1. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, σε συνεργασία με το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και ακαδημαϊκά ή ερευνητικά ιδρύματα και κέντρα, εκπονεί έρευνα επικινδυνότητας και συντάσσει κατάλογο των ξενικών-εισβλητικών ειδών στα οικοσυστήματα της χώρας .
2. Τα ξενικά-εισβλητικά είδη υποδιαιρούνται σε κατηγορίες ανάλογα με τον κίνδυνο εξάπλωσής τους και τις εκτιμώμενες επιπτώσεις στη δομή και λειτουργία των οικοσυστημάτων.
3. Ανάλογα με την κατηγορία κινδύνου το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής συντάσσει σχέδια διαχείρισης των αντίστοιχων ξενικών-εισβλητικών ειδών. Τα σχέδια περιλαμβάνουν ρυθμίσεις για τα εξής θέματα:
α) Την πρόληψη εισαγωγής ξενικών- εισβλητικών ειδών, την ενημέρωση και την ανταλλαγή πληροφοριών.
β) Τον έγκαιρο εντοπισμό και την εξάλειψη, συμπεριλαμβανομένης της πρόληψης της διάδοσης των ξενικών-εισβλητικών ειδών.
γ) Την παρακολούθηση, τον έλεγχο και το μακροπρόθεσμο περιορισμό της εξάπλωσης των ξενικών-εισβλητικών ειδών.
δ) Την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας των οικοσυστημάτων που επηρεάστηκαν από την εγκατάσταση πληθυσμών ξενικών-εισβλητικών ειδών.
4. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, καθορίζονται ειδικότεροι όροι διαχείρισης και απόρριψης του έρματος των πλοίων για τον περιορισμό της εισαγωγής ξενικών-εισβλητικών ειδών θαλάσσιας πανίδας και χλωρίδας και μικροοργανισμών.
5. Ιδρύεται κέντρο με ενδεικτικό τίτλο «Κέντρο Υποδοχής Δημευμένων Ξενικών Ειδών Πανίδας». Στο Κέντρο φιλοξενούνται, σε συνθήκες που εξασφαλίζουν την υγιή διαβίωση τους, τα δημευμένα ξενικά-εισβλητικά είδη πανίδας, καθώς και τα είδη που κατάσχονται στο πλαίσιο των υποχρεώσεων της χώρας για την εφαρμογή της Σύμβασης CITES, μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας επανεξαγωγής στη χώρα προέλευσής τους. Το οικονομικό κόστος φιλοξενίας στο Κέντρο και αποστολής στη χώρα προέλευσης των ειδών αυτών βαρύνει τον προηγούμενο κάτοχο. Οι ειδικότεροι όροι χωροθέτησης, κατασκευής, διοίκησης και λειτουργίας του Κέντρου καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.
Παρ.1) Για την κατάρτιση των καταλόγων ξενικών-‘εισβλητικών’ ειδών, θα πρέπει να προβλέπται και η συνεισφορά των Φορέων Διαχείρισης, οι οποίοι έχουν άμεση εικόνα των περιοχών ευθύνης τους.
Άρθρο 9- Ειδικές ρυθμίσεις για τα ξενικά – εισβάλλοντα είδη
1. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, σε συνεργασία με το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και ακαδημαϊκά ή ερευνητικά ιδρύματα και κέντρα, εκπονεί έρευνα επικινδυνότητας και συντάσσει κατάλογο των ξενικών-εισβαλλόντων ειδών στα οικοσυστήματα της χώρας .
2. Τα ξενικά- εισβάλλοντα είδη υποδιαιρούνται σε κατηγορίες ανάλογα με τον κίνδυνο εξάπλωσής τους και τις εκτιμώμενες επιπτώσεις στη δομή και λειτουργία των οικοσυστημάτων.
3. Ανάλογα με την κατηγορία κινδύνου το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής συντάσσει σχέδια διαχείρισης των αντίστοιχων ξενικών- εισβαλλόντων ειδών. Τα σχέδια περιλαμβάνουν ρυθμίσεις για τα εξής θέματα:
α) Την πρόληψη εισαγωγής ξενικών- εισβαλλόντων ειδών, την ενημέρωση και την ανταλλαγή πληροφοριών.
