υπό διάθεση έργων να ορίζονται υποχρεωτικά με Απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού μετά από διαβούλευση των ενώσεων των εκδοτών και των επωφελούμενων φορέων και να είναι κοινά για όλους τους επωφελούμενους φορείς
Β) Ενώ το σχέδιο προβλέπει ορισμένες υποχρεώσεις για τους επωφελούμενους φορείς δεν προβλέπει τη δυνατότητα των δικαιούχων συγγραφέων και εκδοτών να ζητούν και να λαμβάνουν σχετικές πληροφορίες κατά τακτά χρονικά διαστήματα αναφορικά ιδίως με τον αριθμό και τους τίτλους των βιβλίων που διατίθενται σε εντυποανάπηρους σε μορφή αναγνώσιμη από αυτούς. Συνεπώς δημιουργείται μεγάλος κίνδυνος αυθαιρεσιών από πλευρά των φορέων σε βάρος των εκδοτών και των συγγραφέων.
Πρόταση: Οι επωφελούμενοι φορείς να έχουν υποχρέωση λογοδοσίας έναντι των δικαιούχων συγγραφέων και εκδοτών για τα έργα/αντίγραφα που αναπαράγονται ή διατίθενται στο πλαίσιο της εξαίρεσης για τους εντυποανάπηρους.
Γ) Το σχέδιο νόμου επεκτείνει την ισχύ της εξαίρεσης και σε κωφάλαλους, κάτι που αφενός δεν προβλέπεται στην οδηγία αλλά κυρίως δεν έχει νόημα, αφού οι κωφάλαλοι δεν έχουν πρόβλημα όρασης.
Πρόταση: Να καταργηθεί η ισχύς της συγκεκριμένης ρύθμισης για τους κωφαλάλους.
Δ) Το σχέδιο νόμου προβλέπει υποχρέωση των εκδοτών να παρέχουν αντίγραφο των βιβλίων τους σε ψηφιακή μορφή και ειδικότερα το 100% των σχολικών βιβλίων και πανεπιστημιακών συγγραμμάτων και το 10% των υπόλοιπων βιβλίων που εκδίδουν. Πρόκειται για μία υπερβολική και περιττή υποχρέωση αφού δεν συνδέεται με τις ανάγκες συγκεκριμένων δικαιούχων που είναι εγγεγραμμένοι στον επωφελούμενο φορέα και παράλληλα αυξάνει τους κινδύνους παράνομης περαιτέρω αναπαραγωγής.
Πρόταση: Η υποχρέωση αυτή δεν προβλέπεται στην οδηγία και προτείνουμε να καταργηθεί.
Ε) Τέλος το σχέδιο νόμου δεν προβλέπει καμία αμοιβή/αποζημίωση των συγγραφέων και εκδοτών – την οποία ρητά προβλέπει η οδηγία – για την δημιουργία ή διάθεση αντιγράφων των έργων τους, σε μορφή προσβάσιμη από εντυποανάπηρους, μεταθέτοντας με τον τρόπο αυτό την άσκηση κοινωνικής πολιτικής από το Κράτος στους συγγραφείς και εκδότες. Ο κλάδος των συγγραφέων και εκδοτών είναι ίσως ο μοναδικός κλάδος που καλείται να αναλάβει μόνος του να προμηθεύσει τα προϊόντα του δωρεάν, χωρίς κανένα αντάλλαγμα στους εντυποανάπηρους για να απαλλαχθεί έτσι το Κράτος από τη σχετική υποχρέωση κοινωνικής πολιτικής.
Πρόκειται αναμφισβήτητα για μία απαράδεκτη πολιτική του κράτους, όταν μάλιστα αυτό έχει αναλάβει να παρέχει δωρεάν παιδεία και μάλιστα να παρέχει με δικά του μέσα και με δική του χρηματοδότηση δωρεάν συγγράμματα σε σπουδαστές και φοιτητές που δεν πάσχουν από κανενός είδους αναπηρία. Γιατί το κράτος να προμηθεύει με δικές του δαπάνες δωρεά συγγράμματα σε υγιείς σπουδαστές και παράλληλα να προμηθεύει με δαπάνες των συγγραφέων και εκδοτών συγγράμματα σε εντυποανάπηρους σπουδαστές;
Πρόταση: Να προβλεφθεί η υποχρέωση καταβολής αποζημίωσης των δικαιούχων συγγραφέων εκδοτών, η οποία να οριστεί σε ποσοστό 70% της τιμής του Ευδόξου που ισχύει για την προμήθεια συγγραμμάτων από το Ελληνικό δημόσιο, όπως αυτή καθορίζεται ετησίως με σχετική Κοινή Υπουργική Απόφαση. Οι όροι και οι λεπτομέρειες σχετικά με την καταβολή της αμοιβής /αποζημίωσης να ορισθούν υποχρεωτικά με Απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού.
ΣΤ. Η ισχύς του εν λόγω θεσμικού πλαισίου δεν μπορεί να αρχίσει, πριν εκδοθούν οι κατά τα ανωτέρω σχετικές αποφάσεις του Υπουργού Πολιτισμού που αφορούν το περιεχόμενο των μέτρων για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων και την καταβολή της αμοιβής /αποζημίωσης.
Είμαι μητέρα τυφλής φοιτήτριας.
Επεξεργάζομαι τα κείμενα της κόρης μου προκειμένου να τα μετατρέψω σε προσβάσιμη μορφή για να μπορεί να σπουδάζει ισότιμα με τους βλέποντες συμφοιτητές της αλλά και για να μην αισθάνεται κοινωνικά περιθωριοποιημένη στη διάρκεια των σπουδών της και στη συνέχεια της ζωής της.
Διαβάζοντας το άρθρο 2 του Νομοσχεδίου και ενώ αρχικά χαίρομαι πως βρέθηκε λύση για την μετατροπή όχι μόνο των πανεπιστημιακών συγγραμμάτων αλλά και του βιβλίου γενικότερα -που μέχρι τώρα στηριζόταν σε μένα, σε εθελοντές της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου, στους συμφοιτητές της, στους καθηγητές της, σε φίλους αλλά και σε άτομα που με αμοιβή βοηθούν – φτάνω στις παραγράφους 11 και 12 και στη φράση «εύλογη αμοιβή».
Θυμώνω και θλίβομαι.
