Άρθρο 13 Δημοτικά Σχέδια Μείωσης Εκπομπών

1. Έως την 1η Ιανουαρίου 2023, κάθε Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) Α΄ βαθμού καταρτίζει Δημοτικό Σχέδιο Μείωσης Εκπομπών (ΔηΣΜΕ). Το ΔηΣΜΕ διερευνά, προσδιορίζει και ιεραρχεί τεκμηριωμένα τα απαραίτητα μέτρα και τις δράσεις για τη μείωση των εκπομπών του οικείου ΟΤΑ, είναι συμβατό με τους στόχους και τις πολιτικές του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (Ε.Σ.Ε.Κ.), του άρθρου 3 του Κανονισμού (ΕΕ) 2018/1099 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 11ης Δεκεμβρίου 2018 (L 328), και αναθεωρείται τουλάχιστον ανά πενταετία. Ειδικότερα, περιλαμβάνει απογραφή και στόχους μείωσης εκπομπών για τα κτίρια, τον εξοπλισμό και τις υποδομές που καταναλώνουν ενέργεια, που χρησιμοποιούνται από τους ΟΤΑ Α’ βαθμού, καθώς και τα νομικά πρόσωπα που εποπτεύονται από αυτούς.
2. Το ΔηΣΜΕ:
α) Περιλαμβάνει αναλυτική απογραφή, με έτος βάσης το 2019, των ενεργειακών καταναλώσεων και των εκπομπών για τα κτίρια, τις κοινωφελείς εγκαταστάσεις, ιδίως για θέματα αθλητισμού, πολιτισμού, φωτισμού δημοτικών οδών και κοινόχρηστων χώρων, δημοτικών εγκαταστάσεων ύδρευσης, αποχέτευσης, άρδευσης και δημοτικών οχημάτων.
β) Λαμβάνει υπόψη του το Σχέδιο Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΣΕΑΚ) της παρ. 12 του άρθρου 7 του ν. 4342/2015 (Α’ 143).
γ) Θέτει στόχο μείωσης εκπομπών κατ’ ελάχιστον δέκα τοις εκατό (10%) για το έτος 2025 και τριάντα τοις εκατό (30%) για το έτος 2030, σε σύγκριση με το έτος βάσης 2019.
3. Το ΔηΣΜΕ εκπονείται από τον οικείο Δήμο και εγκρίνεται με απόφαση της οικονομικής επιτροπής, κατόπιν εισήγησης της αρμόδιας δημοτικής υπηρεσίας, έπειτα από γνώμη της αρμόδιας διεύθυνσης της οικείας περιφέρειας. Η γνώμη του πρώτου εδαφίου παρέχεται σε αποκλειστική προθεσμία εξήντα (60) ημερών από την ημερομηνία λήψης του αιτήματος. Σε περίπτωση άπρακτης παρόδου της προθεσμίας αυτής, η έγκριση προχωρά και χωρίς την ανωτέρω γνώμη.
4. Η παρακολούθηση της προόδου εφαρμογής του ΔηΣΜΕ είναι ετήσια και διενεργείται με τεχνική έκθεση προόδου, την οποία συντάσσει έως την 31η Μαρτίου του επόμενου έτους, ο ενεργειακός υπεύθυνος του ν. 4342/2015 που ορίζεται με απόφαση του δημάρχου. Η τεχνική έκθεση προόδου μπορεί να ανατίθεται και σε εξωτερικό σύμβουλο με απόφαση του αρμόδιου οργάνου του ΟΤΑ Α΄ βαθμού. Σε περίπτωση απόκλισης από τους ελάχιστους θεσπισμένους στόχους, λαμβάνονται συμπληρωματικά μέτρα.
5. Τα ΔηΣΜΕ και οι τεχνικές εκθέσεις προόδου υποβάλλονται σε δημόσια προσβάσιμη ηλεκτρονική βάση δεδομένων που υλοποιεί και λειτουργεί ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής.
6. Ο υπολογισμός του ανθρακικού αποτυπώματος γίνεται σύμφωνα με το Παράρτημα ΙΙΙ της Σύστασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 9ης Απριλίου 2013 σχετικά με τη χρήση κοινών μεθόδων για τη μέτρηση και τη γνωστοποίηση των περιβαλλοντικών επιδόσεων κατά τον κύκλο ζωής των προϊόντων και των οργανισμών (2013/179/EΕ, L 124), ή εναλλακτικά, σύμφωνα με το πρότυπο ISO 14064-1:2018, πεδίο εφαρμογής 1 και 2. Ως συντελεστές μετατροπής της τελικής κατανάλωσης ενέργειας σε ισοδύναμους τόνους εκλυόμενου CO2 χρησιμοποιούνται οι συντελεστές που αναφέρονται στην πλέον πρόσφατη εθνική απογραφή εκπομπών.
7. Η εκπόνηση του ΔηΣΜΕ και οι επικαιροποιήσεις του, από 1η Ιανουαρίου 2023 αποτελούν προϋπόθεση για την αξιολόγηση προτάσεων των ΟΤΑ Α’ βαθμού για την υλοποίηση προγραμμάτων μέσω χρηματοδοτικών εργαλείων στον τομέα της εξοικονόμησης ενέργειας και της κλιματικής αλλαγής.
8. Οι προδιαγραφές και το ειδικότερο περιεχόμενο του ΔηΣΜΕ εξειδικεύονται με την απόφαση της παρ. 6 του άρθρου 28.

