Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

1. Το νέο ΡΣΘ προωθεί την κατεύθυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την παροχή «βιώσιμης κινητικότητας», με έμφαση στην περιβαλλοντικά συμβατή αυξημένη κινητικότητα με όλα τα μεταφορικά μέσα (ισόρροπη ανάπτυξη συστημάτων μεταφορών). Οι επιλογές του νέου ΡΣΘ επιδιώκουν ένα νέο πλαίσιο στρατηγικού κυκλοφοριακού σχεδιασμού και σχεδιασμού μεταφορών για τη Θεσσαλονίκη, εναρμονισμένο με τον αστικό και χωροταξικό σχεδιασμό, με όρους περιβαλλοντικής προστασίας και πρακτικής του 21ου αιώνα.
2. Η οργάνωση του συστήματος μεταφορών βασίζεται στη διαμόρφωση ολοκληρωμένης πολιτικής μακροπρόθεσμου συγκοινωνιακού σχεδιασμού και εξειδικεύεται χωρικά μέσω μεσοπρόθεσμων σχεδίων και πολιτικών. Η διερεύνηση σκοπιμότητας, η προώθηση υλοποίησης των έργων μεταφορικής υποδομής και η ανάπτυξη πολιτικών για τις μεταφορές στη Θεσσαλονίκη αποτελούν βασικό στρατηγικό εργαλείο σχεδιασμού.
3. Οι βασικές αρχές και οι στόχοι της πολιτικής για την οργάνωση του συστήματος μεταφορών διαμορφώνονται σε συνέργεια με τους πολεοδομικούς, χωροταξικούς και περιβαλλοντικούς στόχους, και λαμβάνονται υπόψη τόσο κατά το σχεδιασμό των μεταφορικών δικτύων όσο και των χρήσεων γης. Στόχοι είναι:
(α) Η εξασφάλιση της ασφαλούς και βιώσιμης μετακίνησης για την επίτευξη των οικονομικών, κοινωνικών και περιβαλλοντικών στόχων του νέου ΡΣΘ και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων.
(β) Η ενίσχυση του μεριδίου μεταφορικού έργου και του ρόλου των μέσων μαζικής μεταφοράς (ΜΜΜ) και η εξασφάλιση συνθηκών βιωσιμότητας της λειτουργίας τους.
(γ) Η μείωση του αρνητικού εξωτερικού κόστους που προκαλούν οι μεταφορές, η δίκαιη κατανομή του στους παραγωγούς του και η δέσμευση της πολιτικής των μεταφορών στην επίτευξη των στόχων για την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής.
(δ) Η ισότιμη πρόσβαση των κατοίκων στα δίκτυα και τη δημόσια υποδομή και η δημιουργία συστήματος τιμολόγησης του μεταφορικού έργου με κοινωνικά κριτήρια.
(ε) Η αύξηση του διατιθέμενου χώρου και η πύκνωση του δικτύου για ήπιους τρόπους μετακίνησης.
(στ) Η προώθηση της πολυτροπικότητας και της διατροπικότητας στις μετακινήσεις με στόχο την αύξηση της αποτελεσματικότητας, της ασφάλειας και την αποδοτικότητας των μεταφορών, προς όφελος της ανταγωνιστικότητας του παραγωγικού συστήματος και της ενίσχυσης του ρόλου της Θεσσαλονίκης ως διεθνούς κόμβου συνδυασμένων μεταφορών.
4. Το σύστημα μεταφορών στην περιοχή ευθύνης του ΟΡ.ΘΕ. απαρτίζεται από τέσσερα (4) βασικά Υποσυστήματα τα οποία περιλαμβάνουν τα κατά περίπτωση μεταφορικά μέσα και την υποδομή εξυπηρέτησής τους:
(α) Υποσύστημα Μαζικών Συγκοινωνιών (ΥΜΣ) προσώπων, το οποίο απαρτίζεται από όλα τα υπάρχοντα και σχεδιαζόμενα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς (ΜΜΜ), όπως το δίκτυο, τα οχήματα, το τροχαίο υλικό και τους τερματικούς σταθμούς τους.
