Άρθρο 11 – Πρόγραμμα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για τα αλιευτικά εργαλεία (άρθρο 8 της Οδηγίας 2019/904/ΕΕ)

1. Με τις παρ. 1 έως και 5 θεσπίζεται πρόγραμμα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για τα αλιευτικά εργαλεία που περιέχουν πλαστική ύλη, με σκοπό τη μείωση των αλιευτικών εργαλείων που απορρίπτονται στο θαλάσσιο περιβάλλον, καθώς και τη χωριστή συλλογή και ανακύκλωση των αποβλήτων των αλιευτικών εργαλείων. Το πρόγραμμα εφαρμόζεται συμπληρωματικά των απαιτήσεων για τα απόβλητα αλιευτικών σκαφών που ορίζονται στην υπ’ αρ. 8111.1/41/6.3.2009 κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Οικονομίας και Οικονομικών, Ανάπτυξης, Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και Εμπορικής Ναυτιλίας, Αιγαίου και Νησιωτικής Πολιτικής (Β’ 412).
2. Από το έτος 2025, το ελάχιστο ετήσιο ποσοστό συλλογής αποβλήτων αλιευτικών εργαλείων που περιέχουν πλαστική ύλη με σκοπό την ανακύκλωση ανέρχεται σε πενήντα τοις εκατό (50%) κατά βάρος.
3. Έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023, οι παραγωγοί των αλιευτικών εργαλείων υποχρεούνται να σχεδιάσουν, να οργανώσουν και να λειτουργήσουν ΣΣΕΔ πανελλαδικής εμβέλειας, κατά την έννοια της περ. 9 του άρθρου 2 του ν. 2939/2001, για το σύνολο των προϊόντων που διαθέτουν στην αγορά. Για την οργάνωση και λειτουργία των ΣΣΕΔ εφαρμόζονται κατ’ αναλογία τα άρθρα 4α, 4β, 4γ και 7, εξαιρουμένων των παρ. 1 και 3 του άρθρου 7, του ν. 2939/2001.
4. Στις υποχρεώσεις των φορέων ΣΣΕΔ, πέραν αυτών που προβλέπονται στις διατάξεις που απαριθμούνται στην παρ. 3, περιλαμβάνονται και οι εξής:
α) ο σχεδιασμός, η υλοποίηση και η ανάληψη του κόστους των μέτρων ευαισθητοποίησης σύμφωνα με το άρθρο 14 σχετικά με τα αλιευτικά εργαλεία που περιέχουν πλαστική ύλη,
β) το κόστος χωριστής συλλογής αποβλήτων αλιευτικών εργαλείων που περιέχουν πλαστική ύλη και έχουν παραδοθεί σε κατάλληλες λιμενικές εγκαταστάσεις παραλαβής σύμφωνα με την Οδηγία (ΕΕ) 2019/883 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Απριλίου 2019 (L 151) ή σε άλλα ισοδύναμα συστήματα συλλογής που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της εν λόγω Οδηγίας, και της επακόλουθης μεταφοράς και επεξεργασίας των εν λόγω απορριμμάτων, στο οποίο κόστος δύναται να περιλαμβάνεται η παροχή οικονομικών κινήτρων για την επιστροφή των αποβλήτων αλιευτικών εργαλείων από πλαστική ύλη,
γ) η συλλογή δεδομένων, η υποβολή εκθέσεων στον Ε.Ο.ΑΝ. και η ανάληψη του κόστους αυτών, σχετικά με τα αλιευτικά εργαλεία που περιέχουν πλαστική ύλη τα οποία διατίθενται στην αγορά και τα απόβλητα αλιευτικών εργαλείων που συλλέγονται και ανακυκλώνονται, για τους σκοπούς του άρθρου 16 και για τον στόχο της παρ. 2,
δ) η εφαρμογή επαρκούς μηχανισμού αυτοελέγχου των ΣΕΔ που υποστηρίζεται από τακτικούς ανεξάρτητους ελέγχους για την αξιολόγηση δα) της οικονομικής τους διαχείρισης, συμπεριλαμβανομένης της συμμόρφωσης με τις απαιτήσεις που ορίζονται στις περ. α’ και β’ της παρ. 5 και δβ) της ποιότητας των στοιχείων που συλλέγονται και υποβάλλονται σύμφωνα με την περ. γ’. Οι ανεξάρτητοι έλεγχοι διενεργούνται σύμφωνα με τον ν. 4449/2017 από ορκωτό ελεγκτή λογιστή ή ελεγκτική εταιρεία που είναι εγγεγραμμένος/η στο Δημόσιο Μητρώο του άρθρου 14 του ν. 4449/2017.
ε) η διάθεση στο κοινό πληροφοριών και, σχετικά με την επίτευξη των στόχων της παρ. 2, το ιδιοκτησιακό καθεστώς και τα μέλη του ΣΣΕΔ, τις χρηματικές εισφορές που καταβάλλουν οι παραγωγοί προϊόντων ανά πωλούμενη μονάδα ή ανά τόνο προϊόντος που διατίθεται στην αγορά και τη διαδικασία επιλογής για τους φορείς διαχείρισης αποβλήτων.
5. Οι χρηματικές εισφορές που καταβάλλονται από τους παραγωγούς των προϊόντων για τη συμμόρφωσή τους με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τις ρυθμίσεις του παρόντος προσδιορίζονται στο επιχειρησιακό σχέδιο που καταρτίζεται από τους φορείς ΣΣΕΔ και υποβάλλεται προς έγκριση στον Ε.Ο.ΑΝ., σύμφωνα με τα οριζόμενα στις παρ. 5, 6 και 7 του άρθρου 7 του ν. 2939/2001 και πρέπει:
α) να καλύπτουν τα κόστη για τα προϊόντα που ο παραγωγός διαθέτει στην αγορά, σύμφωνα με την παρ. 4,
β) να λαμβάνουν υπόψη τον κυκλικό σχεδιασμό των αλιευτικών εργαλείων, προκειμένου να ενθαρρυνθεί η προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση και να διευκολυνθεί η ανακυκλωσιμότητα στο τέλος του κύκλου ζωής,
γ) να μην υπερβαίνουν το αναγκαίο κόστος για την παροχή υπηρεσιών διαχείρισης αποβλήτων με τρόπο οικονομικά αποδοτικό· το κόστος αυτό επιμερίζεται με διαφάνεια μεταξύ των παραγωγών και
δ) να διασφαλίζουν την ίση μεταχείριση των παραγωγών προϊόντων, ανεξάρτητα από τη χώρα προέλευσης, το μέγεθός τους και το ύψος παραγωγής τους, χωρίς να προκαλούν δυσανάλογη επιβάρυνση στους παραγωγούς.