  • 28 Ιανουαρίου 2022, 13:10 | ΜΕΤΡΟ ΑΕΒΕ

    Αν και η υποχρέωση που τίθεται στους ΟΤΑ για την κατάρτιση των ΔηΣΜΕ είναι προς τη σωστή κατεύθυνση εντούτοις ο χρονικός ορίζοντας για την κατάρτισή τους φαίνεται να μην είναι ρεαλιστικός, με δεδομένο εκτός των άλλων ότι απαιτείται εξειδικευμένη γνώση.
    Για την επίτευξη των στόχων (μείωση των εκπομπών 10% για το έτος 2025 & 30% για το 2030) ιδίως από τους μεγάλους ΟΤΑ απαιτούνται έργα μεγάλης κλίμακας.
    Να μην μετατραπεί το κόστος των απαραίτητων έργων για την επίτευξη των στόχων σε δημοτικά τέλη.

  • Παρ. 4: Είναι ανοικτά τα παρακάτω ερωτήματα: Γιατί η παρακολούθηση της προόδου εφαρμογής του ΔηΣΜΕ να είναι ετήσια; Πώς θα γίνεται, με τι κόστος και ποιος θα αναλαμβάνει αυτό το κόστος;

    Ορίζεται η κατάρτιση Δημοτικών Σχεδίων Μείωσης Εκπομπών έως τον Ιανουάριο του 2023 τα οποία θα πρέπει να παρουσιάζουν διασύνδεση με τους στόχους του ΕΣΕΚ, χωρίς ωστόσο να υπάρχει επαρκής αιτιολόγηση και διασύνδεση με το ήδη υπάρχον Σύμφωνο των Δημάρχων του οποίου η στόχευση συγκλίνει. Επιπλέον τα χρονικά περιθώρια είναι μη ρεαλιστικά, ενώ, δεν υφίσταται σχεδιασμός επί της χρηματοδότησης αυτών, ούτε σαφής οριοθέτηση των περιεχομένων τους αλλά και διασύνδεση τους σε διαδημοτικό επίπεδο.

  • 28 Ιανουαρίου 2022, 11:11 | Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος – Περιφερειακό Τμήμα Κεντρικής & Δυτικής Θεσσαλίας

    Δεν αναφέρεται ποιος θα υλοποιήσει αυτά τα σχέδια. Προτείνουμε να αναφέρονται οι προϋποθέσεις που πρέπει να καλύπτουν οι φορείς που θα τα υλοποιήσουν. Όπως συνέβη και στα ΠΕΠΣΚΑ, θα πρέπει να διασφαλιστεί η ποιότητα των σχεδίων αυτών.

  • 28 Ιανουαρίου 2022, 10:08 | Οικολόγοι ΠΡΑΣΙΝΟΙ

    Προτάσεις αλλαγών –συμπληρώσεων:
    • Τα Δημοτικά Σχέδια Μείωσης Εκπομπών Διοξειδίου του Άνθρακα θα πρέπει να συνοδεύονται υποχρεωτικά με Εκθέσεις για το σχεδιασμό και της δράσεις προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, καθώς οι τελευταίες δράσεις συνδέονται άμεσα με την εξασφάλιση της ευημερίας, βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας των τοπικών κοινωνιών και των πολιτών.
    • (Προσθήκη –με βάση την ειδικότερη ανάγκη για τους νησιωτικούς δήμους) Έως την 1η Ιανουαρίου 2023, κάθε νησιωτικός Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) Α΄ βαθμού καταρτίζει τοπικό Δημοτικό Σχέδιο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (ΔηΣΠΚΑ), ενταγμένο στο Περιφερειακό Σχέδιο για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (ΠεΣΠΚΑ). Για το σκοπό αυτό αξιοποιούνται όλα τα χρηματοδοτικά εργαλεία μετάβασης και η υποστήριξη της Γραμματείας καθαρής ενέργειας για τα νησιά της ΕΕ.
    • Να υπάρξει αναφορά στην υποχρέωση των Δήμων να συμβάλλουν στην κλιματική ουδετερότητα μέσω φιλόδοξων και σαφών χρονικών στόχων που αφορούν τη διαχείριση και διάθεση των αποβλήτων (με μείωση της συνολικής ποσότητας αζήτητων προς τελική διάθεση αλλά και ελαχιστοποίηση της ενεργειακής αξιοποίησης)
    • Να υπάρξουν σαφείς αναφορές για τη σύνδεση των δημοτικών σχεδίων με τον χωρικό /πολεοδομικό σχεδιασμό, αλλά και νέων ρυθμίσεων που απαιτούνται τόσο για την ανθεκτικότητα των πόλεων όσο και των παράκτιων αστικών και τουριστικών ζωνών.
    • Το Δημοτικό Σχέδιο Μείωσης Εκπομπών Διοξειδίου του Άνθρακα θα πρέπει να αναθεωρείται ανά διετία και όχι περισσότερο από πενταετία.

  • 27 Ιανουαρίου 2022, 19:50 | HELLASCERT (Ελληνική Ένωση Διαπιστευμένων Φορέων Επιθεώρησης και Πιστοποίησης)

    (Σημείο 6 περί των μεθόδων υπολογισμού του ανθρακικού αποτυπώματος)

    1. Το Παράρτημα ΙΙΙ της Σύστασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής της 9ης Απριλίου 2013, αφορά την μέτρηση του Ανθρακικού Αποτυπώματος στο κύκλο ζωής προϊόντων, συνεπώς δεν έχει εφαρμογή σε Δήμους. Επιπρόσθετα δεν υπάρχει σχήμα ελέγχου και επαλήθευσης για τα περιγραφόμενα στο εν λόγω Παράρτημα ΙΙΙ. Προτείνεται να αφαιρεθεί και να παραμείνει μόνο η αναφορά στο πρότυπο ISO 14064-1:2018.