(β) Υποσύστημα Ατομικών Επιβατικών Μεταφορών (ΥΑΕΜ), το οποίο απαρτίζεται από όλων των ειδών τα επιβατηγά οχήματα ιδιωτικής και δημόσιας χρήσης, τους χώρους στάθμευσής τους, καθώς και το σύνολο των αστικών και υπεραστικών οδικών δικτύων που διατίθενται για τα μέσα αυτά.
(γ) Υποσύστημα Ήπιων Τρόπων Μετακίνησης προσώπων, το οποίο λειτουργεί συμπληρωματικά ως προς το ΥΜΣ και το ΥΑΕΜ, και
(δ) Υποσύστημα Εμπορευματικών Μεταφορών (ΥΕΜ), το οποίο απαρτίζεται από όλα τα οχήματα μεταφοράς και διανομής εμπορευμάτων, τους εμπορευματικούς σταθμούς και το οδικό δίκτυο που διατίθεται για την κίνηση των οχημάτων αυτών.
5. Υποσύστημα Μαζικών Συγκοινωνιών (ΥΜΣ) προσώπων: Αποτελείται από τα μέσα και την υποδομή, όπως αυτή περιγράφεται και ιεραρχείται στην παράγραφο 1, του Παραρτήματος XVII. Κύριες κατευθύνσεις σχεδιασμού, υλοποίησης και λειτουργίας του (ΥΜΣ) είναι:
(α) Ο «συγκοινωνιακός χάρτης» του ΥΜΣ είναι ενιαίος και μετεξελίσσεται για να καλύψει τις ανάγκες της βιώσιμης μετακίνησης. Επιδιώκεται η πύκνωση: αα) των αποκλειστικής χρήσης υποδομών του πρωτεύοντος και δευτερεύοντος δικτύου μαζικών συγκοινωνιών, που εξυπηρετεί ημερήσιες μετακινήσεις μεταξύ χώρων κατοικίας, εργασίας, εκπαίδευσης και λοιπών αστικών λειτουργιών στο ΠΣΘ, την ΠΖΘ και τη Λοιπή Περιοχή, ββ) του δικτύου που εξυπηρετεί τη σύνδεση των αστικών κέντρων και οικισμών των λοιπών Ενοτήτων με την Ενότητα Μητροπολιτικού Κέντρου. Ενισχύεται η διατροπικότητα, και ταυτόχρονα εξασφαλίζονται επαρκείς και ασφαλείς οδικές συνδέσεις για την εξυπηρέτηση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς.
(β) Η ανάπτυξη του δικτύου Μαζικών Συγκοινωνιών πρέπει να είναι ομοιόμορφη για να εξυπηρετεί πυκνοκατοικημένες περιοχές και σημαντικούς πόλους γένεσης μετακινήσεων. Η βιωσιμότητά του πρέπει να υποστηρίζεται από τον πολεοδομικό σχεδιασμό. Το σύνολο των μερών του ΥΜΣ πρέπει να είναι προσβάσιμο και να μπορεί να παρέχει ισότιμης ποιότητας υπηρεσίες στα άτομα με αναπηρίες (ΑμεΑ) και άτομα με μειωμένη κινητικότητα (ΑΜΚ).
(γ) Για την παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών και υποδομών εξυπηρέτησης των χρηστών σε όλους τους κόμβους του δικτύου, οργανώνεται με ευθύνη των δήμων η λειτουργία «Κέντρων Κινητικότητας» ή info-point.
(δ) Η ανάπτυξη των μέσων σταθερής τροχιάς βασίζεται σε ολοκληρωμένες μελέτες σκοπιμότητας που συντάσσονται από το Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων και την Αττικό Μετρό ΑΕ, στις οποίες εξετάζονται οι επιπτώσεις στις χρήσεις γης και στις μετακινήσεις πληθυσμού και προτείνονται ρυθμίσεις πολεοδομικού χαρακτήρα για τον έλεγχο της αστικής διάχυσης. Επιπλέον αναπτύσσονται βρόγχοι μέσων σταθερής τροχιάς σε περιοχές με αυξημένη ζήτηση μετακινήσεων.
