Με σκοπό τη διευκόλυνση της ένταξης στην αγορά εργασίας των ανέργων με αυξημένες κοινωνικές ανάγκες απαιτείται ενίσχυση του συντονισμού των μέτρων ενεργοποίησης και των υπηρεσιών κοινωνικής υποστήριξης.
Κατάσταση και πρόσφατες εξελίξεις
Η αύξηση των ποσοστών της φτώχειας στην Ελλάδα συνδέεται στενά με την αύξηση της ανεργίας. Αυτές οι δύο προκλήσεις πρέπει να αντιμετωπιστούν με ολοκληρωμένο τρόπο. Ειδικότερα, η μακροχρόνια ανεργία τείνει να συνδέεται με μεγαλύτερη συχνότητα με την εμφάνιση προβλημάτων υγείας και φτώχειας των νοικοκυριών και αυξάνει τον κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού. Εκτός από τις Ενεργητικές Πολιτικές Απασχόλησης, πολλοί άνεργοι χρειάζονται συμπληρωματικές υπηρεσίες υποστήριξης για να ξεπεράσουν τα πολλαπλά εμπόδια που αντιμετωπίζουν ώστε να εργαστούν. Αυτές μπορεί να αφορούν συμβουλευτικές υπηρεσίες για την αντιμετώπιση δανείων, κοινωνικές υπηρεσίες, υπηρεσίες φροντίδας, ένταξη μεταναστών ή υποστήριξη στέγασης και μετακινήσεων.
Η συντονισμένη παροχή υπηρεσιών απασχόλησης και κοινωνικής στήριξης από ένα ενιαίο σημείο επαφής, όπως προτείνεται από το Συμβούλιο της ΕΕ, εξακολουθεί να λείπει. Ο ΟΑΕΔ είναι υπεύθυνος για τα επιδόματα ανεργίας, για τα περισσότερα προγράμματα ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης και για περιορισμένο αριθμό κοινωνικών προγραμμάτων και έχει εβδομαδιαίες συνδέσεις με άλλες αρχές κοινωνικής πρόνοιας και φορείς παροχής κοινωνικών υπηρεσιών.
Τα βήματα προς την κατεύθυνση μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης γίνονται στο πλαίσιο του κοινωνικού εισοδήματος αλληλεγγύης (ΚΕΑ).
Το ΚΕΑ έχει ως βασικό στόχο την προστασία των νοικοκυριών από την ακραία φτώχεια, μέσω της καταβολής της μηνιαίας εισοδηματικής ενίσχυσης (1ος πυλώνας). Ο 2ος και ο 3ος πυλώνας του προγράμματος, δηλαδή η διασύνδεση των δικαιούχων του ΚΕΑ με άλλες κοινωνικές υπηρεσίες, παροχές και αγαθά – 2ος πυλώνας – και η ενεργοποίηση τους με στόχο την (επαν)ένταξη τους στην αγορά εργασίας -3ος πυλώνας) του προγράμματος, έχουν ξεκινήσει, σταδιακά να υλοποιούνται.
Σημαντικό ρόλο στην επιτυχή εφαρμογή των δράσεων του 2ου και 3ου πυλώνα θα διαδραματίσουν τα Κέντρα Κοινότητας. Τα Κέντρα Κοινότητας αναμένεται να συνεργάζονται με τον ΟΑΕΔ, τις υπηρεσίες δια βίου μάθησης και την τοπική αγορά εργασίας με στόχο την ένταξη των ανέργων στην αγορά εργασίας. Επίσης, το επιστημονικό προσωπικό των Κέντρων Κοινότητας δύναται να παρέχει συμβουλευτικές υπηρεσίες και υπηρεσίες επαγγελματικού προσανατολισμού.
Προκλήσεις και απαιτούμενες ενέργειες
Καθορισμός της διαδικασίας συνεργασίας μεταξύ των Δήμων/ Κέντρων Κοινότητας και των Κέντρων Προώθησης της Απασχόλησης (ΚΠΑ), ώστε οι δικαιούχοι του ΚΕΑ που δύναται να εργαστούν και προτεραιοποιούνται από την αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Εργασίας, σύμφωνα με όσα περιγράφονται στην «Μεθοδολογία Διασύνδεσης με Συμπληρωματικές Κοινωνικές Υπηρεσίες, Παροχές και Αγαθά & Υπηρεσίες Ενεργοποίησης», να παραπέμπονται για την ένταξη τους στις υπηρεσίες του 3ου πυλώνα.
παροχή σαφών κατευθυντήριων γραμμών στο προσωπικό των Κέντρων Κοινότητας για την παραπομπή των δικαιούχων του ΚΕΑ, που δύνανται να εργαστούν, στα ΚΠΑ, είτε για να επικαιροποιήσουν το καθεστώς ανεργίας τους, είτε για να εγγραφούν ως άνεργοι και παρακολούθηση της διαδικασίας ώστε να διασφαλίζεται ότι η εγγραφή έχει πραγματοποιηθεί.
