Η παρ. 4 του άρθρου 1 του ν. 2345/1995 (Α΄ 213) αντικαθίσταται ως εξής:
«4. Με απόφαση του Περιφερειάρχη ορίζεται σε κάθε περιφερειακή ενότητα τουλάχιστον ένας κοινωνικός λειτουργός ή άλλος κοινωνικός επιστήμονας που υπηρετεί σε αυτή, ως Κοινωνικός σύμβουλος. Σε περίπτωση υποστελέχωσης της Περιφέρειας από υπαλλήλους σχετικών ειδικοτήτων και για την αποτελεσματική λειτουργία του θεσμού, δύναται να ορίζεται ως Κοινωνικός Σύμβουλος και υπάλληλος των ανωτέρω ειδικοτήτων που υπηρετεί σε Δήμους ή νομικά πρόσωπα αυτών, σε ΝΠΔΔ ή σε αποκεντρωμένες υπηρεσίες του Δημοσίου που εδρεύουν στην οικεία περιφερειακή ενότητα, μετά από πρόταση των υπηρεσιών αυτών.
Ο Κοινωνικός Σύμβουλος ασκεί επίβλεψη και συνεχή παρακολούθηση των υπηρεσιών που παρέχονται από τους φορείς της παρ. 1 του άρθρου 1, καθώς και του άρθρου 3 ως προς την ποιότητα και την επάρκεια αυτών, καθώς και ως προς την τήρηση των ειδικότερων υποχρεώσεων των ως άνω φορέων που πηγάζουν από την κείμενη νομοθεσία.
Ο Κοινωνικός Σύμβουλος πραγματοποιεί αυτοψίες στους χώρους των φορέων που υπάγονται στον έλεγχό του, ανεξάρτητα από το εάν οι εν λόγω φορείς εποπτεύονται από τις οικείες περιφερειακές ενότητες ή υπάγονται στον έλεγχό του βάσει του π.δ. 99/2017 (Α’ 141), κατ’ ελάχιστο μία φορά το εξάμηνο, συντάσσοντας ακολούθως σχετική Έκθεση Αξιολόγησης για την οργάνωση και λειτουργία κάθε φορέα και για την εν γένει ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, προβαίνοντας σε συστάσεις και υποδεικνύοντας συγκεκριμένες ενέργειες και λήψη μέτρων, όπου απαιτείται. Στην περίπτωση που κρίνεται σκόπιμο, οι αυτοψίες γίνονται συχνότερα και τόσες φορές όσες απαιτείται για την άμεση επαφή και παρακολούθηση των υπηρεσιών που παρέχονται από τον φορέα. Αυτοψίες πραγματοποιούνται και μετά από αίτημα του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και συντάσσεται σχετική Έκθεση. Οι Εκθέσεις υποβάλλονται κατά περίπτωση στην αρμόδια Υπηρεσία της οικείας Περιφερειακής Ενότητας, με ταυτόχρονη κοινοποίηση στον φορέα, στην αδειοδοτούσα αρχή, στην αρμόδια Διεύθυνση του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και στην υπηρεσία που ασκεί την εποπτεία στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) για την περίπτωση των φορέων που συστήνονται και λειτουργούν από δήμους ή νομικά πρόσωπα αυτών.
Για την άσκηση των αρμοδιοτήτων του, ο κοινωνικός σύμβουλος έχει δικαίωμα πρόσβασης στα αρχεία των φορέων, τους οποίους επιβλέπει σύμφωνα με την παρ. 2, καθώς και στους φακέλους των ωφελούμενων φυσικών προσώπων τηρώντας τις διατάξεις περί προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
Οι ελεγχόμενοι φορείς υποχρεούνται να εφαρμόζουν τις συστάσεις του Κοινωνικού Συμβούλου και να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα συμμόρφωσης προς τις υποδείξεις των Εκθέσεων Αξιολόγησης, καθώς και προς την ισχύουσα νομοθεσία. Η συμμόρφωση ή μη των φορέων σύμφωνα με τα οριζόμενα στο προηγούμενο εδάφιο λαμβάνεται υπόψη κατά τις διαδικασίες αδειοδότησης, πιστοποίησης, καθώς και επιχορήγησής τους από πιστώσεις του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων.
Για την αποτελεσματικότερη άσκηση των αρμοδιοτήτων του κοινωνικού συμβούλου, προβλέπεται η παροχή ειδικής ενιαίας επιμόρφωσης στους επαγγελματίες που αναλαμβάνουν τον ρόλο αυτό, υπό τον συντονισμό του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων.
Κάθε ειδικό, τεχνικό ή λεπτομερειακό θέμα για την εφαρμογή της παρούσας καθορίζεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και Εσωτερικών.».