(ε) Διευκολύνεται η μετεπιβίβαση στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Οι δημόσιες συγκοινωνίες υποστηρίζουν την απρόσκοπτη συνέχεια του Υποσυστήματος των Ήπιων Τρόπων Μετακίνησης παρέχοντας εξυπηρετήσεις προς αυτό.
(στ) Ο Αερολιμένας Θεσσαλονίκης «Μακεδονία» προγραμματίζεται ως κύριος κόμβος διεθνών επιβατικών μεταφορών, κατά τρόπο ώστε να διατηρεί ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά κατάλληλα για τη συνεχή και ικανή εξυπηρέτηση των φόρτων. Λαμβάνονται παράλληλα όλα τα απαραίτητα μέτρα προκειμένου η λειτουργία του να μην προκαλεί επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων και στο φυσικό περιβάλλον.
(ζ) Ο χώρος του Επιβατικού Τερματικού Σταθμού στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης ενοποιείται λειτουργικά με τον αστικό χώρο της πόλης, βελτιώνεται και αξιοποιείται η οδική σύνδεσή του με τον οδικό άξονα ΠΑΘΕ.
(η) Ο επιβατικός σιδηροδρομικός σταθμός της Θεσσαλονίκης και ο μείζων τερματικός σταθμός λεωφορείων ΚΤΕΛ στην περιοχή Δενδροποτάμου εξυπηρετούν τοπικές, υπερτοπικές και διεθνείς ανάγκες ως «πολυτροπικά κέντρα».
(θ) Η έρευνα, μεταφορά και εγκατάσταση πρακτικών και τεχνολογιών χρήσης καθαρών και ανανεώσιμων μορφών ενέργειας στις μαζικές συγκοινωνίες αποτελεί προτεραιότητα και ενθαρρύνεται με κίνητρα.
6. Υποσύστημα Ατομικών Επιβατικών Μεταφορών (ΥΑΕΜ): απαρτίζεται από το ιεραρχημένο οδικό δίκτυο, όπως αυτό περιγράφεται στην παράγραφο 2α του Παραρτήματος XVII, καθώς και το σύνολο των οχημάτων, όπως ιδιωτικής χρήσης, ταξί, μηχανοκίνητα δίκυκλα και τους χώρους στάθμευσης και τις λοιπές υποδομές τους. Κύριες κατευθύνσεις σχεδιασμού, υλοποίησης και λειτουργίας του ΥΑΕΜ είναι:
(α) Επιδιώκεται η εκτροπή της διαμπερούς κυκλοφορίας από τις αστικές περιοχές μέσω της λειτουργίας αστικών αυτοκινητοδρόμων που παρέχουν επαρκή εξυπηρέτηση, ειδικά σε περιοχές όπου δεν υπάρχει εναλλακτική αξιοποίησης μέσων σταθερής τροχιάς. Στο αστικό δίκτυο του ΠΣΘ λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα για τη βελτίωση της λειτουργικής του ικανότητας, τη μείωση των φαινομένων κορεσμού και τη διασφάλιση της ομαλής ροής του. Στους οδικούς άξονες που εξυπηρετούν υψηλές ενδοαστικές ροές καθημερινών μετακινήσεων επιβάλλεται η δέσμευση μέρους της υποδομής για την ανάπτυξη ΜΜΜ.
(β) Οι χώροι στάθμευσης θα πρέπει να σχεδιάζονται ως προς την επάρκεια και το μέγεθός τους, λαμβάνοντας υπόψη το σύνολο των κοινωνικών, περιβαλλοντικών και οικονομικών αναγκών κάθε περιοχής και των θεσμοθετημένων χρήσεων γης. Για τα κέντρα πόλεων και οικισμών προτιμούνται οι μεσαίου και μικρού μεγέθους σταθμοί. Ο σχεδιασμός χώρων στάθμευσης ενθαρρύνεται στην ευρύτερη περιοχή των κόμβων του πρωτεύοντος δικτύου του ΥΜΣ. Η τιμολογιακή πολιτική στάθμευσης σε δημόσιους χώρους χρησιμοποιείται ως μέσο ρύθμισης της ζήτησης και της κατανομής του μεταφορικού έργου στα υποσυστήματα μεταφοράς.
(γ) Επιδιώκεται η αύξηση των οδών ήπιας κυκλοφορίας όπου συνυπάρχουν οχήματα και πεζοί με στόχο τη δημιουργία συνθηκών γειτονιάς και την αποθάρρυνση διέλευσης οχημάτων που δεν έχουν προέλευση ή προορισμό τη συγκεκριμένη περιοχή.
(δ) Για την έγκριση χωροθέτησης εγκαταστάσεων και εξυπηρετήσεων μητροπολιτικής κλίμακας , όπως είναι τα εμπορικά, συνεδριακά κέντρα, ξενοδοχεία, θεραπευτήρια, νοσοκομεία, είναι αναγκαία η σύνταξη ειδικής μελέτης κυκλοφοριακών επιπτώσεων, στο πλαίσιο της διαδικασίας γνωμοδότησης της Εκτελεστικής Επιτροπής του ΟΡ.ΘΕ. Οι δραστηριότητες για τις οποίες είναι υποχρεωτικό να υποβληθεί μελέτη κυκλοφοριακών επιπτώσεων καθορίζονται στην παρ. 3 του Παραρτήματος XVII.
(ε) Είναι δυνατή η επιβολή συγκεκριμένων οδηγιών και κανόνων στις υποδομές του ΥΑΕΜ, σε σχέση με την ελάχιστη πληρότητα των Ι.Χ. αυτοκινήτων ή άλλων αντίστοιχων κανόνων, μετά από τεκμηρίωση για τη σκοπιμότητα και αξιολόγηση των αναμενόμενων αποτελεσμάτων.
(στ) Στον εξωαστικό χώρο υλοποιούνται όλα τα απαραίτητα έργα, λαμβάνονται μέτρα και εφαρμόζονται συστήματα διαχείρισης κυκλοφορίας που ενισχύουν την ασφάλεια και εξασφαλίζουν την απρόσκοπτη μετακίνηση μεταξύ των περιοχών του νέου ΡΣΘ.
(ζ) Επιδιώκεται η ενδυνάμωση, βελτίωση, ολοκλήρωση οδικών αξόνων που εξυπηρετούν δευτερογενείς και τριτογενείς δραστηριότητες.
7. Υποσύστημα Ήπιων Τρόπων Μετακίνησης: απαρτίζεται από το αστικό ή υπεραστικό δίκτυο στο οποίο μπορούν να κινηθούν άτομα χωρίς μηχανοκίνητα μέσα. Κατευθύνσεις αποτελούν:
(α) Η μελέτη και δημιουργία ολοκληρωμένου, διαδημοτικού συστήματος ποδηλατοδρόμων, κατά προτεραιότητα στο Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης. Η δημιουργία του δικτύου θα στοχεύει στην εξυπηρέτηση σημαντικού μεριδίου των ημερήσιων μετακινήσεων, συνδέοντας χώρους, ιδίωςκατοικίας, εργασίας, εκπαίδευσης, αθλητισμού, με ασφάλεια και υψηλό επίπεδο εξυπηρέτησης.
(β) Η δημιουργία ή επέκταση, μετά από εκπόνηση ολοκληρωμένων κυκλοφοριακών μελετών και ταυτόχρονη εκτίμηση και εξασφάλιση των αναγκαίων χώρων στάθμευσης, συνδυασμένων δικτύων πεζοδρόμων σε όλα τα αστικά κέντρα και ιδιαίτερα στους ιστορικούς και εμπορικούς τους πυρήνες, και στους τουριστικούς και παραθεριστικούς οικισμούς.