Οι δυο αυτοί παράγραφοι πρέπει να αποσυρθούν και να αλλάξουν γιατί διαφορετικά δεν μπορούμε να μιλάμε για εφαρμογή κοινωνικής πολιτικής και για ισότιμη πρόσβαση των τυφλών στη γνώση.
Και επιπλέον τι νόημα έχει ο όρος δωρεάν παιδεία και ποιούς εντέλει αφορά;
Αξιότιμη κυρία Υπουργός
Θα ήθελα να σας συγχαρώ θερμά για την κατάθεση του εν λόγω νομοσχεδίου.
Πραγματικά δεν μπορώ να αντιληφθώ τα κροκοδείλια δάκρυα κάποιων οι οποίοι υπεραμύνονται την δωρεάν διάθεση εκ μέρους των δημιουργών των πνευματικών τους δικαιωμάτων. Διερωτώμαι πως είναι δυνατόν να μην αντιλαμβάνονται ότι το κάθε πνευματικό δημιούργημα είναι προϊόν μεγάλου κόπου και μεγάλου κόστους. Το ζητούμενο από πλευράς των δημιουργών δεν είναι ούτε ο αποκλεισμός ούτε το να βάλουν εμπόδια στους ανθρώπους οι οποίοι έχουν προβλήματα όρασης ή οποιαδήποτε άλλα. Το ζητούμενο είναι να αποζημιώνονται για την παροχή του πνευματικού τους έργου.
Φοβάμαι ότι κάποιες από αυτές τις αντιδράσεις δεν έχουν σκοπό να δώσουν την κοινωνική διάσταση του προβλήματος αλλά η στόχευση αφορά μεγάλες επιδοτήσεις που δίνονται από την Ε.Ε.
Παύλος Παπαχριστοφίλου
Εκδότης
έιναι αναγκαίο να κατανοήθεί, οτι η έως τώρα διαδικασία είναι μη ασφαλής. Εμείς παραδίδουμε πχ το βιβλίο μας αλλά από το σκαννάρισμα δεν μπορεί να παραχθεί υλικό. Πρέπει επίσης να γνωρίζουμε ποίος σκαννάρει και τί ακριβώς. Πρέπει να σταματήσει αυτή η κοροιδία. Οι συγγραφείς και οι εκδότες πρέπει να λαμβάνουν δικαιώματα χρήσης του έργου. Οτιδήποτε άλλο είναι παράνομο, σε παγκόσμια κλίμακα και ιδίως στη ευρωπαική ένωση.
Δεν έχουμε κανένα πρόβλημα να δίνουμε τα έργα μας στους αυτοανάπηρους. Αλλά πρέπει να γίνεται με τον νόμιμο τρόπο και πρέπει το κράτος να μας προστατέψει! Ενα μεγάλο ευχαριστώ πρέπει να αναφερθεί και στην κα Ζορμπά και στα στελέχη του ΟΠΙ, για την ορθή και λογική στάση τους, με το να συμπεριλάβουν τα δίκαια αιτήματα των συγγραφέων και των εκδοτών, στο σχέδιο νόμου.
εκδόσεις Συμμετρία.
Είναι προφανής, όπως αναφέρεται σε όλα τα σχόλια, η κοινωνική αδικία που προκαλείται κατά των εντυπο-ανάπηρων ατόμων με τη «ρύθμιση» που επιχειρείται μέσω των παραγράφων 11 και 12 του άρθρου 2.
Φυσικά, κανείς δεν θέλει να αδικηθούν οι εκδότες, όμως φέρνοντας ένα παράδειγμα από την εκπαίδευση, θα αναρωτηθεί κανείς:
• Ποια θα ήταν η οικονομική κατάσταση των εκδοτικών οίκων σήμερα, αν δεν υπήρχε στην Ελλάδα ο θεσμός του υποχρεωτικού συγγράμματος στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, όπως δεν υπάρχει στις άλλες ευρωπαϊκές και μη χώρες, για τα οποία συγγράμματα το Υπουργείο Παιδείας καταβάλλει αρκετά εκατομμύρια ευρώ (60!) ετησίως στους εκδότες μέσω του προγράμματος Εύδοξος;
• Από τα συγγράμματα αυτά που έχουν πληρωθεί στους εκδότες και έχουν μοιραστεί σε εντυπο-ανάπηρους φοιτητές, ποιος θα έχει όφελος; Μόνο ο εκδότης, αφού ο φοιτητής δεν θα έχει τη δυνατότητα να διαβάσει το σύγγραμμα. Ο εκδότης δεν οφείλει κάποια ανταπόδοση;
• Η πολιτεία δεν αρκεί να λέει ότι κάνει το χρέος της απέναντι σε όλους τους πολίτες χωρίς να αξιολογεί και να κοστολογεί το αποτέλεσμα.
Πρόταση: Η ελληνική πολιτεία πρέπει να στέκεται δίπλα και όχι απέναντι σε ευπαθείς ομάδες, που η συγκεκριμένη μάλιστα αγωνίζεται με τεράστια ψυχική δύναμη να προοδεύσει και να ξεπεράσει τα σοβαρά προβλήματα που της επεφύλαξε η ζωή. Γι’ αυτό, δεν πρέπει να προβλέπεται κανενός είδους εύλογη αμοιβή ή ζημία του δικαιούχου. Αντίθετα, να προβλέπεται ότι ο εκδότης υποχρεούται να διαθέσει το ψηφιακό αρχείο με τις ανάλογες κυρώσεις σε περίπτωση άρνησης. Στις περιπτώσεις δε προμήθειας συγγραμμάτων από τις ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες, η διάθεση του ψηφιακού αντιτύπου πρέπει να γίνεται αυτομάτως με την πρώτη παραγγελία.
Βασικό αίτημα του αναπηρικού και γονεϊκού κινήματος είναι η άμεση κύρωση της Συνθήκης του Μαρακές για την πρόσβαση τυφλών και ατόμων με προβλήματα όρασης σε δημοσιευμένα έργα, η οποία υπογράφηκε στις 27 Ιουνίου του 2013, τέθηκε σε εφαρμογή στις 30 Σεπτεμβρίου 2016 και κυρώθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση την 1η Οκτωβρίου 2018. Επίσης το εν λόγω σχέδιο νόμου πρέπει να ελεγχθεί ώστε να είναι σε πλήρη εναρμόνιση με τη Συνθήκη του Μαρακές.