β) Τον έγκαιρο εντοπισμό και την εξάλειψη, συμπεριλαμβανομένης της πρόληψης της διάδοσης των ξενικών-εισβαλλόντων ειδών.
γ) Την παρακολούθηση, τον έλεγχο και το μακροπρόθεσμο περιορισμό της εξάπλωσης των ξενικών-εισβαλλόντων ειδών.
δ) Την αποκατάσταση της βιοποικιλότητας των οικοσυστημάτων που επηρεάστηκαν από την εγκατάσταση πληθυσμών ξενικών-εισβαλλόντων ειδών.
4. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, καθορίζονται ειδικότεροι όροι διαχείρισης και απόρριψης του έρματος των πλοίων για τον περιορισμό της εισαγωγής ξενικών-εισβαλλόντων ειδών θαλάσσιας πανίδας και χλωρίδας και μικροοργανισμών.
5. Ιδρύεται κέντρο με ενδεικτικό τίτλο «Κέντρο Υποδοχής Δημευμένων Ξενικών Ειδών Πανίδας». Στο Κέντρο φιλοξενούνται, σε συνθήκες που εξασφαλίζουν την υγιή διαβίωση τους, τα δημευμένα ξενικά-εισβάλλοντα είδη πανίδας, καθώς και τα είδη που κατάσχονται στο πλαίσιο των υποχρεώσεων της χώρας για την εφαρμογή της Σύμβασης CITES, μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας επανεξαγωγής στη χώρα προέλευσής τους. Το οικονομικό κόστος φιλοξενίας στο Κέντρο και αποστολής στη χώρα προέλευσης των ειδών αυτών βαρύνει τον προηγούμενο κάτοχο. Οι ειδικότεροι όροι χωροθέτησης, κατασκευής, διοίκησης και λειτουργίας του Κέντρου καθορίζονται
με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.
Ξενικο-εισβλητικό είδος: Καλύτερα να αποδοθεί ως «εισβλητικό ξενικό είδος», όπως αναφέρεται και στη Σύμβαση για τη Βιολογική Ποικιλότητα (invasive alien species). Ο λόγος είναι ότι υπάρχουν και ξενικά είδη τα οποία δεν είναι εισβλητικά, όπως κάποιες ποικιλίες καλλιεργούμενων φυτών.
Τ. Λεγάκις
Επίκ. καθηγητής, Τμ. Βιολογίας, Παν. Αθηνών
Άρθρο 9
Παραγρ. 1 Παρατήρηση : επαναδιατύπωση της πρότασης διότι η κεντρική διοίκηση δεν εκπονεί «έρευνα επικινδυνότητας» αλλά αναθέτει σε ανάλογο επιστημονικό όργανο (ή φορέα) και αναμένει εισήγηση για τη διατύπωση πολιτικής.
Άρθρο 9 – Ειδικές ρυθμίσεις για τα ξενικά – εισβλητικά είδη
Θα πρέπει να υπάρχει αναφορά και ρύθμιση για τη σκόπιμη απελευθέρωση ή από αμέλεια διαφυγή στη φύση, των εισαγόμενων ειδών πανίδας, συντροφιάς ή άλλων.
Οι έρευνες επικινδυνότητας για τα ξενικά – εισβλητικά είδη – και τα Σχέδια Διαχείρισης για τα είδη αυτά, όταν δεν συντάσσονται από κρατικές υπηρεσίες ή από κρατικά ερευνητικά ιδρύματα, εκπονούνται με τις διατάξεις περί μελετών και παροχής υπηρεσιών στο Δημόσιο.
Άρθρο 9
Παρ.1 Και για αυτή την κατηγορία πρέπει να είναι διαθέσιμη στο κοινό βάση πληροφοριών. Φωτογραφίες και πληροφορίες δίπλα στις επισημάνσεις επικινδυνότητας θα συμβάλλει θετικά στην αναγνώριση των ειδών αυτών από όλους (αγρότες και γενικότερα όλους τους πιθανούς χρήστες) και την αποτροπή του πολλαπλασιασμού ή της διασποράς τους.
Να εκτιμηθεί η εμπλοκή σ’ αυτή την παράμετρο της Κτηνιατρικής Υπηρεσίας καθώς και των υπαρχόντων Ερευνητικών Κέντρων. Σε αυτούς τους φορείς μπορεί να λειτουργεί και βάση αναφορών τόσο για εισβολές ξένων ειδών όσο και για ασθένειες ή προβλήματα που εντοπίζονται να εισέρχονται στη χώρα. Υπάρχουν ήδη διεθνείς κανόνες διαχείρισης κάποιων προβλημάτων για τα οποία υπάρχει υποχρέωση αναφοράς. (π.χ. Περιπτώσεις γρίπης των πτηνών, λύσσας, άλλων ζωονόσων ή ασθενειών των φυτών). Επίσης θα πρέπει να υπάρχει βάση αναφοράς μελετών ή ερευνών για προγράμματα έρευνας και μελετών σε επιμέρους θέματα ώστε να μην γίνονται επικαλύψεις ή καθυστερήσεις αντιμετώπισης αιφνίδιων καταστάσεων. Π.χ. για το έλκος της Καστανιάς και τις μελέτες καταπολέμησης του έχουν ξοδευτεί αρκετά χρόνια από ειδικούς επιστήμονες και έχουν διατεθεί από εθνικούς πόρους αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ. Θα είναι λοιπόν κρίμα τα πορίσματα αυτά να μην καθίστανται διδακτικά ή χρήσιμα σε άλλους πολίτες αλλά να εξαντλούνται μόνο σε ορισμένες μόνο εφαρμογές.
Παρ.5. Θετικότατο το μέτρο. Θα πρέπει να εξεταστεί αν θα πρέπει να είναι ένα, ή μερικά τέτοια κέντρα στην επικράτεια, για αποφυγή της μακρινής μεταφοράς τους μόνο σε ένα τέτοιο κέντρο. Επιτέλους θα λυθούν αρκετά προβλήματα των προηγούμενων δεκαετιών και στο μπερδεμένο και ασαφές – ως προς τον ρόλο τους – λειτουργούντων Κέντρων Περίθαλψης Άγριας Ζωής.
Άρθρο 8
Παρ.1. Με δεδομένη την τάση για απόλυτη προστασία των πάντων και με κάθε τίμημα, να καθοριστεί εξ αρχής πίνακας ειδών (φυτών, ζώων, μαλακίων, ψαριών κλπ) που είναι σημαντικά για την τοπική παραγωγή και κατανάλωση. Να προσεχθούν οι υπερβολές στις διάφορες «καταγγελίες» σκοπιμοτήτων για καταστροφές ή βλάβες προς είδη. Να γίνεται εξακρίβωση της ορθότητας και εγκυρότητας τέτοιων καταγγελιών, ώστε να προστατευτούν οι τοπικές κοινωνίες ή ομάδες πολιτών από εσκεμμένη δυσφήμιση στην κοινή γνώμη και να μην πέφτουν θύματα διοικητικών πράξεων από ατεκμηρίωτες ή ανεξέλεγκτες εργασίες ή παρατηρήσεις αναρμοδίων.
Παρ.3 Αυτή η παράγραφος μάλλον αναφέρεται στα είδη και τους κανονισμούς εφαρμογής των ειδών CITES. Στο εσωτερικό της χώρας ούτως ή άλλως υφίσταται σχετικό νομικό πλαίσιο.
παραγρ.5.
Ερώτηση: στο υπό ίδρυση «Κέντρο Υποδοχής Δημευμένων Ξενικών Ειδών Πανίδας» δεν θα υπάρχει πρόβλεψη για τη φιλοξενία ειδών χλωρίδας;
Αν ναι τότε ενδεχομένως να προβλεφθεί άλλο όνομα.
Σελ. 16. Άρθρο 9.
