1. Οι παρ. 15 και 16 του άρθρου 1 του ν. 3316/2005 (ΦΕΚ 42Α΄) αντικαθίστανται ως :
«15. «Μελετητής» ή «Πάροχος υπηρεσιών» είναι το φυσικό πρόσωπο που έχει την απαιτούμενη επιστημονική γνώση και το αναγνωρισμένο από το δίκαιο της επαγγελματικής του έδρας δικαίωμα να εκπονεί μελέτες ή να παρέχει υπηρεσίες αντίστοιχα, των παραγράφων 1 έως 4.
16α. «Εταιρεία μελετών» ή «γραφείο μελετών» είναι η επαγγελματική μονάδα που έχει νομική προσωπικότητα με εταιρική μορφή, διαθέτει κατάλληλη επιστημονική και λοιπή στελέχωση και έχει το αναγνωρισμένο από το δίκαιο της έδρας της δικαίωμα να εκπονεί μελέτες των παραγράφων 1 έως 4.
16β. «Εταιρεία παροχής υπηρεσιών» είναι η επαγγελματική μονάδα που έχει νομική προσωπικότητα με εταιρική μορφή, διαθέτει κατάλληλη επιστημονική και λοιπή στελέχωση και έχει το αναγνωρισμένο από το δίκαιο της έδρας της δικαίωμα να παρέχει υπηρεσίες των παραγράφων 1 έως 4.»
2. Οι παρ. 17 και 18 του άρθρου 1 του ν. 3316/2005 αντικαθίστανται ως :
17α. «Ομάδα μελέτης» είναι τα περισσότερα του ενός φυσικά πρόσωπα που ορίζονται από τους διαγωνιζόμενους, με τις τεχνικές τους προσφορές ή κατά την διενέργεια ποιοτικής επιλογής, ως υπεύθυνοι για την εκπόνηση και υπογραφή της μελέτης. Όταν δεν υποβάλλονται τεχνικές προσφορές, ή η ποιοτική επιλογή δεν αφορά την ομάδα μελέτης, ορίζεται με δήλωση του αναδόχου, που υποβάλλεται κατά την υπογραφή της σύμβασης.
17β. «Συντονιστής της ομάδας μελέτης» είναι το φυσικό πρόσωπο που ορίζεται με δήλωση του διαγωνιζομένου ή κοινή δήλωση των μελών της σύμπραξης και έχει την ευθύνη του διοικητικού και τεχνικού συντονισμού αυτών για την παραγωγή σύνθετης μελέτης. Ο εκπρόσωπος της σύμπραξης και ο συντονιστής της ομάδας μελέτης μπορεί να είναι το ίδιο πρόσωπο.»
18. «Σύνθετη μελέτη» είναι η μελέτη που περιλαμβάνει περισσότερες από μία κατηγορίες κυρίων μελετών.
3. Η παρ. 21 του άρθρου 1 του ν. 3316/2005 αντικαθίσταται ως :
«21. Εκπρόσωπος της σύμπραξης» είναι το φυσικό πρόσωπο που ορίζεται με κοινή δήλωση των μελών της και έχει την ευθύνη της εκπροσώπησής τους έναντι του εργοδότη και τρίτων για την εκτέλεση της σύμβασης.
4. Η παρ. 23 του άρθρου 1 του ν. 3316/2005 αντικαθίσταται ως :
«23. «Συμβατική αμοιβή» είναι το καθοριζόμενο με την προκήρυξη κατ’ αποκοπή τίμημα εκάστης των προκαταρκτικών μελετών και η οικονομική προσφορά του αναδόχου στα λοιπά στάδια των μελετών και στη σύμβαση παροχής υπηρεσιών, αναπροσαρμοσμένο κατά τον συντελεστή τκ του χρόνου υπογραφής της σύμβασης. Στο ποσό της συμβατικής αμοιβής προστίθεται, κατά την υπογραφή τη σύμβασης, το τυχόν προβλεπόμενο στην προκήρυξη κονδύλι απροβλέπτων δαπανών της παραγράφου 2 του άρθρου 4.»
5. Στο άρθρο 1 του ν. 3316/2005 προστίθενται, μετά την παρ. 24, παράγραφοι 25, 26 και 27, ως :
«25. «Φάκελος του έργου» είναι το σύνολο των εγγράφων που εγκρίνονται κατά την παρ. 1 του άρθρου 4 και περιλαμβάνει τα στοιχεία της παρ. 2 του ίδιου άρθρου, στα οποία στηρίζεται η περιγραφή του αντικειμένου της σύμβασης και η διενέργεια της διαδικασίας ανάθεσής της. Ο φάκελος του έργου ενημερώνεται κατάλληλα καθόλη τη διάρκεια εκπόνησης της μελέτης και εκτέλεσης του έργου.
26. «Βασικό σχέδιο» είναι τα βασικά δεδομένα που περιγράφουν και οριοθετούν το φυσικό αντικείμενο του έργου με τα αυτοτελή δομικά στοιχεία του έργου, όπως, ενδεικτικά, η αρχή και το πέρας έργου οδοποιίας, τα όρια της προς τοπογράφηση έκτασης, τα όρια των αποχετευομένων περιοχών επί της υδραυλικής μελέτης, οι διαστάσεις των βασικών χαρακτηριστικών του έργου, η επιφάνεια των κτηρίων
27. «Έργο» είναι είτε το τεχνικό έργο, στην υλοποίηση του οποίου συμβάλλουν οι ανατιθέμενες με τον παρόντα νόμο μελέτες ή υπηρεσίες, είτε αυτό καθαυτό το αντικείμενο της σύμβασης ανάθεσης μελέτης ή υπηρεσίας, όταν αυτή δεν αποσκοπεί στην κατασκευή τεχνικού έργου.»