Η ΕΣΑμεΑ λαμβάνοντας υπόψη:
• την παρ. 2 του άρθρου 4 του Συντάγματος της χώρας, σύμφωνα με το οποίο «Οι Έλληνες και οι Ελληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις»,
• την παρ. 6 του άρθρου 21 του Συντάγματος της χώρας, σύμφωνα με την οποία «τα άτομα με αναπηρίες έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν μέτρων που εξασφαλίζουν την αυτονομία, την επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή τους στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας»,
• τον ν.4488/2017 (Αρ. ΦΕΚ 137 Α’ /13.09.2017), ο οποίος αναφέρει:
– στην παρ. 1 του άρθρου 61 τα εξής: «1. Κάθε φυσικό πρόσωπο ή νομικό πρόσωπο δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου υποχρεούται να διασφαλίζει την ισότιμη άσκηση των δικαιωμάτων των ΑμεΑ στο πεδίο των αρμοδιοτήτων ή δραστηριοτήτων του, λαμβάνοντας κάθε πρόσφορο μέτρο και απέχοντας από οποιαδήποτε ενέργεια ή πρακτική που ενδέχεται να θίγει την άσκηση των δικαιωμάτων των ΑμεΑ. Ιδίως υποχρεούται: α) να αφαιρεί υφιστάμενα εμπόδια κάθε είδους, β) να τηρεί τις αρχές καθολικού σχεδιασμού σε κάθε τομέα της αρμοδιότητάς του ή της δραστηριοποίησής του, προκειμένου να διασφαλίζει για τα ΑμεΑ την προσβασιμότητα των υποδομών, των υπηρεσιών ή των αγαθών που προσφέρει, γ) να παρέχει, όπου απαιτείται σε συγκεκριμένη περίπτωση, εύλογες προσαρμογές υπό τη μορφή εξατομικευμένων και κατάλληλων τροποποιήσεων, ρυθμίσεων και ενδεδειγμένων μέτρων, χωρίς την επιβολή δυσανάλογου ή αδικαιολόγητου βάρους, δ) να απέχει από πρακτικές, κριτήρια, συνήθειες και συμπεριφορές που συνεπάγονται διακρίσεις σε βάρος των ΑμεΑ, ε) να προάγει με θετικά μέτρα την ισότιμη συμμετοχή και άσκηση των δικαιωμάτων των ΑμεΑ στον τομέα της αρμοδιότητας ή δραστηριότητάς του»,
– στο άρθρο 68 «Νομοπαραγωγική διαδικασία, ανάλυση συνεπειών ρυθμίσεων και παραγωγή επίσημων στατιστικών για τα ΑμεΑ» τα εξής: «1. Κατά το στάδιο της νομοπαραγωγικής διαδικασίας τα αρμόδια όργανα συνεκτιμούν τα δικαιώματα των ΑμεΑ, όπως αυτά περιγράφονται στη Σύμβαση και κατά τη διάρκεια της κατάρτισης σχεδίων νόμου, συνεργάζονται με το Συντονιστικό Μηχανισμό του άρθρου 69 και με το Κεντρικό Σημείο Αναφοράς του άρθρου 70 και τελούν σε διαβούλευση με αναγνωρισμένες αντιπροσωπευτικές οργανώσεις του αναπηρικού κινήματος, με άτομα και με ομάδες ατόμων που έχουν εύλογο ενδιαφέρον για τα δικαιώματα των ΑμεΑ […]»
• τον ν.4074/2012 (ΦΕΚ 88 Α΄/11.04.2012), με τον οποίο η χώρα μας κύρωσε τη
Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία μαζί με το προαιρετικό πρωτόκολλο που τη συνοδεύει, γεγονός που συνεπάγεται την εφαρμογή της σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο, και πιο συγκεκριμένα τις παρακάτω απαιτήσεις που περιλαμβάνονται σε αυτήν:
– την παρ.3 του άρθρου 4 «Γενικές Υποχρεώσεις», στην οποία υπαγορεύεται το εξής: «3. Κατά την ανάπτυξη και εφαρμογή της νομοθεσίας και των πολιτικών, για να εφαρμοστεί η παρούσα Σύμβαση και σε άλλες διαδικασίες λήψης αποφάσεων που αφορούν ζητήματα σχετικά με τα άτομα με αναπηρίες, τα Συμβαλλόμενα Κράτη θα συμβουλεύονται συνεχώς και θα εμπλέκουν ενεργά τα άτομα με αναπηρίες, συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών με αναπηρίες, μέσω των αντιπροσωπευτικών οργανώσεών τους»,
– το άρθρο 9 «Προσβασιμότητα», στο οποίο αναφέρεται το εξής: «1. Για να επιτρέψουν στα ΑμεΑ να ζουν ανεξάρτητα και να συμμετέχουν πλήρως σε όλες τις πτυχές της ζωής, τα Κράτη Μέρη λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα για να εξασφαλίσουν στα ΑμεΑ πρόσβαση, σε ίση βάση με τους άλλους, στο φυσικό περιβάλλον, στα μέσα μαζικής μεταφοράς, στην ενημέρωση και επικοινωνία, συμπεριλαμβανομένων τεχνολογιών και συστημάτων πληροφοριών, και σε άλλες εγκαταστάσεις και υπηρεσίες, που είναι ανοικτές ή παρέχονται στο κοινό, σε αστικές και αγροτικές περιοχές».
