Άρθρο 23 Ρύθμιση θεμάτων απομάκρυνσης
- Αν κατά τη διάρκεια της προθεσμίας οικειοθελούς αναχώρησης ανακύψει οποιοσδήποτε από τους λόγους που αναφέρονται στην παρ. 4 του άρθρου 8, καθώς και αν ο πολίτης τρίτης χώρας παραβιάσει τις υποχρεώσεις που του έχουν επιβληθεί κατά τη διάρκεια της περιόδου οικειοθελούς αναχώρησης ή της παράτασής της, δυνάμει της παρ. 3 του άρθρου 8, ο πολίτης τρίτης χώρας τίθεται υπό κράτηση για την προετοιμασία της επιστροφής και τη διεκπεραίωση της διαδικασίας απομάκρυνσης, σύμφωνα με τα άρθρα 9 και 16 και η χορηγηθείσα προθεσμία οικειοθελούς αναχώρησης ή η παράταση της προθεσμίας αυτής θεωρούνται αυτοδικαίως ανακληθείσες.
- Για την κάλυψη των δαπανών της απομάκρυνσης εφαρμόζονται αναλογικώς το άρθρο 80 του ν. 3386/2005 (Α’ 212) και η υπό στοιχεία 4000/4/46-α/22.7.2009 (Β’ 1535) κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Οικονομίας και Οικονομικών και Δικαιοσύνης, περί καθορισμού λεπτομερειών για την εκτέλεση διοικητικών και δικαστικών αποφάσεων απέλασης αλλοδαπών, όπως εκάστοτε ισχύει.
- Η αρμόδια αρχή αξιολογεί το εφικτό της απομάκρυνσης σε κάθε περίπτωση με βάση τα ειδικότερα στοιχεία, που επικαλείται ο ενδιαφερόμενος, συνεκτιμώντας όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες αναφορικά με την ακολουθητέα πρακτική εκάστης τρίτης χώρας, ως προς τη συνεργασία σε θέματα επανεισδοχής. Προς τον σκοπό αυτό η αρμόδια αρχή μπορεί να ζητά τη συνδρομή της Υπηρεσίας Ασύλου. Αν συντρέχει λόγος αναβολής της απομάκρυνσης, επιβάλλονται οι υποχρεώσεις της παρ. 3 του άρθρου 8 στον πολίτη τρίτης χώρας και ο φάκελός του διαβιβάζεται στην αρμόδια εισαγγελική αρχή προκειμένου να κινήσει ποινική δίωξη για τυχόν διαπραχθέντα αδικήματα από αυτόν.
- Αν συντρέχουν οι λόγοι αναβολής της απομάκρυνσης και ο πολίτης τρίτης χώρας παραβιάσει τις υποχρεώσεις της παρ. 3 του άρθρου 8, η απόφαση επιστροφής εκτελείται αμέσως και η απόφαση αναβολής της απομάκρυνσης θεωρείται αυτοδικαίως ανακληθείσα. Εφόσον η απομάκρυνση εξακολουθεί να μην είναι δυνατή για τεχνικούς λόγους, ο φάκελος του πολίτη τρίτης χώρας διαβιβάζεται στην αρμόδια εισαγγελική αρχή, προκειμένου να κινήσει ποινική δίωξη για το αδίκημα της παρ. 4 του άρθρου 83 του ν. 3386/2005.
- Κατά τη διάρκεια αναβολής της απομάκρυνσης, ο πολίτης τρίτης χώρας δεν έχει δικαίωμα πρόσβασης σε προγράμματα κοινωνικής ένταξης, και το ως άνω χρονικό διάστημα διαμονής του στη χώρα δεν συνυπολογίζεται για την εφαρμογή του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας (ν. 3284/2004, Α’ 217) ή στην περίπτωση εφαρμογής διατάξεων που αφορούν στην πρόσβαση σε καθεστώς μακροχρόνιας διαμονής.
- Σε περίπτωση απόρριψης αιτήματος διεθνούς προστασίας, και υποβολής μεταγενέστερης αίτησης, η οποία χαρακτηρίζεται ως απαράδεκτη κατά την παρ. 9 του άρθρου 94 του Κώδικα Νομοθεσίας για την υποδοχή, τη διεθνή προστασία πολιτών τρίτων χωρών και ανιθαγενών και την προσωρινή προστασία σε περίπτωση μαζικής εισροής εκτοπισθέντων αλλοδαπών (ν. 4939/2022, Α’ 111), η παραμονή του αιτούντος στη χώρα δεν επιτρέπεται υπό την επιφύλαξη ότι η απόφαση επιστροφής δεν οδηγεί σε άμεση ή έμμεση επαναπροώθηση κατά παράβαση των διεθνών και ευρωπαϊκών υποχρεώσεων της Χώρας.
Πλοήγηση στη Διαβούλευση
- Άρθρο 23 Ρύθμιση θεμάτων απομάκρυνσης
Άρθρο 23(1): Κίνδυνος αυτόματης κράτησης
Η παρούσα διατύπωση φαίνεται να επιβάλλει αυτόματη κράτηση όταν παραβιάζονται οι υποχρεώσεις κατά την περίοδο εθελοντικής αναχώρησης ή όταν συντρέχουν παράγοντες κινδύνου κατά το άρθρο 8(4). Αυτό αντίκειται στο άρθρο 15 της Οδηγίας Επιστροφής, το οποίο απαιτεί ατομική αξιολόγηση πριν την επιβολή κράτησης.