    2. Προτείνεται να γίνει αναφορά στην διαδικασία και στα κριτήρια των ελέγχων όπως γίνεται και στο Αρθρο 16, Παράγραφος 7. «Η πραγματοποίηση των ελέγχων των εγκαταστάσεων της παρ. 1 ανατίθεται από τον φορέα εκμετάλλευσης εγκατάστασης, σε επαληθευτή, νομικό πρόσωπο, ο οποίος είναι επίσημα αναγνωρισμένος σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται στην υπό στοιχεία Φ.01.2/56790/ΔΠΠ1828/2016 (Β΄1897)»

    3. Οι συντελεστές που αναφέρονται στην εκάστοτε τελευταία Εθνική απογραφή εκπομπών δεν είναι ιδιαίτερα επικαιροποιημένοι. Προτείνεται να χρησιμοποιούνται οι συντελεστές μετατροπής που αναφέρονται απο τον αρμόδιο φορέα (π.χ. ΔΑΠΕΕΠ για την ηλεκτρική ενέργεια)

  • 27 Ιανουαρίου 2022, 11:11 | Greenpeace Greece

    Η θέσπιση των ΔηΣΜΕ κινείται προς τον σωστό άξονα, καθώς οι ΟΤΑ μπορούν να έχουν καταλυτικό ρόλο στην προσπάθεια μείωσης των εθνικών εκπομπών. Προτείνεται αλλαγή της συχνότητας αναθεώρησής τους από τα 5 έτη στα 3 (τρία) μέγιστο και πιο φιλόδοξοι στόχοι μείωσης: 25% μέχρι το 2025 και 55% κατ’ελάχιστο το 2030 για να συμπορεύονται οι δράσεις με την επιστήμη. Η μείωση των εκπομπών πρέπει να γίνει συνολικά με τρόπο εμπροσθοβαρή για να φτάσουμε στον μηδενισμό όσο πιο κοντά στο 2040 είναι δυνατό.

    Επίσης, προτείνεται οι ΟΤΑ να αναλάβουν την ενδυνάμωση και στήριξη ποσοστού των ευάλωτων νοικοκυριών του δήμου τους ασκώντας απαραίτητη κοινωνική πολιτική για εξοικονόμηση ενέργειας στα σπίτια ή/και αξιοποίηση ηλιακής ενέργειας για ηλεκτροδότηση. Κυρώσεις για την περίπτωση μη κατάρτισης των προβλεπόμενων σχεδίων από τους ΄δημους θα πρέπει επίσης να προβλέπονται. Τα δημοτικά σχέδια δεν πρέπει απλώς να αποτελούν προϋπόθεση για την αξιολόγηση προτάσεων των ΟΤΑ για την υλοποίηση προγραμμάτων μέσω χρηματοδοτικών εργαλείων στον τομέα της εξοικονόμησης ενέργειας και της κλιματικής αλλαγής, αλλά να υποχρεώνουν τους ΟΤΑ να υλοποιούν τα αποδοτικότερα

  • 26 Ιανουαρίου 2022, 21:20 | ΕΛΕΝΗ ΚΑΠΕΤΑΝΑΚΗ-ΜΠΡΙΑΣΟΥΛΗ, ομ. καθηγήτρια Π. Αιγαίου

    Η επίτευξη των απαιτήσεων του εδαφ. 1 είναι μάλλον ανέφικτη μέχρι 1/1/2023. Πολλοί ΟΤΑ δεν έχουν βάσεις δεδομένων, ανθρώπινο δυναμικό, τεχνογνωσία και υλικούς πόρους για εκπονήσουν και κυρίως να εφαρμόσουν τέτοια σχέδια.
    Δεν υπάρχουν προβλέψεις για αύξηση/ενίσχυση των καταβοθρών στους ΟΤΑ.
    Εδάφ. 2 (γ). Με ποια συλλογιστική θεσπίζονται τα 10% και 30%; Αν είναι ήδη χαμηλές οι εκπομπές;

  • 26 Ιανουαρίου 2022, 12:21 | Χρήστος Βρεττός

    Θα πρέπει να προβλεφθεί η χρήση ενεργειακών κοινοτήτων από ΟΤΑ α’ και β΄βαθμού, καθώς και η θέσπιση συγκεριμένων ποσοτικών στόχων όσον αφορά στην συμβολή των ΕΚΟΙΝ στη συνολική χρήση ΑΠΕ από τους Δήμους/Περιφέρειες.

    Να χρησιμοποιηθούν επίσης οι ενεργειακές κοινότητες ως όχημα καταπολέμησης της ενεργειακής φτώχειας, πάλι με ποσοτικούς στόχους, κάτι το οποίο μπορεί να εναρμονιστεί με τα υπάρχοντα σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα

  • Η πρόβλεψη του άρθρου 13 είναι επί της αρχής μία ρύθμιση που κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Οι πόλεις ευθύνονται για το 60% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, είναι συνεπώς εκ των ων ουκ άνευ η ανάληψη κλιματικής δράσης σε επίπεδο δήμων. Προς αυτή την κατεύθυνση υπάρχουν άλλωστε ήδη εκατοντάδες πόλεις που αναλαμβάνουν κλιματική δράση και φιλόδοξους στόχους για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

    Είναι ωστόσο αρκετά δύσκολο να αναλογιστεί κανείς πώς οι δήμοι θα χρειαστεί να μειώσουν τις εκπομπές τους μόλις κατά 30% έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2019 σε μία χώρα που έχει αναλάβει στόχο μείωσης των εκπομπών κατά 55% έως το ίδιο έτος σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Απαιτείται επομένως μεγαλύτερη φιλοδοξία στις υποχρεώσεις των δήμων.