η ΕΣΑμεΑ επιθυμεί να θέσει υπόψη σας τα εξής:
Το υπάρχον νομικό πλαίσιο καλύπτει απόλυτα την πρόσβαση των τυφλών και των ατόμων με χαμηλή όραση στο βιβλίο γενικά, ωστόσο δυστυχώς, αυτό δεν υλοποιείται εκ μέρους των εκδοτών. Ως εκ τούτου, η μόρφωση και η ψυχαγωγία των ανθρώπων με προβλήματα όρασης εναπόκειται μέχρι σήμερα στην «Καλοσύνη των Ξένων», στη βούληση και το φιλότιμο του συγγενικού και φιλικού περιβάλλοντος, ενός μικρού κύκλου εθελοντών, όχι πάντα σταθερού, και κυρίως στην οικονομική αφαίμαξη του άμεσα ενδιαφερομένου. Με το παρόν Σχέδιο Νόμου, αντί να προχωρήσει η χώρα μας ένα βήμα παραπέρα και να εκσυγχρονιστεί πολιτισμικά προσφέροντας ουσιαστική δωρεάν πρόσβαση στους εντυποανάπηρους ανθρώπους κάθε κατηγορίας, θέτει ένα επιπλέον εμπόδιο, ήτοι την αποζημίωση των «δικαιούχων» δηλαδή των εκδοτών. Είναι ντροπή και όνειδος να εξαρτάται η πρόσβαση των τυφλών και των λοιπών ατόμων με προβλήματα όρασης α) από την έκδοση Υπουργικής Απόφασης της οποίας δεν υπάρχει χρονικός προσδιορισμός έκδοσης και β) από την παροχή εύλογης αποζημίωσης στους δικαιούχους. Και η εύλογη αποζημίωση προβλέπεται να χορηγείται από μη κερδοσκοπικούς φορείς ή βιβλιοθήκες Πανεπιστημίων κλπ., οι οποίοι επεξεργάζονται τα κείμενα προκειμένου να τα μετατρέψουν σε προσβάσιμη μορφή, είτε ψηφιακή, είτε ακουστική, είτε σε γραφή Β γει 11ε, είτε σε μεγαλογράμματους χαρακτήρες, με δυσβάσταχτο κόστος, με προσωπικό πολύ περιορισμένο, το οποίο αφιερώνει πολλές εργατοώρες στην μετατροπή κάθε βιβλίου στην κατάλληλη μορφή. Η καταβολή οποιασδήποτε αποζημίωσης εκ μέρους των φορέων αυτών, οι οποίοι ουδόλως αποζημιώνονται για το παρεχόμενο έργο, είναι σε κάθε περίπτωση καταχρηστική, ανεπίτρεπτη και υπερβαίνει τα εσκαμμένα. Το δε προβλεπόμενο ποσοστό παραχώρησης εκ μέρους των εκδοτικών οίκων μόνο του 10% επί των εκδιδομένων τίτλων ετησίως, είναι προκλητικό και θέτει ένα επιπλέον εμπόδιο στην απρόσκοπτη πρόσβαση των ανθρώπων με προβλήματα όρασης στο αγαθό του βιβλίου.
Για όλους τους προαναφερθέντες λόγους, σας καλούμε, είτε να αποσύρεται συλλήβδην το υπό διαβούλευση Σχέδιο Νόμου, είτε να απαλείψετε τα τρία επίμαχα σημεία ήτοι: α) την εύλογη αποζημίωση των δικαιούχων, β) το ποσοστό του 10% παραχώρησης των νέων τίτλων ετησίως και γ) την αίρεση ισχύος του παρόντος από την έκδοση Υπουργικής Απόφασης με άγνωστες λεπτομέρειες σε άδηλο χρονικό σημείο. Καθώς επίσης και να προβλεφθούν αυστηρές κυρώσεις στους εκδότες που δεν συμμορφώνονται και δεν παρέχουν στους αρμόδιους φορείς το υλικό σε μορφή e-pub.
Πως μπορεί ένα εντυποανάπηρο άτομο, αν το σχέδιο προχωρήσει χωρίς την τροποποίηση των παραγράφων 11 και 12 του άρθρου 2 που προβλέπουν «εύλογη αμοιβή», (για την οποία μάλιστα θα πρέπει να περιμένει κανείς και μελλοντική υπουργική απόφαση σε βάθους χρόνου) να περατώσει δωρεάν ακαδημαϊκές σπουδές όπως έχει την δυνατότητα να κάνει κάποιος χωρίς προβλήματα όρασης;
Γνωρίζουμε ότι για να μετέχει κάποιος σε ανώτατη εκπαιδευτική διαδικασία έχει ανάγκη προσβάσιμης βιβλιογραφικής συλλογής ικανοποιητικού μεγέθους και θεματικής ευρύτητας. Αν το εντυποανάπηροάτομο (ή ο αρμόδιος φορέας) επιφορτιστεί με χρηματικό κόστος για να εξασφαλίσει πρόσβαση σε υλικό που οι μη έχοντες αναπηρία απολαμβάνουν δωρεάν, πως ακριβώς διευκολύνουμε την δύσκολη πορεία αυτονόμησης του και την κοινωνική ένταξη του; Με ποιο σκεπτικό και υπερασπιζόμενο τι ακριβώς το σχέδιο νόμου αντί να σταθεί σύμμαχος των ΑΜΕΑ στρέφετε εναντίον τους;
Θα ήθελα να σας επισημάνω ότι είναι απαράδεκτο να μην υπάρχει εθνική πολιτική πρόσβασης στην πληροφορία και την ανάγνωση για τους εντυποανάπηρους, όταν σε άλλες χώρες υπάρχει μέχρι και διαφορετική Εθνική Βιβλιοθήκη (The National Agency of Accessible Medias (MTM) στη Σουηδία, Celia στη Φινλανδία, Nota στη Δανία, The Norwegian Library of Talking Books and Braille (NLB) στη Νορβηγία κ.ο.κ.) για να εξυπηρετεί το κοινό αυτό.
Πόσω μάλλον αυτή η έλλειψη εθνικής πολιτικής να γίνεται ως και εχθρική απέναντι τους εντυοποανάπηρους πολίτες αυτής της χώρας με την επιβολή «εύλογης αμοιβής του δικαιούχου» που αναφέρεται στις παραγράφου 11 και 12 του άρθρου 2 του παρόντος σχεδίου νόμου. Πρόκειται για καταφανή διάκριση υπέρ του επιχειρηματικού κλάδου των εκδοτών εις βάρος μιας ευπαθούς κοινωνικής ομάδας.
Οι προαναφερθείσες παράγραφοι πρέπει να αποσυρθούν, διαφορετικά η ελληνική πολιτεία θα έχει αποτύχει στην εφαρμογή κοινωνικής πολιτικής με σκοπό την ισότιμη πρόσβαση των τυφλών και εντυποανάπηρων στην πληροφορία.
