1. Η παρ. 1 του άρθρου 25 του ν. 4067/2012 αντικαθίσταται και το άρθρο 25 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 77
Κίνητρα για τη δημιουργία κτιρίων με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας
1. Η παράγραφος 1 του άρθρου 25 του ν. 4067/2012 (A΄ 79) αντικαθίσταται και το άρθρο 25 του ν. 4067/2012 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 25
Κίνητρα για τη δημιουργία κτιρίων με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας
1. Εάν το κτίριο κατατάσσεται, σύμφωνα με την Μελέτη Ενεργειακής Απόδοσης (ΜΕΑ), στην ανώτερη κατηγορία ενεργειακής απόδοσης του Κανονισμού Ενεργειακής Απόδοσης Κτιρίων (ΚΕΝΑΚ) που εγκρίθηκε με την υπ’ αρ. ΔΕΠΕΑ/οικ.178581/ 30.6.2017 απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Β’ 2367), όπως αυτή κάθε φορά ορίζεται, και εάν, σύμφωνα με τον ενεργειακό σχεδιασμό του κτιρίου, επιτυγχάνεται η ελάχιστη δυνατή κατανάλωση ενέργειας μέσω ενεργειακά αποδοτικού σχεδιασμού του κελύφους και μέσω χρήσης συστημάτων εξοικονόμησης ενέργειας ή μονάδων Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Αποδοτικότητας (ΣΗΘΥΑ) ή συστημάτων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τα οποία (συστήματα) εγκαθίστανται στο κτίριο είτε μόνα τους είτε συνδυαστικά, αυξάνεται ο συντελεστής δόμησης κατά 5 %.
2. Ειδικά σε κτίρια με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας που παρουσιάζουν παράλληλα εξαιρετική ενεργειακή και περιβαλλοντική απόδοση, ο συντελεστής δόμησης αυξάνεται κατά 10%. Για την εφαρμογή της παρούσας παραγράφου, η κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας του κτιρίου που απαιτείται για να ικανοποιηθεί η ενεργειακή ζήτηση που συνδέεται με την τυπική χρήση του, πρέπει να είναι κάτω των 10 kWh /(m2/έτος) σύμφωνα με την ΜΕΑ.
Στα κτίρια αυτά πρέπει να περιλαμβάνονται συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας, καθώς και συστήματα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και να τεκμηριώνεται η εξαιρετική περιβαλλοντική τους απόδοση με χρήση διεθνώς αναγνωρισμένης μεθοδολογίας περιβαλλοντικής αξιολόγησης, όπως το LEED (Leadership in Energy and Environmental Design) ή άλλη ισοδύναμη διεθνής μεθοδολογία. Για την εφαρμογή της παρούσας παραγράφου, ως εξαιρετική περιβαλλοντική απόδοση θεωρείται αυτή που είναι ισοδύναμη ή καλύτερη από το χρυσό LEED.
3. Κατά τη φάση της υποβολής των δικαιολογητικών της άδειας στην αρμόδια Υπηρεσία Δόμησης (ΥΔΟΜ), πρέπει να κατατίθεται πλήρης φάκελος που περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία της Μελέτης Ενεργειακής Απόδοσης (ΜΕΑ), η οποία αποδεικνύει ότι η συνολική κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας για θέρμανση χώρου, ψύξη χώρου, ζεστό νερό για οικιακή χρήση, αερισμό, φωτισμό και άλλα τεχνικά συστήματα δεν υπερβαίνει τις 10 kWh/(m2/έτος), καθώς και πλήρη ανάλυση των περιβαλλοντικών μέτρων που θα υιοθετηθούν, ώστε να αποδεικνύεται ότι θα επιτευχθεί η ελάχιστη απαιτούμενη περιβαλλοντική απόδοση της παρ. 2.
4. Μετά το πέρας της κατασκευής, πρέπει να συμπληρώνεται στην Ταυτότητα Κτιρίου και να προσκομίζεται στην ΥΔΟΜ που εξέδωσε την άδεια:
α) Πιστοποιητικό περιβαλλοντικής αξιολόγησης που έχει απονεμηθεί στο κτίριο από πιστοποιημένο και εξουσιοδοτημένο για τη σχετική πράξη αναλυτή.
β) Υπεύθυνη δήλωση του εποπτεύοντος μηχανικού ότι το κτίριο κατασκευάστηκε τηρώντας τον ενεργειακό σχεδιασμό και τις ελάχιστες προδιαγραφές της ΜΕΑ.
γ) Πιστοποιητικό Ενεργειακής Απόδοσης, που αποδεικνύει την επίτευξη του ενεργειακού στόχου της ΜΕΑ.
5. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής καθορίζονται ο τρόπος άσκησης και η περιοδικότητα των ελέγχων τήρησης των όρων του παρόντος, το ύψος των προστίμων υπέρ του Πράσινου Ταμείου σε περίπτωση μη υλοποίησης της μελέτης, καθώς και κάθε άλλο συναφές ζήτημα. Με όμοια απόφαση δύναται να τροποποιείται το όριο της κατανάλωσης πρωτογενούς ενέργειας της παρ. 2 ανά κλιματική ζώνη.»
Απόπειρες χρήσης της παρ 2 του άρθρου 25 (ΜΕΑ <10KWh/m2/έτος και LEED Gold για +10% δόμηση) έχουν δείξει ότι οι πολεοδομίες διστάζουν να τη δεχτούν. Προτείνεται να προστεθούν αναλυτικότερες διευκρινήσεις στη παρ 2 του άρθρου 25 για τη σχετική διαδικασία.
1. Για την παρ.2 όσον αφορά την τεκμηρίωση της «εξαιρετικής περιβαλλοντικής απόδοσης των κτιρίων με χρήση διεθνώς αναγνωρισμένης μεθοδολογίας περιβαλλοντικής αξιολόγησης» θα πρέπει να συμπεριληφθούν τουλάχιστον οι δυο διεθνώς πιο διαδεδομένες μεθοδολογίες με το μεγαλύτερο αριθμό πιστοποιήσεων δηλαδή BREEAM και LEED (ή άλλη ισοδύναμη). Ως εξαιρετική περιβαλλοντική απόδοση προτείνεται να θεωρηθεί BREEAM Very Good ή LEED Gold.
2. Θα πρέπει να συμπεριληφθούν και άλλου τύπου κίνητρα πλην του συντελεστή δόμησης, ώστε να ενθαρρύνεται η βελτίωση της ενεργειακής και περιβαλλοντικής απόδοσης (με χρήση διεθνώς αναγνωρισμένων συστημάτων π.χ. BREEAM ή LEED) και κατά τις ανακαινίσεις υφιστάμενων κτιρίων (ριζικές ή όχι), που αποτελούν >80% του κτιριακού αποθέματος,
3. Το άρθρο 25 του ν.4067/2012 είχε θεσπιστεί πριν όλες τις αλλαγές των τελευταίων ετών στο θεσμικό πλαίσιο σχετικά με τις υποχρεώσεις για κτίρια Σχεδόν Μηδενικής Ενεργειακής Κατανάλωσης, τον συγκεκριμένο ορισμό τους για νέα και ριζικά ανακαινιζόμενα κτίρια, τον αναθεωρημένο ΚΕΝΑΚ κλπ. Οι απαιτήσεις και φρασεολογία του άρθρου θα πρέπει να εναρμονιστούν με τις αλλαγές αυτές.
Το ενιαίο όριο της κατανάλωσης των 10kWh/m2/έτος, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η χρήση του κτιρίου και η κλιματική ζώνη που βρίσκεται, είναι παράλογο και πρέπει να τροποποιηθεί. Εντελώς διαφορετική κατανάλωση έχουν π.χ. μία πολυκατοικία, ένα σχολείο και ένα νοσοκομείο και επίσης εντελώς διαφορετική κατανάλωση αλλά και διακύμανση κατανάλωσης έχουν τα ίδια αυτά κτίρια π.χ. στο Ηράκλειο Κρήτης και στην Κοζάνη.
Επιπλέον οι περιβαλλοντικές πιστοποιήσεις κτιρίων έχουν περισσότερο νόημα και εφαρμόζονται σε μεσαίας και μεγάλης κλίμακας κατασκευές και λιγότερο σε μικρές. Ακόμη οι περιβαλλοντικές πιστοποιήσεις, δεν εξασφαλίζουν απαραίτητα και εξαιρετική ενεργειακή συμπεριφορά, αφού τα κριτήρια και η βαθμολόγηση ποικίλουν, με ουσιαστικές διαφορές ακόμη και μεταξύ των διαφορετικών
πρωτοκόλλων.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι η ανώτατη ενεργειακή κλάση που προβλέπεται από τον ΚΕΝΑΚ (κατηγορία Α+) αντιστοιχεί σε κατανάλωση μικρότερη του 33% του Κτιρίου Αναφοράς (που λαμβάνει υπόψη τη χρήση και την κλιματική ζώνη του κτιρίου), οδηγεί σε bonus +5% στο συντελεστή δόμησης (άρθρο 1), προτείνεται το άρθρο 2 να τροποποιηθεί ως εξής:
2. Σε κτίρια κατοικίας με κατανάλωση ενέργειας μικρότερη του 16% του Κτιρίου Αναφοράς, ο συντελεστής δόμησης αυξάνεται κατά 10%. Αντίστοιχα, σε κτίρια εκτός κατοικίας με κατανάλωση ενέργειας μικρότερη του 16% του Κτιρίου Αναφοράς που παρουσιάζουν ταυτόχρονα εξαιρετική περιβαλλοντική απόδοση, ο συντελεστής δόμησης αυξάνεται κατά 10%. Η εξαιρετική περιβαλλοντική τους απόδοση τεκμηριώνεται με χρήση διεθνώς αναγνωρισμένων πρωτοκόλλων περιβαλλοντικής αξιολόγησης που θα καθοριστούν με έκδοση σχετικής ΚΥΑ.