    Η ανεπάρκεια των στόχων για τους δήμους επιτείνεται από το γεγονός ότι καλύπτει ως επί το πλείστον τις εκπομπές του πεδίου εφαρμογής 1 και 2 (Scope 1 και 2). Η επιλογή αυτή παραλείπει τις εκπομπές του πεδίου εφαρμογής 3 (Scope 3), των εκπομπών δηλαδή έξω από τα όρια ενός δήμου, που οφείλονται όμως σε δραστηριότητες εντός του δήμου. Οι εκπομπές του πεδίου εφαρμογής 3 αποτελούν και το μεγαλύτερο μερίδιο των εκπομπών που συνδέεται με την κοινωνική ζωή και την οικονομική δραστηριότητα ενός δήμου. Με δεδομένο ότι οι δήμοι δεν έχουν ουσιαστικό ρόλο και αρμοδιότητες για τις εκπομπές του πεδίου εφαρμογής 3, ο κατεξοχήν τομέας στον οποίο οι δήμοι έχουν σημαντικό ρόλο και στον οποίο θα μπορούσαν να συμβάλλουν ουσιαστικά είναι ο τομέας των αποβλήτων, όπου, οι εθνικές εκπομπές δεν αναμένεται να μειωθούν σημαντικά ακόμα και μέχρι το 2040, σύμφωνα με τις επίσημες προβλέψεις.

    Ως εκ τούτου προτείνεται κατ’ελάχιστον να τηρηθεί απογραφή εντός του ΔηΣΜΕ και για τις εκπομπές του πεδίου εφαρμογής 3 και να υιοθετηθούν οι παρακάτω στόχοι όπως είχαν περιγραφεί στην κοινή πρόταση νόμου οργανώσεων, φορέων και πολιτών:

    Μείωση κατ’ ελάχιστο 75% της συνολικής ποσότητας αποβλήτων προς τελική διάθεση, έως τις 31/12/2030 και κατά 90% έως τις 31/12/2035.
    Οι υπόχρεοι του ΗΜΑ υποχρεούνται σε υπολογισμό των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από την διαχείριση αποβλήτων και θέσπιση ενός Κλιματικού Τέλους Αποβλήτων (σε ευρώ ανά εκπεμπόμενο ισοδύναμο τόνο CO2), που για τους ΟΤΑ θα είναι πλήρως ανταποδοτικό με την χρηματοδότηση έργων – δράσεων Πρόληψης, Προετοιμασίας για Επαναχρησιμοποίηση και Διαλογής στην Πηγή.
    Μείωση της κατά κεφαλήν ποσότητας παραγόμενων αστικών αποβλήτων κατά 20% έως τις 31/12/2030 σε σχέση με το 2019.
    Μείωση των σύμμεικτων αστικών αποβλήτων, των οποίων η διάθεση γίνεται με εναπόθεση εντός ή επί του εδάφους ή μέσω ειδικά διευθετημένου χώρου υγειονομικής ταφής), στο 10% έως τις 31/12/2030.
    Μείωση 100% (μηδενισμός), της αποτέφρωσης στην ξηρά ή στη θάλασσα ή της ανάκτησης με τη χρήση τους κυρίως ως καύσιμο ή ως άλλο μέσο παραγωγής ενέργειας) έως τις 31/12/2035.

    β) Όπου απαιτείται στις παραπάνω περιπτώσεις, ως έτος βάσης λογίζεται το 2019

    Το ΔηΣΜΕ θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει και την απογραφή ενεργειακών καταναλώσεων και εκπομπών για τον τομέα της γεωργίας, της κτηνοτροφίας.

    Τέλος, προτείνεται στα ΔηΣΜΕ να θεσπίζονται ελάχιστοι στόχοι εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ με τη συμμετοχή ενεργειακών κοινοτήτων όπως ορίζονται στον ν. 4513/2018 σε όλους τους πρωτοβάθμιους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης. Οι στόχοι ορίζονται λαμβάνοντας υπόψη την έκταση, το πληθυσμιακό μέγεθος, το ανανεώσιμο δυναμικό, καθώς και όλες τις ειδικότερες κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές συνθήκες του κάθε πρωτοβάθμιου ΟΤΑ, με στόχο την ανάπτυξη της αποκεντρωμένης παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ.

    Μολονότι η πρόθεση ένταξης των ΟΤΑ Α’ βαθμού στον κλιματικό νόμο είναι θετική, το άρθρο έχει μία σειρά από ασάφειες, ελλείψεις και αδυναμίες, που το καθιστούν ιδιαίτερα δυσεφάρμοστο. Ειδικότερα:

    (α) Μόνο οι ΟΤΑ Α’ βαθμού υπάγονται στο άρθρο. Δεν είναι σαφείς οι λόγοι για τους οποίους οι ΟΤΑ Β’ βαθμού (Περιφέρειες) δεν έχουν αντίστοιχες υποχρεώσεις.

    (β) Η έννοια “εκπομπές του οικείου ΟΤΑ” θα πρέπει να οριστεί. Θα μπορούσε να σημαίνει “εκπομπές από την άσκηση αρμοδιοτήτων του οικείου ΟΤΑ” (το πιθανότερο) ή εκπομπές που προέρχονται από πηγές εντός του οικείου ΟΤΑ (και, πιθανώς και άλλα πράγματα). Πρόκειται για πολύ διαφορετικά πράγματα. Η διαφορά είναι σαφής, π.χ., στην περίπτωση ενός ΟΤΑ Α’ βαθμού όπου είναι χωροθετημένη μία περιφερειακής εμβέλειας εγκατάσταση διαχείρισης ή επεξεργασίας αποβλήτων.

    (γ) Η έννοια της συμβατότητας του ΔηΣΜΕ με το ΕΣΕΚ θα πρέπει να προσδιοριστεί. Μπορεί να σημαίνει ότι υιοθετούνται, σε δημοτικό επίπεδο, οι στόχοι του ΕΣΕΚ, αλλά αυτό δεν είναι βέβαιο, και μπορεί να μην είναι εφικτό “οριζόντια” για όλους τους ΟΤΑ.

    (δ) Σε συνέχεια της προηγούμενης παρατήρησης, το νομοσχέδιο προβλέπει τομεακούς προϋπολογισμούς άνθρακα, συνολικό προϋπολογισμό άνθρακα, γενικά μέτρα πολιτικής (κεφάλαιο Γ’) και ειδικά μέτρα μείωσης εκπομπών από εγκαταστάσεις, και ενδεχομένως στόχους μείωσης εκπομπών ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας και κατηγορία περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Προφανώς, το ΔηΣΜΕ θα πρέπει να είναι, κατά μία έννοια, συμβατό και με τα παραπάνω.