Η τροποποίηση του συγκεκριμένου άρθρου δεν μεταβάλλει την αποτελεσματικότητα του Θεσμού του Κοινωνικού Συμβούλου, που επι χρόνια υπολειτουργεί, ή δεν λειτουργεί καθόλου σε πολλές περιοχές. Για μία ακόμα φορά η αποσπασματική αντιμετώπιση δηλώνει εκ των προτέρων πως δεν θα επιφέρει καμία αλλαγή. Θα αναμέναμε την ένταξη αυτού του ρόλου και θεσμού σε ένα πλαίσιο υποστήριξης και ελέγχου των δομών από ανεξάρτητη ομάδα, με προσδιορισμένες προδιαγραφές, πρωτόκολλα και θεσμοθετημένα συστήματα ποιοτικής λειτουργίας, με σαφείς συνέπειες, με δείκτες, με επανελέγχους και βέβαια συνδεδεμένα όλα με την ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ. Με την συγχώνευση του ΣΕΥΠ στην Ανεξάρτητη Αρχή στο ρόλο του Κοινωνικού Συμβούλου θα μπορούσαν να είχαν προστεθεί καθήκοντα. Παραμένει το ερώτημα αν το μονοπρόσωπο όργανο ελέγχου είναι η καλύτερη πρακτική.
Η τροποποίηση του συγκεκριμένου άρθρου δεν μεταβάλλει την αποτελεσματικότητα του Θεσμού του Κοινωνικού Συμβούλου, που επι χρόνια υπολειτουργεί, ή δεν λειτουργεί καθόλου σε πολλές περιοχές. Για μία ακόμα φορά η αποσπασματική αντιμετώπιση δηλώνει εκ των προτέρων πως δεν θα επιφέρει καμία αλλαγή. Θα αναμέναμε την ένταξη αυτού του ρόλου και θεσμού σε ένα πλαίσιο υποστήριξης και ελέγχου των δομών από ανεξάρτητη ομάδα, με προσδιορισμένες προδιαγραφές, πρωτόκολλα και θεσμοθετημένα συστήματα ποιοτικής λειτουργίας, με σαφείς συνέπειες, με δείκτες, με επανελέγχους και βέβαια συνδεδεμένα όλα με την ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ. Ένα ολιστικό σύστημα για υποστήριξη και έλεγχο, σχεδιασμένο στη λεπτομέρειά του, που ο καθένας ξέρει τι και πως πράττει.
Ο θεσμός του Κοινωνικού Συμβούλου υπάρχει προ ετών αλλά δεν υλοποιείται ούτε στο εύρος, ούτε με τον τρόπο που αναμένονταν και έχει ανάγκη η κοινωνία. Τα πρόσφατα παραδείγματα (π.χ. Του Γηροκομείου Αθηνών ή των Χανίων) είναι πολύ χαρακτηριστικά. Ο Κοινωνικός Σύμβουλος δεν αρκεί και δεν επαρκεί, όπου υπάρχει. Η θεσμοθέτηση ανάληψης καθηκόντων από εργαζόμενο που δεν είναι κοινωνικός λειτουργός αλλά είναι «σχετικής ειδικότητας» και όχι μόνον από την Περιφέρεια δείχνει πολύ καθαρά ότι καμία πρόθεση δεν υπάρχει για να λυθεί ένα πρόβλημα, που απαξιώνει ουσιαστικά τις υπηρεσίες προς ευάλωτους συμπολίτες. Αντί να αντιμετωπίσουμε την «υποστελέχωση» δημιουργούμε «πατέντες» για να έχουμε ένα αρμόδιο, προκειμένου να του αποδίδουμε ευθύνες για τυχόν προβλήματα που θα έρχονται και στη δημοσιότητα… Αν δε γνωρίζετε τι γίνεται σήμερα και μάλιστα στις μικρές επαρχιακές πόλεις, που με γνωριμίες μπαίνει «η υπογραφή», θα πρέπει να ρωτήσετε. Κάποιος θα βρεθεί να σας απαντήσει έντιμα και να σας προστατεύσει παράλληλα. Επιπλέον, δεν έχετε προβλέψει τι θα γίνει σε μικρά μέρη που ο ελεγκτής/ κοινωνικός σύμβουλος θα χρειαστεί να ελέγχει τον φορέα από τον οποίο προέρχεται ή ακόμα και τον εαυτό του. Σε κάθε περίπτωση ο Κοινωνικός Σύμβουλος πρέπει να έχει ειδικά προσόντα (επάγγελμα, βαθμό, εκπαίδευση, προστατευτικές διατάξεις κ.λπ.) χωρίς άλλα παράλληλα καθήκοντα και έργο.
