1. Η ισχύς των άρθρων 5Α, 6 και 7 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας, όπως αντικαθίστανται με τα άρθρα 1, 2 και 3 του παρόντος, αρχίζει από την 1η.1.2021. Έως την 31η.12.2020, οι επιτροπές πολιτογράφησης του άρθρου 12 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας καλούν σε εξέταση τους αλλογενείς αλλοδαπούς των οποίων οι σχετικές αιτήσεις εκκρεμούν στις αρμόδιες υπηρεσίες.
2. Εκκρεμείς, κατά την έναρξη ισχύος των ανωτέρω διατάξεων, αιτήσεις πολιτογράφησης για τις οποίες δεν έχουν γνωμοδοτήσει οι αρμόδιες Επιτροπές Πολιτογράφησης εξετάζονται σύμφωνα με τη νέα διαδικασία χωρίς την υποχρέωση καταβολής εξέταστρου από τους αιτούντες αποκλειστικά για την πρώτη φορά συμμετοχής τους στις εξετάσεις. Στη περίπτωση αυτή, η εξέταση της αίτησης συνεχίζεται μετά από την προσκόμιση Π.ΕΓ.Π. και ακολουθείται ως προς τη συνδρομή των λοιπών προϋποθέσεων η διαδικασία που προβλέπεται στις παρ. 5, 6 και 7 του άρθρου 7 του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας.
Σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 39 του Ν. 4604/2019 (ΦΕΚ 507 Α΄) και 36 του Ν4674/2000 (ΦΕΚ 53 Α΄), οι ομογενείς από χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης που διαμένουν στην Ελλάδα και καταθέτουν αίτημα απόκτησης ελληνικής ιθαγένειας εξετάζονται από τις αρμόδιες Επιτροπές Πολιτογράφησης, οι οποίες γνωμοδοτούν, εκτός των άλλων για την ομογενειακή ιδιότητα του αιτούντων. Με το νέο νόμο δεν προσδιορίζεται αν μετά την 31η.12.2020, θα εξακολουθήσει η λειτουργία των εν ισχύ Επιτροπών Πολιτογράφησης, για την εξέταση των ομογενών από τις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης ή αν για αυτούς τους αιτούντες θα ακολουθηθεί κάποια άλλη διαδικασία από αυτήν που προβλέπει η Εγκύκλιος 274 (Φ.79174/50331/7-8-2020).
Ως προς τις παραγράφους 1 και 2, προβλέπεται ότι έως τις 31.12.2020, οι επιτροπές πολιτογράφησης καλούν σε εξέταση τους αλλογενείς αλλοδαπούς των οποίων οι σχετικές αιτήσεις εκκρεμούν στις αρμόδιες υπηρεσίες, ενώ οι εκκρεμείς αιτήσεις κατά την έναρξη ισχύος των ανωτέρω διατάξεων (01.01.2021) θα εξετάζονται σύμφωνα με τη νέα διαδικασία. Η συγκεκριμένη πρόβλεψη ενδέχεται να δημιουργήσει διοικητική σύγχυση το πρώτο διάστημα εφαρμογής του παρόντος νόμου και να καθυστερήσει την εξέταση των φακέλων που έχουν ήδη κατατεθεί δεδομένου ότι οι γραπτές εξετάσεις θα διεξάγονται δύο φορές τον χρόνο. Έτσι, η διάταξη αυτή ενεργώντας σε αντίθεση με τη γενική αρχή περί μη αναδρομικότητας των νόμων, θα δημιουργήσει αβεβαιότητα και ανασφάλεια στα άτομα που έχουν ήδη υποβάλλει αίτηση πολιτογράφησης γνωρίζοντας ότι θα εξεταστούν με βάση το παλιό σύστημα και ενώ έχουν προετοιμαστεί ανάλογα, θα κληθούν ξαφνικά να προετοιμαστούν για μια εντελώς νέα σε αυτούς διαδικασία, που θα διεξαχθεί σε άγνωστο χρονικό διάστημα.