    (ε) Η αναφορά σε “στόχους μείωσης εκπομπών για …κτίρια, τον εξοπλισμό και τις υποδομές που καταναλώνουν ενέργεια” (παρ. 1, εδ. Γ’, καθώς και παρ. 6) δεν περιλαμβάνει εκπομπές από υποδομές, δραστηριότητες και διεργασίες που δεν καταναλώνουν ενέργεια (π.χ., στον τομέα της γεωργίας ή των αποβλήτων).

    (στ) Το άρθρο δεν φαίνεται να έχει λάβει υπόψη του την πρόσφατη νομοθεσία για τα απόβλητα. Για παράδειγμα, με το ισχύον καθεστώς, οι ΦΟΔΣΑ, που είναι καταρχήν διακριτές οντότητες από τους ΟΤΑ, έχουν “αποκλειστικές” αρμοδιότητες για την διαχείριση και επεξεργασία αποβλήτων “σύμφωνα με το οικείο ΠΕΣΔΑ” (227 παρ. 1 ν. 4555/2018). Επίσης, η νομοθεσία προβλέπει Εθνικό Σχέδιο Πρόληψης Αποβλήτων και Τοπικά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων (ΤΔΣΑ) (56-57 ν. 4819/2021), τα οποία θα ρυθμίζουν εν μέρει παρόμοια θέματα με το ΔηΣΜΕ. Σε κάθε περίπτωση, οι ΦΟΔΣΑ, ως διαχειριστές των αντίστοιχων εγκαταστάσεων, θα υπάγονται στις διατάξεις του άρθρου 16. Κατά συνέπεια, δεν είναι σαφές αν το ΔηΣΜΕ έχει κάποιο ρυθμιστικό ρόλο – μολονότι, φυσικά, η καταγραφή των τοπικών πηγών εκπομπών είναι σε κάθε περίπτωση χρήσιμη.

    (ζ) Σε συνέχεια της προηγούμενης παρατήρησης, η ύδρευση και η αποχέτευση παρέχονται κατά κανόνα από Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης (άρθ. 1 ν. 1069/1980), για τις οποίες ισχύουν όσα ειπώθηκαν και για τους ΦΟΔΣΑ.

    (η) Σύμφωνα με το προτεινόμενο άρθρο, η παρακολούθηση των ΔηΣΜΕ μπορεί να γίνεται κατά την Σύσταση 2013/179 “σχετικά με τη χρήση κοινών μεθόδων για τη μέτρηση και τη γνωστοποίηση των περιβαλλοντικών επιδόσεων κατά τον κύκλο ζωής των προϊόντων και των οργανισμών” (ομοίως και στο άρθ. 17 παρ. 3), ή κατά το πρότυπο το πρότυπο ISO 14064—122018. Καταρχάς, θα ήταν χρήσιμο το νομοσχέδιο να υιοθετήσει, στο μέτρο του εφικτού, κοινές, συγκρίσιμες και διαυγείς μεθόδους μέτρησης και παρακολούθησης, έτσι ώστε τα αποτελέσματα των διαδικασιών που θεσπίζονται να μπορούν να συσχετιστούν και να διασταυρωθούν. Αντιθέτως, εδώ οι ίδιες δραστηριότητες θα υπάγονται σε διαφορετικές απαιτήσεις καταγραφής και παρακολούθησης, ανάλογα με το αν εντάσσονται στο ΔηΣΜΕ, στις διατάξεις για την περιβαλλοντική αδειοδότηση (πρβλ. 16 παρ. 6 έως παρ. 8), ή στην ετήσια έκθεση προόδου (άρθ. 25).
    Συμπληρωματικά, από το νομοσχέδιο παραλείπεται κάθε αναφορά στο θέμα του χωρικού/πολεοδομικού σχεδιασμού, ο οποίος κατέχει ρόλο-κλειδί για την επίτευξη των σχετικών στόχων της προσαρμογής και της μείωσης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Κάθε προσπάθεια στην κατεύθυνση της μείωσης των κινδύνων που αναμένονται λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων θα συμβάλει στην ενίσχυση της αστικής-περιφερειακής ανθεκτικότητας και της βιώσιμης χωρικής ανάπτυξης.
    Ως εκ τούτου προτείνεται να προβλεφθούν στο σχέδιο νόμου ρυθμίσεις για τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη του ελληνικού χώρου και ιδιαίτερα των ελληνικών πόλεων βάσει των αρχών του μοντέλου της συμπαγούς πόλης. Μεταξύ των βασικών κατευθύνσεων χωρικής ανάπτυξης θα μπορούσαν να αναφερθούν η προώθηση ενός πολυκεντρικού και ιεραρχημένου συστήματος χωρικής οργάνωσης, η αύξηση των πράσινων ελεύθερων κοινόχρηστων και δημόσιων χώρων, η διαμόρφωση συνεκτικών πράσινων και μπλε διαδρομών και η τόνωση των κέντρων πόλης, η ανάμιξη των διαφόρων τύπων χρήσεων γης, η επανάχρηση παλαιών εγκαταλελειμμένων-κενών κτιρίων, η αποκέντρωση λειτουργιών με στόχο τη μείωση των απαιτούμενων μετακινήσεων. Επιπλέον, είναι σκόπιμο να επανεξεταστεί το σύνολο των ισχυόντων κανονιστικών παραμέτρων (πχ. συντελεστές δόμηση-κάλυψης) με στόχο τον περιορισμό των πυκνοτήτων κατοίκησης, οι οποίες καθιστούν τις ελληνικές πόλεις τρωτές έναντι των αναμενόμενων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
    Τέλος, είναι κρίσιμης σημασίας η ένταξη ρυθμίσεων που στοχεύουν στην προστασία και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας της παράκτιας ζώνης. Προτείνεται να συμπεριληφθούν στο νομοσχέδιο σχετικές διατάξεις στην κατεύθυνση του περιορισμού της οικιστικής ή επιχειρηματικής δραστηριότητας σε μια ζώνη τουλάχιστον 100μ. από τη ζώνη παραλίας (το νούμερο είναι ενδεικτικό και μπορεί να αυξάνεται ή και να περιορίζεται αιτιολογημένα, βάσει των γεωμορφολογικών χαρακτηριστικών κάθε περιοχής), της συνεχούς παρακολούθησης των παράκτιων περιοχών και του καθορισμού των ζωνών υψηλής επικινδυνότητας και των αντίστοιχων επιτρεπόμενων ή μη χρήσεων. Οι ρυθμίσεις αυτές θα πρέπει να τύχουν εφαρμογής κατά την αδειοδότηση τουριστικών αναπτύξεων (σύνθετων και μη) καθώς και πριν βιομηχανικών-βιοτεχνικών δραστηριοτήτων.