Η δράση του κοινωνικού συμβούλου δεν θα πρέπει να εστιάζεται σχεδόν αποκλειστικά στις κτιριοδομικές προδιαγραφές των φορέων που εποπτεύει, όπως γίνεται συνήθως σήμερα, αλλά κυρίως στον τρόπο λειτουργίας των δομών, στα προσόντα του προσωπικού, στην κάλυψη όλων των αναγκών των ωφελούμενων με σεβασμό προς την προσωπικότητά τους και στην εξάλειψη κακοποιητικών συμπεριφορών προς παιδιά, ανάπηρους, ηλικιωμένους και χρονίως πάσχοντες. Γι αυτό το λόγο και πάλι δεν θα πρέπει να είναι μονοπρόσωπο όργανο, αλλά να υπάρχει σε κάθε Περιφέρεια μία ομάδα ειδικών για την κοινωνική προστασία οι οποίοι να έχουν την αρμοδιότητα του ελέγχου των δομών. Παραμένει η έλλειψη αναφοράς σε προδιαγραφές λειτουργίας των δομών οι οποίες θα είναι και η βάση του έργου του ΚΣ
Λαμβάνοντας υπόψη τον εξαιρετικά σημαντικό ρόλο του Κοινωνικού Συμβούλου, για την σταθερή και μόνιμη υποστήριξή του στον έλεγχο των Φορέων Κοινωνικής Προστασίας και για την αναβάθμιση του ρόλου του, προτείνεται η δημιουργία εξειδικευμένου Τμήματος που να ασχολείται αποκλειστικά με τις αρμοδιότητες που απορρέουν από το ρόλο του και το εν λόγω Τμήμα επίσης να στελεχωθεί από ειδικά καταρτισμένο προσωπικό,
γι’ αυτό το λόγο.
Σήμερα οι Κοινωνικοί Σύμβουλοι επιτελούν το έργο τους παράλληλα με πολλές άλλες αρμοδιότητες στις Υπηρεσίες τις οποίες εργάζονται και είναι κυρίως υποστελεχωμένες.
Σας ευχαριστώ.
Στην παρ. 1 πρέπει να προστεθεί:
4. Με απόφαση του Περιφερειάρχη ορίζεται σε κάθε περιφερειακή ενότητα τουλάχιστον ένας κοινωνικός λειτουργός ή άλλος κοινωνικός επιστήμονας που υπηρετεί σε αυτή, ως Κοινωνικός σύμβουλος «ειδικά για την επίβλεψη των Μονάδων Παιδικής Προστασίας ιδιωτικού δικαίου εφόσον υπάρχουν στα όρια της περιφερειακής ενότητας. Με την ίδια απόφαση ο Περιφερειάρχης πρέπει να ορίζει και ένα υπάλληλο πτυχιούχο νομικής σχολής αρμόδιο για να συνεπικουρεί το έργο του Κοινωνικού Συμβούλου, σε θέματα που απαιτούν εξειδικευμένες νομικές γνώσεις».
Σε περίπτωση υποστελέχωσης της Περιφέρειας από υπαλλήλους σχετικών ειδικοτήτων και για την αποτελεσματική λειτουργία του θεσμού, δύναται να ορίζεται ως Κοινωνικός Σύμβουλος και υπάλληλος των ανωτέρω ειδικοτήτων που υπηρετεί σε Δήμους ή νομικά πρόσωπα αυτών, σε ΝΠΔΔ ή σε αποκεντρωμένες υπηρεσίες του Δημοσίου που εδρεύουν στην οικεία περιφερειακή ενότητα, μετά από πρόταση των υπηρεσιών αυτών «με τη σύγχρονη ανάθεση αρμοδιότητας για την υποστήριξη του κοινωνικού συμβούλου σε υπάλληλο των ίδιων φορέων με πτυχίο νομικής σχολής».
Ο Κοινωνικός Σύμβουλος ασκεί επίβλεψη και συνεχή παρακολούθηση των υπηρεσιών που παρέχονται από τους φορείς της παρ. 1 του άρθρου 1, καθώς και του άρθρου 3 ως προς την ποιότητα και την επάρκεια αυτών, καθώς και ως προς την τήρηση των ειδικότερων υποχρεώσεων των ως άνω φορέων που πηγάζουν από την κείμενη νομοθεσία «και ιδίως την υποχρέωση για εφαρμογή προγραμμάτων αποϊδρυματοποίησης των ανηλίκων του ελεγχόμενου φορέα».
