1. Το άρθρο 96 του ν. 4504/2017 «Δια βίου εκπαίδευση προσωπικού Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, ενδυνάμωση της διαφάνειας και της αξιοκρατίας σε θέματα αρμοδιότητας Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, ενίσχυση της κοινωνικής συμμετοχής στην ακτοπλοΐα, θέματα πολιτικού προσωπικού, συμπλήρωση διατάξεων για τα λιμενικά έργα και άλλες διατάξεις» (Α’ 184), όπως ισχύει, τροποποιείται ως εξής:
α) Στο πρώτο εδάφιο της παραγράφου 1, η φράση «εντός χρονικού διαστήματος ενός (1) έτους από την έναρξη ισχύος του παρόντος» αντικαθίσταται ως ακολούθως: «μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2021».
β) Στην παράγραφο 3:
αα) στο πρώτο εδάφιο η φράση «εντός αποκλειστικής προθεσμίας δύο (2) ετών από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου» αντικαθίσταται ως ακολούθως: «μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2022»
ββ) στο τρίτο εδάφιο, η φράση «Εντός του χρονικού διαστήματος των δύο (2) ετών» αντικαθίσταται ως ακολούθως: «μέχρι και την 31η Δεκεμβρίου 2022».
γ) Στις παραγράφους 4 και 5, όπου αναφέρεται αποκλειστική προθεσμία ως τέτοια νοείται η καταληκτική προθεσμία της παραγράφου 3.
2. Η παράταση των περιπτώσεων της παραγράφου 1 ισχύει αναδρομικά από 29 Νοεμβρίου 2019.
Η συγκεκριμένη διάταξη ευνοεί το φαινόμενο τοποθέτησης ποικιλώνυμων κατασκευών (πέργκολες, στέγαστρα κτλ) σε κοινόχρηστους χώρους όπως πεζοδρόμια των χερσαίων ζωνών των λιμένων της χώρας μας για την εξυπηρέτηση καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος (ΚΥΕ) εστίασης. Τα συγκεκριμένα ΚΥΕ εκμεταλλεύονται τους δημόσιους χώρους για ιδίων όφελος καταλαμβάνοντας εξ ολοκλήρου τα πεζοδρόμια αναιρώντας με τον τρόπο το δικαίωμα όδευσης των πεζών. Στις χερσαίες ζώνες των λιμένων υφίστανται κατασκευές τα πρωτόκολλα κατεδάφισης των οποίων έχουν καταστεί αμετάκλητα και θα πρέπει να εξαιρεθούν από τη προτεινόμενη διάταξη αν ο σκοπός του Υπουργείου είναι η προστασία της ακώλυτης όδευσης των πεζών στα πεζοδρόμια των χερσαίων ζωνών.
Η παράγραφος 3 του άρθρου 96 ν.4504/2017 προέβλεπε ότι «η καθαίρεση των κατασκευών που υλοποιήθηκαν χωρίς άδεια ή καθ υπέρβαση αυτής, διενεργείται εντός αποκλειστικής προθεσμίας δύο (2) ετών από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου». Τα ΚΥΕ είχαν το χρόνο να συμμορφωθούν. Δεν είναι κατανοητή η περαιτέρω χρονική προθεσμία και σε κάθε περίπτωση δεν ενισχύει το δικαίωμα όδευσης των πεζών και ΑΜΕΑ στα κατειλημμένα πεζοδρόμια από τις κατασκευές των ΚΥΕ. Το Υπουργείο θα έπρεπε προ του άρθρου 96 ν.4504/2017 να αναλάβει πρωτοβουλίες αντιμετώπισης του φαινομένου της μετατροπής των προστεγασμάτων σε κλειστό χώρο είτε με πλαστικά φύλλα είτε με τζάμι είτε με άλλο υλικό, με αποτέλεσμα να επεκτείνεται ο χώρος των ΚΥΕ και να δυσχεραίνεται προς εξυπηρέτηση ιδιωτικού συμφέροντος η ανεμπόδιστη κυκλοφορία σε κοινόχρηστο χώρο.
Στην προσπάθεια αυτή πρέπει να συμβάλουν και τα Λιμενικά Ταμεία απορρίπτοντας τέτοιου είδους αιτήματα. Η επιβολή της κατεδάφισης κάθε αυθαίρετης κατασκευής εντός κοινόχρηστου χώρου αποτελεί ειδική εκδήλωση των κοινόχρηστων χώρων. Το δικαίωμα στην απρόσκοπτη χρήση των πεζοδρομίων συνιστά ταυτόχρονα έκφανση του δημοσίου συμφέροντος ως ασφάλειας των ατόμων τόσο για την απόλαυση των δικαιωμάτων τους όσο και για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων τους. Το Υπουργείο θα πρέπει να προστατέψει το δικαίωμα των πεζών στους κοινόχρηστους χώρους της χερσαίας ζώνης των λιμένων.
Στη βάση αυτή, επειδή από τον συνδυασμό των διατάξεων 5§1 «δικαίωμα στην προσωπικότητα και εμμέσως δικαίωμα στην κοινή χρήση» και 25§1 Σ «τα δικαιώματα του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου και η αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου τελούν υπό την εγγύηση του Κράτους. Όλα τα κρατικά όργανα υποχρεούνται να διασφαλίζουν την ανεμπόδιστη και αποτελεσματική άσκηση τους», γεννάται η υποχρέωση της κρατικής εξουσίας να διασφαλίζει την ελεύθερη, άμεση, και συνεχή διάθεση και απόλαυση των κοινόχρηστων αυτών πραγμάτων από το ανώνυμο κοινό συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με ειδικές ανάγκες (Ν.3304/2005) και να μεριμνά εν γένει για την ικανοποίηση του προορισμού τους.
Επειδή η παραχώρηση ιδιαίτερων δικαιωμάτων χρήσης επί των πεζοδρομίων εξαρτάται πρωτίστως από την εκτίμηση των αναγκών της κοινής χρήσης επειδή δε αναφέρεται στη φυσική δημόσια κτήση, καταλαμβάνεται από τη συνταγματική δημόσια προστασία του περιβάλλοντος. Για τη διαφύλαξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 24Σ, το Κράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας.
Η διάταξη του προτεινόμενου άρθρου 57 είναι αντισυνταγματική και πρέπει να προσαρμοστεί στα σύγχρονα δεδομένα εξισορρόπησης των συμφερόντων ΚΥΕ και δικαιώματος στη όδευση των πεζών.
Η συγκεκριμένη διάταξη ευνοεί το φαινόμενο τοποθέτησης ποικιλώνυμων κατασκευών (πέργκολες, στέγαστρα κτλ) σε κοινόχρηστους χώρους όπως πεζοδρόμια των χερσαίων ζωνών των λιμένων της χώρας μας για την εξυπηρέτηση καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος (ΚΥΕ) εστίασης. Τα συγκεκριμένα ΚΥΕ εκμεταλλεύονται τους δημόσιους χώρους για ιδίων όφελος καταλαμβάνοντας εξ ολοκλήρου τα πεζοδρόμια αναιρώντας με τον τρόπο το δικαίωμα όδευσης των πεζών. Στις χερσαίες ζώνες των λιμένων υφίστανται κατασκευές τα πρωτόκολλα κατεδάφισης των οποίων έχουν καταστεί αμετάκλητα και θα πρέπει να εξαιρεθούν από τη προτεινόμενη διάταξη αν ο σκοπός του Υπουργείου είναι η προστασία της ακώλυτης όδευσης των πεζών στα πεζοδρόμια των χερσαίων ζωνών.
