1. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής συντάσσει εθνικό κατάλογο σημαντικών ειδών χλωρίδας, πανίδας και τύπων φυσικών οικοτόπων, ο οποίος εγκρίνεται με απόφαση του Υπουργού. Ο κατάλογος υποδιαιρείται σε κατηγορίες προστασίας. Ως κατηγορίες προστασίας θεωρούνται οι κατηγορίες κινδύνου των εθνικών κόκκινων καταλόγων. Οι χρονικά πιο πρόσφατοι κόκκινοι κατάλογοι θεωρούνται οι κύριοι κατάλογοι απειλούμενων ειδών. Οι κατάλογοι αυτοί συμπληρώνονται ανάλογα με τα αποτελέσματα της απογραφής της κατάστασης της βιοποικιλότητας που προβλέπει το άρθρο 12 και τον κατάλογο ενδημικών ειδών που προβλέπει το άρθρο 9 του ν. 2742/1999 καθώς και σύμφωνα με τα υφιστάμενα επιστημονικά δεδομένα.
2. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, σε συνεργασία με άλλους αρμόδιους φορείς εκπονεί και εφαρμόζει σχέδια δράσης, δίνοντας προτεραιότητα:
α) Στα είδη των οποίων η προστασία και διαχείριση επιβάλλεται από τις διεθνείς συμβάσεις που έχει κυρώσει η Ελλάδα, και από την κοινοτική νομοθεσία.
β) Στα είδη που περιλαμβάνονται στις κατηγορίες κινδύνου του εθνικού και των διεθνών κόκκινων καταλόγων και στις διεθνείς συμβάσεις.
γ) Στα ενδημικά είδη.
δ) Στα είδη που παρουσιάζουν ιδιαίτερα κατακερματισμένη κατανομή.
ε) Στα είδη που είναι σημαντικά για τις τοπικές κοινωνίες (τροφή, πρώτες ύλες, παραδοσιακά φάρμακα), ακόμα και αν δεν περιλαμβάνονται στους κόκκινους καταλόγους.
στ) Στις ιθαγενείς φυλές ζώων ή ποικιλίες φυτών.
3. Το περιεχόμενο των σχεδίων δράσης των απειλούμενων ειδών καθορίζεται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, εντός ενός έτους από τη θεσμοθέτηση της συγκεκριμένης ρύθμισης. Τα σχέδια δράσης καταρτίζονται υπό την εποπτεία της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και εγκρίνονται από τον Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, με τη σύμφωνη γνώμη της Επιτροπής «Φύση».
Παρ. 1) Τα άρθρα 9 και 12 του 2742/1999 που μνημονεύονται δεν αφορούν σε θέματα βιοποικιλότητας και ενδημικών ειδών, αντιστοίχως. Είναι λάθος!
Παρ. 2) Στο β) μετά το ‘διεθνών κόκκινων καταλόγων’ να συμπληρωθεί ‘σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα κριτήρια της IUCN’.
Παρ. 2) Το εδάφειο (δ) ‘…Στα είδη που παρουσιάζουν ιδιαίτερα κατακερματισμένη κατανομή…’ δεν χρειάζεται. Προβλέπεται ως κριτήριο στις οδηγίες της IUCN.
Να προστεθεί στο τέλος νέα παράγραφος 4, ως εξής: ‘Σε περίπτωση που είδη της ελληνικής αυτοφυούς χλωρίδας και άγριας πανίδας διακινούνται κατά παράβαση της Σύμβασης CITES, θα κατάσχονται και θα επιστρέφονται στα ενδιαιτήματά τους. Αν πρόκειται για αποξηραμένα φυτικά δείγματα ή ταριχευμένα ζωικά δείγματα θα κατατίθενται κατά περίπτωση στα μουσεία ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και μουσείων φυσικής ιστορίας.
Παρ. 3) Να προβλέπεται και η συνεισφορά του επιστημονικού προσωπικού των Φορέων Διαχείρισης για την κατάρτιση των σχεδίων δράσης των απειλούμενων ειδών.
Άρθρο 7 – Σημαντικά είδη χλωρίδας και πανίδας
1. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής συντάσσει εθνικό κατάλογο σημαντικών ειδών χλωρίδας, πανίδας και τύπων οικοτόπων, ο οποίος εγκρίνεται με απόφαση του Υπουργού. Ο κατάλογος υποδιαιρείται σε κατηγορίες προστασίας. Ως κατηγορίες προστασίας θεωρούνται οι κατηγορίες κινδύνου των εθνικών κόκκινων καταλόγων. Οι χρονικά πιο πρόσφατοι κόκκινοι κατάλογοι θεωρούνται οι κύριοι κατάλογοι απειλούμενων ειδών. Οι κατάλογοι αυτοί συμπληρώνονται ανάλογα με τα αποτελέσματα της απογραφής της κατάστασης της βιοποικιλότητας που προβλέπει το άρθρο 12 και τον κατάλογο ενδημικών ειδών που προβλέπει το άρθρο 9 του ν. 2742/1999 καθώς και σύμφωνα με τα υφιστάμενα επιστημονικά δεδομένα.