  • Άρθρο 8, 9, 10, 11 – Επέκταση προγράμματος διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού

    Γενικότερα μέτρα και προτάσεις προετοιμασίας

    • Κόστος καθαρισμών ακτών-περιβάλλοντος: Επειδή τα πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης των άρθρων 8, 9, 10 και 11 καταλήγουν σε κάποιο βαθμό και στην παράκτια ζώνη ή γενικότερα στο περιβάλλον, προτείνεται το κόστος καθαρισμού ακτών και περιβάλλοντος να επιμερίζεται αναλογικά σε όλα τα πλαστικά προϊόντα των ακτών, όπως δηλαδή περιλαμβάνονται στα πλαστικά προϊόντα μιας χρήσης που περιέχονται αναλυτικά στο Παράρτημα Ι, μέρος Α, μέρος Β, μέρος Γ, μέρος Ε και μέρος ΣΤ του νομοσχεδίου. Αυτό για να υλοποιηθεί σημαίνει ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι (σχετικά ΣΕΔ ή άλλοι διαχειριστές) θα πρέπει να συνεργαστούν για να χρηματοδοτούν τους καθαρισμούς. Οι καθαρισμοί μπορούν να γίνονται με πολλούς τρόπους μεταξύ των οποίων και με συμμετοχή περιβαλλοντικών και κοινωνικών φορέων.

    Άρθρο 11, παράγραφος 2 – Πρόγραμμα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού για αλιευτικά εργαλεία

    Πως ορίζεται ο στόχος του 50% μέχρι το 2025; Σε ποια μεθοδολογία βασίστηκε; Υπάρχει ο φόβος μήπως το 50% είναι πολύ χαμηλό ή είναι υπερβολικά υψηλό. Επίσης, ποιος είναι υπεύθυνος για τις τεράστιες ιστορικές ποσότητες αποβλήτων αλιευτικών εργαλείων που είναι ήδη στο θαλάσσιο περιβάλλον; Θα πρέπει να γίνει προσδιορισμός και ανάλυση: α) της διαχρονικής αγοράς των αλιευτικών εργαλείων, και β) των ιστορικών ποσοτήτων αποβλήτων αλιευτικών εργαλείων στους πυθμένες. Από αυτές τις προσεγγίσεις μπορούν να προσδιορισθεί ο πραγματικός ελάχιστος ετήσιος στόχος ανάκτησης, καθώς και η ετήσια ανακτώμενη ιστορική ποσότητα αποβλήτων αλιευτικών εργαλείων. Υπάρχει περίπτωση ο στόχος του 50% να είναι υπερβολικά εύκολος για το νέο ΣΣΕΔ εάν ανακτά κάθε χρόνο ποσότητες αποβλήτων ιστορικών αλιευτικών εργαλείων, που υπάρχουν σε λίγα σημεία στις θάλασσες και είναι εύκολη η μαζική ανάκτησή τους.
    Προτείνεται το υπό δημιουργία ΣΣΕΔ να προτείνει στο επιχειρησιακό του πλάνο ένα τεκμηριωμένο στόχο ανάκτησης – ανακύκλωσης για το 2025 ίσο ή μεγαλύτερο από 50%, για τα ετήσια εισερχόμενα αλιευτικά εργαλεία στην αγορά. Ο στόχος θα αξιολογηθεί από τον ΕΟΑΝ ως προς την εφικτότητα και αποτελεσματικότητά του. Παράλληλα, το υπό δημιουργία ΣΣΕΔ θα πρέπει να προτείνει στο επιχειρησιακό του πλάνο και τις δράσεις που θα υλοποιεί για την ανάκτηση των ιστορικών αποβλήτων αλιευτικών εργαλείων και το πόσες ποσότητες θα ανακτά ετησίως.