Ειδικότερα για κτίρια μικτής χρήσης (κατοικίας και λοιπών χρήσεων), η προαναφερόμενη αύξηση του συντελεστή δόμησης, εφαρμόζεται με το κριτήριο «κατοικίας» μόνο όταν οι λοιπές χρήσεις περιορίζονται στο ισόγειο και τον ημιόροφο (αν υπάρχει) και πάντως η δόμηση των λοιπών χρήσεων είναι κατά μέγιστο το 50% της δόμησης κατοικιών.
Στην περίπτωση χρήσης του αυξημένου συντελεστή δόμησης σε κτίριο κατοικίας που στη συνέχεια αλλάζει χρήση, για τη διατήρηση της επιπλέον δόμησης θα πρέπει να προσκομίζεται πιστοποιητικό εξαιρετικής περιβαλλοντικής απόδοσης.
εκ μέρους του ΔΣ του Πανελλήνιου Συλλόγου Πιστοποιημένων Ενεργειακών Επιθεωρητών
Κώστας Λάσκος, πρόεδρος Π.Συ.Π.Εν.Επ.
-Για να καταστεί δυνατή αλλά και ομαλή η υλοποίηση της παραγράφου 2 του εν λόγω άρθρου που αφορά στα πρότυπα των διεθνών αναγνωρισμένων μεθοδολογιών περιβαλλοντικής (πιο σωστά αειφορικής) αξιολόγησης είναι αναγκαία τα παρακάτω:
1. Να αναφέρονται τουλάχιστον οι τρεις επικρατέστερες μεθοδολογίες/πιστοποιήσεις στην Ευρώπη οι οποίες είναι (και κατά σειρά πλήθους πιστοποιημένων κτιρίων):
-BREEAM (Βρετανία)
-LEED (ΗΠΑ)
-DGNB (Γερμανία)
Οι ανωτέρω μεθοδολογίες/πιστοποιήσεις είναι ισοδύναμες ως προς την διεθνή αναγνώρισή τους αλλά ως και προς την ποιότητα, την ποσότητα και την ποικιλομορφία των κριτήριων τους.
2. Να αναφέρονται οι ισοδύναμες βαθμολογίες των ανωτέρω μεθοδολογιών/πιστοποιήσεων οι οποίες, με την καλύτερη δυνατή προσέγγιση, είναι:
-BREEAM VERY GOOD
-LEED GOLD
-DGNB SILVER
3. Κατά την υποβολή του φακέλου στην Υπηρεσία Δόμησης θα πρέπει να κατατίθεται σύμβαση με δέσμευση για την απόκτηση της πιστοποίησης με την ελάχιστη απαιτούμενη βαθμολογία (ήτοι τουλάχιστον BREEAM VERY GOOD ή LEED GOLD ή DGNB SILVER).
Είναι ενδεχομένως αντιφατικό, εντός του περιβαλλοντικού πλαισίου, κτίρια με εξαιρετική περιβαλλοντική (αειφορική) απόδοση να πριμοδοτούνται με αύξηση του Συντελεστή Δομήσης. Εξ’ άλλου η εμπειρία έχει δείξει τον κίνδυνο τέτοιων νομολογιών να βάλλονται με προσφυγές στο ΣτΕ με αποτέλεσμα να αναστέλλονται και να ακυρώνονται οικοδομικές άδειες. Αντί λοιπόν αυτού, μπορούν να θεσπισθούν ισοδύναμα οικονομικά κίνητρα που αφορούν τους ιδιοκτήτες αλλά και τους χρήστες (πχ μισθωτές) των κτιρίων όπως για παράδειγμα μειώσεις στην φορολογία (πχ ΕΝΦΙΑ, Φόρος Μεταβίβασης κλπ.) καθώς και ΤΑΠ, Δημοτικά Τέλη και Δημοτικοί Φόροι που αφορούν στην λειτουργία των ακινήτων και θα τα συνοδεύει σε όλο τον Κύκλο Ζωής τους.
Με την θέσπιση των προαναφερόμενων οικονομικών κινήτρων θα είναι εφικτό να ενταχθούν τα υφιστάμενα εν λειτουργία ακίνητα, που αποτελούν πάνω από το 95% του κτιριακού αποθέματος, μέσω των προαναφερόμενων πιστοποιήσεων (BREEAM IN USE και LEED EBOM για υφιστάμενα εν λειτουργία ακίνητα). Εξάλλου όλοι γνωρίζουμε ότι προκειμένου να υπάρχει ο επιθυμητός αντίκτυπος ο κύριος στόχος πρέπει να είναι το υπάρχον κτιριακό απόθεμα.
Το Συμβούλιο Αειφόρων Κτιρίων Ελλάδας έχει εδώ και καιρό στρατηγικές συνεργασίες https://rb.gy/4a7cci με τους τρεις φορείς οι οποίοι έχουν αναπτύξει τις προαναφερόμενες διεθνώς αναγνωρισμένες μεθόδους περιβαλλοντικής (πιο σωστά αειφορικής) αξιολόγησης και πιστοποίησης. Ήτοι:
-με το Building Research Establishment (BRE) για την BREEAM.
-με το USGBC (Unites States Green Building Council – Συμβούλιο Αειφόρων Κτιρίων Ηνωμένων Πολιτειών) για το LEED,
-με το DGNB (Συμβούλιο Αειφόρων Κτιρίων Γερμανίας) για το DGNB.
Παντελής Λεβαντής, Πρόεδρος του Συμβουλίου Αειφόρων Κτιρίων Ελλάδας (SBC GREECE), Επίσημο μέλος του Παγκόσμιου Συμβουλίου Αειφόρων Κτιρίων στην Ελλάδα (World Green Building Council http://www.worldgbc.org).
Για να καταστεί δυνατή αλλά και ομαλή η υλοποίηση της παραγράφου 2 του εν λόγω άρθρου που αφορά στα πρότυπα των διεθνών αναγνωρισμένων μεθοδολογιών περιβαλλοντικής (πιο σωστά αειφορικής) αξιολόγησης είναι αναγκαία τα παρακάτω:
1. Να αναφέρονται τουλάχιστον οι τρεις επικρατέστερες μεθοδολογίες/πιστοποιήσεις στην Ευρώπη οι οποίες είναι (και κατά σειρά πλήθους πιστοποιημένων κτιρίων):
-BREEAM (Βρετανία)
-LEED (ΗΠΑ)
-DGNB (Γερμανία)
Οι ανωτέρω μεθοδολογίες/πιστοποιήσεις είναι ισοδύναμες ως προς την διεθνή αναγνώρισή τους αλλά ως και προς την ποιότητα, την ποσότητα και την ποικιλομορφία των κριτήριων τους.
2. Να αναφέρονται οι ισοδύναμες βαθμολογίες των ανωτέρω μεθοδολογιών/πιστοποιήσεων οι οποίες, με την καλύτερη δυνατή προσέγγιση, είναι:
-BREEAM VERY GOOD
-LEED GOLD
-DGNB SILVER
3. Κατά την υποβολή του φακέλου στην Υπηρεσία Δόμησης θα πρέπει να κατατίθεται σύμβαση με δέσμευση για την απόκτηση της πιστοποίησης με την ελάχιστη απαιτούμενη βαθμολογία (ήτοι τουλάχιστον BREEAM VERY GOOD ή LEED GOLD ή DGNB SILVER).
Είναι ενδεχομένως αντιφατικό, εντός του περιβαλλοντικού πλαισίου, κτίρια με εξαιρετική περιβαλλοντική (αειφορική) απόδοση να πριμοδοτούνται με αύξηση του Συντελεστή Δομήσης. Εξ’ άλλου η εμπειρία έχει δείξει τον κίνδυνο τέτοιων νομολογιών που βάλλονται με προσφυγές στο ΣτΕ με αποτέλεσμα να αναστέλλονται και να ακυρώνονται οικοδομικές άδειες.
Αντί λοιπόν αυτού, μπορούν να θεσπισθούν ισοδύναμα οικονομικά κίνητρα που αφορούν τους ιδιοκτήτες αλλά και τους χρήστες (πχ μισθωτές) των κτιρίων όπως για παράδειγμα μειώσεις στην φορολογία (πχ ΕΝΦΙΑ, Φόρος Μεταβίβασης κλπ.) καθώς και ΤΑΠ, Δημοτικά Τέλη και Δημοτικοί Φόροι που αφορούν στην λειτουργία των κτιρίων και θα τα συνοδεύει σε όλο τον Κύκλο Ζωής τους.
Με την θέσπιση των προαναφερόμενων οικονομικών κινήτρων θα είναι εφικτό να ενταχθούν τα υφιστάμενα εν λειτουργία ακίνητα, που αποτελούν πάνω από το 95% του κτιριακού αποθέματος, μέσω των προαναφερόμενων πιστοποιήσεων (BREEAM IN USE και LEED EBOM για υφιστάμενα εν λειτουργία κτίρια). Εξάλλου είναι γνωστό σε όλους ότι προκειμένου να υπάρχει ο επιθυμητός αντίκτυπος ο κύριος στόχος πρέπει να είναι το υπάρχον κτιριακό απόθεμα.