Θάλεια Γκόντα
Βιβλιοθηκονόμος
Αξιότιμη κυρία Υπουργέ,
Η Εθνική Ομοσπονδία Τυφλών, ο επίσημος Κοινωνικός Εταίρος της Πολιτείας για θέματα τυφλότητας και μέλος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.), στο πλαίσιο της διαβούλευσης του σχεδίου νόμου «Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2017/1564 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 13ης Σεπτεμβρίου 2017 σχετικά με ορισμένες επιτρεπόμενες χρήσεις ορισμένων προστατευόμενων έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας δυνάμει δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων προς όφελος των τυφλών, των αμβλυώπων και τω ατόμων με άλλα προβλήματα ανάγνωσης εντύπων και για την τροποποίηση της οδηγίας 2001/29/EK για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας», καταθέτει τις παρακάτω σκέψεις και προτάσεις. Το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου έχει υποτίθεται σκοπό να διευκολύνει τα εντυπoανάπηρα άτομα μεταξύ των οποίων οι τυφλοί και άτομα με χαμηλή όραση, ενώ στην πραγματικότητα υποκύπτει στις πιέσεις του λόμπι των εκδοτών οι οποίοι, ειρήσθω εν παρόδω, εισπράττουν ετησίως δεκάδες εκατομμύρια από το Ελληνικό δημόσιο για την παροχή συγγραμμάτων στους μαθητές και φοιτητές της χώρας.
Το υπάρχον νομικό πλαίσιο καλύπτει απόλυτα την πρόσβαση των τυφλών και των ατόμων με χαμηλή όραση στο βιβλίο γενικά, ωστόσο δυστυχώς, αυτό δεν υλοποιείται εκ μέρους των εκδοτών. Ως εκ τούτου η μόρφωση και η ψυχαγωγία των ανθρώπων με προβλήματα όρασης εναπόκειται μέχρι σήμερα στην «Καλοσύνη των Ξένων», στη βούληση και το φιλότιμο του συγγενικού και φιλικού περιβάλλοντος, ενός μικρού κύκλου εθελοντών, όχι πάντα σταθερού, και κυρίως στην οικονομική αφαίμαξη του άμεσα ενδιαφερομένου.
Με το παρόν σχέδιο νόμου αντί να προχωρήσει η χώρα μας ένα βήμα παραπέρα και να εκσυγχρονιστεί πολιτισμικά προσφέροντας ουσιαστική δωρεάν πρόσβαση στους εντυποανάπηρους ανθρώπους κάθε κατηγορίας θέτει ένα επιπλέον εμπόδιο ήτοι την αποζημίωση των «δικαιούχων» δηλαδή των εκδοτών. Είναι ντροπή και όνειδος να εξαρτάτε η πρόσβαση των τυφλών και των λοιπών ατόμων με προβλήματα όρασης α) από την έκδοση Υπουργικής Απόφασης της οποίας δεν υπάρχει χρονικός προσδιορισμός έκδοσης και β) από την παροχή εύλογης αποζημίωσης στους δικαιούχους. Και η εύλογη αποζημίωση προβλέπεται να χορηγείται από μη κερδοσκοπικούς φορείς ή βιβλιοθήκες Πανεπιστημίων κλπ., οι οποίοι επεξεργάζονται τα κείμενα προκειμένου να τα μετατρέψουν σε προσβάσιμη μορφή είτε ψηφιακή είτε ακουστική είτε σε γραφή Braille είτε σε μεγαλογράμματους χαρακτήρες, με δυσβάσταχτο κόστος, με προσωπικό πολύ περιορισμένο το οποίο αφιερώνει πολλές εργατοώρες στην μετατροπή κάθε βιβλίου στην κατάλληλη μορφή. Η καταβολή οποιασδήποτε αποζημίωσης εκ μέρους των φορέων αυτών οι οποίοι ουδόλως αποζημιώνονται για το παρεχόμενο έργο είναι σε κάθε περίπτωση καταχρηστική, ανεπίτρεπτη και υπερβαίνει τα εσκαμμένα. Το δε προβλεπόμενο ποσοστό παραχώρησης εκ μέρους των εκδοτικών οίκων μόνο του 10% επί των εκδιδομένων τίτλων ετησίως είναι προκλητικό και θέτει ένα επιπλέον εμπόδιο στην απρόσκοπτη πρόσβαση των ανθρώπων με προβλήματα όρασης στο αγαθό του βιβλίου.
Για όλους τους προαναφερθέντες λόγους σας καλούμε είτε να αποσύρεται συλλήβδην το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου είτε να απαλείψετε τα τρία επίμαχα σημεία ήτοι: α) την εύλογη αποζημίωση των δικαιούχων β) το ποσοστό του 10% παραχώρησης των νέων τίτλων ετησίως και, γ) την αίρεση ισχύος του παρόντος από την έκδοση Υπουργικής Απόφασης με άγνωστες λεπτομέρειες σε άδηλο χρονικό σημείο. Καθώς επίσης και να προβλεφθούν αυστηρές κυρώσεις στους εκδότες που δεν συμμορφώνονται και δεν παρέχoυν στους αρμόδιους φορείς το υλικό σε μορφή e-pub.
Με εκτίμηση
Για το Γενικό Συμβούλιο
Ο Πρόεδρος
Νικόλαος Γιαλλούρης
Γενική Γραμματέας
Παρασκευή Τσαβαλιά
Θα ήθελα να σας επισημάνω ότι οι παράγραφοι 11 και 12 του άρθρου 2, του σχεδίου νόμου όπου αναφέρονται τα σχετικά περί «εύλογης αμοιβής του δικαιούχου», αντιβαίνουν πλήρως το πνεύμα αλλά και το γράμμα της Συνθήκης του Μαρακές, το οποίο έχει ξεκάθαρα ανθρωπιστικό προσανατολισμό, και εφαρμόζεται ως πυλώνας κοινωνικής πολιτικής και ανάπτυξης για την διασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης των τυφλών, των αμβλυώπων και των ατόμων με άλλα προβλήματα ανάγνωσης στην παγκόσμια εκδοτική παραγωγή. (https://www.wipo.int/edocs/pubdocs/en/wipo_pub_marrakesh_flyer.pdf). Στην πράξη οι δυο αυτοί παράγραφοι ακυρώνουν την όποια προσπάθεια γίνεται να ενσωματωθεί η συνθήκη του Μαρακές στο εθνικό δίκαιο κι ως εκ τούτου πιστεύω ότι πρέπει να αποσυρθούν.