παροχή σαφών κατευθυντήριων γραμμών στους εργασιακούς συμβούλους και γενικότερα στο προσωπικό των ΚΠΑ για τους ανέργους που με τη νέα μεθοδολογία ταξινόμησης εντάσσονται στην κατηγορία 5 (δηλαδή άνεργοι με μεγάλα εμπόδια στην ένταξη στην αγορά εργασίας που χρειάζονται ειδική στήριξη).
εξασφάλιση των αναγκαίων διασυνδέσεων μεταξύ των σχετικών βάσεων δεδομένων και των πλατφόρμων πληροφορικής (μητρώο ανέργων του ΟΑΕΔ, πλατφόρμα ΗΔΙΚΑ, πλατφόρμες που χρησιμοποιούνται από τα Κέντρα Κοινότητας, κλπ.)
8. Στην ενότητα 7.5 «Σύνδεση της απασχόλησης και των κοινωνικών πολιτικών», προτείνουμε η παρακάτω παράγραφος να συμπληρωθεί ως ακολούθως:
«Η αύξηση των ποσοστών της φτώχειας στην Ελλάδα συνδέεται στενά με την αύξηση της ανεργίας. Αυτές οι δύο προκλήσεις πρέπει να αντιμετωπιστούν με ολοκληρωμένο τρόπο. Ειδικότερα, η μακροχρόνια ανεργία τείνει να συνδέεται με μεγαλύτερη συχνότητα με την εμφάνιση προβλημάτων υγείας/αναπηρίας και φτώχειας των νοικοκυριών και αυξάνει τον κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού. Εκτός από τις Ενεργητικές Πολιτικές Απασχόλησης, πολλοί άνεργοι χρειάζονται συμπληρωματικές υπηρεσίες υποστήριξης για να ξεπεράσουν τα πολλαπλά εμπόδια που αντιμετωπίζουν ώστε να εργαστούν. Αυτές μπορεί να αφορούν συμβουλευτικές υπηρεσίες για την αντιμετώπιση δανείων, κοινωνικές υπηρεσίες, υπηρεσίες φροντίδας, ένταξη μεταναστών ή υποστήριξη στέγασης και μετακινήσεων».
Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τα στοιχεία της δειγματοληπτικής Έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης έτους 2016 (με περίοδο αναφοράς εισοδήματος το 2015), που διενεργείται σε ετήσια βάση από την Ελληνική Στατιστική Αρχή σε συνεργασία με τη Eurostat, και αποτελεί τη βασική πηγή αναφοράς των συγκριτικών στατιστικών για την κατανομή του εισοδήματος, τα οποία επεξεργάστηκε το «Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας» της Ε.Σ.Α.μεΑ., προκύπτει ότι: «6 στους 10 πολίτες με σοβαρή αναπηρία από 16 έως 64 ετών βρίσκονται στο φάσμα της φτώχειας και του αποκλεισμού, το 63,5% του πληθυσμού με αναπηρία 25-29 ετών (έναντι του 44,7% του πληθυσμού χωρίς αναπηρία) είναι σε κίνδυνο φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, 4 στους 10 πολίτες με σοβαρή αναπηρία μεταξύ 16 και 64 ετών βιώνουν σοβαρές υλικές στερήσεις, το 42,8% του πληθυσμού με βαριά αναπηρία 16 έως 59 ετών διαβιεί σε νοικοκυριά με σοβαρό βαθμό υποαπασχόληση». (Για περισσότερα στο: http://www.esaea.gr/pressoffice/press-releases/3648-1o-deltio-toy-paratiritirioy-tis-esamea-mprosta-stin-3i-dekembri-2017-ethniki-kai-pagkosmia-imera-ton-atomon-me-anapiria-gia-ti-ftoxeia-kai-ton-koinoniko-apokleismo-sta-atoma-me-anapiria ).
Η διασύνεση απασχόλησης και κοινωνικής πολιτικής είναι εξαιρετικά σημαντικό θέμα για την προώθηση της ενεργητικής κοινωνικής ένταξης, ιδιαίτερα σε κοινωνικές ομάδες με χαμηλό εκπαιδευτικό επίπεδο, έντονα βιώματα διακρίσεων που οδηγούν πιο εύκολα στην αποθάρρυνση και την απόσυρση από την επίσημη αγορά εργασίας. Η διασύνδεση των ωφελούμενων του ΚΕΑ με δράσεις κατάρτισης και προώθησης στην απασχόληση έχει μεγάλη προστιθέμενη αξία για τις ειδικές κοινωνικές ομάδες και ως εκ τούτου θα ήταν χρήσιμο να επιδιωχθεί/διασφαλιστεί και η συμμετοχή ωφελούμενων από την ευάλωτη κοινωνική ομάδα των Ρομά.