Ο Κοινωνικός Σύμβουλος πραγματοποιεί αυτοψίες στους χώρους των φορέων που υπάγονται στον έλεγχό του, ενίοτε και χωρίς προειδοποίηση, σε ώρα που βρίσκονται τα φιλοξενούμενα παιδιά στο χώρο. «Στο πλαίσιο της αυτοψίας υποχρεούται να συναντά και να συνομιλεί με τους τους ανήλικους που φιλοξενούνται χωρίς την παρουσία εκπροσώπων της διοίκησης ή υπαλλήλους προς διαπίστωση των συνθηκών διαβίωσης, δεσμευόμενος από το καθήκον τήρησης εχεμύθειας» ανεξάρτητα από το εάν οι εν λόγω φορείς εποπτεύονται από τις οικείες περιφερειακές ενότητες ή υπάγονται στον έλεγχό του βάσει του π.δ. 99/2017 (Α’ 141), κατ’ ελάχιστο μία φορά το εξάμηνο, συντάσσοντας ακολούθως σχετική Έκθεση Αξιολόγησης για την οργάνωση και λειτουργία κάθε φορέα και για την εν γένει ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, προβαίνοντας σε συστάσεις και υποδεικνύοντας συγκεκριμένες ενέργειες και λήψη μέτρων, όπου απαιτείται. Στην περίπτωση που κρίνεται σκόπιμο, οι αυτοψίες γίνονται συχνότερα και τόσες φορές όσες απαιτείται για την άμεση επαφή και παρακολούθηση των υπηρεσιών που παρέχονται από τον φορέα. Αυτοψίες πραγματοποιούνται και μετά από αίτημα του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και συντάσσεται σχετική Έκθεση. Οι Εκθέσεις υποβάλλονται κατά περίπτωση στην αρμόδια Υπηρεσία της οικείας Περιφερειακής Ενότητας, με ταυτόχρονη κοινοποίηση στον φορέα, στην αδειοδοτούσα αρχή, στην αρμόδια Διεύθυνση του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και στην υπηρεσία που ασκεί την εποπτεία στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) για την περίπτωση των φορέων που συστήνονται και λειτουργούν από δήμους ή νομικά πρόσωπα αυτών.
Για την άσκηση των αρμοδιοτήτων του, ο κοινωνικός σύμβουλος έχει δικαίωμα πρόσβασης στα αρχεία των φορέων, τους οποίους επιβλέπει σύμφωνα με την παρ. 2, καθώς και στους φακέλους των ωφελούμενων φυσικών προσώπων τηρώντας τις διατάξεις περί προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
Οι ελεγχόμενοι φορείς υποχρεούνται να εφαρμόζουν τις συστάσεις του Κοινωνικού Συμβούλου και να λαμβάνουν όλα τα απαραίτητα μέτρα συμμόρφωσης προς τις υποδείξεις των Εκθέσεων Αξιολόγησης, καθώς και προς την ισχύουσα νομοθεσία. Η συμμόρφωση ή μη των φορέων σύμφωνα με τα οριζόμενα στο προηγούμενο εδάφιο λαμβάνεται υπόψη κατά τις διαδικασίες αδειοδότησης, πιστοποίησης, καθώς και επιχορήγησής τους από πιστώσεις του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων «και εγκρίσεις ευρωπαϊκών ή εθνικών προγραμμάτων χρηματοδότησης, χορηγίας και υλοποίησης δράσεων»
Ο ρόλος του κοιν. συμβούλου είναι πολύ σημαντικός και απαιτητικός αν θέλουμε να μιλάμε για σωστή εφαρμογή του . Με τον τρόπο που υλοποιείται σήμερα δυστυχώς δεν αναδεικνύεται η σπουδαιότητά του . Πρόταση θα ήταν η αυτοτελής λειτουργία Τμήματος ή Δ/νσης που θα ασχολείται μόνο με αυτό το αντικείμενο , διότι ως γνωστόν όλες οι Περιφερειακές Ενότητες αντιμετωπίζουν πρόβλημα υποστελέχωσης αλλά ασχολούνται και με άλλα αντικείμενα . Η βοήθεια από άλλους φορείς σκόνταψε επίσης στην υποστελέχωση και στην τελική άρνηση να εμπλακούν
Πιστεύω πως ο θεσμός του κοινωνικού συμβούλου είναι πολύ σημαντικός . όμως αυτή την στιγμή υλοποιείται από τις Περιφέρειες , οι οποίες είναι ως γνωστόν επιφορτισμένες και με άλλα αντικείμενα και παράλληλα υποστελεχωμένες ..
Για αποτελεσματική εποπτεία και ενίσχυση του θεσμού θα έπρεπε να δημιουργηθεί ξεχωριστό Τμήμα κοιν. Συμβούλων που θα ασχολείται αποκλειστικά με τον έλεγχο των Δομών . Σήμερα με πολύ δυσκολία υλοποιείται ο θεσμός σε όποια περιφερειακή ενότητα υπάρχει η δυνατότητα . Αν ζητηθεί η συνδρομή Δήμων κλπ συνήθως απαντούν πως δεν είναι αρμοδιότητά τους και λόγω υποστελέχωσης αρνούνται