    *Το σχόλιο συνυπογράφεται από συμμαχία οργανώσεων και φορέων: Γ.Σ.Ε.Ε – Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος, MEDASSET, Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης, Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Καλλιστώ, Νόμος & Φύση, Γιατροί του Κόσμου, Vouliwatch, Greenpeace, WWF Ελλάς

  • Προτείνεται στη παράγραφο 6 να ληφθούν υπόψη τα αναγραφόμενα για τον υπολογισμό του ανθρακικού αποτυπώματος στην από 16.9.2021 Ανακοίνωση της Επιτροπής με τίτλο :Τεχνικές κατευθυντήριες οδηγίες σχετικά με την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των υποδομών στην κλιματική αλλαγή κατά την περίοδο 2021-2027 (2021/C373/01)

    Ο κύριος λόγος αφορά στο οτι οι εν λόγω οδηγίες αποτελούν τον κανόνα για οποιαδήποτε χρηματοδότηση της ΕΕ.
    https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=OJ:C:2021:373:FULL&from=EN

  • 21 Δεκεμβρίου 2021, 10:40 | Σταύρος Σκαρλής e-Kinesis IKE

    Σχετικά με το Δημοτικό Σχέδιο Μείωσης εκπομπών από δημοτικά οχήματα, ο εξηλεκτρισμός των αντίστοιχων στόλων θα μπορούσε να συνεισφέρει ουσιαστικά στην μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος από τις εν λόγω πηγές εκπομπών αερίων ρύπων. Οι τιμές των νέων ηλεκτρικών οχημάτων παραμένουν δυσανάλογα υψηλές, σε σχέση με αυτές των τελευταίας τεχνολογίας οχημάτων βενζίνης και Diesel. Ως εναλλακτική λύση στην αγορά νέων ηλεκτρικών οχημάτων, θα μπορούσε να εφαρμοσθεί μετασκευή οχημάτων με κινητήρα βενζίνης ή Diesel σε αμιγώς ηλεκτρικά. Η τεχνική υλοποίηση μιας τέτοιας μετασκευής περιλαμβάνει την αντικατάσταση όλων των εξαρτημάτων που αφορούν στο υπάρχον σύστημα παραγωγής ισχύος (κινητήρας, αντιρρυπαντικό σύστημα κτλ.) με αντίστοιχα εξαρτήματα που συντελούν ένα αμιγώς σύστημα ηλεκτροκίνησης (ηλεκτρικός κινητήρας, συστοιχία συσσωρευτών κτλ.). Η εν λόγω τεχνολογία είναι γνωστή και εφαρμόζεται ήδη σε κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο Ηνωμένο Βασίλειο, τις Η.Π.Α. και αλλού. Για την διασφάλιση των απαραίτητων επιπέδων ποιότητας και ασφάλειας μια τέτοιας μετασκευής, απαραίτητη είναι η δημιουργία κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου, που να περιγράφει σαφώς τα κριτήρια αποδοχής μια τέτοιας μετασκευής, καθώς και η εγχώρια παρουσία τεχνικών φορέων ελέγχου και πιστοποίησης των εν λόγω μετασκευασμένων οχημάτων. Αντίστοιχοι φορείς πιστοποίησης δραστηριοποιούνται ήδη στον τομέα αυτό σε κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

  • 20 Δεκεμβρίου 2021, 16:38 | KYRKITSOS FILIPPOS

    Υπάρχει ένα μεγάλο κενό στην καταγραφή της μείωσης των εκπομπών των αερίων θερμοκηπίου από την ολοκληρωμένη διαχείριση απορριμμάτων από τους δήμους και τους ΦΟΔΣΑ ή τους σχεδιασμούς της κεντρικής κυβέρνησης. Αυτό διαφαίνεται ότι θα γίνει υποχρεωτικό σε επίπεδο ΕΕ τα επόμενα χρόνια και μπορεί από τώρα να συμπεριληφθεί στο νομοσχέδιο. Είναι γνωστό ότι η Πρόληψη και η Χωριστή Συλλογή ανακυκλώσιμων και οργανικών υλικών, καθώς και οι τεχνολογίες τελικής επεξεργασίας των απορριμμάτων μπορούν να μειώσουν δραστικά τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, σε σχέση με την απλή ταφή, και έτσι συμβάλλουν σημαντικά στην αντιμετώπιση της Κλιματικής Κρίσης. Για το λόγο αυτό προτείνονται να συμπεριληφθούν στο άρθρο 13 και τα εξής:

    1. Οι ιδιωτικοί φορείς, οι ΟΤΑ και οι κατά τόπους ΦΟΔΣΑ για κάθε δράση ή έργο που σχεδιάζουν: α) Πρόληψης αποβλήτων ή προϊόντων, β) Χωριστής Συλλογής – μεταφοράς οποιουδήποτε υλικού ή προϊόντος και γ) Δημιουργία μονάδας επεξεργασίας ή εναλλακτικής διαχείρισης υλικών ή προϊόντων, να υπολογίζουν υποχρεωτικά, για την ονομαστική δυναμικότητα της δράσης, του έργου ή της μονάδας: Α) την απόλυτη ετήσια εκπομπή αερίων θερμοκηπίου (σε ετήσιους τόνους ισοδύναμου CO2 ανά τόνο αποβλήτου, υλικού ή προϊόντος), Β) την ετήσια μείωση των αερίων θερμοκηπίου (σε ετήσιους τόνους ισοδύναμου CO2 ανά τόνο αποβλήτου, υλικού ή προϊόντος) σε σχέση με την μη υλοποίηση της δράσης, του έργου ή της μονάδας, και Γ) την ετήσια μείωση των αερίων θερμοκηπίου (σε ετήσιους τόνους ισοδύναμου CO2 ανά τόνο υλικού ή προϊόντος) σε σχέση με την διάθεση σε ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ των αντίστοιχων αποβλήτων, υλικών ή προϊόντων.
    2. Ενδεικτική λίστα δράσεων και έργων των α-γ του σημείου 1, είναι η εξής: Δράσεις Ενημέρωσης, Πωλήσεις αντικειμένων δεύτερο χέρι, Πράσινο Σημείο, Κέντρο Δημιουργικής Επαναχρησιμοποίησης Υλικών (ΚΔΕΥ), Ολοκληρωμένο Πράσινο Σημείο (ΟΠΣ), δημιουργία Σταθμού Μεταφόρτωσης Υλικών (ΣΜΑ), Βελτιστοποίηση Αποκομιδής, Εφαρμογή Πόρτα – Πόρτα συλλογής, Εφαρμογή του Πληρώνω Όσο Πετάω (ΠΟΠ), Μονάδα Κομποστοποίησης, Μονάδα Επεξεργασία Αποβλήτων (ΜΕΑ), δημιουργία ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ κ.α.
    3. Κατά την εκπόνηση των Τοπικών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων (ΤοΣΔΑ) από τους ΟΤΑ να υπολογίζονται υποχρεωτικά: Α) η απόλυτη ετήσια εκπομπή αερίων θερμοκηπίου (σε ετήσιους τόνους ισοδύναμου CO2 ανά τόνο αποβλήτων) από την εφαρμογή του ΤοΣΔΑ και Β) η ετήσια μείωση των αερίων θερμοκηπίου (σε ετήσιους τόνους ισοδύναμου CO2 ανά τόνο αποβλήτων) σε σχέση με την μη εφαρμογή του Τοπικού τους Σχεδίου και την απλή ταφή του συνόλου των αποβλήτων τους σε ΧΥΤΑ.
    4. Κατά την εκπόνηση των Περιφερειακών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) από τις Περιφέρειες ή τους ΦΟΔΣΑ, για κάθε σενάριο του ΠΕΣΔΑ, να υπολογίζονται υποχρεωτικά: Α) η απόλυτη ετήσια εκπομπή αερίων θερμοκηπίου (σε ετήσιους τόνους ισοδύναμου CO2 ανά τόνο αποβλήτων) από την εφαρμογή του ΠΕΣΔΑ και Β) η ετήσια μείωση των αερίων θερμοκηπίου (σε ετήσιους τόνους ισοδύναμου CO2 ανά τόνο αποβλήτων) σε σχέση με την μη εφαρμογή του ΠΕΣΔΑ και την απλή ταφή του συνόλου των αποβλήτων της Περιφέρειας σε ΧΥΤΑ.
    5. Κατά την εκπόνηση του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) από το αρμόδιο υπουργείο, για κάθε σενάριο του ΕΣΔΑ, να υπολογίζονται υποχρεωτικά: Α) η απόλυτη ετήσια εκπομπή αερίων θερμοκηπίου (σε ετήσιους τόνους ισοδύναμου CO2 ανά τόνο αποβλήτων) από την εφαρμογή του ΕΣΔΑ και Β) η ετήσια μείωση των αερίων θερμοκηπίου (σε ετήσιους τόνους ισοδύναμου CO2 ανά τόνο αποβλήτων) σε σχέση με την μη εφαρμογή του ΕΣΔΑ και την απλή ταφή του συνόλου των αποβλήτων της Ελλάδας σε ΧΥΤΑ. Επίσης, το ΕΣΔΑ να προτείνει αντιπροσωπευτική μεθοδολογία για τον υπολογισμό των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου για όλα τα στάδια και τις μεθόδους διαχείρισης ή τελικής επεξεργασίας και διάθεσης αποβλήτων, για χρήση στα ΠΕΣΔΑ και στα ΤοΣΔΑ.
    6. Η εκπόνηση του Εθνικού Σχεδίου Πρόληψης Αποβλήτων από το αρμόδιο υπουργείο να προτείνει αντιπροσωπευτική μεθοδολογία για τον υπολογισμό των εκπομπών αερίου θερμοκηπίου ανά μονάδα υλικού ή προϊόντος, για κάθε ενδεικτική δράση Πρόληψης Αποβλήτων, για χρήση στα Δημοτικά Σχέδια Πρόληψης Αποβλήτων.
    7. Τα δεδομένα για το Κλιματικό Αποτύπωμα των: ΕΣΔΑ, ΠΕΣΔΑ, ΤοΔΣΑ, Εθνικά και Τοπικά Σχέδια Πρόληψης, να αναρτώνται υποχρεωτικά από τους αντίστοιχους φορείς (ΥΠΕΝ, ΦΟΔΣΑ, ΟΤΑ) σε διακριτή θέση, που θα δημιουργηθεί για το σκοπό αυτό, στην πλατφόρμα του Ηλεκτρονικού Μητρώου Αποβλήτων (ΗΜΑ). Με κάθε τροποποίηση των ΕΣΔΑ, ΠΕΣΔΑ, ΤοΔΣΑ, Εθνικά και Τοπικά Σχέδια Πρόληψης γίνεται υποχρεωτικά ενημέρωση του ΗΜΑ.
    8. Α) Οι υπόχρεοι ιδιωτικοί φορείς για την λειτουργία δράσεων, έργων ή μονάδων των σημείων 1-2, Β) οι ΟΤΑ για το σύνολο της διαχείρισης στο δήμο τους, που είναι υπόχρεοι, και Γ) οι ΦΟΔΣΑ για το σύνολο των έργων και των μονάδων επεξεργασίας ή τελικής διάθεσης των σημείων 1-2, που είναι υπόχρεοι λειτουργοί στην Περιφέρειά τους, υποχρεούνται σε ετήσια δήλωση στο ΗΜΑ των απόλυτων ετήσιων εκπομπών των αερίου θερμοκηπίου, καθώς και της ετήσιας μείωσης των εκπομπών αερίου θερμοκηπίου σε σχέση με την διάθεση σε ΧΥΤΑ/ΧΥΤΥ των αντίστοιχων υλικών ή προϊόντων, που διαχειρίστηκαν κατά το έτος της δήλωσης.
    9. Προτείνεται η επιβολή ενός ανταποδοτικού Κλιματικού Τέλους για τους ΟΤΑ για κάθε παραγόμενο ισοδύναμο τόνο CO2, που παράγεται από την συνολική ετήσια διαχείριση των αποβλήτων του ΟΤΑ. Το ύψος του Κλιματικού Τέλους θα προσδιορισθεί από ειδική μελέτη του ΥΠΕΝ, θα εισπράττεται από τους ΦΟΔΣΑ και θα επιστρέφει στους ίδιους τους ΟΤΑ, που το πλήρωσαν, με χρηματοδότηση ειδικών δράσεων ή έργων διαχείρισης αποβλήτων, που μειώνουν το κλιματικό τους αποτύπωμα.
    10. Η μη τήρηση των παραπάνω επιφέρει κυρώσεις για τους υπόχρεους, που θα πρέπει να προβλεφθούν.