Καλώς αναφέρεται ότι η σύνταξη των σχεδίων διαχείρισης των αντίστοιχων ξενικών-εισβλητικών ειδών θα γίνεται από το ΥΠΕΚΑ. Ωστόσο δεν αναφέρεται ποιοι φορείς θα αναλάβουν τις περιγραφόμενες δράσεις:
Α) πρόληψη εισαγωγής, ενημέρωση, ανταλλαγή πληροφοριών
Β) εντοπισμός και εξάλειψη, πρόληψη της διάδοσης
Γ) παρακολούθηση, έλεγχο και περιορισμό της εξάπλωσης
Δ) αποκατάσταση βιοποικιλότητας των οικοσυστήμάτων που επηρεάστηκαν
Για άλλη μία φορά παραβλέπεται ο ουσιαστικός ρόλος που μπορούν να διαδραματήσουν οι Φορείς Διαχείρισης μεταξύ άλλων και σε αυτό το αντικείμενο, εφ’όσον οι περιοχές ανήκουν στην αρμοδιότητά τους. Όσον αφορά τις υπόλοιπες περιοχές παρόμοιες δράσεις μπορούν να αναλάβουν Δασικές Υπηρεσίες, Φορείς του Υπουργείου Γεωργίας κ.λπ.
Οι τελωνειακές αρχές για να μην επιτρέπουν » την εισαγωγή από Τρίτες Χώρες φορτίων που ενδεχομένως να μεταφέρουν φυτοπαθογόνους οργανισμούς…» και ξενικά είδη θα πρέπει να εκπαιδευτούν πρώτα για να διενεργούν τους ενδεδειγμένους ελέγχους. Σε αυτό το σημείο έχοντας μια εικόνα για τα τελωνεία στις νησιωτικές περιοχές είμαι πολύ απογοητευμένος. Πόσο μάλλον όταν αυτές οι περιοχές συνορεύουν με την Τουρκία και ο κίνδυνος εισαγωγής βιολογικών εισβολέων είναι μεγάλος στο νησιωτικό οικοσύστημα. Το προσωπικό των τελωνείων θα πρέπει να ενημερωθεί για να αποκτήσει κάποιο επίπεδο γνώσης ώστε να υποψιάζεται ή το βασικότερο να ενδιαφέρεται για το ζήτημα της βιολογικής ποικιλότητας. Τουλάχιστον ας ενημερωθούν οι ανάλογες εγκύκλιοι. Ένα μελανό σημείο που θα πρέπει να εξεταστεί είναι οι θαλάσσιες μεταφορές όπου πολλά διερχόμενα πλοία από την ανατολική Μεσόγειο δια μέσου του Αιγαίου κυρίως, συχνά αδειάζουν «έρμα», «σεντινόνερα», (η ακόμα χειρότερα και κατάλοιπα κλπ) ενώ η δυνατότητα ελέγχου από τις υπηρεσίες είναι πρακτικά αδύνατη!
Πρέπει να τονισθεί ότι υπάρχει αυστηρή ευρωπαϊκή νομοθεσία και εθνική νομοθεσία (ΠΔ 365) (που βασίζεται σε διεθνείς συμβάσεις) η οποία αφορά την μη εισαγωγή φυτοπαθόγονων οργανισμών (έντομα, μύκητες, ιούς, ακάρεα,ζιζάνια κ.ά.).
Προσωπικά πιστεύω ότι θα έπρεπε να έχει εμπλακεί περισσότερο και το ΥΠΑΑΤ και να προσαρμοσθεί το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο στην ήδη υπάρχουσα νομοθεσία που ήδη προβλέπει κάποιες ενέργειες, παράδειγμα: οι τελωνειακές αρχές δεν πρέπει να επιτρέπουν την εισαγωγή από Τρίτες Χώρες φορτίων που ενδεχομένως να μεταφέρουν φυτοπαθογόνους οργανισμούς χωρίς να έχει προηγηθεί φυτοϋγειονομικός έλεγχος π.χ. φορτίο που μπορεί να μεταφέρει μεταλλικά υλικά σε ξύλινα μέσα συσκευασίας και τα οποία να να φέρουν νεοεμφανιζόμενα ξυλοφάγα έντομα.