Το μέγα πρόβλημα που υπάρχει εδώ είναι η απουσία δεδομένων ικανών να υποστηρίξουν ένα τέτοιο εθνικό κατάλογο. Συνεπώς, το παρόν ΣΝ θα πρέπει να προβλέπει κάποιου είδους δραστηριότητα κάτω από εθνικό σχέδιο για τη συλλογή των δεδομένων αυτών τόσο για τη σύνταξη του καταλόγου όσο και για την παρακολούθηση των συστατικών εκείνων της βιοποικιλότητας που χρήζουν παρακολούθησης. Ίσως, αυτό να πρέπει να διασυνδεθεί με την παράγραφο 9 του Άρθρου 6.
2. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, σε συνεργασία με άλλους αρμόδιους φορείς εκπονεί και εφαρμόζει σχέδια δράσης, δίνοντας προτεραιότητα:
α) Στα είδη των οποίων η προστασία και διαχείριση επιβάλλεται από τις διεθνείς συμβάσεις που έχει κυρώσει η Ελλάδα, και από την κοινοτική νομοθεσία.
β) Στα είδη που περιλαμβάνονται στις κατηγορίες κινδύνου του εθνικού και των διεθνών κόκκινων καταλόγων και στις διεθνείς συμβάσεις.
γ) Στα ενδημικά είδη.
δ) Στα είδη που παρουσιάζουν ιδιαίτερα κατακερματισμένη κατανομή.
ε) Στα είδη που είναι σημαντικά για τις τοπικές κοινωνίες (τροφή, πρώτες ύλες, παραδοσιακά φάρμακα), ακόμα και αν δεν περιλαμβάνονται στους κόκκινους καταλόγους.
στ) Στις ιθαγενείς φυλές ζώων ή ποικιλίες φυτών.
3. Το περιεχόμενο των σχεδίων δράσης των απειλούμενων ειδών καθορίζεται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, εντός ενός έτους από τη θεσμοθέτηση της συγκεκριμένης ρύθμισης. Τα σχέδια δράσης καταρτίζονται υπό την εποπτεία της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και εγκρίνονται από τον Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, με τη σύμφωνη γνώμη της Επιτροπής «Φύση».
(Ο ρόλος της Επιτροπής “ΦΥΣΗ” εδώ θα πρέπει να είναι περισσότερος αναβαθμισμένος, δεδομένου ότι στα μέλη της υπάρχουν διακεκριμένοι επιστήμονες που έχουν σαφείς απόψεις για τα ζητήματα αυτά.)
Το άρθρο 9 του νόμου 2742 του 1999 δεν αναφέρεται καθόλου σε κατάλογο ενδημικών ειδών. Αντίθετα, κατάλογοι ιδιαίτερα προστατευόμενων ειδών αναφέρονται στην ΚΥΑ 33318/3028/1998 και αλλού.
Παρ. 2: Να προστεθεί: στα είδη, το όριο της εξάπλωσης των οποίων βρίσκεται στην Ελλάδα.
Τ. Λεγάκις
Επίκ. καθηγητής, Τμ. Βιολογίας, Παν. Αθηνών
Άρθρο 7
Παραγρ. 2, εδάφιο δ). Διόρθωση προς το ορθότερο «εγχώριες φυλές παραγωγικών ζώων και τοπικές ποικιλίες φυτικών ειδών»
Παραγρ. 3. Έχει παραληφθεί η συμμετοχή του Υπ.Α.Α.Τ στην σύνταξη των αναφερόμενων σχεδίων δράσης απειλούμενων ειδών των σημείων της παραγρ.2 ‘Δράσεις & πρωτοβουλίες’. Πολλά είδη τοπικών κοινωνιών όπως οι τοπικές ποικιλίες υπόκεινται στην αρμοδιότητα του Υπ.Α.Α.Τ και έχουν αναπτυχθεί ποικίλες δράσεις και πρωτοβουλίες εδώ και πολλά χρόνια.
Προτείνω τη χρησιμοποίηση του όρου αυτόχθονων φυλών αγροτικών ζώων (αντί για ιθαγενείς φυλές ζώων). Είναι η ορολογία που χρησιμοποιεί το Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων στους σχετικούς κανονισμους(και αντίστοιχοι διεθνείς οργανισμοι, όπως ο FAO).
Προϋπόθεση για την έγκριση Σχεδίων Δράσης για την προστασία σημαντικών ειδών φυτών και ζώων είναι η ύπαρξη ειδικών μελετών. Οι μελέτες αυτές – όταν δεν εκπονούνται από τις υπηρεσίες του Κράτους – πρέπει να εκπονούνται με τις διαδικασίες περί μελετών και παροχής υπηρεσιών στο Δημόσιο. Επίσης, προϋπόθεση για την έγκρισή τους πρέπει να είναι η ευρεία δημοσιοποίηση των πληροφοριών και των συμπερασμάτων τους, η έκφραση της γνώμης των πολιτών και των φορέων εκπροσώπησής τους στα θεσμοθετημένα όργανα λαϊκής συμμετοχής και η εξασφάλιση όλων των προϋποθέσεων και των οικονομικών πόρων που απαιτούνται για την υλοποίησή τους.