Για τους ανωτέρω λόγους, προτείνουμε η συγκεκριμένη ρύθμιση να αφορά μόνο τις νέες αιτήσεις που θα υποβληθούν από 01.01.2021 και να διατηρηθεί η διαδικασία της συνέντευξης στην επιτροπή ως έχει για τους αλλοδαπούς που η αίτησή τους εκκρεμεί στις επιτροπές πολιτογράφησης.
Είμαι πολλά χρόνια υπάλληλος Διεύθυνσης Ιθαγένειας και έχω αντιμετωπίσει εκατοντάδες υποθέσεις σχετικές με το θέμα που πραγματεύεται το Κεφάλαιο Α’ του νομοσχεδίου αυτού. Θα γράψω την άποψη μου όπως αυτή προέρχεται μέσα από τα χρόνια προσωπικής εμπειρίας. Αυτή αναφέρεται σε όλο το Κεφάλαιο Α’ και όχι μόνο στο παρόν άρθρο.
Θεωρώ πως ο τρόπος που προτείνεται για την μετάβαση από το παλαιό σύστημα στο νέο θα δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από αυτά που αναμένεται να διευκολύνει. Για την ακρίβεια, μπορεί το νέο σύστημα να αποδειχθεί πολύ αποδοτικό σε βάθος χρόνο και σε μια 10ετία, ας υποθέσουμε, να δουλεύουν όλα ρολόι.
Παρόλα αυτά, βραχυπρόθεσμα θα δημιουργηθούν τεράστιες καθυστερήσεις κυρίως στις υποθέσεις που είναι ήδη υπό εξέταση. Δεδομένου ότι μέχρι τέλος του έτους ελάχιστες αιτήσεις θα έχουν τελεσφορήσει, την 01.01.2021 θα υπάρχει ένας τεράστιος αριθμός εκκρεμών αιτήσεων που θα λιμνάζουν μέχρι την διοργάνωση της πρώτης εξέτασης γνώσεων, όπως αυτή προβλέπεται με το νέο πλαίσιο. Η εξέταση αυτή αναμένεται να ορισθεί εν ευθέτω χρόνω με Κοινή Υπουργική Απόφαση και, κρίνοντας από ανάλογες περιπτώσεις στο παρελθόν, αυτό μπορεί να διαρκέσει πλέον του έτους από την ψήφιση του νόμου.
Επιπλέον, όλες αυτές οι λιμνάζουσες αιτήσεις θα προσπαθήσουν να εξυπηρετηθούν στην πρώτη διοργάνωση εξετάσεων με το νέο σύστημα. Πως το Υπουργείο σκοπεύει να διοργανώσει εξετάσεις με ταυτόχρονο αριθμό συμμετεχόντων παρόμοιο με αυτόν των πανελλαδικών εξετάσεων; Θα δεσμεύσει εκατοντάδες εξεταστικά κέντρα (προφανώς σχολεία) ή έχει τις τεχνικές δυνατότητες να φέρει εις πέρας μια τέτοια εξέταση στην πρώτη φορά εφαρμογής της;
Εδώ να σημειώσω πως ο αποκλεισμός οποιουδήποτε από τη δυνατότητα να αιτηθεί και να εξεταστεί, ενώ μπορεί να είναι από 1 έως 10 χρόνια σε αναμονή, είναι άδικος και παράνομος.
Κατά την άποψη μου θα πρέπει να βρεθεί μία διέξοδος για την αποσυμφόρηση του συστήματος με την επεξεργασία των ήδη εκκρεμών αιτήσεων με ένα μεταβατικό μοντέλο. Προφανώς και δεν θα πρέπει να διακοπεί η εξέταση των παλαιών αιτήσεων μέχρι την ομαλή εφαρμογή του νέου συστήματος. Θα μπορούσε:
1) να συνεχιστεί η διαδικασία με τις Επιτροπές Πολιτογράφησης μέχρι την αρχική διοργάνωση εξέτασης με το νέο μοντέλο.