Το Συμβούλιο Αειφόρων Κτιρίων Ελλάδας έχει εδώ και καιρό στρατηγικές συνεργασίες (https://rb.gy/4a7cci) με τους τρεις φορείς οι οποίοι έχουν αναπτύξει τις προαναφερόμενες διεθνώς αναγνωρισμένες μεθόδους περιβαλλοντικής (πιο σωστά αειφορικής) αξιολόγησης και πιστοποίησης. Ήτοι:
-με το Building Research Establishment (BRE) για την BREEAM.
-με το USGBC (Unites States Green Building Council – Συμβούλιο Αειφόρων Κτιρίων Ηνωμένων Πολιτειών) για το LEED,
-με το DGNB (Συμβούλιο Αειφόρων Κτιρίων Γερμανίας) για το DGNB.
Παντελής Λεβαντής, Πρόεδρος του Συμβουλίου Αειφόρων Κτιρίων Ελλάδας (SBC GREECE), Επίσημο μέλος του Παγκόσμιου Συμβουλίου Αειφόρων Κτιρίων στην Ελλάδα (World Green Building Council http://www.worldgbc.org).
Γενικό σχόλιο: το άρθρο 25 του ΝΟΚ συντάχθηκε το 2012 στο πλαίσιο προετοιμασίας της χώρας για τις επερχόμενες μετά το 2020 απαιτήσεις των κτηρίων nzeb, και εξυπηρετούσε πλήρως τις τότε συνθήκες και -κυρίως- αντιλήψεις. Η οικοδομική απραξία κατά την μακρά περίοδο τις κρίσης δεν αποκάλυψε τυχόν αδυναμίες του. ΣΗΜΕΡΑ η απαίτηση για κτήρια nzeb οδηγεί στην ανάγκη επικαιροποίησής του, και στην ενδυνάμωση των προσφερόμενων κινήτρων στη βάση νέων στόχων και κυρίως των σοβαρών χρηματοδοτήσεων που έχουν τεθεί για την ενέργεια και ο κλίμα.
Ενώ οι απαιτήσεις στην Ευρώπη για λιγότερο ενεργοβόρα κτήρια ανεβαίνουν, στην Ελλάδα παραμένουν στάσιμες (ή και χειροτερεύουν όταν π.χ. στο Πρόγραμμα ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ προβλέπεται επιδότηση για κτήρια που “ανεβαίνουν” 3 κατηγορίες, δηλ. από Η σε Δ). Η απαίτηση για κτήρια Α που μετατέθηκε ώστε να ισχύει από το 2021 είναι η ελάχιστη, ενώ το κίνητρο επιπλέον συντελεστή 5% σήμερα φαντάζει πλέον υπερβολικό εφόσον αφορά σε βελτίωση μιας κατηγορίας.
Το κίνητρο του αυξημένου συντελεστή δόμησης πρέπει να αφορά σε σημαντικά μεγαλύτερη ενεργειακή βελτίωση του κτηρίου και να ικανοποιεί ΚΑΙ αριθμητικούς στόχους ώστε να εναρμονίζεται με την Ευρωπαϊκή και Εθνική νομοθεσία (δηλαδή να δηλώνεται ρητά η εξοικονόμηση.
Υπάρχει ανάγκη εξοικείωσης του μέσου ανθρώπου με την έννοια “περιβαλλοντική συμπεριφορά κτηρίου”, και η εξοικείωση να αφορά εξίσου σε κτήρια ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ (δηλ. στο 85% των κτηρίων). Η δημιουργία μιας δεκάδας/έτος πολυτελών κτηρίων γραφείων με πιστοπoίηση LEED δεν μπορεί να αποφέρει την αναγκαία διεύρυνση αναβαθμίσεων που αφορούν τον μέσο πολίτη, την κοινωνία και το περιβάλλον. Πρέπει να προστεθούν προσιτά στο κόστος και μεθοδολογία εφαρμογής περιβαλλοντικά πρότυπα με έμφαση στην εξοικονόμηση ενέργειας (καθότι αυτή γενικά ευθύνεται για το 40% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας που τους αφορά, και των παραγόμενων ρύπων λόγω κατανάλωσης.