Αξιότιμη κ. Υπουργέ,
Το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου “Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2017/1564 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 13ης Σεπτεμβρίου 2017 σχετικά με ορισμένες επιτρεπόμενες χρήσεις ορισμένων προστατευόμενων έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας δυνάμει δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων προς όφελος των τυφλών, των αμβλυώπων και των ατόμων με άλλα προβλήματα ανάγνωσης εντύπων και για την τροποποίηση της οδηγίας 2001/29/ΕΚ για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας” είναι μια ευκαιρία να υπάρξει ουσιαστική αλλαγή και να δοθεί μεγάλη ώθηση στην πρόσβαση των ατόμων με προβλήματα ανάγνωσης -τους αναφερόμενους στην Οδηγία ως “επωφελούμενους»- στην γνώση, στον πολιτισμό, στην πληροφορία, σε βιβλία και έντυπο υλικό, κάτι που αποτελεί πάγιο αίτημα της βιβλιοθηκονομικής κοινότητας και όλων των αρμόδιων φορέων που καλούνται να υποστηρίξουν τους εντυποανάπηρους χρήστες τους. Δυστυχώς, όμως, κατά την άποψή μας, το κείμενο, όπως έχει διαμορφωθεί, δεν θα φέρει τα θετικά αποτελέσματα που επιδιώκει η Οδηγία και κατ’ επέκταση η Συνθήκη του Μαρακές. Και αυτό διότι:
[1] Προβλέπει καταβολή αποζημίωσης εύλογης αμοιβής στους δικαιούχους των έργων (παράγραφοι 11 και 12 του άρθρου 2) από τους αρμόδιους φορείς. Αναγνωρίζουμε ότι η Οδηγία δίνει αυτή τη δυνατότητα, όμως στη βάση της Συνθήκης του Μαρακές δεν είναι υποχρεωτικό. Εμείς, όμως, ως χώρα επιλέγουμε να την υιοθετήσουμε. Για ποιο λόγο; Θεωρούμε ότι η αποδοχή αυτής της υποχρέωσης είναι αντιπαραγωγική και ευθέως επιβλαβής για τους επωφελούμενους εντυποανάπηρους χρήστες και τους εξουσιοδοτημένους φορείς. Στο ερώτημα εάν μπορούν μη κερδοσκοπικοί φορείς, όπως οι βιβλιοθήκες, να κάνουν χρήση των δικαιωμάτων της Οδηγίας δίχως να καταβάλλουν αποζημίωση η απάντηση είναι “Ναι”. Μια σειρά από χώρες έχουν ήδη προχωρήσει σε ενσωμάτωση της Συνθήκης του Μαρακές ή/και της Οδηγίας στο εθνικό δίκαιο και δεν υποχρεώνουν τους αρμόδιους φορείς να πληρώνουν εύλογη αμοιβή. Μεταξύ αυτών των χωρών βρίσκονται οι ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Βέλγιο, Αυστραλία, Ουγγαρία, Σουηδία, Ισπανία, Σλοβακία, Ρουμανία, Πολωνία, Παναμάς, Νορβηγία, Νιγηρία, Νέα Ζηλανδία, Ολλανδία, Μολδαβία, Μεξικό, Λιθουανία, Λετονία, Ιταλία, Ισραήλ, Ιαπωνία, Ιρλανδία, Εσθονία, Κροατία, Τσεχοσλοβακία, Αργεντινή κ.α. Γιατί όχι η Ελλάδα; H Ελλάδα λοιπόν “πρωτοτυπεί” αρνητικά και προβλέπει αποζημίωση στους δικαιούχους, καταργεί το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο και το αντικαθιστά με άλλο, παραβλέποντας το δικαίωμα που παρέχει η Οδηγία και προδικάζοντας “ζημιές” στους δικαιούχους.
Στο σχέδιο νόμου (όπως και στην ισχύουσα Υπουργική Απόφαση) περιορίζεται η υποχρέωση των εκδοτών στην παροχή στους αρμόδιους φορείς μόνο των ψηφιακών συγγραμμάτων της πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και του 10% της ετήσιας εκδοτικής τους παραγωγής. Αυτός ο περιορισμός που τίθεται δεν είναι αρκετός για την εξυπηρέτηση του σκοπού της Οδηγίας για “δίκαιη εξισορρόπηση δικαιωμάτων και συμφερόντων κατόχων δικαιωμάτων και χρηστών” (σκ.1 Οδηγίας); Πρέπει να προβλεφθεί και επιπλέον αποζημίωση που θα επιβαρύνει τις βιβλιοθήκες;
[2] Μέχρι να εκδοθεί η Υπουργική Απόφαση που προβλέπεται για να καθοριστεί μεταξύ άλλων η εύλογη αμοιβή δεν θα μπορεί να εφαρμοστεί ο νόμος στο σύνολό του. Άρα ουσιαστικά η Οδηγία δεν θα έχει ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο και οι εντυποανάπηροι της Ελλάδας δεν θα έχουν τα ίδια δικαιώματα και δυνατότητες με αυτούς της Ευρώπης. Επίσης, δημιουργείται μεγάλη ανασφάλεια δικαίου, αλλά και έλλειψη δυνατότητας προγραμματισμού, ιδίως οικονομικού, όταν προβλέπεται η έκδοση μιας Υπουργικής Απόφασης, για την οποία είναι προφανές, από τη στιγμή που απλώς επαναλαμβάνονται τα κριτήρια της Οδηγίας, δεν έχει γίνει καμία προεργασία και άρα δεν είναι γνωστή και αποφασισμένη η κατεύθυνση της. Κρίνουμε ότι είναι προτιμότερο να παραμείνουμε στην ισχύουσα νομοθεσία και να καθυστερήσει η ενσωμάτωση, παρά να ψηφιστεί ένας νόμος, απλώς για να συμμορφωθούμε προσχηματικά, ενώ γνωρίζουμε όλοι ότι τα σοβαρά ζητήματα, που η Οδηγία ζητά από τα κράτη να ορίσουν, τα μεταθέτουμε σε μία μελλοντική υπουργική απόφαση.
