Άρθρο 13 – Χωριστή συλλογή (άρθρο 9 της Οδηγίας 2019/904/ΕΕ)

1. Για τα απόβλητα πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης που απαριθμούνται στο μέρος ΣΤ’ του παραρτήματος I, τίθενται οι ακόλουθοι ποσοτικοί στόχοι:
α) έως το έτος 2025, η χωριστή συλλογή για ανακύκλωση των αποβλήτων αυτών θα πρέπει να είναι ίση τουλάχιστον με το εβδομήντα επτά τοις εκατό (77 %) αυτών των πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης που διατίθενται στην αγορά σε ένα δεδομένο έτος, κατά βάρος,
β) έως το έτος 2029, η χωριστή συλλογή για ανακύκλωση των αποβλήτων αυτών θα πρέπει να είναι ίση τουλάχιστον με το ενενήντα τοις εκατό (90 %) αυτών των πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης που διατίθενται στην αγορά σε ένα δεδομένο έτος, κατά βάρος.
Η μεθοδολογία για τον υπολογισμό και την επαλήθευση των στόχων χωριστής συλλογής που ορίζονται στην παρ. 1 καθορίζεται με εκτελεστική πράξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
2. Τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης της παρ. 1 τα οποία διατίθενται στην αγορά, τεκμαίρεται ότι ισούνται με την ποσότητα των αποβλήτων που παράγονται από τα προϊόντα αυτά, συμπεριλαμβανομένων των απορριμμάτων, κατά τη διάρκεια του ίδιου έτους στην ελληνική επικράτεια.
3. Για την επίτευξη των στόχων της παρ. 1, έως τις 5 Ιανουαρίου 2023 οι παραγωγοί των πλαστικών προϊόντων μίας χρήσης που απαριθμούνται στο μέρος ΣΤ’ του παραρτήματος I υποχρεούνται να σχεδιάσουν, να οργανώσουν και να λειτουργήσουν ένα ενιαίο ΣΣΕΔ αποβλήτων συσκευασιών πανελλαδικής εμβέλειας, κατά την έννοια της περ. 9 του άρθρου 2 του ν. 2939/2001, μέσω φορέα ΣΣΕΔ αποβλήτων συσκευασιών, με αποκλειστικό σκοπό την εφαρμογή συστήματος επιστροφής εγγύησης για τα εν λόγω προϊόντα. Για την οργάνωση και λειτουργία του ΣΣΕΔ εφαρμόζονται τα άρθρα 4α, 4β, 4γ και 7 του ν. 2939/2001 και το άρθρο 8 του παρόντος.
4. Σύμφωνα με το σύστημα επιστροφής εγγύησης, ο καταναλωτής κατά την αγορά προϊόντος της παρ. 1 καταβάλλει εγγυοδοτικό αντίτιμο, το οποίο του αποδίδεται κατά την επιστροφή του προϊόντος με σκοπό τη χωριστή συλλογή για ανακύκλωση. Το εν λόγω σύστημα λειτουργεί συμπληρωματικά με άλλα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων συσκευασιών, καλύπτοντας κατ’ ελάχιστον τα πλαστικά προϊόντα μίας χρήσης της παρ. 1. Στο σύστημα δύναται να τεθεί επιπλέον στόχος επαναχρησιμοποίησης των φιαλών με την απόφαση της παρ. 8 του άρθρου 19.
5. Το ΣΣΕΔ αποτελεί τον διαχειριστή του συστήματος επιστροφής εγγύησης και φέρει την οργανωτική ευθύνη λειτουργίας του. Οι παραγωγοί των προϊόντων της παρ. 1 μέσω των χρηματικών εισφορών που καταβάλλουν στο ΣΣΕΔ καλύπτουν το συνολικό κόστος της χωριστής συλλογής, συμπεριλαμβανομένων των ειδικών συστημάτων συλλογής, της μεταφοράς, αποθήκευσης και επεξεργασίας των αποβλήτων που προκύπτουν από την κατανάλωση των εν λόγω προϊόντων, καθώς και τα λοιπά κόστη που αναφέρονται στο άρθρο 8. Το ύψος των χρηματικών εισφορών διαμορφώνεται λαμβάνοντας υπόψη τα κόστη της παρούσας και τα έσοδα από την επαναχρησιμοποίηση, τις πωλήσεις δευτερογενών πρώτων υλών και τα μη απαιτηθέντα εγγυοδοτικά αντίτιμα.
6. Οι παραγωγοί διαθέτουν τα προϊόντα της παρ. 1 στην αγορά ενσωματώνοντας το εγγυοδοτικό αντίτιμο, το οποίο ο τελικός καταναλωτής πληρώνει κατά την αγορά του προϊόντος και λαμβάνει πίσω με την επιστροφή του προϊόντος ή αποβλήτου στα σημεία επιστροφής.
7. Σημεία επιστροφής αποτελούν οι επιχειρήσεις λιανικής πώλησης. Τέτοια σημεία δύνανται να αποτελέσουν και οι παραχωρούμενοι για τον σκοπό της υλοποίησης του συστήματος επιστροφής εγγύησης κοινόχρηστοι χώροι ή άλλοι κατάλληλοι χώροι των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης ή και φυσικών ή νομικών προσώπων για την εκπλήρωση των σκοπών του παρόντος. Οι επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου που διαθέτουν τα προϊόντα του μέρους ΣΤ’ του παραρτήματος I υποχρεούνται να συνεργάζονται με το ΣΣΕΔ για να επιτελούν τη λειτουργία σημείου επιστροφής.
8. Το σύνολο των προϊόντων του παρόντος πρέπει να φέρουν κατάλληλη σήμανση, οι προδιαγραφές της οποίας καθορίζονται με την απόφαση της παρ. 8 του άρθρου 19.
9. Το ΣΣΕΔ συνεργάζεται με επιχειρήσεις συλλογής και μεταφοράς προϊόντων και διαχείρισης αποβλήτων, καθώς και με τους Ο.Τ.Α. για την επίτευξη των στόχων του παρόντος.

  • Άρθρο 13 – Χωριστή συλλογή πλαστικής φιάλης

    Πριν την συζήτηση για την χωριστή συλλογή της πλαστικής φιάλης τα αρμόδια ΣΕΔ και οι παραγωγοί προϊόντων σε πλαστική φιάλη μπορούν να εξετάσουν τις δυνατότητες Πρόληψης της πλαστικής φιάλης, είτε α) με περαιτέρω μείωση του βάρους των φιαλών, β) τον περιβαλλοντικό επανασχεδισμό τους για την βελτίωση των γενικότερων περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών των φιαλών, γ) την αύξηση της επαναπλήρωσης των πλαστικών φιαλών (και επιπλέον των γυάλινων), είτε ακόμη δ) την αύξηση της διάθεσης χύμα προϊόντων. Κάθε παραγωγός προτείνεται να διερευνήσει και να εφαρμόσει κατάλληλα τις προηγούμενες προτεινόμενες δυνατότητες στα πλαίσια της ποιοτικής διάθεσης των προϊόντων του που διατίθενται την αγορά. Με αυτούς τους τρόπους μπορεί να μειωθεί η ποσότητα των πλαστικών φιαλών που διατίθενται στην αγορά και άρα να είναι πιο επιτεύξιμοι οι στόχοι της χωριστής συλλογής του 77% και του 90%.

    Σε σχέση με την χωριστή συλλογή της πλαστικής φιάλης για να μπορεί κάποιος να συζητήσει δημιουργικά και αποτελεσματικά μία τέτοια απαίτηση της Οδηγίας θα πρέπει να έχει υπόψη του την μεγάλη σημερινή εικόνα της ανακύκλωσης των πλαστικών φιαλών στην Ελλάδα. Σαν ΟΕΑ έχουμε υπόψη μας και καταθέτουμε προς συζήτηση τα εξής δεδομένα:

    • Σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν υποβληθεί στο ΕΟΑΝ, ανακύκλωση της πλαστικής φιάλης (μέσω του ΣΕΔ ΕΕΑΑ) στην Ελλάδα είναι της τάξης του 31-34% με εκτιμώμενο κόστος περίπου 100-130€/t. Τα δεδομένα αυτά αφορούν τις πλαστικές φιάλες που συλλέγονται από το min~98% των ανακτημένων ποσοτήτων συσκευασιών μέσω του ΣΕΔ ΕΕΑΑ. Το υπόλοιπο max~2% των ανακτημένων συσκευασιών συλλέγεται από το άλλο ΣΕΔ της Ανταποδοτικής Ανακύκλωσης (ΑΑ).
    • Τα όρια της χωριστής συλλογής με χωριστά ρεύματα πλαστικής φιάλης είναι μεγάλα, αλλά είναι πολύ αβέβαιο ότι μπορούν να φθάσουν το επίπεδο του 77% το 2025 και το 90% που απαιτεί η Οδηγία για το έτος 2029.
    • Η εφαρμογή συστήματος εγγυοδοσίας (DRS) στην Ελλάδα, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή εμπειρία, έχει κόστος που κυμαίνεται από 800-1.600€/t. Παράλληλα, η εγγυοδοσία έχει μεν μεγάλο κόστος, αλλά εάν σχεδιαστεί σωστά μπορεί να επιτύχει ποιοτική χωριστή συλλογή ακόμη και περισσότερο από 90%.
    • Σήμερα το κόστος της συνολικής ανακύκλωσης συσκευασιών για τους παραγωγούς (άρα και καταναλωτές) ανέρχεται σε περίπου 25 εκατ. € ετησίως και τα επόμενα έτη θα ανέβει περίπου στα 40 εκατ. € ετησίως. Φθάνουν αυτοί οι πόροι; Απαντάμε ΟΧΙ και θα πρέπει να γίνουν περαιτέρω αυξήσεις για να μπορούμε να επιτύχουμε τους διαχρονικούς ευρωπαϊκούς στόχους. Όμως εάν προχωρήσουμε άμεσα σε εγγυοδοσία της πλαστικής φιάλης το κόστος μόνο για την ανάκτηση – ανακύκλωση της πλαστικής φιάλης θα ανέλθει στα min 80 εκατ. € ετησίως. Εάν στην εγγυοδοσία μπει και η γυάλινη φιάλη και το αλουμινένιο κουτάκι, τότε το κόστος αυξάνει σε πολύ μεγαλύτερα επίπεδα.
    • Η Ελλάδα πρέπει να καλύψει μέχρι το 2025 την απόσταση μεταξύ του σημερινού 31-34% ανακύκλωσης στην πηγή της πλαστικής φιάλης και του 77% που είναι ο στόχος της Οδηγίας για το 2025 και του στόχου 90% για το 2029.
    Άρα, το δίλημμα που τίθεται άμεσα για την χώρα είναι: Να προχωρήσουμε απ’ ευθείας σε κάποιο σύστημα εγγυοδοσίας (DRS) με πολύ σημαντικό κόστος; ή να ξεκινήσουμε από την βελτιστοποίηση της χωριστής συλλογής της πλαστικής φιάλης με ένα υποπολλαπλάσιο κόστος και στην πορεία να εκτιμήσουμε εάν και πως θα εφαρμόσουμε κάποιο σύστημα εγγυοδοσίας (DRS) εάν διαπιστώσουμε ότι δεν επιτυγχάνεται ο στόχος για χωριστή συλλογή των πλαστικών φιαλών κατά 77% μέχρι το 2025;
    Η απάντηση που δίνουμε σήμερα είναι ότι η δεύτερη εκδοχή είναι σαφώς η πιο ρεαλιστική και συμφέρουσα για την κοινωνία. Με βάση αυτή την εικόνα και το σκεπτικό προτείνονται προς περαιτέρω συζήτηση και διερεύνηση τα εξής μέτρα.

