Άρθρο 61 (Άρθρο 25 Οδηγίας 2013/33/ΕΕ) Θύματα βασανιστηρίων και βίας

1. Τα θύματα βασανιστηρίων, βιασμού ή άλλων σοβαρών πράξεων βίας πιστοποιούνται με ιατρική γνωμάτευση από δημόσιο νοσοκομείο, στρατιωτικό νοσοκομείο ή κατάλληλα εκπαιδευμένους ιατρούς δημοσίων φορέων παροχής υπηρεσιών υγείας, συμπεριλαμβανομένων των ιατροδικαστών και λαμβάνουν την αναγκαία περίθαλψη για τη βλάβη που προκλήθηκε, ιδίως πρόσβαση σε κατάλληλη ιατρική και ψυχολογική θεραπεία ή περίθαλψη.
2. Το προσωπικό των φορέων που ασχολείται με υποθέσεις θυμάτων βασανιστηρίων, βιασμού ή άλλων σοβαρών πράξεων βίας, διαθέτει και συνεχίζει να λαμβάνει κατάλληλη κατάρτιση σχετικά με τις ανάγκες αυτών και έχει καθήκον εχεμύθειας για τα προσωπικά δεδομένα των οποίων λαμβάνει γνώση κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του ή επ` ευκαιρία εκτέλεσης αυτών.

  • 21 Οκτωβρίου 2019, 16:10 | Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες

    Άρθρο 61 – Θύματα βασανιστηρίων και βίας
    Σχετικά με την πιστοποίηση των θυμάτων βασανιστηρίων: ο νόμος εξακολουθεί να προβλέπει ότι αυτή θα πρέπει να γίνεται με ιατρική γνωμάτευση από δημόσιους φορείς παρότι στο ελληνικό σύστημα υγείας δεν υπάρχουν εκπαιδευμένοι γιατροί που θα μπορούσαν να παρέχουν σχετική πιστοποίηση με βάση τα διεθνή πρότυπα (Πρωτόκολλο της Κωνσταντινούπολης).
    Παράλληλα, ο νόμος σχετικά με την αντιμετώπιση των συνεπειών των βασανιστηρίων περιορίζεται στην πρόσβαση σε κατάλληλη ιατρική και ψυχολογική θεραπεία ή περίθαλψη, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η πολυπλοκότητα των αναγκών των ανθρώπων που έχουν εμπειρίες βασανιστηρίων, και η υποχρέωση της Ελλάδας να τους παρέχει υπηρεσίες ολοκληρωμένης αποκατάστασης σύμφωνα με τα οριζόμενα από την Επιτροπή κατά των Βασανιστηρίων του ΟΗΕ.

