Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη

Η ευρωπαϊκή πολιτική των θαλασσίων μεταφορών στοχεύει  στην ενίσχυση της ασφάλειας στη θάλασσα και στην  προστασία του θαλασσίου περιβάλλοντος, υιοθετώντας  σειρά μέτρων νομοθετικού περιεχομένου μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, προκειμένου να καθοριστεί σαφές κοινοτικό νομικό πλαίσιο. Η έλλειψη σαφών κατευθυντήριων γραμμών για κοινό επίπεδο δέσμευσης όλων των κρατών μελών της ΕΕ είχε ως αποτέλεσμα την υιοθέτηση της Κ.Ο 2009/18/ΕΚ για την τεχνική διερεύνηση των ναυτικών ατυχημάτων, η οποία εντάχθηκε στην «3η Νομοθετική Δέσμη για την Ασφάλεια στη Θάλασσα».

Η νομοθετική ρύθμιση για την διερεύνηση των ναυτικών ατυχημάτων στον τομέα των θαλασσίων μεταφορών απορρέει από την υποχρέωση ενσωμάτωσης της ανωτέρω κοινοτικής οδηγίας, με σκοπό την εναρμόνιση του εθνικού νομοθετικού πλαισίου με το ενωσιακό δίκαιο.

Παρατίθενται οι κυριότερες αρχές που διέπουν τη νομοθετική ρύθμιση για το Νέο Καθεστώς διερευνήσεων ασφαλείας ή τεχνικών διερευνήσεων (safety investigation) και την σύσταση της «Ελληνικής Υπηρεσίας Διερευνήσεων Ναυτικών Ατυχημάτων» (ΕΛΥΔΝΑ) – αγγλικός όρος «Hellenic Bureau for Marine Casualties Investigation (HBMCI)» – ως ακολούθως:

• Το προτεινόμενο σχέδιο νόμου δομείται σε τρεις βασικές ενότητες:
  • Τη νομική δομή του νέου φορέα.
  • Το νομικό πλαίσιο της τεχνικής διερεύνησης.
  • Το πλαίσιο της συνεργασίας με άλλα κράτη της ΕΕ και τρίτα κράτη.
• Οι σχετιζόμενοι με την έννοια «ναυτικό ατύχημα» ορισμοί ορίζονται σύμφωνα με τον «Κώδικα του ΙΜΟ» και γίνεται διάκριση ανάλογα με τη σοβαρότητά του, σε «πολύ σοβαρό ναυτικό ατύχημα», σε «σοβαρό ναυτικό ατύχημα» και σε «ναυτικό συμβάν», ενώ εισάγεται η έννοια του «κύριου κράτους διερεύνησης» και του «ουσιαστικώς ενδιαφερόμενου κράτους».
• Προβλέπεται η διενέργεια τεχνικών διερευνήσεων (ασφαλείας) μετά από κάθε ναυτικό ατύχημα, με σκοπό την αξιοποίηση των εκθέσεων (reports) και των εμπειριών, την εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων, την υποβολή προτάσεων προς τα εμπλεκόμενα με την διαχείριση ενός πλοίου μέρη και την ενδεχόμενη λήψη νομοθετικών πρωτοβουλιών ή διορθωτικών μέτρων, από πλευράς των αρμοδίων αρχών ή άλλων εμπλεκομένων μερών, προκειμένου να μην επαναλαμβάνονται παρόμοια ατυχήματα στο μέλλον
• Η τεχνική διερεύνηση των ναυτικών ατυχημάτων, που καθιερώνεται με το προτεινόμενο σχέδιο νόμου, αποτελεί διαδικασία που δεν συνδέεται με τον καθορισμό υπαιτιότητας ή την απόδοση ευθυνών.
• Το πεδίο εφαρμογής, σε σχέση με το υφιστάμενο εθνικό νομικό πλαίσιο, διευρύνεται και αφορά ναυτικά ατυχήματα:
  • σε όλα τα υπό ελληνική σημαία πλοία ανεξαρτήτως του τόπου που συμβαίνουν,
  • σε πλοία ανεξαρτήτως σημαίας που λαμβάνουν χώρα εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων ή εντός της περιοχής έρευνας και διάσωσης της Ελλάδας, υπό την προϋπόθεση ότι υπηρεσίες έρευνας και διάσωσης ή άλλης μορφής παροχής βοήθειας έχουν προσφερθεί για το σκοπό αυτό,
  • για τα οποία η Ελλάδα έχει άλλα ουσιαστικά συμφέροντα.
• Καθορίζεται υποχρέωση διερεύνησης για κάθε πολύ σοβαρό ναυτικό ατύχημα, ενώ για τα σοβαρά ναυτικά ατυχήματα παρέχεται η δυνατότητα προκριματικής εκτίμησης και λήψης αιτιολογημένης απόφασης για τη  διεξαγωγή ή μη τεχνικής διερεύνησης. Επιπλέον, προβλέπεται η άμεση διεξαγωγή διερεύνησης, αλλά δίνεται και η δυνατότητα έναρξής της εντός διμήνου από την ημερομηνία του συμβάντος. Κατά τη διερεύνηση δεν υφίσταται η έννοια της κατάθεσης, αλλά των συνεντεύξεων, ενώ η όλη προσέγγιση είναι καθαρά τεχνική.
• Αναλύονται θέματα αναφορικά με τη μορφή και τον τρόπο διεξαγωγής  της από κοινού διερεύνησης με ενδιαφερόμενα Κράτη μέλη της Ε.Ε ή τρίτα Κράτη.
• Εξασφαλίζεται η εμπιστευτικότητα των συλλεχθέντων πληροφοριών και των προσωπικών δεδομένων για τους σκοπούς της διερεύνησης.
• Προβλέπεται η σύσταση αμερόληπτης μόνιμης υπηρεσίας διερεύνησης ναυτικών ατυχημάτων εποπτευομένης από τον Υπουργό Προστασίας του Πολίτη, με επάρκεια οικονομικών πόρων. Ως Προϊστάμενος τοποθετείται δικαστικός  λειτουργός και στελεχώνεται  με εξειδικευμένους διερευνητές αποκλειστικής απασχόλησης, καθώς και διοικητικό και υποστηρικτικό προσωπικό του στενού δημόσιου τομέα.
• Καθορίζεται το πλαίσιο των καθηκόντων των διερευνητών τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις τους.
• Προβλέπεται η καθιέρωση εσόδων υπέρ αυτής κατά την έκδοση ναυτιλιακών εγγράφων των υπό ελληνική σημαία πλοίων λαμβανομένης υπόψη της ανταποδοτικότητας του προσφερόμενου και παραγόμενου έργου  για την ενίσχυση της ασφάλειας των πλοίων και την πρόληψη και αποτροπή ναυτικών ατυχημάτων.
• Προβλέπεται η συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ σε θέματα διερεύνησης ναυτικών ατυχημάτων.
• Καλύπτονται θέματα σχετικά με τη δημοσίευση των εκθέσεων των ναυτικών ατυχημάτων και την έκδοση συστάσεων ασφαλείας.
• Προβλέπεται η υποχρέωση καταχώρησης των ναυτικών ατυχημάτων στην ευρωπαϊκή βάση δεδομένων.

Η διαβούλευση θα ολοκληρωθεί στις 22 Σεπτεμβρίου  και αφού ληφθούν υπόψη τα αποτελέσματά της, το σχέδιο νόμου θα κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή.