Μετά από το άρθρο 5 του ν. 2121/1993 (Α’ 25) προστίθεται άρθρο 5Α ως εξής:
«Άρθρο 5Α
Δημόσιος δανεισμός
1. Με την επιφύλαξη των επόμενων παραγράφων, επιτρέπεται ο δημόσιος δανεισμός νομίμως δημοσιευμένων έργων σε ανοικτούς στο κοινό νόμιμους κατόχους των υλικών φορέων τους, ιδίως βιβλιοθήκες, δισκοθήκες και ταινιοθήκες. Ως «δανεισμός» νοείται η διάθεση έργων προς χρήση για περιορισμένο χρονικό διάστημα και όχι για άμεσο ή έμμεσο οικονομικό ή εμπορικό όφελος, όταν γίνεται από ιδρύματα που είναι ανοιχτά στο κοινό.
2. Για τον δημόσιο δανεισμό οι φορείς της παρ. 1 οφείλουν εύλογη αμοιβή, η οποία καταβάλλεται υποχρεωτικά στους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης των δικαιούχων της παρ. 4. Από την υποχρέωση καταβολής αμοιβής εξαιρείται ο δημόσιος δανεισμός από βιβλιοθήκες δημόσιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (σχολικές βιβλιοθήκες), καθώς και από ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες που είναι μέλη του Συνδέσμου Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών.
3. Η υποχρέωση εύλογης αμοιβής που οφείλουν φορείς ανήκοντες, εποπτευόμενοι ή επιχορηγούμενοι από το Κράτος ή ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού ορίζεται συνολικά για όλους τους δικαιούχους στο ποσό των τριακοσίων πενήντα χιλιάδων (350.000,00) ευρώ ετησίως, καταβάλλεται δε κατά εβδομήντα πέντε τοις εκατό (75%) από το Υπουργείο Εσωτερικών και κατά είκοσι πέντε τοις εκατό (25%) από το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων. Η εύλογη αμοιβή του πρώτου εδαφίου εξαιρείται από τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας και από κάθε άλλη παρακράτηση. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών, Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού και Εσωτερικών, καθορίζονται η διαδικασία που απαιτείται, τα δικαιολογητικά και οι σχετικοί τίτλοι πληρωμής για την είσπραξη της εύλογης αμοιβής. Με όμοια απόφαση, το ύψος της εύλογης αμοιβής αναπροσαρμόζεται κάθε τρία (3) έτη. Με την απόφαση του τετάρτου εδαφίου μπορεί να καθορίζoνται ο υπόχρεος καταβολής, τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και η διαδικασία πληρωμής, καθώς και κάθε άλλη σχετική λεπτομέρεια. Κριτήρια για τον καθορισμό του ύψους της εύλογης αμοιβής, καθώς και για την αναπροσαρμογή της είναι οι στόχοι πολιτιστικής προαγωγής, ο κύκλος εργασιών του εκδοτικού τομέα, ο συνολικός αριθμός των βιβλιοθηκών, η ετήσια χρηματοδότησή τους, ο συνολικός αριθμός τόμων που βρίσκονται στις συλλογές τους, ο συνολικός αριθμός των δανεισμών, καθώς και τα διεθνή συναλλακτικά ήθη προσαρμοσμένα στις συνθήκες της Ελλάδας εν όψει ιδίως του πληθυσμού της και του Ακαθάριστου Εγχωρίου Προϊόντος της.
4. Η αμοιβή για τον δημόσιο δανεισμό έργων λόγου κατανέμεται κατά εβδομήντα τοις εκατό (70%) στους πνευματικούς δημιουργούς και ειδικότερα στους συγγραφείς, μεταφραστές, φωτογράφους και εικονογράφους και κατά τριάντα τοις εκατό (30%) στους εκδότες. Για τον δανεισμό φορέων ήχου ή ήχου και εικόνας η ως άνω αμοιβή κατανέμεται κατά πενήντα πέντε τοις εκατό (55%) στους πνευματικούς δημιουργούς, τριάντα τοις εκατό (30%) στους ερμηνευτές – εκτελεστές καλλιτέχνες και δεκαπέντε τοις εκατό (15%) στους παραγωγούς φορέων ήχου ή ήχου και εικόνας. Για τα πρώτα τρία (3) έτη η αμοιβή κατανέμεται μόνο στους δικαιούχους πνευματικούς δημιουργούς και εκδότες εντύπων, λόγω της περιορισμένης έκτασης δημόσιου δανεισμού υλικών φορέων ήχου ή ήχου και εικόνας. Με την απόφαση του τετάρτου εδαφίου της παρ. 3 δύναται να καθορισθούν και η καταβολή αμοιβής και το ύψος της για τον δημόσιο δανεισμό υλικών φορέων ήχου ή ήχου και εικόνας.
5. Η αμοιβή καταβάλλεται υποχρεωτικά στους αρμόδιους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης και η καταβολή της απαλλάσσει από οποιαδήποτε άλλη υποχρέωση σχετικά με τον δημόσιο δανεισμό. Η κατανομή της αμοιβής μεταξύ των οργανισμών των δικαιούχων ορίζεται με συμφωνία μεταξύ τους. Αν δεν έχει επιτευχθεί συμφωνία εντός ενενήντα (90) ημερών από την έναρξη ισχύος του παρόντος, και, εφεξής, εντός ενενήντα (90) ημερών από τη δημοσίευση της απόφασης του τρίτου εδαφίου της παρ. 3, η απόφαση για την κατανομή λαμβάνεται από τον Οργανισμό Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΟΠΙ). Η απόφαση του ΟΠΙ διαμορφώνεται σύμφωνα με τις απόψεις των ενδιαφερόμενων οργανισμών συλλογικής διαχείρισης, την καλή πίστη, τα συναλλακτικά ήθη και τις ακολουθούμενες πρακτικές σε διεθνές και ενωσιακό επίπεδο. Οι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης που δεν συμφωνούν με την απόφαση του ΟΠΙ μπορούν να ζητήσουν από το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών, δικάζον κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων, να καθορίσει άλλη κατανομή.
6. Αμοιβή οφείλεται και στις περιπτώσεις που ο δημόσιος δανεισμός πραγματοποιείται από ανοιχτές στο κοινό βιβλιοθήκες κοινωφελών ιδρυμάτων, οργανισμών και μορφωτικών ιδρυμάτων μη επιχορηγούμενων τακτικά από το Κράτος ή ΟΤΑ α’ και β΄ βαθμού, το ύψος της οποίας συμφωνείται μεταξύ των ιδρυμάτων και φορέων αυτών και των οργανισμών συλλογικής διαχείρισης. Αν δεν επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ τους εντός εξήντα (60) ημερών από την έναρξη ισχύος του παρόντος, οποιοδήποτε από τα μέρη μπορεί να ζητήσει από το Μονομελές Πρωτοδικείο Αθηνών, δικάζον κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων, να καθορίσει το ύψος της αμοιβής. Για τα κριτήρια προσδιορισμού της αμοιβής ισχύει η παρ. 3 και για την κατανομή της αμοιβής ισχύουν οι παρ. 4 και 5.».
Διόρθωση τελευταίας παραγράφου:
Τέλος, η αναπροσαρμογή της αμοιβής θα πρέπει να γίνεται κάθε τέσσερα, αντί κάθε τρία χρόνια. Αυτό διότι οι δημοτικές βιβλιοθήκες που ανήκουν και στο Υπουργείο Εσωτερικών αλλάζουν διοίκηση κάθε τέσσερα χρόνια, λόγω δημοτικών εκλογών.
Το άρθρο 33 του νομοσχεδίου θα πρέπει να κάνει σαφές ότι όλες οι βιβλιοθήκες θα μπορούν να κάνουν δανεισμό νόμιμο. Θα πρέπει επίσης να συμπεριληφθεί ότι η αμοιβή καταβάλλεται υποχρεωτικά στους αρμόδιους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης και ότι η καταβολή της απαλλάσσει από οποιαδήποτε άλλη υποχρέωση σχετικά με τον δημόσιο δανεισμό.
Το άρθρο 33 του νομοσχεδίου σωστά εξαιρεί την καταβολή αμοιβής για το δημόσιο δανεισμό από τις βιβλιοθήκες δημόσιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης καθώς και τις ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες. Η εξαίρεση θα πρέπει να επεκταθεί και για το δημόσιο δανεισμό από βιβλιοθήκες ιδιωτικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Οι βιβλιοθήκες είναι από τους σημαντικότερους παράγοντες που συμβάλλουν στη διαμόρφωση της φιλαναγνωστικής ιδεολογίας του παιδιού και στην πνευματική ανύψωση των κοινωνιών. Οι βιβλιοθήκες είναι αυτές που δημιουργούν την αναγνωστική κουλτούρα. Τα παιδιά και οι φοιτητές διαμορφώνουν τις αναγνωστικές τους συνήθειες, κυρίως, μέσα από τη χρήση των βιβλιοθηκών. Ένα παιδί που διαβάζει θα γίνει ένας ενήλικας που σκέφτεται. Κατ΄ επέκταση, εγγράμματοι πολίτες είναι οι υπεύθυνοι πολίτες. Οι βιβλιοθήκες δημιουργούν δεξαμενές ανθρώπων που τους αρέσουν και χαίρονται τα βιβλία. Αυτοί συμβάλλουν στη διάδοση βιβλίων και συγγραφέων και σε άλλους. Εάν οι χρήστες των βιβλιοθηκών ανακαλύψουν έναν συγγραφέα που τους αρέσει, είναι πολύ πιθανό να πάνε σε ένα βιβλιοπωλείο και να αγοράσουν και άλλα βιβλία του. Με αυτό τον τρόπο οι βιβλιοθήκες αποτελούν μακροπρόθεσμα τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της αγοράς βιβλίων, των εκδοτών και των δημιουργών. Ο γνωστός συγγραφέας Neil Gaiman δίνει δωρεάν ηλεκτρονικά βιβλία αφού υποστηρίζει ότι οι πωλήσεις του έτσι έχουν αυξηθεί, επειδή ο κόσμος τον ανακαλύπτει. https://www.youtube.com/watch?v=0Qkyt1wXNlI&t=260s
Το άρθρο 33 του νομοσχεδίου θα πρέπει να εξαιρέσει την καταβολή αμοιβής για το δημόσιο δανεισμό από τις δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες που βρίσκονται σε νησιά. Λόγω της ιδιαίτερης γεωγραφικής τους θέσης οι βιβλιοθήκες αυτές προσφέρουν πρόσβαση σε μεγάλο τμήμα του πληθυσμού στην Ελληνική πνευματική δημιουργία κάτι που δε θα ήταν δυνατόν διαφορετικά. Στο μεγαλύτερο μέρος της νησιωτικής Ελλάδας παρατηρείται μεγάλη έλλειψη σχολικών βιβλιοθηκών, μη ύπαρξη ακαδημαϊκών ιδρυμάτων, μικρός αριθμός βιβλιοπωλείων, αυξημένο κόστος αποστολής βιβλίων από την πλευρά των πολιτών, χαμηλές ταχύτητες διαδικτύου, δυσκολία στην μετακίνηση κατά τους χειμερινούς μήνες για την προμήθεια βιβλίων. Για όλους αυτούς τους λόγους οι δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες καλύπτουν πρωταρχικές ανάγκες στην πληροφόρηση, αλλά και στην μεταφορά της Ελληνικής γλώσσας, πολιτισμού και παιδείας που δεν μπορούν να καλυφθούν αλλιώς και θα πρέπει το κράτος να εγγυηθεί την εξαίρεση τους από την καταβολή αμοιβής.
Τέλος, η αναπροσαρμογή της αμοιβής θα πρέπει να γίνεται κάθε δύο, αντί κάθε τέσσερα χρόνια. Αυτό διότι οι δημοτικές βιβλιοθήκες που ανήκουν και στο Υπουργείο Εσωτερικών αλλάζουν διοίκηση κάθε τέσσερα χρόνια, λόγω δημοτικών εκλογών.
Με το άρθρο 33 του νομοσχεδίου προστίθεται, μετά από καθυστέρηση πολλών ετών , εξαίρεση επί του δικαιώματος του Δικαιώματος του Δημόσιου Δανεισμού ,όπως αυτό είχε θεσπισθεί με την Ευρωπαϊκή οδηγία 2006/115/.
Δυστυχώς από την ισχύ της οδηγίας αυτής και ύστερα , ο νομοθέτης δεν έκανε χρήση της διάταξης της εξαίρεσης που παρείχε η οδηγία και οι δανειστικές βιβλιοθήκες προέβαιναν στο Δημόσιο δανεισμό χωρίς την άδεια των δικαιούχων που απαιτείτο , με αποτέλεσμα να βλάπτονται τα συμφέροντα των δικαιούχων.
Συνεπώς, η προτεινόμενη ρύθμιση είναι κατ’ αρχήν θετική για τους πνευματικούς δημιουργούς και τους εκδότες βιβλίων . Υπάρχουν όμως και ορισμένα κρίσιμα θέματα που ρυθμίζονται εσφαλμένα και σε βάρος των πνευματικών δημιουργών και των συγγενικών δικαιούχων με αποτέλεσμα να καθίσταται αμφίβολη η επίτευξη του σκοπού του νομοθέτη.
Το βασικό πρόβλημα που γεννιέται με την προτεινόμενη ρύθμιση είναι ότι εξαιρούνται από την υποχρέωση καταβολής της αμοιβής οι σχολικές και οι ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες χωρίς κανένα δικαιολογητικό λόγο. Στις βιβλιοθήκες αυτές πραγματοποιείται δανεισμός δημοσιευμένων έργων σε μεγάλο βαθμό ,επηρεάζοντας αρνητικά τις πωλήσεις των αντίστοιχων βιβλίων που δανείζονται, με αποτέλεσμα να προκαλείται αναμφίβολα βλάβη στον δικαιούχους πνευματικούς δημιουργούς και εκδότες.
Πρέπει να σημειωθεί ότι σύμφωνα να με την Ευρωπαϊκή οδηγία 2006/115/ μόνο σε ειδικές περιπτώσεις δικαιολογείται μη καταβολή αμοιβής στον δανεισμό , όπως αυτές που ο δανεισμός δεν αποτελεί την κύρια χρήση αλλά είναι περιστασιακό δανεισμό ή συσχετίζεται με μικρό αριθμό δανεισμών και όχι προφανώς όπως στην συγκεκριμένη περίπτωση των εκπαιδευτικών βιβλιοθηκών , στις οποίες πραγματοποιείται εκτεταμένος δανεισμός. Επίσης πρέπει να αναφερθεί ότι πρόσφατος Κυπριακός νόμος που θέσπισε την εξαίρεση του Δημόσιου Δανεισμού , προέβλεψε την καταβολή της αμοιβής από όλους τους σχετικούς φορείς ,εκτός μόνο από αυτούς που ο δανεισμός στον οποίο προβαίνουν αποτελεί περιστασιακή δραστηριότητα ( άρθρο 5 του νόμου περί του Δικαιώματος Πνευματικής Ιδιοκτησίας και Συγγενικών Δικαιωμάτων ).
Δεν μπορούμε λοιπόν να αντιληφθούμε και να δεχθούμε ότι στην συγκεκριμένη περίπτωση μπορεί να υφίσταται υπέρτερο δικαίωμα του Κράτους, έναντι του συμφέροντος των δημιουργών και εκδοτών, οι οποίοι σε μια τέτοια περίπτωση χωρίς αμφιβολία αποθαρρύνονται να συνεχίσουν να δημιουργούν ή να εκδίδουν.
Σύμφωνα με τα ανωτέρω ζητάμε να μην εξαιρεθούν από τη καταβολή της αμοιβής για τον δημόσιο δανεισμό οι σχολικές ( πρωτοβάθμιες και δευτεροβάθμιες )και οι ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες.