Άρθρο 02: Νομιμότητα στη μεταχείριση, δικαιώματα και υποχρεώσεις των κρατουμένων

1. Κατά τη μεταχείριση των κρατουμένων διασφαλίζεται ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, και των δικαιωμάτων τους, ενισχύεται ο αυτοσεβασμός και η συναίσθηση της κοινωνικής τους ευθύνης και διευκολύνεται η ανάπτυξη στάσεων και δεξιοτήτων που στηρίζουν την κοινωνική επανένταξη.
2. Κατά την εφαρμογή των κανόνων του παρόντος κώδικα σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 1 δεν περιορίζεται κανένα άλλο ατομικό δικαίωμα των κρατουμένων εκτός από το δικαίωμα στην προσωπική ελευθερία.
3. Οι κρατούμενοι δεν εμποδίζονται λόγω της κράτησής τους στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους και στην άσκηση των δικαιωμάτων που τους αναγνωρίζει ο νόμος, αυτοπροσώπως ή με αντιπρόσωπο.
4. Οι κρατούμενοι έχουν δικαίωμα για την προετοιμασία της επιστροφής τους στο κοινωνικό, επαγγελματικό και οικογενειακό τους περιβάλλον σύμφωνα με τις αρχές του Κοινωνικού Κράτους Δικαίου. Η κράτηση οργανώνεται έτσι ώστε να διευκολύνει την επανένταξη τους στην ελεύθερη κοινωνία.
5. Οι κρατούμενοι δεν έχουν άλλη υποχρέωση ούτε υπόκεινται σε άλλους περιορισμούς των δικαιωμάτων τους, εκτός από αυτούς που προβλέπονται ρητά στον παρόντα κώδικα.
6. Ο έλεγχος της νομιμότητας στη μεταχείριση των κρατουμένων ασκείται από τον αρμόδιο δικαστικό λειτουργό και από το Δικαστήριο Έκτισης Ποινών. Σε κάθε περίπτωση η μεταχείριση πρέπει να γίνεται με τρόπο ώστε να αμβλύνονται οι δυσμενείς συνέπειες της στέρησης της ελευθερίας.
7. Τα μέτρα εξασφάλισης της ομαλής λειτουργίας των καταστημάτων κράτησης δεν εμποδίζουν την άσκηση των συνταγματικά κατοχυρωμένων ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων των κρατουμένων. Κατά το χρόνο κράτησης λαμβάνονται τα αναγκαία κατά περίπτωση μέτρα για την ελαχιστοποίηση των δυσμενών επιπτώσεων ή παρενεργειών που συνεπάγεται η στέρηση της ελευθερίας.
8. Αποτελεί ουσιώδη υποχρέωση της διοίκησης η λήψη των αναγκαίων μέτρων για την απρόσκοπτη, αυτοπρόσωπη ή με αντιπρόσωπο άσκηση των δικαιωμάτων των κρατουμένων.
9. Οι κρατούμενοι έχουν πρωταρχική υποχρέωση να συμμορφώνονται προς τις νόμιμες εντολές των αρμόδιων οργάνων, ώστε να εξασφαλίζονται οι κατά το δυνατόν καλύτερες συνθήκες ευταξίας και ομαλής κοινής διαβίωσης μέσα στο κατάστημα κράτησης, καθώς και η αποτελεσματική λειτουργία των θεσμών που προβλέπουν την έξοδό τους από αυτό.
10. Κατά τις βουλευτικές εκλογές και τις εκλογές για την ανάδειξη των Ελλήνων ευρωβουλευτών οργανώνονται εκλογικά τμήματα σε κάθε κατάστημα κράτησης. Οι κρατούμενοι που έχουν το δικαίωμα του εκλέγειν και είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους, ψηφίζουν με βάση ειδικούς εκλογικούς καταλόγους, με ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 27 του π.δ. 55/1999 (ΦΕΚ 58 Α’) που ισχύουν για τους δημόσιους υπαλλήλους, όπως αντικαταστάθηκε με την παρ.10 άρθρ.5 Ν.2623/2002. Κατά τα λοιπά εφαρμόζονται οι διατάξεις της εκάστοτε ισχύουσας εκλογικής νομοθεσίας. Με Π.Δ. που εκδίδεται ύστερα από πρόταση του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ορίζονται οι προϋποθέσεις και οι διαδικασίες άσκησης του δικαιώματος του εκλέγεσθαι των κρατουμένων.
Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ρυθμίζεται κάθε λεπτομέρεια αναγκαία για την εφαρμογή του άρθρου αυτού.