[3] Το σχέδιο νόμου δεν προβλέπει κυρώσεις για τους εκδότες που δεν τηρούν την υποχρέωσή τους να παρέχουν τα έργα τους και δεν δίνει τη δυνατότητα στους φορείς να προβούν από μόνοι τους στην μετατροπή των έργων. Άρα, εάν οι εκδότες δεν εφαρμόζουν το νόμο, οι διατάξεις του νόμου μένουν ανενεργές εις βάρος των εντυποαναπήρων.
[4] Προβλέπεται υποχρέωση του επωφελούμενου να καταβάλει το κόστος για τη δημιουργία αντιγράφου σε προσβάσιμο μορφότυπο, ενώ η Οδηγία απαγορεύει την καταβολή οποιασδήποτε αποζημίωσης από τους επωφελούμενους. Το κόστος, εάν προβλεφθεί, θα το επιβαρυνθεί η βιβλιοθήκη ή ο εκάστοτε φορέας.
[5] Ακυρώνει τις προσπάθειες των ελληνικών ακαδημαϊκών βιβλιοθηκών που με δικές τους πρωτοβουλίες και επενδύσεις (τη στιγμή που ο κλάδος των εκδοτών παραμένει αδρανής και δίχως προτάσεις τεχνολογικού χαρακτήρα) έχουν αναπτύξει την σύγχρονη πλατφόρμα της AMELIB για την ασφαλή διάθεση προσβάσιμου περιεχομένου σε εντυποανάπηρους χρήστες. Οι παρεμβάσεις των
ελληνικών βιβλιοθηκών έχουν συναντήσει -δίχως την οποιαδήποτε τεκμηρίωση- τη δυσπιστία μεγάλου μέρους του κλάδου των εκδοτών και την άρνηση του να συνεργαστεί. Η ορθή λειτουργία της πλατφόρμας της AMELIB καταλύει τις φοβικές διατυπώσεις του παρόντος σχεδίου νόμου, η γλώσσα του οποίου προδικάζει “παράνομες χρήσεις” από τους επωφελούμενους.
Στην πράξη άτομα με αναπηρίες και εντυποανάπηροι, οι οικογένειες αυτών,
οι φορείς που στέκονται αλληλέγγυοι, οι δεκάδες εθελοντές που προστρέχουν για να καλύψουν τα κρατικά κενά, θα κληθούν να πληρώσουν την πρόσβαση τους στη γνώση και τη μάθηση την ώρα που οι βλέποντες συνάδελφοί τους λαμβάνουν δωρεάν τα προνόμια αυτά. Η ψήφιση ενός τέτοιου νόμου θα αποτελέσει μια πράξη ωμής διάκρισης ατόμων που χρήζουν της στήριξης της κοινωνίας προς όφελος μιας συντεχνιακής φοβίας.
Για τους λόγους αυτούς, σας καλούμε να δώσετε τις πραγματικές δυνατότητες πρόσβασης στους επωφελούμενους σε κάθε μορφή πληροφορίας και σε κάθε μέσο, όπως προβλέπει η Συνθήκη του Μαρακές και όπως καλύπτει απόλυτα η Ευρωπαϊκή Οδηγία, ενέργεια που απαιτεί την άμεση απόσυρση των σχετικών παραγράφων του υπό διαβούλευση σχεδίου νόμου.
Γενικό Συμβούλιο Βιβλιοθηκών
Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος
Ένωση Ελλήνων Βιβλιοθηκονόμων & Επιστημόνων Πληροφόρησης
Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών
Υπηρετώ 22 χρόνια στο Πανεπιστήμιο Πατρών και πριν να έρθω στην Πάτρα δίδαξα ένα χρόνο στο Πανεπιστήμιο του Cambridge. Οφείλω να αναγνωρίσω εξαρχής ότι η Αγγλία εφαρμόζει πολιτική πρόνοιας για τους πολίτες με αισθητηριακές ελλείψεις. Δυστυχώς, δεν συμβαίνει το ίδιο και στην Ελλάδα. Τυχαίνει να έχω αυτή την περίοδο μια εξαιρετική φοιτήτρια η οποία είναι τυφλή και αγωνίζεται ισότιμα με τους υπόλοιπους φοιτητές. Έχει την συμπαράσταση όλων, γονιών, διδασκόντων και συμφοιτητών. Κατάφερε να μένει μόνη της στο κέντρο της Πάτρας, να κυκλοφορεί μόνη της, να παίρνει μέρος σε συλλογικές δραστηριότητες, να είναι κοινωνική. Mε θλίψη αναλογίζομαι πριν από όλα τα άλλα το ψυχολογικό κόστος, αφού το κράτος έρχεται να ανακόψει την πρόοδό της και να την απογοητεύσει. Γιατί οι παράγραφοι 11 και 12 του άρθρου 2 μόνο εμπόδια μπορούν να δημιουργήσουν στην προσωπική εξέλιξη, την επαγγελματική ανάπτυξη και την κοινωνική ενσωμάτωση των τυφλών ή μερικώς βλεπόντων φοιτητών. Στο παρελθόν είχα και άλλους τυφλούς φοιτητές και, επιπλέον, ασχολούμαι με το επιστημονικό πεδίο των Disability Studies (Σπουδών Αναπηρίας) που στην Ελλάδα είναι υποανάπτυκτος κλάδος, όπως άλλωστε και η πολιτική στάση απέναντι στους ανάπηρους. Γνωρίζω καλά τις δυσκολίες αυτών των ατόμων: στις πρακτικές δυσκολίες που δημιουργεί η έλλειψη αυτή καθαυτήν προστίθεται συνήθως η κοινωνική περιθωριοποίησή τους και η οικονομική αφαίμαξη που υφίστανται εδώ και πολλά χρόνια. Στην προκειμένη περίπτωση, η στερούμενη στοιχειώδους ευαισθησίας ανορθολογική πρόταση της κυβέρνησης που καλεί τους τυφλούς φοιτητές να πληρώσουν για τη βιβλιογραφία στην οποία οι άλλοι φοιτητές έχουν δωρεάν πρόσβαση, δημιουργεί μια πρόσθετη ανισότητα, αδικεί κατάφωρα τους τυφλούς φοιτητές, οι οποίοι για άλλη μια φορά υποβαθμίζονται και αντιμετωπίζονται σαν πολίτες β΄ κατηγορίας.