  • 21 Οκτωβρίου 2019, 15:53 | SolidarityNow

    Η υποχρέωση αναγνώρισης θυμάτων βασανιστηρίων και βίας από τα δημόσια νοσοκομεία θέτει χαμηλότερες εγγυήσεις από αυτές του γράμματος της Οδηγίας, σύμφωνα με την οποία «Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι τα πρόσωπα που έχουν υποστεί βασανιστήρια, βιασμό ή άλλες σοβαρές πράξεις βίας, λαμβάνουν την αναγκαία περίθαλψη για τη ζημία που προκλήθηκε από τέτοιες πράξεις, ιδίως πρόσβαση σε κατάλληλη ιατρική και ψυχολογική θεραπεία ή περίθαλψη», λόγω των πρακτικών δυσχερειών που τα νοσοκομεία θα αντιμετωπίσουν κατά την προσπάθεια ανταπόκρισης στο ρόλο αυτό. Πιο συγκεκριμένα, τα δημόσια νοσοκομεία δεν έχουν την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή και το προσωπικό τους δε διαθέτει την κατάλληλη κατάρτιση και εκπαίδευση προκειμένου να προβεί στην αναγνώριση με βάση το Πρωτόκολλο της Κωνσταντινούπολης. Το επιχείρημα αυτό ενισχύεται αν ληφθούν υπόψιν οι περιορισμοί με τους οποίους λειτουργούν τα δημόσια νοσοκομεία των νησιών και άλλων περιοχών της χώρας λόγω την πλήρους απουσίας διερμηνέων (ιδίως γυναικών), των οποίων η συμβολή είναι αποφασιστικής σημασίας. Στα ανωτέρω προστίθεται η απουσία αναφοράς στην αποκατάσταση θυμάτων βασανιστηρίων και βίας κατά τα προβλεπόμενα στο ως άνω Πρωτόκολλο. Για τον λόγο αυτό θα έπρεπε να δίνεται η δυνατότητα προσκόμισης ιατρικής γνωμάτευσης που αξιολογεί τα θύματα βασανιστηρίων από ιδιώτη γιατρό ή ΜΚΟ, σε περίπτωση αδυναμίας των αρμοδίων φορέων να προβούν στην ως άνω αξιολόγηση, σύμφωνα και με την ΔΕΦ Πειραιά 206/2019 όπου το Δικαστήριο αναφέρεται στη δυνατότητα να δεχθεί σχετικό έγγραφο που εκδίδεται από ΜΚΟ αν υπάρχει βεβαίωση αδυναμίας δημόσιας αρχής να αξιολογήσει τα βασανιστήρια.
    Επιπλέον, δεν μπορεί να υπονοείται από κανένα νόμο η διαφοροποίηση της ισχύος μιας ιατρικής βεβαίωσης αναλόγως αν προέρχεται από ιδιώτη, από ιδιωτική κλινική ή από δημόσιο νοσοκομείο.

  • 21 Οκτωβρίου 2019, 15:49 | Μητρώο Δικηγόρων Υπηρεσίας Ασύλου

    Θύματα βασανιστηρίων: αυτό δεν εφαρμόστηκε ούτε με τον 4375/2016. Στα στρατιωτικά νοσοκομεία πλην του ΝΙΜΤΣ δεν έχουν ελεύθερη πρόσβαση μη στρατιωτικοί. Στα δημόσια νοσοκομεία δεν υπάρχει τέτοιο πρόγραμμα και δεν υπάρχουν ειδικοί γιατροί που να πιστοποιούν βασανιστήρια – από ιατρικές πηγές ειπώθηκε ότι ιατροδικαστές και ίσως χειρουργοί και πλαστικοί μπορούν να βεβαιώσουν αν κάποιο σημάδι πιθανώς αντιστοιχεί σε τραύμα από γυαλί ή μαχαίρι κλπ, αλλά μέχρι εκεί. Υπάρχει ήδη το πρόγραμμα «ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ» και η ΜΚΟ ΜΕΤΑδραση, το οποίο ως τώρα λειτουργεί.

  • 21 Οκτωβρίου 2019, 14:00 | MKO METAδραση-Τμήμα Πιστοποίησης θυμάτων βασανιστηρίων

    Ορθή επανάληψη:

    Προτείνεται στη φραστική διατύπωση του Άρθρου 61 (Άρθρο 25 Οδηγίας 2013/33/ΕΕ) Θύματα βασανιστηρίων και βίας) «τα θύματα βασανιστηρίων πιστοποιούνται με ιατρική γνωμάτευση από δημόσιο νοσοκομείο…» να αντικατασταθεί η λέξη «πιστοποιούνται» με τη λέξη «αναγνωρίζονται». Αντίθετα, τα θύματα βίας, βιασμού, και κακοποίησης πιστοποιούνται από τους φορείς που αναφέρονται στο άρθρο εφόσον η κακομεταχείριση αυτή δεν εμπίπτει στην έννοια του βασανισμού. Αυτό προτείνεται λόγω των παρακάτω:

    1) Οι Κοινοτικές Οδηγίες (για την υποδοχή αιτούντων άσυλο και για την διαδικασία ασύλου) περιέχουν ειδικές προβλέψεις για μια σειρά από ευάλωτες ομάδες, ανάμεσα στις οποίες περιλαμβάνονται και τα θύματα βασανιστηρίων (βλ ειδικά Οδηγία 2013/33/ΕΕ).