Η κράτηση πρέπει να αποτελεί έσχατο μέτρο — να είναι αναλογική, αναγκαία και να εφαρμόζεται μόνο όταν λιγότερο καταναγκαστικά μέτρα δεν επαρκούν για την επίτευξη του ίδιου σκοπού. Ακόμη και όταν υπάρχουν παράγοντες κινδύνου, η Οδηγία δεν επιτρέπει την αυτόματη κράτηση.
Ως εκ τούτου, συνιστούμε τη διαγραφή της φράσης «ο υπήκοος τρίτης χώρας τίθεται υπό κράτηση» από την παράγραφο 1 και την πρόβλεψη ότι κάθε κράτηση υπόκειται σε προηγούμενη εξατομικευμένη αξιολόγηση, σύμφωνα με το δίκαιο της ΕΕ.
Άρθρο 23(4): Ποινική δίωξη παρά τα τεχνικά εμπόδια στην απομάκρυνση
Η παραπομπή σε ποινική δίωξη προσώπων όταν η απομάκρυνση δεν είναι εφικτή για τεχνικούς λόγους είναι δυσανάλογη και παραβιάζει την Οδηγία Επιστροφής. Το ΔΕΕ έχει επιβεβαιώσει ότι τα κράτη μέλη δεν μπορούν να επιβάλλουν ποινικές κυρώσεις που υπονομεύουν την αποτελεσματικότητα της Οδηγίας (υπόθεση El Dridi, C-61/11 PPU). Η άσκηση ποινικής δίωξης στο συγκεκριμένο πλαίσιο συνεπάγεται την επιβολή κυρώσεων σε πρόσωπα για περιστάσεις πέραν του ελέγχου τους και ενδέχεται να παρεμποδίσει περαιτέρω τις διαδικασίες επιστροφής.
Ως εκ τούτου, συνιστούμε τη διαγραφή της δεύτερης πρότασης της παραγράφου 4.
Στο άρθρο 23 παρ. 4, εσφαλμένα γίνεται παραπομπή στις διατάξεις της παρ. 4 του άρθρου 83 του ν. 3386/2005 αντί της ορθής παρ. 3 του συγκεκριμένου άρθρου του αυτού νόμου, όπως το άρθρο αυτό αντικαθίσταται με το άρθρο 27 του υπό διαβούλευση νομοσχεδίου.
Για τους λόγους που εκθέτουμε αναλυτικά στα σχόλια επί του άρθρου 27 του παρόντος Σχεδίου Νόμου, η προτεινόμενη ρύθμιση του εδαφίου γ΄ της παρ. 3 πρέπει να διαγραφεί.
Άρθρο 10 παράγραφος 2 και Άρθρο 23 παράγραφος 4, τελευταίο εδάφιο:
Η διάταξη που προβλέπει ότι, σε περιπτώσεις αναβολής της απομάκρυνσης, «διαβιβάζεται φάκελος στην αρμόδια εισαγγελική αρχή προκειμένου να κινήσει κατά την κρίση της την ποινική δίωξη για τυχόν διαπραχθέντα αδικήματα» αντιβαίνει στο πνεύμα της Οδηγίας. Η απειλή ποινικής δίωξης επειδή ένα πρόσωπο δεν κατέστη δυνατόν να απομακρυνθεί, ιδίως λόγω προβλημάτων υγείας ή τεχνικών εμποδίων, είναι δυσανάλογη και ακυρώνει στην πράξη την προστασία που παρέχει το άρθρο χορηγώντας την αναβολή απομάκρυνσης. Η προβληματική σύλληψη ότι η αποτυχία απομάκρυνσης ενός αλλοδαπού, και μάλιστα χωρίς δική του υπαιτιότητα, μπορεί να υποκρύπτει τέλεση ποινικών αδικημάτων, οδηγεί σε αδιακρίτως ποινικοποιημένη ανάγνωση μιας διοικητικής κατάστασης. Η ποινική δίωξη πρέπει να βασίζεται σε συγκεκριμένες πράξεις ή παραλείψεις, και όχι σε διοικητικές καταστάσεις ανάγκης ή τεχνικά εμπόδια, ιδίως όταν ο ίδιος ο νόμος προβλέπει τη δυνατότητα αναβολής.
[παρ. 3]
Δεν αναπτύσσεται το αντικείμενο, το εύρος, και ο τύπος της συνδρομής της Υπηρεσίας Ασύλου ως προς το εφικτό της απομάκρυνσης σε τρίτη χώρα.
[παρ. 5]
Δεν διευκρινίζεται αν κατά τη διάρκεια αναβολής της απομάκρυνσης ο πολίτης τρίτης χώρας θα έχει ή όχι δικαίωμα πρόσβασης στην αγορά εργασίας ή σε βασική ιατροφαρμακευτική κάλυψη.
[παρ. 6]
Προτείνω την προσθήκη της περίπτωσης πράξης θέσης στο αρχείο όμοιας μεταγενέστερης αίτησης, χωρίς την προσκόμιση νέων στοιχείων (βλ. άρθρο 34 παρόντος σχεδίου νόμου, περί αντικατάστασης του άρθρου 94 παρ. 7 του ν. 4939/2022).