01- Αναγκαιότητα- Περίληψη

Η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και της απασχόλησης είναι στις προτεραιότητες της ελληνικής κυβέρνησης. Η απασχόληση παραμένει μία πρόκληση καθώς η παρατεταμένη κρίση από το 2009 και μετά είχε σαν αποτέλεσμα τη συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 25 ποσοστιαίες μονάδες, το κλείσιμο των επιχειρήσεων και την εκτόξευση της ανεργίας.
Πρόκληση είναι να καταρτισθεί ένα στρατηγικό πλαίσιο για την ανάπτυξη των πολιτικών απασχόλησης στοχευμένο, αξιόπιστο και με μετρήσιμα αποτελέσματα. Το πλαίσιο αυτό είναι αναγκαίο για να τεθούν οι προτεραιότητες ως προς τις παρεμβάσεις που κρίνεται ότι θα έχουν μεγαλύτερη επίπτωση στην απασχόληση, βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.
Κατά την κατάρτιση αυτού του στρατηγικού πλαισίου δεν ξεκινάμε από μηδενική βάση. Η στρατηγική κατεύθυνση βασίζεται στα κείμενα πολιτικής για την απασχόληση που έχουν ενσωματωθεί στο Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων, στις κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση και στις προκλήσεις που έχει εντοπίσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Ελλάδα στην ετήσια επισκόπηση για την Ανάπτυξη για το 2018.
Οι Ενεργητικές Πολιτικές Απασχόλησης αντανακλώνται σε ετήσια βάση στο Εθνικό Πρόγραμμα Μεταρρυθμίσεων, το οποίο συντάσσεται υπό την εποπτεία της Διεύθυνσης Ένταξης στην Εργασία του Υπουργείου Εργασίας, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου.
Κατά την προγραμματική περίοδο 2014-2020 μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», στόχος και προτεραιότητα είναι η υλοποίηση προγραμμάτων που επιτρέπουν στο ανθρώπινο δυναμικό της χώρας, που η αγορά εργασίας δεν δύναται να απορροφήσει, να ενεργοποιούνται μέσα από προσωρινά προγράμματα απασχόλησης καθώς και η προσφορά υπηρεσιών που βελτιώνουν κτιριακές και κοινωνικές υποδομές της χώρας και αναβαθμίζουν την παραγωγικότητα του δημόσιου τομέα.
Έμφαση έχει δοθεί στον σχεδιασμό και την υλοποίηση προγραμμάτων για την αναβάθμιση των γνώσεων και δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού με στόχο την ένταξη ή/και επανένταξή τους στην αγορά εργασίας και με γνώμονα την υποστήριξη της αναδιάρθρωσης της ελληνικής οικονομίας και ιδίως των αναπτυξιακών κλάδων όπως προσδιορίζονται στο Σύμφωνο Εταιρικής Σχέσης 2014-2020.
Το 2015 το Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, προκειμένου να ανταποκριθεί με πληρέστερο τρόπο στις ανάγκες των ανέργων και τον εξορθολογισμό της διαχείρισης των δημόσιων και κοινοτικών πόρων, προέβη στον ανασχεδιασμό των προγραμμάτων απασχόλησης, με στόχο να:
 απευθύνονται στους δυναμικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας, ενισχύοντας τις επιχειρήσεις στην παροχή εγγυημένης απασχόλησης,
 παρέχουν στοχευμένη κατάρτιση και συμβουλευτική στον άνεργο ή το νέο επιχειρηματία,
 αφορούν χωρικές παρεμβάσεις σε περιοχές με υψηλά ποσοστά ανεργίας και χαμηλό ρυθμό δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας,
 οδηγούν πλέον σε πιστοποίηση γνώσεων και αναβάθμιση δεξιοτήτων, με βάση και τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Ο τελευταίος στόχος υποστηρίζεται πλέον από τον θεσμοθετημένο Μηχανισμό Διάγνωσης των Αναγκών της Αγοράς Εργασίας.
Ωστόσο, για τη δημιουργία νέων ευκαιριών απασχόλησης για τους ανέργους διεξάγεται μια διεξοδική επανεξέταση της υλοποίησης των ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης.
Μια σημαντική αλλαγή για τις ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης στην Ελλάδα θα είναι η στροφή προς ένα «ανοικτό πλαίσιο», σύμφωνα με τις προσεγγίσεις πολιτικής της ΕΕ, που παρέχει σταθερά επιλογές στους ανέργους ανάλογα με το προφίλ και τις ανάγκες τους.