    Συγκεκριμένα, προβλέπουν ότι οι εθνικές αρχές και υπηρεσίες, αρμόδιες για την υποδοχή αλλά και τις διαδικασίες ασύλου είναι υπεύθυνες για την αναγνώριση των ατόμων που ανήκουν στην κάθε κατηγορία των ευάλωτων, έτσι ώστε να τους παρασχεθούν οι αναγκαίες υπηρεσίες (υγείας, πρόνοιας κλπ). Οι οδηγίες δεν υπεισέρχονται σε λεπτομέρειες ως προς τη διαδικασία αναγνώρισης. Για τις υπόλοιπες ευάλωτες κατηγορίες τα πράγματα είναι ευκολότερα γιατί είναι περισσότερο ορατές. Για τα Θύματα Βασανιστηρίων, όμως, προέκυψε ήδη από την υιοθέτηση των Οδηγιών το θέμα τί πρέπει να κάνουν οι Εθνικές Αρχές, ώστε να ανταποκριθούν στο καθήκον τους.

    H Commission μετά από σειρά μελετών και σχετικών ερευνών, κατέληξαν στο ότι οι κρατικοί υπάλληλοι που εργάζονται στα κέντρα υποδοχής πρέπει να λαμβάνουν ειδική εκπαίδευση – ενημέρωση ώστε να «αναγνωρίζουν» τα θύματα βασανιστηρίων (βλ. μελέτη δικτύου ODYSSEUP).

    2) Η Πιστοποίηση των Θυμάτων βασανιστηρίων είναι μια διαφορετική διαδικασία, πολυσύνθετη, που προέκυψε από την ανάγκη να παρουσιαστούν στα Διεθνή Δικαστήρια (Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο, αλλά και στη Χάγη – σχετικά με την Πρώην Γιουγκοσλαβία και τη Ρουάντα, και μετέπειτα το Διεθνές μόνιμο ποινικό Δικαστήριο των Ηνωμένων Εθνών), γνωματεύσεις που δεν επιδέχονται καμιά αμφισβήτηση.

    Προς το σκοπό αυτό στα μέσα της δεκαετίας του 2000, ομάδα διεθνών εμπειρογνωμόνων και εκπροσώπων διεθνών οργανισμών δούλεψε επί 3 χρόνια και το 1999, υιοθετήθηκε με υπογραφή του στη Κωνσταντινούπολη το σχετικό διεθνές Πρωτόκολλο (που όπως και όλα τα διεθνή κείμενα, φέρει το όνομα της πόλης όπου έγινε η υιοθέτηση του).

    3) Το Πρωτόκολλο της Κων/λης, είναι ουσιαστικά ένα εγχειρίδιο συγκεκριμένων διαδικασιών που πρέπει να ακολουθήσουν εξειδικευμένοι επιστήμονες τριών επιστημονικών κλάδων που συμπράττουν και εργάζονται ως ομάδα, δηλαδή γιατροί, ψυχολόγοι ή ψυχίατροι και νομικοί με ειδικές γνώσεις και εμπειρία στο χώρο αυτό.

    Τέτοιες επιστημονικές ομάδες υπάρχουν σε διάφορα μέρη του κόσμου, όπως και στην Αθήνα, η ομάδα που λειτουργεί υπό την σκέπη της ΜΚΟ ΜΕΤΑδρασης.

    Κοινά χαρακτηριστικά τους είναι η ανεξαρτησία και η επιστημονική γνώση.

    Η ανεξαρτησία αυτή είναι προ-απαιτούμενο από το ίδιο το Πρωτόκολλο και στόχο έχει την Αμεροληψία έναντι πάντων. Σε ορισμένες περιπτώσεις τα πιστοποιητικά βάσει του Πρωτοκόλλου έχουν συγκρουστεί με αντίθετες γνωματεύσεις κρατικών φορέων σε διεθνή δικαστήρια (πχ. Οι πάνω από 400 καταδίκες της Τουρκίας στο Στρασβούργο για βασανιστήρια.)

    4) Η έννοια, λοιπόν της Πιστοποίησης αναφέρεται σε συγκεκριμένη διαδικασία και δεν πρέπει να συγχέεται με την έννοια της Αναγνώρισης, που όπως επί λέξη προβλέπουν οι οδηγίες είναι καθήκον των εθνικών αρχών.

