1. Για την περιβαλλοντική αξιολόγηση και την έγκριση περιβαλλοντικών όρων έργων και δραστηριοτήτων του ιδιωτικού και φορέων του ευρύτερου δημόσιου τομέα εντός των Ζωνών Ειδικής Προστασίας, καταβάλλονται ανταποδοτικά τέλη υπέρ του αρμόδιου Ταμείου του ΥΠΕΚΑ (Πράσινο Ταμείο).
2. Με κοινή απόφαση των Υπουργών ΠΕΚΑ και Οικονομικών καθορίζονται, εντός ενός (1) έτους, οι περιπτώσεις υποχρέωσης καταβολής ανταποδοτικών τελών, το ύψος τους, η διαδικασία είσπραξης, ο τρόπος απόδοσής τους, η διαδικασία χρηματοδότησής τους, η φύση των έργων και παρεμβάσεων που εφεξής θα χρηματοδοτούνται για τη διατήρηση και προστασία των ειδών χαρακτηρισμού των ΖΕΠ και των ενδιαιτημάτων τους.
Η καταβολή των ανταποδοτικών τελών δεν πρέπει να γίνεται κατά τη φάση περιβαλλοντικής αξιολόγησης και έγκρισης περιβαλλοντικών όρων έργων και δραστηριοτήτων αλλά κατά τη φάση λειτουργίας αυτών. Επομένως, προτείνεται το εδάφιο 1 του άρθρου 18 να τροποποιηθεί ως εξής:
‘1. Κατά τη λειτουργία έργων ή δραστηριοτήτων του ιδιωτικού και φορέων του ευρύτερου δημόσιου τομέα εντός των ΖΕΠ, καταβάλλονται ανταποδοτικά τέλη υπέρ του αρμόδιου ταμείου του ΥΠΕΚΑ (Πράσινο Ταμείο).’
Άρθρο 18 Ανταποδοτικά Τέλη
Δεν προβλέπεται από τη κείμενη νομοθεσία τόσο για την περιβαλλοντική αξιολόγηση από τη Διοίκηση όσο και για την έγκριση περιβαλλοντικών όρων ότι ο φορέας του έργου (ιδιώτης ή δημόσιο) οφείλει να καταβάλλει τέλη για την αξιολόγηση του φακέλου της μελέτης και την έγκρισή των περιβαλλοντικών όρων.
Τόσο η αξιολόγηση όσο και η έγκριση περιβαλλοντικών όρων για ιδιωτικά και δημόσια έργα αποτελεί υποχρέωση της Διοίκησης.
Εξάλλου η έννοια του ανταποδοτικού τέλους σχετίζεται με «επιπτώσεις». Εάν μία δραστηριότητα δεν έχει σημαντικές επιπτώσεις στις ΖΕΠ, τότε γιατί να πρέπει να πληρώσει ανταποδοτικά τέλη;
Ήδη υπάρχουν οι υποχρεώσεις από το Π.Δ. 148/2009 περί περιβαλλοντικής ευθύνης. Επίσης στις λατομικές εκμεταλλεύσεις υπάρχει η υποχρέωση καταβολής εγγυήσεων για αποκατάσταση. Τέλος πολλές εκμεταλλεύσεις πρώτων υλών υποχρεώνονται στη καταβολή διαφόρων ανταποδοτικών τελών προς την τοπική κοινωνία αλλά και ευρύτερα.
Μπορεί για τις ΖΕΠ ένα μέρος των υφιστάμενων τελών να θεωρηθεί ως «οικολογικό» τέλος υπέρ του πράσινου ταμείου του ΥΠΕΚΑ.
Ένα πρόσθετο τέλος και για υλικά όπως π.χ. μάρμαρα αδρανή και ένα σημαντικό μέρος βιομηχανικών ορυκτών, που απευθύνονται κατά κύριο λόγο στην εσωτερική αγορά, θα κάνει ακόμη προβληματικότερη την οικονομικότητά τους.
Επίσης υπάρχει για όλα τα υλικά θέμα διεθνούς ανταγωνισμού, με έντονες τάσεις ανακατάταξης στη παγκόσμια αγορά των προμηθευτικών κέντρων για πρώτες ύλες και διακοσμητικά πετρώματα.
Προτείνουμε το άρθρο 18 να διαγραφεί.
«του ιδιωτικού και φορέων του ευρύτερου δημόσιου τομέα εντός των Ζωνών Ειδικής Προστασίας, καταβάλλονται ανταποδοτικά τέλη υπέρ του αρμόδιου Ταμείου του ΥΠΕΚΑ (Πράσινο Ταμείο)».
Ποιοί ιδιώτες θα αναλάβουν τη δουλειά του κράτους? Πως θα ελέγχονται? Για τι ποσά μιλάμε? Υπάρχει πρόβλεψη? Πως θα εξασφαλίσετε την τιμιότητα όλων αυτών των ιδιωτών, στους οποίους θα παραχωρήσετε ένα τόσο κρίσιμο και καυτό ζήτημα που αφορά το μέλλον των παιδιών μας? Ποιός θα μου εγγυηθεί πως ο ιδιώτης δεν θα κάνει τα στραβά μάτια για κάποιες υποθέσεις?