Μία επιπλέον προστατευόμενη ομάδα πρέπει να αποτελούν τα θεμελιώδη είδη (keystone species) της βιοκοινότητας. Τα είδη αυτά (κορυφαίο καταναλωτές, επικονιαστές, καρποφόρα φυτά που υποστηρίζουν την τοπική ποικιλότητα) είναι σημαντικότατα για την αειφόρο λειτουργία του συστήματος.
Σημαντικά είδη;
Φοβερά επιστημονικά τεκμηριωμένος όρος, μπράβο…
Τα ασήμαντα πώς ορίζονται;
Σα να λέμε δηλαδή από ότι κατάλαβα, αυτά τα ζώα κινδυνεύουν! Τα άλλα, σκοτώστε τα κιόλας, δε μας νοιάζει…
Θα πρέπει να προστατευτεί και το γενετικό υλικό πάντως όλων των φυτών της χώρας, γιατί υβρίδια θα τρώμε στο τέλος μόνο από ότι φαίνεται.
Άρθρο 7
Παρ.1 Ο Εθνικός Κατάλογος (Κόκκινο Βιβλίο 2010) σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών επιστημόνων χρειάζεται ήδη συμπλήρωση ή διόρθωση κάποιων δεδομένων του.
Παρ.2 δ. Σε ορισμένα είδη μπορεί ανά εποχή του χρόνου ή μετά από κάποια αιφνίδια κατάσταση (πυρκαγιά κλπ) να διασπαστεί η ΕΛΕΥΘΕΡΟΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ τους σποραδικά. Αυτό δεν πρέπει να απαιτεί αλλαγή του νόμου ή άμεσης έκδοσης Υπουργικής Απόφασης που να μεταφέρει ή να διευρύνει (μόνιμα ή πρόσκαιρα) τον οικότοπό τους σε άλλες συντεταγμένες! Αν χρειαστεί να παρθούν κάποια μέτρα αυτά μπορεί να ορίζονται από τοπικές διοικητικές αρχές, με καθορισμένο χρονοδιάγραμμα εφαρμογής.
Παρ. 2 .ε) Να προσδιοριστούν τα είδη που θεωρούνται σημαντικά για τις τοπικές κοινωνίες. Με το ρυθμό που μπαίνουν τα αιτήματα για μελέτες και αυστηρή προστασία ειδών, κάποια στιγμή οι τοπικές κοινωνίες δεν θα έχουν τίποτα διαθέσιμο να διαχειριστούν. Σε λίγο θα υποχρεώνονται να βγάζουν ειδικές άδειες για να μαζέψουν σαλιγκάρια, μανιτάρια ακόμα και θυμάρι ή κάπαρη από το βουνό που είναι απέναντι στην πατροπαράδοτη αγροικία τους!
Οι Κόκκινοι κατάλογοι δεν πρέπει να αποτελούν θέσφατο, αλλά να υπόκεινται σε δημόσια διαβούλευση και επιστημονική κριτική πριν την οριστική δημοσίευσή τους.
Οι ιθαγενείς φυλές ζώων, θα πρέπει λογικά να αναφέρονται σε αγροτικά ζώα, άλλως θα έπρεπε να αναφέρονται ως ενδημικά είδη. Το ίδιο πρέπει να ισχύει και για τα φυτά.
Παρακαλώ να διορθώσετε το Π.Δ. 80/90 (Φεκ 40Αα’/22-3-1990) ‘περί προστασίας του φυτικού γενετικού υλικού της χώρας» (Δεν είναι Π.Δ.80/80).
Η περιοχή μας είναι πολύ σημαντική για την δημιουργία πολλών καλλιεργούμενων φυτικών ειδών (π.χ. δημητριακά, σταυρανθή κ.ά.),θεωρείται τόπος καταγωγής σύμφωνα με πολλούς επιστήμονες για αυτά τα είδη. Πρέπει να διασφαλισθεί η διατήρηση και του γενετικού υλικού που επί αιώνες δημιουργήθηκε από τους έλληνες αγρότες. Το υλικό αυτό φέρει πολύτιμα γονίδια τόσο για την ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος όσο και για την ανθεκτικότητα σε εχθρούς και ασθένειες. Επιπλέον πρέπει να τονισθεί ότι το γενετικό υλικό αυτό είναι προσαρμοσμένο στις τοπικές συνθήκες.
Σημαντικό ρόλο πρέπει να έχει η Τράπεζα Γενετικού υλικού του ΕΘΙΑΓΕ που πρέπει να στελεχωθεί και να χρηματοδοτηθεί ανάλογα.
Σημείωση: Όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν την Ελλάδα, κατά τον Β’Παγκόσμιο Πόλεμο, έφεραν μαζί τους και επιστήμονες οι οποίοι συνέλεξαν πολλά ενδημικά φυτικά είδη καθώς και ντόπιες ποικιλίες και αυτό το γενετικό υλικό το διατηρούν στις δικές τους Τράπεζες Γενετικού Υλικού μέχρι σήμερα, ενώ εμείς πολλά από αυτά τα έχουμε χάσει.