    Για το τμήμα διερεύνησης και πιστοποίησης θυμάτων βασανιστηρίων της ΜΚΟ ΜΕΤΑδραση, η επιστημονικά υπεύθυνη νομικός κα Ιωάννα Μπαμπασίκα.

  • 21 Οκτωβρίου 2019, 14:15 | MKO METAδραση-Τμήμα Πιστοποίησης θυμάτων βασανιστηρίων

    Προτείνεται στη φραστική διατύπωση του Άρθρου 61 (Άρθρο 25 Οδηγίας 2013/33/ΕΕ) Θύματα βασανιστηρίων και βίας) «τα θύματα βασανιστηρίων πιστοποιούνται με ιατρική γνωμάτευση από δημόσιο νοσοκομείο…» να αντικατασταθεί η λέξη «πιστοποιούνται» με τη λέξη «αναγνωρίζονται». Αντίθετα, τα θύματα βίας, βιασμού, και κακοποίησης πιστοποιούνται από τους φορείς που αναφέρονται στο άρθρο εφόσον η κακομεταχείριση αυτή δεν εμπίπτει στην έννοια του βασανισμού. Αυτό προτείνεται λόγω των παρακάτω:

    1) Οι Κοινοτικές Οδηγίες (για την υποδοχή αιτούντων άσυλο και για την διαδικασία ασύλου) περιέχουν ειδικές προβλέψεις για μια σειρά από ευάλωτες ομάδες, ανάμεσα στις οποίες περιλαμβάνονται και τα θύματα βασανιστηρίων (βλ ειδικά Οδηγία 2013/33/ΕΕ).

    Συγκεκριμένα, προβλέπουν ότι οι εθνικές αρχές και υπηρεσίες, αρμόδιες για την υποδοχή αλλά και τις διαδικασίες ασύλου είναι υπεύθυνες για την αναγνώριση των ατόμων που ανήκουν στην κάθε κατηγορία των ευάλωτων, έτσι ώστε να τους παρασχεθούν οι αναγκαίες υπηρεσίες (υγείας, πρόνοιας κλπ). Οι οδηγίες δεν υπεισέρχονται σε λεπτομέρειες ως προς τη διαδικασία αναγνώρισης. Για τις υπόλοιπες ευάλωτες κατηγορίες τα πράγματα είναι ευκολότερα γιατί είναι περισσότερο ορατές. Για τα Θύματα Βασανιστηρίων, όμως, προέκυψε ήδη από την υιοθέτηση των Οδηγιών το θέμα τί πρέπει να κάνουν οι Εθνικές Αρχές, ώστε να ανταποκριθούν στο καθήκον τους.

    H Commission μετά από σειρά μελετών και σχετικών ερευνών, κατέληξαν στο ότι οι κρατικοί υπάλληλοι που εργάζονται στα κέντρα υποδοχής πρέπει να λαμβάνουν ειδική εκπαίδευση – ενημέρωση ώστε να «αναγνωρίζουν» τα θύματα βασανιστηρίων (βλ. μελέτη δικτύου ODYSSEUP).

    2) Η Πιστοποίηση των Θυμάτων βασανιστηρίων είναι μια διαφορετική διαδικασία, πολυσύνθετη, που προέκυψε από την ανάγκη να παρουσιαστούν στα Διεθνή Δικαστήρια (Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο, αλλά και στη Χάγη – σχετικά με την Πρώην Γιουγκοσλαβία και τη Ρουάντα, και μετέπειτα το Διεθνές μόνιμο ποινικό Δικαστήριο των Ηνωμένων Εθνών), γνωματεύσεις που δεν επιδέχονται καμιά αμφισβήτηση.

    Προς το σκοπό αυτό στα μέσα της δεκαετίας του 2000, ομάδα διεθνών εμπειρογνωμόνων και εκπροσώπων διεθνών οργανισμών δούλεψε επί 3 χρόνια και το 1999, υιοθετήθηκε με υπογραφή του στη Κωνσταντινούπολη το σχετικό διεθνές Πρωτόκολλο (που όπως και όλα τα διεθνή κείμενα, φέρει το όνομα της πόλης όπου έγινε η υιοθέτηση του).