    Προτεινόμενα μέτρα για τα έτη 2020-2024

    • Δημιουργία ειδικού ρεύματος συλλογής για τις πλαστικές φιάλες μέσα στα υπάρχοντα ΣΕΔ. Η χωριστή συλλογή της πλαστικής φιάλης μπορεί να γίνεται με χωριστό κάδο ή με χωριστή σακούλα συλλογής, ανάλογα τις συνθήκες και τα δεδομένα κάθε δήμου και κάθε σημείου συλλογής. Η πρόταση αυτή είναι τεχνικο-οικονομική και πρέπει να διερευνηθεί αναλυτικά μεταξύ των ενδιαφερόμενων και εμπλεκόμενων φορέων.
    • Πύκνωση των μέσων προσωρινής αποθήκευσης (κάδοι, σακούλες) συνολικά για την ανακύκλωση, αλλά και για την πλαστική φιάλη, σε όλους τους δήμους της χώρας, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση σε χώρους μεγάλης παραγωγής πλαστικής φιάλης, όπως παραλίες, αθλητικούς χώρους, πλατείες, λιμάνια, σιδηροδρομικοί σταθμοί, αεροδρόμια, εμπορικά κέντρα, τουριστικές περιοχές κ.α.
    • Υλοποίηση ιδιαίτερης εκστρατείας ενημέρωσης για την χωριστή συλλογή της πλαστικής φιάλης, που θα εξειδικεύεται ανάλογα το δήμο και τους χώρους παραγωγής πλαστικής φιάλης.
    • Σταμάτημα της επιδότησης προς τους καταναλωτές των 0,03€/πλαστική φιάλη από το ΣΕΔ ΑΑ, διότι α) δεν δίνεται αυτή η χρηματοδότηση από τους υπόχρεους παραγωγούς του ΣΕΔ ΑΑ, όπως προβλέπεται από την αρχική Οδηγία ΕΕ/62/1992 και όπως έχει τροποποιηθεί έκτοτε, β) με την επιδότηση αυτή ανεβαίνει το κόστος συλλογής με το ΣΕΔ ΑΑ σε τεράστια ύψη της τάξης των 2.300 €/t, που είναι απαγορευτικά για την κοινωνία, γ) δεν θα λειτουργήσει η χωριστή συλλογή της πλαστικής φιάλης με χωριστό ρεύμα συλλογής, αφού πολλοί θα αφαιρούν τις πλαστικές φιάλες από το χωριστό ρεύμα και θα το τοποθετούν στα Σπιτάκια του ΣΕΔ ΑΑ για να παίρνουν τα 0,03€/πλαστική φιάλη.
    • Εκπόνηση τεχνοοικονομικής μελέτης για την εφαρμογή του DRS στην Ελλάδα για όλα τα σενάρια εφαρμογής του (μόνο πλαστική φιάλη ή/και με γυάλινη φιάλη ή/και με αλουμινένιο κουτάκι ή για τα τρία υλικά μαζί), ώστε να ξέρουμε τα τεχνικά και κυρίως τα οικονομικά δεδομένα του DRS για να παρθούν οι βέλτιστες αποφάσεις για την κοινωνία και το περιβάλλον.
    • Άμεση πιλοτική λειτουργία συστήματος εγγυοδοσίας (DRS) σε κλειστές περιοχές π.χ. σε κάποια νησιά ή σε οριοθετημένους δήμους για να εξαχθούν συμπεράσματα για την αποτελεσματικότητα συλλογής της πλαστικής φιάλης και για την καλύτερη προετοιμασία εάν τελικά υιοθετηθεί ένα γενικευμένο σύστημα DRS στην Ελλάδα.

    Προτεινόμενα μέτρα για το 2025 και μετά

    • Τα έτη 2020-2023 θα εκτιμάται διαχρονικά εάν επιτυγχάνεται ο στόχος της χωριστής συλλογής του 77% της Οδηγίας για το 2025.
    • Εάν εκτιμηθεί μέσα στο 2023 ότι τελικά θα επιτευχθεί ο στόχος του 2025 εντείνουμε τις προσπάθειες σαν χώρα για να επιτύχουμε και τον στόχο του 90% για το 2029 με συνέχιση της χωριστής συλλογής χωρίς εγγυοδοσία. Μέσα στο 2027 θα εκτιμηθεί εάν επιτυγχάνεται ο στόχος της χωριστής συλλογής του 90% της Οδηγίας για το 2029. Εάν εκτιμηθεί ότι δεν επιτυγχάνεται τότε οργανώνεται σύστημα εγγυοδοσίας για τις πλαστικές φιάλες, που θα λειτουργήσει από το 2028 και μετά.
    • Εάν εκτιμηθεί μέσα στο 2023 ότι δεν επιτυγχάνεται ο στόχος της χωριστής συλλογής του 77% της Οδηγίας για το 2025, τότε οργανώνεται σύστημα εγγυοδοσίας για τις πλαστικές φιάλες, που θα λειτουργήσει από το 2024 και μετά.
    Προτείνεται: Άρα, με βάση την παραπάνω ανάλυση προτείνουμε το εάν θα εφαρμοσθεί σύστημα εγγυοδοσίας στην Ελλάδα να αποφασισθεί στο 2023. Μέχρι τότε οργανώνεται χωριστή συλλογή της πλαστικής φιάλης με τρόπους που θα προταθούν από τα υπάρχοντα ΣΣΕΔ.