Η παράγραφος 3 του άρθρου 96 ν.4504/2017 προέβλεπε ότι «η καθαίρεση των κατασκευών που υλοποιήθηκαν χωρίς άδεια ή καθ υπέρβαση αυτής, διενεργείται εντός αποκλειστικής προθεσμίας δύο (2) ετών από την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου». Τα ΚΥΕ είχαν το χρόνο να συμμορφωθούν. Δεν είναι κατανοητή η περαιτέρω χρονική προθεσμία και σε κάθε περίπτωση δεν ενισχύει το δικαίωμα όδευσης των πεζών και ΑΜΕΑ στα κατειλημμένα πεζοδρόμια από τις κατασκευές των ΚΥΕ. Το Υπουργείο θα έπρεπε προ του άρθρου 96 ν.4504/2017 να αναλάβει πρωτοβουλίες αντιμετώπισης του φαινομένου της μετατροπής των προστεγασμάτων σε κλειστό χώρο είτε με πλαστικά φύλλα είτε με τζάμι είτε με άλλο υλικό, με αποτέλεσμα να επεκτείνεται ο χώρος των ΚΥΕ και να δυσχεραίνεται προς εξυπηρέτηση ιδιωτικού συμφέροντος η ανεμπόδιστη κυκλοφορία σε κοινόχρηστο χώρο.
Στην προσπάθεια αυτή πρέπει να συμβάλουν και τα Λιμενικά Ταμεία απορρίπτοντας τέτοιου είδους αιτήματα. Η επιβολή της κατεδάφισης κάθε αυθαίρετης κατασκευής εντός κοινόχρηστου χώρου αποτελεί ειδική εκδήλωση τoυ δικαιώματος των πεζών στην ελεύθερη όδευση. Το δικαίωμα στην απρόσκοπτη χρήση των πεζοδρομίων συνιστά ταυτόχρονα έκφανση του δημοσίου συμφέροντος ως ασφάλειας των ατόμων τόσο για την απόλαυση των δικαιωμάτων τους όσο και για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων τους. Το Υπουργείο θα πρέπει να προστατέψει το δικαίωμα των πεζών στους κοινόχρηστους χώρους της χερσαίας ζώνης των λιμένων.
Στη βάση αυτή, επειδή από τον συνδυασμό των διατάξεων 5§1 «δικαίωμα στην προσωπικότητα και εμμέσως δικαίωμα στην κοινή χρήση» και 25§1 Σ «τα δικαιώματα του ανθρώπου ως ατόμου και ως μέλους του κοινωνικού συνόλου και η αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου τελούν υπό την εγγύηση του Κράτους. Όλα τα κρατικά όργανα υποχρεούνται να διασφαλίζουν την ανεμπόδιστη και αποτελεσματική άσκηση τους», γεννάται η υποχρέωση της κρατικής εξουσίας να διασφαλίζει την ελεύθερη, άμεση, και συνεχή διάθεση και απόλαυση των κοινόχρηστων αυτών πραγμάτων από το ανώνυμο κοινό συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με ειδικές ανάγκες (Ν.3304/2005) και να μεριμνά εν γένει για την ικανοποίηση του προορισμού τους.
Επειδή η παραχώρηση ιδιαίτερων δικαιωμάτων χρήσης επί των πεζοδρομίων εξαρτάται πρωτίστως από την εκτίμηση των αναγκών της κοινής χρήσης επειδή δε αναφέρεται στη φυσική δημόσια κτήση, καταλαμβάνεται από τη συνταγματική δημόσια προστασία του περιβάλλοντος. Για τη διαφύλαξη του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 24Σ, το Κράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά και κατασταλτικά μέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας.
Η διάταξη του προτεινόμενου άρθρου 57 είναι αντισυνταγματική και πρέπει να παραληφθεί.
Θα πρέπει να προβλεφθεί η εξαίρεση και μη επικαιροποίηση εγκρίσεων, με βάση το νέο νόμο, για όσες μελέτες έχουν ήδη εγκριθεί και είναι έτοιμες για υλοποίηση προκειμένου να μην υπάρξουν άσκοπες καθυστερήσεις και απώλεια χρηματοδοτήσεων.