  • Η υποχρέωση ταυτοποίησης θυμάτων βασανιστηρίων και βίας από τα δημόσια νοσοκομεία θέτει χαμηλότερες εγγυήσεις από αυτές του γράμματος της Οδηγίας, σύμφωνα με την οποία «Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι τα πρόσωπα που έχουν υποστεί βασανιστήρια, βιασμό ή άλλες σοβαρές πράξεις βίας, λαμβάνουν την αναγκαία περίθαλψη για τη ζημία που προκλήθηκε από τέτοιες πράξεις, ιδίως πρόσβαση σε κατάλληλη ιατρική και ψυχολογική θεραπεία ή περίθαλψη.», λόγω των πρακτικών δυσχερειών που τα νοσοκομεία θα αντιμετωπίσουν κατά την προσπάθεια ανταπόκρισης στο ρόλο αυτό. Πιο συγκεκριμένα, τα δημόσια νοσοκομεία δεν έχουν την απαραίτητη υλικοτεχνική υποδομή και το προσωπικό τους δε διαθέτει την κατάλληλη κατάρτιση και εκπαίδευση προκειμένου να προβεί στην ταυτοποίηση και πιστοποίηση με βάση το Πρωτόκολλο της Κωνσταντινούπολης. Το επιχείρημα αυτό ενισχύεται αν ληφθούν υπόψιν οι περιορισμοί με τους οποίους λειτουργούν τα δημόσια νοσοκομεία των νησιών και άλλων περιοχών της χώρας λόγω δημοσιονομικών μέτρων που εφαρμόζονται για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης και την πλήρη απουσία μεταφραστών/πολιτισμικών διαμεσολαβητών (ιδίως γυναικών), των οποίων η συμβολή είναι αποφασιστικής σημασίας.

  • 20 Οκτωβρίου 2019, 14:33 | E.K.

    Με την απόφαση που εξέδωσε επί της υπόθεσης R.C. κατά Σουηδίας (http://hudoc.echr.coe.int/eng?i=001-97625) το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου επισήμανε ότι «για να αποδείξει τα βασανιστήρια που υπέστη, ο προσφεύγων προσκόμισε κατ’ αρχήν ενώπιον της Επιτροπής Μετανάστευσης σχετική ιατρική βεβαίωση. Παρότι η βεβαίωση αυτή δεν είχε συνταχθεί από εμπειρογνώμονα, ειδικευμένο στην αξιολόγηση των τραυμάτων των βασανιστηρίων, κατά το Δικαστήριο παρείχε ισχυρές ενδείξεις, που επιβεβαίωναν τους ισχυρισμούς του προσφεύγοντα, κατά τους οποίους οι ουλές και τα τραύματα που έφερε στο σώμα οφείλονταν σε κακομεταχείριση ή βασανιστήρια. Σε παρόμοιες περιπτώσεις, η Επιτροπή Μετανάστευσης όφειλε να δια-λευκάνει τις αιτίες που προκάλεσαν τις ουλές. Το Δικαστήριο εκτιμά ότι, ενόψει της εκ πρώτης όψης (prima facie) διαπίστωσης των αιτίων που προκάλεσαν τις ουλές στο σώμα του προσφεύγοντα, η Επιτροπή Μετανάστευσης όφειλε να αναζητήσει τη συνδρομή εμπειρογνώμονα προκειμένου να γνωμοδοτήσει σχετικά» (παράγραφος 53 της απόφασης. Για σχολιασμό της απόφασης βλέπε, https://strasbourgobservers.com/2010/04/13/r-c-v-sweden-the-burden-of-proof-in-asylum-cases/.
    Εξάλλου, η προτεινόμενη ρύθμιση αντιβαίνει στον Κώδικα Δεοντολογίας του Ιατρικού Επαγγέλματος (άρθρο 5 παρ. 1: Τα ιατρικά πιστοποιητικά και οι ιατρικές γνωματεύσεις, καθώς και οι ιατρικές συνταγές που εκδίδονται κατά τους νόμιμους τύπους, έχουν το ίδιο κύρος και την ίδια νομική ισχύ ως προς τις νόμιμες χρήσεις και ενώπιον όλων των αρχών και υπηρεσιών, ανεξάρτητα από το αν εκδίδονται από ιατρούς που υπηρετούν σε Ν.Π.Δ.Δ. ή Ν.Π.Ι.Δ. ή ιδιώτες
    ιατρούς), http://isth.gr/images/uploads/J1E7IM6.pdf.
    Τούτο σημαίνει ότι η κατάθεση γνωμάτευσης από ιδιώτη γιατρό για τα βασανιστήρια που επικαλείται ο αιτών δεν απαλλάσσει τη διοίκηση από την υποχρέωση της αιτιολογίας (ότι δηλαδή ο αιτών δεν υπέστη βασανιστήρια).