2) να δοθεί η δυνατότητα στους αιτούντες με το παλαιό μοντέλο να προσκομίσουν το αναφερόμενο πιστοποιητικό γνώσης οποιοδήποτε χρονική στιγμή μέχρι την υπογραφή της απόφασης πολιτογράφησης από τον Υπουργό. Αυτό θα έδινε τη δυνατότητα στο όλο σύστημα να συνεχίσει να κινείται και σίγουρα μέχρι την Υπουργική Απόφαση θα είχε διοργανωθεί η προβλεπόμενη εξέταση.
3) να απαλλαχθούν από την εξέταση αιτούντες που προφανώς πληρούν τα κριτήρια που αναμένεται να πιστοποιήσει η εξέταση, όπως:
α) άτομα που έχουν ήδη πιστοποιητικό γλώσσας από κρατικό οργανισμό πιστοποιημένο για τέτοια θέματα (όπως προβλέπει η παρούσα μορφή του νόμου).
β) άτομα που εργάζονται μόνιμα και για ικανοποιητικό χρονικό διάστημα σε δουλειές που είναι αυταπόδεικτη η γνώση της γλώσσας κι όχι μόνο, η ενσωμάτωση στον τρόπο ζωής της ελληνικής κοινωνίας, στα ήθη και στην κουλτούρα. Τέτοιες είναι δουλειές γραφείου, εξυπηρέτησης πελατών, πωλήσεις κτλ., σε ελληνικές εταιρείες, ώστε να είναι βέβαιο πως η εργασία είναι στα ελληνικά.
γ) άτομα που ακόμα και να μην έχουν αποφοιτήσει πλήρως από ελληνικό πανεπιστήμιο έχουν φοιτήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα και έχουν περάσει μεγάλο αριθμό μαθημάτων. Δεν μπορώ να φανταστώ πως κάποιος που έχει φοιτήσει αποδεδειγμένα για 4-5 χρόνια και χρωστάει 10-12 μαθήματα για το πτυχίο δεν είναι μέρος της ελληνικής παιδείας.
Ας μην ξεχνάμε πως σε όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις οι αιτούντες θα περάσουν και από συνέντευξη όπως αυτή προβλέπεται με την αναθεώρηση του άρθρου 7, παράγραφος 6, όπου θα γίνει πασιφανές αν γνωρίζουν την γλώσσα, είναι πραγματικό μέρος της ελληνικής κοινωνίας και, εν γένει, πληρούν τις ουσιαστικές προϋποθέσεις που θέτει ο νομοθέτης, ακόμα και αν αυτές δεν εξετάζονται άμεσα σε εκείνη τη συνέντευξη.
Οι επιτροπές του άρθρου 12 να συνεχίσουν το έργο τους, με την υφιστάμενη σύνθεση (εφόσον εκ του νόμου δε μπορούν να συσταθούν νέες) για ένα έτος ή μέχρι την διεξαγωγή των πρώτων γραπτών εξετάσεων. Αυτό γιατί η νέα διαδικασία έχει τεχνικά χαρακτηριστικά που εφαρμόζονται πρώτη φορά και που πιθανόν να φέρουν αναβολή και καθυστερήσεις και κατά συνέπεια μεγάλο ανενεργό διάστημα. Στη μεταβατική αυτή διάταξη που προτείνεται μπορεί να υπάρξει πρόβλεψη για τις ουσιαστικές προϋποθέσεις πολιτογράφησης από ομογενείς από χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης (άρθρο 15) αλλά και τους ομογενείς (άρθρο 23) που παραπέμπονται στις εν λόγω επιτροπές.
Προκειμένου να μην πληρωθούν εξέταστρα θα υπάρξει τεράστια πίεση και πολύ μεγάλος αριθμός κατάθεσης αιτήσεων έως 31/12/2020. Ίσως απαιτείται επαναδιατύπωση.
1. Ύπαρξη πρόβλεψης για τις περιπτώσεις του άρθρου 15 του Κ.Ε.Ι. και ποια Επιτροπή θα εξετάζει τις υποθέσεις αυτές.
2. Δέον οι επιτροπές του άρθρου 12 να συνεχίσουν το έργο τους μέχρι και την διεξαγωγή των πρώτων εξετάσεων προκειμένου να προληφθεί τυχόν ύπαρξη μεγάλου νεκρού διαστήματος.