8. Υποσύστημα Εμπορευματικών Μεταφορών (ΥΕΜ): απαρτίζεται από όλα τα οχήματα μεταφοράς και διανομής εμπορευμάτων, τους εμπορευματικούς σταθμούς, τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης φύλαξης και φόρτωσης – μεταφόρτωσης και τα αστικά και υπεραστικά δίκτυα μεταφοράς. Το υποσύστημα υποδιαιρείται περαιτέρω αναλόγως του επικρατούντος μέσου μεταφοράς, όπως είναι οι οδικές, αεροπορικές, θαλάσσιες εμπορευματικές μεταφορές. Συνδέεται και τροφοδοτεί τα υπόλοιπα Υποσυστήματα μέσω πολυτροπικών τερματικών σταθμών. Ως κατευθύνσεις ορίζονται:
(α) Οι Εμπορευματικές Μεταφορές στο σύνολο της περιοχής του νέου ΡΣΘ, χωρίς να προκαλούν επιπτώσεις στο περιβάλλον και στο επίπεδο διαβίωσης των κατοίκων, εξυπηρετούν την εκτέλεση του μεταφορικού έργου συμβάλλοντας στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του παραγωγικού συστήματος και παρέχοντας ασφάλεια και ταχύτητα με μικρό κόστος για τη διακίνηση αγαθών.
(β) Σε σχέση με τη μεταφορά εμπορευμάτων μεσαίων και μεγάλων αποστάσεων, επιδιώκεται η λήψη μέτρων για την αύξηση της χρήσης του σιδηροδρόμου, των θαλάσσιων και των συνδυασμένων μεταφορών. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν: αα) ενίσχυση των χερσαίων συνδέσεων του εμπορικού λιμένα της Θεσσαλονίκης με τους διευρωπαϊκούς οδικούς και σιδηροδρομικούς άξονες και τους κύριους κόμβους των κέντρων πρωτογενούς και δευτερογενούς παραγωγής. ββ) χωροθέτηση σε νέο χώρο του σιδηροδρομικού εμπορευματικού σταθμού και του σταθμού διαλογής ύστερα από πρόταση του ΟΡ.ΘΕ προς τα αρμόδια υπουργεία. γγ) ανάπτυξη βρόγχων μέσων σταθερής τροχιάς για εμπορικούς σκοπούς.
(γ) Σε σχέση με τη μεταφορά εμπορευμάτων μικρών αποστάσεων και τον ανεφοδιασμό των αγορών προβλέπεται ο καθορισμός μέσω των διαδικασιών χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού χώρων εξυπηρέτησης φορτηγών οχημάτων περιφερειακά των αστικών περιοχών με δυνατότητες προσπέλασης και διατροπικότητας.
(δ) Με προτάσεις των δήμων και απόφαση της Περιφέρειας καθορίζονται ωράρια φορτοεκφορτώσεων εκτός των ωρών αιχμής.
9. Η εφαρμογή των κατευθύνσεων οργάνωσης του συστήματος μεταφορών στηρίζεται στη συνεχή παρακολούθηση και μελέτη των κυκλοφοριακών φαινομένων και συντονίζεται από τον ΟΡ.ΘΕ.
(α) Ο ΟΡ.ΘΕ. συνεργάζεται με λοιπούς αρμόδιους κατά το νόμο φορείς για την οργάνωση, παρακολούθηση (monitoring) και τήρηση δεδομένων που αφορούν την καταγραφή ποιοτικών και ποσοτικών στοιχείων της κυκλοφορίας και των επιπτώσεών της στο χώρο, την οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον. Στοιχεία, μελέτες και έρευνες που αφορούν τις κυκλοφοριακές συνθήκες και τις επιπτώσεις των μεταφορών είναι διαθέσιμα προς το σύνολο των εμπλεκόμενων υπηρεσιών, ερευνητικών φορέων και προσβάσιμα από τους πολίτες. Τα στοιχεία αυτά μπορούν να αξιοποιηθούν για την εξειδίκευση και τη διαμόρφωση σχεδίων οργάνωσης και διαχείρισης των μεταφορών σε τοπικό επίπεδο.
(β) Η εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης πολιτικής για τις βιώσιμες μεταφορές περιλαμβάνει και ενέργειες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών με συγκεκριμένους στόχους, όπως τη μείωση της χρήσης του Ι.Χ. αυτοκινήτου και αύξηση της χρήσης των μέσων μαζικής μεταφοράς, προστασία του περιβάλλοντος, βελτίωσης της οδηγικής συμπεριφοράς.
γ) Εκπόνηση κυκλοφοριακής μελέτης σε κάθε Καλλικρατικό Δήμο, σε συνεργασία με τον ΟΡ.ΘΕ.