  • Ο περιορισμός των φορέων αρμόδιων για τη χορήγηση σχετικής ιατρικής γνωμάτευσης αντιβαίνει στο ενωσιακό δίκαιο, εφόσον δεν προβλέπεται τέτοια δυνατότητα στα κράτη μέλη ούτε στο αρ. 23 της Οδηγίας για την υποδοχή, ούτε στο Πρωτόκολλο της Κωνσταντινούπολης, σύμφωνα με το οποίο η πιστοποίηση των θυμάτων βασανιστηρίων απαιτεί διεπιστημονική προσέγγιση και τη συνδρομή κοινωνικού λειτουργού, ιατρικής, ψυχολογικής και νομικής εμπειρογνωμίας. Στην πράξη, λαμβάνοντας υπόψη τον υψηλό φόρτο εργασίας των δημόσιων φορέων υγείας και τις ελλείψεις στην παροχή υπηρεσιών διερμηνείας στους εν λόγω φορείς ανά την επικράτεια, η διάταξη αυτή καθιστά την πιστοποίηση των θυμάτων βασανιστηρίων αδύνατη και διακινδυνεύει την υποχρέωση των ελληνικών αρχών για τον εντοπισμό και την παραπομπή των θυμάτων βασανιστηρίων σε υπηρεσίες αποκατάστασης, ακόμη και αν αυτά έχουν διαγνωστεί με πιστοποιητικά εξειδικευμένων φορέων, τα οποία ακολουθούν έγκυρα τη μεθοδολογία που προβλέπει το Πρωτόκολλο της Κωνσταντινούπολης.

    Προτείνεται αντικατάσταση της διατύπωσης «με ιατρική γνωμάτευση από δημόσιο νοσοκομείο, στρατιωτικό νοσοκομείο ή κατάλληλα εκπαιδευμένους ιατρούς δημοσίων φορέων παροχής υπηρεσιών υγείας, συμπεριλαμβανομένων των ιατροδικαστών» με τη διατύπωση «από εξειδικευμένους φορείς».

  • 19 Οκτωβρίου 2019, 21:46 | ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ Κ.

    Οι επιζήσασες/επιζήσαντες βασανιστηρίων (και όχι θύματα) μπορούν να λάβουν τη σχετική γνωμάτευση από δημόσιο νοσοκομείο ή άλλο ιατρικό προσωπικό μόνο εφόσον το συμβάν έλαβε χώρα στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν της άφιξης των αιτούσων/αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα. Παρόλα αυτά, ένα άτομο μπορεί να έχει υποστεί βασανιστήρια σε πιο μακρινό παρελθόντα χρόνο. Κατ’ επέκταση, είναι απαραίτητη η συνδρομή καταρτισμένων ψυχολόγων ώστε να διερευνηθεί ένα περιστατικό βίας και να αναγνωριστεί η επιζήσασα/ο επιζών. Ειδικά λαμβάνοντας υπόψη ότι πολλά βασανιστήρια δεν παίρνουν τη μορφή μόνιμης σωματικής βλάβης, καθώς επίσης και ότι τα σωματικά σημάδια της σεξουαλικής βίας επουλώνονται με την πάροδο του χρόνου.