Πως και πότε θα κρίνουμε, εάν τα λεφτά θα είναι αρκετά? Απλά «διατυπώσεις», «εκτιμήσεις» και «προθέσεις» θα διαβάζουμε στο παρών νομοσχέδιο?
Η εφαρμογή ανταποδοτικών τελών, τα οποία αποδίδονται στο Πράσινο Ταμείο του ΥΠΕΚΑ, κατά τη διαδικασία της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, ίσως να εκληφθεί ως φοροεισπρακτικός μηχανισμός*. Λαμβάνοντας υπόψη την περίπτωση των αντισταθμιστικών μέτρων (παρ. 3.3, άρθρο 5 της αριθμ. Η.Π. 37338/1807/Ε.103/2010 ΚΥΑ, ΦΕΚ 1495 Β’/2010, περί οργάνωσης των περιοχών ΖΕΠ) μπορούμε να ενσωματώσουμε με ευρύτητα την ‘ευεργεσία’ που λαμβάνει χώρα κατά την υλοποίηση ενός έργου / δραστηριότητας εντός περιοχής ΖΕΠ. Η ευρύτερη αντίληψη δύναται να περιλαμβάνει (προσθήκη παραγράφων στο άρθρο) ως ακολούθως:
« α. Τη δυνατότητα, όχι υποχρεωτική της ενσωμάτωσης στην προμελέτη του έργου / δραστηριότητας αντισταθμιστικών μέτρων προστασίας του προστατευτέου αντικειμένου της περιοχής ΖΕΠ, τα οποία κοστολογούνται. Τα συγκεκριμένα περιλαμβάνονται ως υποχρεώσεις στις εγκρίσεις των αδειοδοτήσεων (περιβαλλοντικές, εγκατάστασης, λειτουργίας, κ.ά.). Η εκτίμηση οφέλους (περιβαλλοντικά) – κόστους (ιδιωτικά) κατά τη λειτουργία έργου / δραστηριότητας επιλαμβάνεται ανά διετία με την σύνταξη της σχετικής αναφοράς η οποία αποστέλλεται στην αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΕΚΑ. Η συγκεκριμένη επιλογή απαλλάσσει τον ενδιαφερόμενο από την υποχρέωση καταβολής ανταποδοτικών τελών.
β. Αναφορικά με τα έργα ΑΠΕ που λειτουργούν εντός περιοχών ΖΕΠ, το τέλος απόδοσης του ΔΕΣΜΗΕ** προς τους ΟΤΑ χρησιμοποιείται αποκλειστικά για έργα / υπηρεσίες που συμβάλλουν στη διαφύλαξη του προστατευτέου αντικειμένου της περιοχής ΖΕΠ. Η εκτίμηση του αντίστοιχου ΟΤΑ σχετικά με το όφελος (περιβαλλοντικά) – κόστος (ιδιωτικά) κατά τη λειτουργία των έργων / υπηρεσιών που επιλαμβάνεται, στοιχειοθετούνται ανά διετία με την σύνταξη σχετικής αναφοράς η οποία αποστέλλεται στην αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΕΚΑ.
γ. Η ανάπτυξη αντισταθμιστικών μέτρων όπως ορίζεται στην παρ. 3.3, άρθρο 5 της αριθμ. Η.Π. 37338/1807/Ε.103/2010 ΚΥΑ, ΦΕΚ 1495 Β’/2010, περί οργάνωσης των περιοχών ΖΕΠ δύναται να περιλαμβάνει έργα / υπηρεσίες αποκλειστικά επί του προστατευτέου αντικειμένου των περιοχών ΖΕΠ. Η παρακολούθηση της εφαρμογής αυτών επιλαμβάνεται από τις τοπικές υπηρεσίες περιβάλλοντος της Διοίκησης (Φορείς Διαχείρισης & Δασαρχεία). Στην περίπτωση αυτή δύναται ο κάτοχος του έργου / δραστηριότητας εντός περιοχής ΖΕΠ να αναθέσει στον εποπτεύοντα Φορέα Διαχείρισης της περιοχής την υλοποίηση δράσεων παρακολούθησης και προστασίας των ειδών προτεραιότητας της περιοχής ΖΕΠ»
Στην περίπτωση ενσωμάτωσης κάποια από τα παραπάνω σημεία κρίνεται απαραίτητο η αναμόρφωση του τίτλου του αρθρου 18 σε «Ανταποδοτικότητα της υλοποίησης έργων σε ΖΕΠ».
* Οι εισροές χρηματικών πόρων στο Πράσινο Ταμείο είναι θεμιτό να προέρχονται από ποινές – κυρώσεις – πρόστιμα σε περιβαλλοντικές παραβάσεις για να αποδεικνύεται η αρχή ‘ο ρυπαίνων πληρώνει’ και όχι μορφής ανταποδοτικών τελών.
** όπως προβλέπεται σε σχετική διάταξη νόμου. Η συγκεκριμένη προσθήκη πρέπει να εξετασθεί νομοτεχνικά για τη δυνατότητα συμπληρωματικότητας της προηγούμενης διάταξης νόμου.
Χατζηαθανασίου Αρτέμιος
Γεωπόνος, e-mail : soimetra2@yahoo.gr