  • 20 Δεκεμβρίου 2021, 13:19 | ΚΕΔΕ

    Θεσπίζεται υποχρέωση των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) Α’ Βαθμού να καταρτίσουν Δημοτικό Σχέδιο Μείωσης Εκπομπών (ΔηΣΜΕ), έως την 1η Ιανουαρίου 2023.
    Παράλληλα, προβλέπεται η ετήσια παρακολούθηση του ανθρακικού αποτυπώματος των ΟΤΑ Α’ Βαθμού μέσω υποβολής σχετικής έκθεσης σε δημόσια προσβάσιμη ηλεκτρονική βάση δεδομένων.
    Τέλος, ορίζεται ότι η εκπόνηση του ΔηΣΜΕ και οι επικαιροποιήσεις του αποτελούν προϋπόθεση για την αξιολόγηση προτάσεων των ΟΤΑ Α’ Βαθμού για την υλοποίηση προγραμμάτων, μέσω χρηματοδοτικών εργαλείων στον τομέα της εξοικονόμησης ενέργειας και της κλιματικής αλλαγής. Και επί των συγκεκριμένων διατάξεων είναι σαφές ότι το κύριο βάρος εφαρμογής των μέτρων και πολιτικών για την κλιματική αλλαγή, θα κληθεί να υλοποιήσουν οι Δήμοι της χώρας. Στο πλαίσιο αυτό αναδεικνύονται μόνο οι κυρώσεις προς τους Δήμους και απουσιάζουν διατάξεις σχετικές με την οργάνωση του τρόπου υλοποίησης, τους διαθέσιμους πόρους, τις δυνατότητες χρηματοδότησης για την υλοποίηση των συγκεκριμένων μέτρων/πολιτικών για την κλιματική αλλαγή κλπ.

  • Η υποχρέωση που τίθεται στους ΟΤΑ για την κατάρτιση Δημοτικών Σχεδίων Μείωσης Εκπομπών είναι προς τη σωστή κατεύθυνση δεδομένου του υποδειγματικού ρόλου του δημόσιου τομέα. Ωστόσο, πρέπει η συγκεκριμένη υποχρέωση τελικά να εκπληρωθεί σε αντίθεση με την τρέχουσα εμπειρία σε σχέση με άλλες υποχρεώσεις του δημόσιου τομέα (π.χ. Σχέδια Δράσης Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων, Έκδοση Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης, ορισμούς ενεργειακού υπευθύνου κ.α.). Επιπρόσθετα, πρέπει να προβλέπονται κυρώσεις για την περίπτωση μη κατάρτισης των προβλεπόμενων σχεδίων. Τέλος, τα δημοτικά σχέδια δεν πρέπει απλώς να αποτελούν προϋπόθεση για την αξιολόγηση προτάσεων των ΟΤΑ για την υλοποίηση προγραμμάτων μέσω χρηματοδοτικών εργαλείων στον τομέα της εξοικονόμησης ενέργειας και της κλιματικής αλλαγής, αλλά να υποχρεώνουν τους ΟΤΑ να υλοποιούν τα αποδοτικότερα δεδομένου ότι συμπεριλαμβάνεται και η ιεράρχηση τους.
    Επισημαίνεται ότι το συγκεκριμένο μέτρο επιβεβαιώνει ότι τα Σχέδια Δράσης για την Ενέργεια και το Κλίμα στο πλαίσιο του Συμφώνου των Δημάρχων δεν κατάφεραν να επιτελέσουν τον βασικό στόχο τους με αποτέλεσμα να επιβάλλεται ένα επιπρόσθετη διαχειριστική και οικονομική επιβάρυνση στους ΟΤΑ.