  • 18 Σεπτεμβρίου 2020, 11:46 | Λευτέρης Κιοσές

    Εν όψει του μελλοντικού προσδιορισμού των λεπτομερειών εφαρμογής του συστήματος εγγυοδοσίας από την προβλεπόμενη ΚΥΑ της παρα. 8 του άρθρου 19, θεωρούμε ότι πρέπει να συσταθεί ομάδα εργασίας στην οποία θα εκπροσωπούνται οι επιχειρήσεις Λιανικού εμπορίου (αλυσίδες Super market και Cash & Carry), καθώς υπάρχουν σημαντικά θέματα που πρέπει να αξιολογηθούν μερικά από τα οποία παραθέτουμε:
    α) την εξεύρεση επαρκούς χώρου στα σημεία λιανεμπορίου για την τοποθέτηση μηχανημάτων συλλογής των επιστρεφόμενων φιαλών, (σήμερα το λιανεμπόριο τροφίμων και η μαζική εστίαση, έχουν δεκάδες χιλιάδες σημεία πώλησης, τα οποία έχουν μέγαλο εύρος διαφορετικών τύπων και χωρητικότητας, από το μέγεθος του περιπτέρου μέχρι μεγάλες αίθουσες).
    β) την αποθήκευση των φιαλών (ειδικά σε σχέση με το μέγεθος του μέσου ελληνικού σούπερ-μάρκετ/ψιλικατζίδικου),
    γ) τη συνακόλουθη επιβάρυνση της εφοδιαστικής αλυσίδας, καθώς θα πρέπει να λαμβάνεται πρόνοια για τη συχνότερη, και άρα πιο δαπανηρή, απομάκρυνση των επιστρεφόμενων και μεταφορά τους προς επεξεργασία.

  • ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ / ΣΧΟΛΙΑ ΑΡΘΡΟ 13 ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΙ 4, 5 &7

    Ενόψει του μελλοντικού προσδιορισμού των λεπτομερειών εφαρμογής του συστήματος εγγυοδοσίας από την προβλεπόμενη ΚΥΑ της παρ.8 του άρθρου 19, είναι απαραίτητη η σύσταση ομάδας για τη μελέτη / σχεδιασμό του εγγυοδοτικού συστήματος, στην οποία να συμμετέχουν εταιρίες παραγωγών και λιανικού εμπορίου αλυσίδες super markets, cash & carry και ηλεκτρονικών super markets, ώστε να αναδειχθούν απ’ όλους τους εμπλεκόμενους σημαντικά θέματα που πρέπει να αξιολογηθούν, μερικά από τα οποία αναφέρονται παρακάτω:
    1. Την εξεύρεση επαρκούς χώρου στα σημεία λιανεμπορίου για την τοποθέτηση μηχανημάτων συλλογής των επιστρεφόμενων φιαλών,
    2. Την αποθήκευση των φιαλών (ειδικά σε σχέση με το μέγεθος του μέσου ελληνικού σούπερ-μάρκετ/ψιλικατζίδικου),
    3. Τη συνακόλουθη επιβάρυνση της εφοδιαστικής αλυσίδας, καθώς θα πρέπει να λαμβάνεται πρόνοια για τη συχνότερη, και άρα πιο δαπανηρή, απομάκρυνση των επιστρεφόμενων και μεταφορά τους προς επεξεργασία.
    4. Στην περίπτωση των ηλεκτρονικών super markets όπου καταναλωτής δεν επισκέπτεται τα καταστήματα, πώς θα γίνεται η επιστροφή των φιαλών
    5. Διευκρινήσεις εάν μετά την εφαρμογή του εγγυοδοτικού συστήματος θα είναι σε ισχύ παράλληλα και άλλες εισφορές π.χ. εισφορά προστασίας θαλάσσιου περιβάλλοντος όπως αναφέρεται στο Άρθρο 4, παράγραφος 3

  • ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ / ΣΧΟΛΙΟ ΑΡΘΡΟ 13 ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ 3

    Θεωρείται απαραίτητη η περαιτέρω διευκρίνιση αναφορικά με τη σύσταση, τη συμμετοχή των επιχειρήσεων σε ΣΣΕΔ ή στην οργάνωση ΑΣΕΔ (πώς ορίζεται το ιδιοκτησιακό καθεστώς, οι χρηματικές εισφορές των παραγωγών κ.ά). Με δεδομένο την οργάνωση και λειτουργία ενός αριθμού ΣΣΕΔ ανά την επικράτεια, πώς θα επιτευχθεί εναρμόνιση (π.χ. κανονισμοί, προδιαγραφές) όλων των ΣΣΕΔ, ώστε να ανταποκριθούν οι επιχειρήσεις;

  • 16 Σεπτεμβρίου 2020, 11:30 | Δ. Μαντής

    Εκ της επιτροπής για την βιώσιμη ανάπτυξη του ΣΥΒΙΠΥΣ (Συνδέσμου Βιομηχανιών Παραγωγής Υλικών και Συσκευασίας) καταθέτουμε τα ακόλουθα σχόλια για το άρθρο 13

    – Η χωριστή συλλογή των πλαστικών φιαλών περιορίζεται και ταυτίζεται με το σύστημα εγγυοδοσίας, δηλ. παραλείπεται η επιλογή της Οδηγίας 2018/904 για την κλασική μέθοδο μέσω ρεύματος συλλογής ανακυκλώσιμων.

    – Ο καθορισμός των επιχειρήσεων λιανικής ως σημείων επιστροφής απαιτεί να διευκρινιστούν πιθανά θέματα που μπορεί να ανακύψουν από τον καθορισμό των ενδεχόμενων οικονομικών υποχρεώσεων (π.χ. κόστος χώρου και λειτουργίας), αλλά και πιθανόν και θέματα αδειοδοτήσεων.

    – Πρέπει να διευκρινιστεί αν οι πλαστικές φιάλες και οι άλλες συσκευασίες, που θα συμμετέχουν στο νέο σύστημα εγγυοδοσίας, θα απαλλάσσονται από τις εισφορές στο υπάρχον σύστημα της ΕΕΑΑ.

  • 14 Σεπτεμβρίου 2020, 16:40 | Άννα Λεκατσά

    Εκ της ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΑΒΕΕ
    Περιγράφεται ότι σημεία επιστροφής αποτελούν οι επιχειρήσεις λιανικής πώλησης, σκόπιμο είναι να εξαιρεθούν (εάν δεν νοείται ότι εξαιρούνται ήδη) οι επιχειρήσεις μαζικής εστίασης.
    Να διευκρινιστεί αν ο καταναλωτής θα πρέπει να επιστρέφει μόνο τη συσκευασία του είδους, και αποκλειστικά στο σημείο που το αγόρασε ή αν οι επιχειρήσεις θα μπορούν να συλλέγουν όλες τις συσκευασίες χωριστά, και ανεξάρτητα από το είδος και τον τόπο πώλησης. Και πάλι μία επιλογή προς την δεύτερη κατεύθυνση πολλαπλασιάζει το κόστος σε επίπεδο σημείου επιστροφής.

  • 9 Σεπτεμβρίου 2020, 13:05 | Αναστάσιος Γαλάνης

    Παράγραφος 4
    Πώς θα προσδιοριστεί το εγγυοδοτικό αντίτιμο; Κάθε παραγωγός θα θέτει δικό του ή θα εξαρτάται από το υλικό του προϊόντος;