Αυτή η μετατόπιση έχει δύο προϋποθέσεις που παρουσιάζουν σημαντικές προκλήσεις στην Ελλάδα.
Πρώτον, απαιτεί μια σειρά από συνεχείς διαθέσιμες και κατάλληλες σχετικές ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης που προσφέρουν επιλογές για τους ανέργους.
Δεύτερον, απαιτεί σημαντικές ικανότητες για τη συνεχή υποστήριξη, αξιολόγηση και κατεύθυνση των ανέργων στο μέτρο πολιτικής που ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες και τις προσδοκίες τους. Για το σκοπό αυτό θα εφαρμοσθούν καταρχάς πιλοτικές δράσεις στις οποίες θα δοκιμασθεί ο νέος τρόπος υλοποίησης των ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης.
Οι ανωτέρω προκλήσεις εντάσσονται στην ευρύτερη πρόκληση που είναι ο σχεδιασμός των πολιτικών βάσει ποιοτικών και ποσοτικών στοιχείων με τελικό στόχο τη σύζευξη της προσφοράς και της ζήτησης της εργασίας.
Στο κείμενο που ακολουθεί, παρουσιάζεται το στρατηγικό πλαίσιο για την ανάπτυξη των πολιτικών απασχόλησης βάσει ενός «ανοικτού πλαισίου». Ειδικότερα, αναλύεται η κατάσταση στην αγορά εργασίας (απασχόληση, ανεργία, δημιουργία νέων θέσεων εργασίας) και βάσει των συμπερασμάτων που προκύπτουν αποτυπώνουμε τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε και τεκμηριώνουμε τις προτεραιότητες που θέτουμε. Επίσης, βάσει των προκλήσεων που τίθενται, των στρατηγικών κατευθύνσεων της κυβέρνησης και της Ευρωπαϊκής πολιτικής καθορίζονται οι στρατηγικοί μας στόχοι.
Στη συνέχεια προσδιορίζονται οι φορείς που εμπλέκονται στον σχεδιασμό και στην υλοποίηση των ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης και οι δράσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη για τη βελτίωση της διοικητικής ικανότητας για τον σχεδιασμό, την εφαρμογή, την παρακολούθηση και την αξιολόγησή τους.
Γίνεται αναφορά στις υφιστάμενες δράσεις που αναπτύσσονται από το Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και τον ΟΑΕΔ και αφορούν στην προσφορά της εργασίας, στη ζήτηση της εργασίας και στη θεσμική ενδυνάμωση του σχεδιασμού και της υλοποίησης των πολιτικών απασχόλησης (υφιστάμενη κατάσταση-προκλήσεις-πρόσφατες εξελίξεις-δράσεις που έχουν υλοποιηθεί -απαιτούμενες δράσεις). Έμφαση δίνεται στις περαιτέρω ενέργειες που απαιτούνται για τον επιχειρούμενο ανασχεδιασμό των ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης προς την κατεύθυνση ενός νέου μοντέλο παροχής ΕΠΑ/ανοιχτού πλαισίου.
Παρουσιάζονται οι μεταρρυθμίσεις που είναι σε εξέλιξη (Μηχανισμός Διάγνωσης Αναγκών της Αγοράς Εργασίας, Εκσυγχρονισμός του ΟΑΕΔ-Επανασχεδιασμός Επιχειρησιακού Μοντέλου, Εθνική Στρατηγική για την ΕΕΚ/Μαθητεία, μεταρρύθμιση στη Συνεχιζόμενη Επαγγελματική Εκπαίδευση & Κατάρτιση), που συμβάλλουν στη βελτίωση του πλαισίου μέσα στο οποίο σχεδιάζονται και υλοποιούνται οι ΕΠΑ.
Τέλος, κρίσιμης σημασίας είναι η παρακολούθηση και αξιολόγηση του στρατηγικού πλαισίου, οι οποίες σε συνδυασμό με την αξιολόγηση των πιλοτικών δράσεων θα τροφοδοτήσουν τη διαδικασία ανασχεδιασμού των ΕΠΑ.
Στόχος με το κείμενο αυτό, είναι να τεθούν οι βάσεις και η κατεύθυνση κατά τον ανασχεδιασμό των Ενεργητικών Πολιτικών Απασχόλησης και να προδιαγραφούν οι απαιτούμενες δράσεις για την υλοποίηση ΕΠΑ «ανοιχτού πλαισίου».