Πολύ σύντομα θα υποχρεωθούμε να προσεγγίσουμε κίνητρα ενεργειακής αναβάθμισης συνόλων πολυκατοικιών σε επίπεδο μεγάλων ομάδων, αστικών γειτονιών και τμημάτων πόλης. Δηλαδή θα στρέψουμε την προσοχή μας στο ισχυρό περιβαλλοντικό και ενεργειακό αποτέλεσμα που έχουν οι παρεμβάσεις αστικής αναβάθμισης (σε σχέση με τις ως σήμερα επιχειρούμενες που αφορούν σε μεμονωμένες ή διάσπαρτες μικρές επεμβάσεις όπως π.χ. σε διαμερίσματα, και που έχουν ασφαλώς μικρότερη αποτελεσματικότητα καθότι δεν λαμβάνεται υπόψη η συνολική ανάγκη και συμπεριφορά ενός κτηρίου). Καλό είναι αυτό να εκφραστεί ως πρόθεση στο παρόν Ν/Σ, ώστε στη συνέχεια να διερευνηθούν και προσδιοριστούν οι διαδικασίες και η μεθοδολογία ενεργειακής αναβάθμισης ολόκληρων σχετικών αστικών αναπλάσεων κλίμακας σε υφιστάμενα οικοδομικά τετράγωνα.
Παρότι δεν αφορά συγκεκριμένα στο Άρθρο 25, άλλα κίνητρα καθώς και επικαιροποιήσεις άλλων άρθρων του ΝΟΚ σχετικά με ενεργειακές αποδόσεις κτηρίων και τη διευκόλυνση της υλοποίησης παθητικών κτηρίων (κυρίως υφιστάμενων) φαίνεται πως πρέπει επίσης να συμπεριλάβουν τα εξής: αντίστοιχη αύξηση ΚΑΙ στην κάλυψη όταν υπάρχει αύξηση του συντελεστή δόμησης, και δυνατότητα υπέρβασης των πλαγίων ορίων-μέγιστου ύψους κτηρίων-ελάχιστου ύψους υπογείων για την τοποθέτηση εξωτερικής/εσωτερικής θερμομόνωσης. Για τα μεγάλα πολεοδομικά συγκροτήματα θα χρειαστεί να επιλυθεί το θέμα της μόνωσης των τυφλών τοίχων στο όριο ιδιοκτησιών και στις προσόψεις των κτιρίων.
Το υπό διαβούλευση Σ/Ν είναι μια ευκαιρία, αναφορικά με τα Κίνητρα για τη δημιουργία κτιρίων με σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας, για την άρσης ενός περιορισμού που δημιουργεί προβλήματα χωρίς να λύνει κανένα πρόβλημα.
Όπως γνωρίζετε, το virtual net metering εφαρμόζεται σε παραγωγές (π.χ. αγροτεμάχια) και καταναλώσεις (π.χ. κατοικίες) που βρίσκονται στον ίδιο νομό. Όμως, υπάρχουν πολλοί κάτοικοι των μεγάλων αστικών κέντρων που κατέχουν ένα αγροτεμάχιο στην επαρχία και που δεν το εκμεταλλεύονται, αφήνοντάς το πρακτικά άχρηστο. Κατά τη γνώμη μου, ο περιορισμός αυτός θα πρέπει να αρθεί, ώστε το virtual net metering να εφαρμόζεται και μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης σε διαφορετικούς νομούς.
Λαμβάνοντας ιδίως υπ’ όψιν τα κίνητρα για απόκτηση ηλεκτρικού αυτοκινήτου, η δυνατότητα virtual net metering μεταξύ πόλης και χωριού θα αποτελούσε ένα σημαντικό δέλεαρ, μιας και με ένα εφ’ άπαξ κόστος της τάξης των €8000, το ηλεκτρικό αυτοκίνητο θα αξιοποιούσε αυτοπαραγόμενο ρεύμα. Παράλληλα, ο τομέας κατασκευής μικρών αυτοπαραγωγών ΦΒ σταθμών θα γνώριζε σημαντική ανάπτυξη, μιας και θα απευθυνόταν πλέον στους κατοίκους των μεγάλων αστικών κέντρων.
Κατ’ αρχή να εκφράσουμε την έκπληξή μας που σε 147 σχόλια επί του νομοσχεδίου, κανείς δεν σχολίασε μέχρι τώρα το συγκεκριμένο άρθρο που αναθεωρεί το αντίστοιχο άρθρο 25 του ΝΟΚ (4067/2012). Κι αυτό γιατί υπάρχουν πολύ σημαντικά πράγματα για σχολιασμό στο συγκεκριμένο άρθρο και την προτεινόμενη αναθεώρηση του με το παρόν νομοσχέδιο. Στην ουσία πρόκειται για ένα άρθρο του ΝΟΚ πλήρως ανενεργό και εν μέρει ανεφάρμοστο, τουλάχιστον για την παράγραφο 2. Αλλά ας πάμε από την αρχή.