Θα πρέπει να αποσυρθούν οι παράγραφοι 11 και 12 του άρθρου 2, για να είναι δωρεάν η πρόσβαση των τυφλών σε όλα τα βιβλία, χωρίς καμία εξαίρεση. Η καταβολή αμοιβής, έστω και ελάχιστης, θα δημιουργήσει συνθήκες αποκλεισμού και στέρηση της δυνατότητας μόρφωσης,εκπαίδευσης και πνευματικής ανάπτυξης των ατόμων, που δεν έχουν τη δυνατότητα να διαβάζουν. Το μέτρο αυτό θα ωφελήσει μόνο τους εκδότες και θα πλήξει καίρια όλο το χώρο των ατόμων με προβλήματα όρασης. Έτσι αχρηστεύεται και ο νόμος αυτός και καταστρατηγείται η ευρωπαϊκή οδηγία. Είναι απορίας άξιο, πώς πέρασαν τέτοιες διατάξεις στο νομοσχέδιο αυτό, που ευνοούν τα συμφέροντα των εκδοτών και βλάφτουν το χώρο των τυφλών, που τώρα βρίσκεται σε μεγάλη αναστάτωση και ανησυχία, γι’ αυτή την πρωτοβουλία, που πραγματικά δεν την περίμενε. Διατυπώνω εντονότατη διαμαρτυρία για το εγχείρημα αυτό, που στρέφεται άμεσα κατά των προσώπων, που δεν έχουν δυνατότητα φυσικής πρόσβασης στο βιβλίο. Η πράξη αυτή ερμηνεύεται ως υποχώρηση μπροστά στις εκδοτικές απαιτήσεις αδιαφορώντας για τις συνέπειες στο χώρο μας. Ενώ η ευρωπαϊκή οδηγία δεν προβλέπει καταβολή αμοιβής, στη χώρα μας όμως υπερτερούν τα συμφέροντα. Πολύ λυπάμαι γι’ αυτό και θλίβομαι βαθύτατα. Αντίθετα, να προστεθεί διάταξη, όπου και οι τυφλοί επιστήμονες να έχουν πρόσβαση στα επιστημονικά συγγράμματα. Ελπίζω ότι το αίτημά μου θα εισακουστεί. Ευχαριστώ.
Προς την Αξιότιμη Υπουργό Πολιτισμού,
κα Μυρσίνη Ζορμπά
[…].
Το ζήτημα στο οποίο αφορά το εν λόγω σχέδιο νόμου είναι ύψιστης σημασίας για τα άτομα με αναπηρίες όρασης και διερωτώμαι, γιατί δεν συζητήθηκε και δε ζητήθηκε η γνώμη των φορέων των τυφλών, όπως είναι ο Φάρος Τυφλών της Ελλάδος, που είχε πρωτοστατήσει για την έκδοση της μέχρι σήμερα ισχύουσας υπουργικής απόφασης, που ήταν εξαιρετικά καλή.
Ενώ δηλαδή το προηγούμενο νομοθετικό καθεστώς με την καταργούμενη από το άρθρο 4 απόφαση, δεν προέβλεπε κανενός είδους αμοιβή για τις προβλεπόμενες από τον νόμο χρήσεις από άτομα με αναπηρίες όρασης, το σχέδιο νόμου προβλέπει εύλογη αμοιβή των εκδοτών. Επιπλέον η αμοιβή αυτή δεν ορίζεται στον νόμο, αλλά γίνεται παραπομπή σε έκδοση σχετικής Υπουργικής Απόφασης, γεγονός που καθιστά ανενεργό το άρθρο μέχρι την έκδοση της σχετικής ΥΑ, που μπορεί να καθυστερήσει πολύ ή να μην εκδοθεί ποτέ, πράγμα που θα αχρηστεύσει την προστασία της οδηγίας και θα μας αφήσει τελείως εκτεθειμένους και απροστάτευτους από τους εκδότες.
Είναι ολοφάνερο ότι παρά την προστασία των τυφλών που υπάρχει παγκοσμίως, εδώ με το νομοσχέδιο οι μόνοι που προστατεύονται είναι οι εκδότες, ενώ οι τυφλοί καθόλου.
Παραθέτουμε τις σχετικές παραγράφους:
Άρθρο 2.
Παρ. 11. Για τη χρήση προστατευόμενων έργων που επιτρέπονται δυνάμει του παρόντος άρθρου οφείλεται εύλογη αμοιβή στους δικαιούχους των έργων μόνο από τους εγκατεστημένους στην ελληνική επικράτεια αρμόδιους φορείς.
Παρ. 12. Τα σχετικά με την εφαρμογή του παρόντος άρθρου ζητήματα, όπως τα σύμφωνα με την παράγραφο 5 (περ. α΄ υπο. αβ) κατάλληλα μέτρα, το ύψος και η διαδικασία καταβολής εύλογης αμοιβής στους δικαιούχους για τις επιτρεπόμενες χρήσεις έργων από αρμόδιους φορείς, θα εξειδικευτούν με την έκδοση απόφασης του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Τα παραπάνω συνεπάγονται εξέλιξη προς το χειρότερο για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες όρασης, μίας ιδιαίτερα ευάλωτης κοινωνικής ομάδας σε σχέση με ό,τι ίσχυε μέχρι σήμερα, όταν η διεθνής κοινότητα μάλιστα επεκτείνει παρά περιορίζει τα δικαιώματά τους, οδηγεί τους τυφλούς σε αποκλεισμό μάθησης και τους καθιστά έρμαια των εκδοτικών συμφερόντων, παραβιάζοντας ευθέως τις ισχύουσες οδηγίες της ευρωπαϊκής ένωσης και της συνθήκης του Μαρακές.
Κατόπιν τούτου ζητούμε:
α. Την άμεση απόσυρση των παραγράφων 11 και 12 του άρθρου 2 του νομοσχεδίου.
β. Την μεγαλύτερη προστασία των τυφλών, με το νέο νόμο, ώστε να έχουν βιβλία περισσότερα και πλήρως προσβάσιμα
[…] σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων, γιατί πιστεύουμε πως θα υπάρξει εκ μέρους σας άμεση ανταπόκριση στις προτάσεις μας.
Με εκτίμηση,
Εμμανουήλ Μπασιάς
Πρόεδρος Δ.Σ. Φάρου Τυφλών της Ελλάδος