1. Η προτεινόμενη αναθεώρηση της παραγράφου 1 του 4067 δεν έχει πλέον νόημα από τη στιγμή της εφαρμογής των κανόνων περί κτιρίων ΝΖΕΒ (πολύ χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης). Δηλαδή είναι πολύ γενναιόδωρο και δεν προσφέρει περιβαλλοντικά να δίνεις μπόνους 5% στο συντελεστή δόμησης , επειδή κάποιος έκανε ένα κτίριο μια κατηγορία καλύτερο (δηλαδή Α+) από το ελάχιστα απαιτητό Α! Θα είχε νόημα μια τέτοια επιβράβευση σε έναν σχεδιαστή εφόσον π.χ. σχεδίαζε και παρουσίαζε ένα κτίριο το οποίο θα καταναλώνει 2-3 φορές λιγότερο από το μέγιστο απαιτητό.Η αν π.χ. το κτίριο καταναλώνει μεν λιγότερο από το μέγιστο απαιτητό αλλά ταυτόχρονα παράγει από ΑΠΕ περισσότερο από ότι καταναλώνει! Πως θα αποδεικνύεται αυτό? Θα μπορούσε με ένα διεθνώς αναγνωρισμένο υπολογιστικό εργαλείο πέραν του ΚΕΝΑΚ, όπως π.χ. το πλήρως εξελληνισμένο εργαλείο που διαθέτουμε ως ΕΙΠΑΚ.
2. Η παράγραφος 2 έμεινε ως έχει και επομένως με εξαίρεση κτίρια όπως το ΚΠΙΣΝ , θα παραμείνει ανενεργή και άχρηστη για το πλατύ κοινό όπως είναι, ενώ θα μπορούσε να είναι ένα πολύ ισχυρό κίνητρο για πολύ καλύτερα κτίρια.
– Το 10% είναι ένα ισχυρό κίνητρο για κάθε πολίτη είτε επενδυτή μεγάλου κτιρίου είτε μικροϊδιοκτήτη της ελληνικής παραδοσιακής οικογένειας για να κάνει το κτίριο του πιο «πράσινο». Π.χ για έναν μικροϊδιοκτήτη 10% σημαίνει ένα υπνοδωμάτιο παραπάνω, για έναν εργολάβο αντιπαροχής πιθανόν ένα διαμέρισμα παραπάνω, για ένα ξενοδόχο ένα δωμάτιο ή μια βίλα παραπάνω, για μια επιχείρηση 5 εργαζόμενους παραπάνω. Έτσι όμως όπως είναι δομημένο το άρθρο του ΝΟΚ, με την αναφορά στο αμερικανικό πρότυπο LEED, καθιστά αδιάφορο το κίνητρο για το 95% των νέων κτιρίων μια και η πιστοποίηση LEED είναι μια πανάκριβη διαδικασία ακόμη και για ένα κτίριο κατοικίας και για αυτό δεν έχουμε κανένα παράδειγμα τέτοιας κατοικίας στην χώρα μας. Μια τέτοια πιστοποίηση μπορεί να κοστίσει για μια κατοικία 15.000 ευρώ, χωρίς να υπολογίζουμε το επιπλέον κόστος πρόσθετων επιμέρους μελετών που θα πρέπει να γίνουν ώστε να επιτευχθεί ο στόχος των πόντων του σχήματος πιστοποίησης. Χρήση του άρθρου έκανε το «Σταύρος Νιάρχος» , η Cosmote και κάποια κτίρια μεγάλων επενδυτών. Ακόμη και για επενδύσεις στον τουρισμό το κόστος πιστοποίησης LEED είναι απρόσιτο. Στην ουσία δηλαδή έχουμε το σοβαρότερο κίνητρο για τη δημιουργία πράσινων κτιρίων μαζικά, εντελώς ανενεργό για το 95% των περιπτώσεων.
– Ελάχιστοι Έλληνες μηχανικοί γνωρίζουν διαδικασίες περιβαλλοντικής αξιολόγησης και ακόμη λιγότεροι είναι διαπιστευμένοι να κάνουν τέτοιες πιστοποιήσεις. Αντίθετα το ΕΙΠΑΚ το οποίο δραστηριοποιείται στην Ελλάδα 10 χρόνια πια, έχει εξελληνίσει όλη τη διαδικασία πιστοποίησης παθητικών κτιρίων και είναι εξουσιοδοτημένος Πιστοποιητής παθητικών κτιρίων, έχει εκπαιδεύσει και πιστοποιήσει πάνω από 200 μηχανικούς σε όλη την Ελλάδα και πιστοποιεί ελληνικά κτίρια σε όλη τη χώρα με κόστος που δεν ξεπερνάει κατά ΜΟ τα 1.500 ευρώ ανά κατοικία.
– Περαιτέρω οι πιστοποιήσεις περιβαλλοντικής απόδοσης δεν δίνουν ιδιαίτερο βάρος στην βέλτιστη ενεργειακή απόδοση που είναι το πλέον σημαντικό σήμερα στα κτίρια, που καταναλώνουν το 40% της συνολικής ενέργειας. Έτσι το άρθρο στην ουσία εμπεριέχει μια σημαντική αντίφαση. Εξοικονόμηση ενέργειας ή αειφορία? Όσοι χρησιμοποιούν τέτοιες λογικές, προσπαθούν με άλλους τρόπους να «βελτιώσουν» την αειφορία του κτιρίου. Π.χ.το κτίριο της Cosmote πήρε σημαντικούς πόντους και έγινε LEED gold γιατί υποτίθεται πως οι εργαζόμενοι θα πήγαιναν στη δουλειά με τον ηλεκτρικό προαστιακό, πράγμα το οποίο δεν συμβαίνει. Επίσης πήρε πόντους γιατί στην οροφή του έχει διάδρομο για τζόκινγκ των εργαζομένων και ελιές. Αντιθέτως από τους 38 πόντους ενεργειακής απόδοσης πήρε μόλις 8 μια και καταναλώνει απίστευτα υψηλή ενέργεια για να ψύξει τους κεντρικούς servers.
– Θα πρέπει λοιπόν να οριστεί άμεσα με υπουργική απόφαση ποιες μεθοδολογίες υπολογισμού (και τα αντίστοιχα υπολογιστικά εργαλεία) θα συνοδεύουν την Μελέτη Ενεργειακής Απόδοσης και θα αποδεικνύουν την υψηλή ενεργειακή απόδοση του κτιρίου, όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο, καθώς και ποια σχήματα πιστοποίησης θα αποδεικνύουν την αειφορία του κτιρίου.
Εμείς ως ΕΙΠΑΚ διαθέτουμε το διεθνώς αναγνωρισμένο και πλήρως εξελληνισμένο και με εξαιρετικά χαμηλό κόστος μόλις 200,00 ευρώ λογισμικό ενεργειακού σχεδιασμού παθητικών κτιρίων και κτιρίων ΝΖΕΒ που ονομάζεται PHPP, λογισμικό που, όπως και ο ΚΕΝΑΚ, ακολουθεί τα ευρωπαϊκά πρότυπα ΕΝ13790 και ΕΝ832 ενώ έχει ελεγχθεί και πιστοποιηθεί και από την ASHRAE με το πρωτόκολλο ελέγχου ASHRAE140. Άλλα αξιόπιστα και διεθνώς αναγνωρισμένα λογισμικά που θα μπορούσαν να ενταχθούν στη συγκεκριμένη λίστα είναι προγράμματα δυναμικής ανάλυσης όπως το Energy+ και οι πλατφόρμες που δουλεύουν πάνω σε αυτό, το TRNSYS και άλλα.
– Όσον αφορά περιβαλλοντικά πρότυπα που να εξασφαλίζουν εξ αρχής την εγγύηση ότι το κτίριο θα είναι υψηλής περιβαλλοντικής απόδοσης εκτός του αμερικανικού LEED που ήδη αναφέρεται , θεωρούμε πως πρέπει να είναι τα ευρωπαϊκά BREEAM (Βρετανίας) και DGNB (Γερμανίας), τα επίσης αμερικανικά WELL και LIVING FUTURE αλλά και τα κατά βάση ενεργειακά PASSIVE HOUSE (Γερμανίας) και MINERGIE (Ελβετίας) τα οποία εφόσον μειώνουν έως και 10 φορές την συνολική κατανάλωση ενέργειας, άρα και τις εκπομπές ρύπων του κτιρίου είναι σαφές ότι εγγυώνται υψηλή περιβαλλοντική απόδοση.
– Το πιο σημαντικό κατά τη γνώμη μας θέμα στην ενεργοποίηση αυτού του άρθρου είναι το πώς θα υπάρχει εγγύηση εξ αρχής με την κατάθεση της άδειας στην Υπηρεσία Δόμησης ότι θα υλοποιηθεί η περιβαλλοντική μελέτη που κατατίθεται. Θεωρούμε πως ο μόνος τρόπος για αυτό είναι η κατάθεση εξ αρχής επίσημης σύμβασης πιστοποίησης του κτιρίου κατά το πρότυπο που προτείνεται και με βάση αυτό τήρηση όλων των βημάτων που απαιτεί το συγκεκριμένο πρότυπο.
Σαν ΕΙΠΑΚ έχουμε πλήρη ελληνικό οδηγό διαδικασιών πιστοποίησης ενός κτιρίου με απόλυτη διασφάλισης της ποιότητας κατασκευής.
Το ΕΙΠΑΚ ειναι πάντοτε διαθέσιμο για περαιτέρω πληροφορίες και προτάσεις.
Στέφανος Παλλαντζάς, Πρόεδρος του ΔΣ, Πολιτικός Μηχανικός ΕΜΠ, Πιστοποιητής Παθητικών Κτιρίων. 6932578085