6. Οι παράγραφοι 25, 26 και 27 του άρθρου 1 του ν. 3316/2005 αναριθμούνται σε 28, 29 και 30. Η παρ. 26 και ήδη μετά την αναρίθμηση 29, αντικαθίσταται ως :
29. «Μονάδες φυσικού αντικειμένου» είναι οι χαρακτηριστικές για κάθε αντικείμενο σύμβασης μοναδιαίες διαστάσεις του, πολλαπλάσια των οποίων το συνθέτουν και ορίζουν το μέγεθός του κατά κύριο λόγο, όπως χιλιόμετρα οδού, επιμέρους αυτοτελείς δομικές κατασκευές (γέφυρες, σήραγγες, οχετούς, ανισόπεδους κόμβους και διαβάσεις), τετραγωνικά μέτρα κτιρίων, αποτυπώσεων κ.λπ. ή οι μονάδες του χρόνου που απαιτούνται για την εκτέλεση της σύμβασης, σε περίπτωση αδυναμίας προσδιορισμού μονάδας φυσικού αντικειμένου.
7. Στο άρθρο 1 του ν. 3316/2005 προστίθενται παρ. 30, 31 και 32 ως :
30. α) «Κύρια μελέτη» τεχνικού έργου είναι εκείνη που αφορά άμεσα στην κατασκευή μέρους ή όλου του έργου αυτοτελώς ή συνδυασμένα με άλλη «κύρια μελέτη».
β) «Υποστηρικτική μελέτη» είναι εκείνη που παρέχει στοιχεία και δεδομένα για την εκπόνηση ή τη σκοπιμότητα «κύριας μελέτης».
31. «Προκαταρκτική μελέτη» είναι το αρχικό στάδιο μελέτης που αναφέρεται στο λειτουργικό σχεδιασμό τεχνικού έργου και αποκαλείται είτε με τον όρο αυτό ή άλλο αντίστοιχο στις τεχνικές προδιαγραφές της μελέτης.
32. «Αρχή Ελέγχου Μελετών και Έργων» (Α.Ε.Μ.Ε.) είναι το Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου που ιδρύεται, με σκοπό τον έλεγχο, κατά το προσυμβατικό και συμβατικό στάδιο, των δημοσίων συμβάσεων έργων, μελετών και συναφών υπηρεσιών, των επιχειρήσεων εκτέλεσης δημοσίων και ιδιωτικών έργων, των τεχνικών που στελεχώνουν τέτοιες επιχειρήσεις, των μελετητών δημοσίων έργων και των παρόχων υπηρεσιών τεχνικής φύσεως, καθώς και την οργάνωση και τήρηση σχετικών ηλεκτρονικών βάσεων δεδομένων.
Τμήμα Πληροφορικής & Επικοινωνιών ΤΕΕ
http://www.e-tee.gr
Τηλέφωνα επικοινωνίας: 2103291306-2103291338
Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο : info@e-tee.gr
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ «ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΝΑΘΕΣΗΣ ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΈΡΓΩΝ ΊΔΡΥΣΗ ΑΡΧΗΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΈΡΓΩΝ ΚΑΙ ΛΟΙΠΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ »
Αντιμετώπιση Έργων ΤΠΕ
Η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση στο γενικό κανόνα που θέλει τα Έργα Πληροφορικής να αποτυγχάνουν. Αντίστοιχα ήταν τα συμπεράσματα της πρόσφατης μελέτης περί «Βελτίωσης Αποδοτικότητας των Επενδύσεων σε Τεχνολογίες Πληροφορικής στη Δημόσια Διοίκηση» του Παρατηρητηρίου για την Κοινωνία της Πληροφορίας.
Συγκεκριμένα, στον ελληνικό χώρο οι κύριες και συχνότερες αδυναμίες που παρουσιάζονται σε υλοποιούμενα έργα ΤΠΕ, με φορέα ανάθεσης το δημόσιο τομέα είναι οι ακόλουθες:
• τα οικονομικά κόστη υπερβαίνουν τους προϋπολογισμούς
• οι χρονικές προθεσμίες ολοκλήρωσης δεν τηρούνται
• η ποιότητα των νέων συστημάτων είναι υποδεέστερη των προδιαγραφών που τίθενται κατά τη σχεδίαση αυτών
Είναι προφανές ότι οι κύριες αιτίες των ανωτέρω αδυναμιών συνοψίζονται αφενός στις λανθασμένες προεκτιμήσεις του κόστους των έργων πληροφορικής, αλλά κυρίως στην έλλειψη θεσμικού πλαισίου που καθορίζει τις προδιαγραφές με τις οποίες οι ανάδοχοι θα ολοκληρώνουν ένα έργο πληροφορικής από την ανάλυση και το σχεδιασμό, έως την υλοποίησή του.
Στο πλαίσιο, αυτό πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην αντιμετώπιση των έργων πληροφορικής και στο θεσμικό τους πλαίσιο.
Μέχρι σήμερα, τα έργα πληροφορικής αντιμετωπίζονται ως έργα προμηθειών. Συγκεκριμένα, στα επιχειρησιακά προγράμματα, οι μελέτες και τα έργα ΤΠΕ προκηρύσσονται ως προμήθειες βάσει του ΠΔ 118/2007. Αυτό σημαίνει, ότι δεν υπάρχει πλαίσιο αντιμετώπισης του συνόλου των έργων. Έτσι, καταλήγουμε σε μη λειτουργικά (λόγω της έλλειψης προδιαγραφών), αμφιβόλου ποιότητας(λόγω της έλλειψης μητρώου επιστημόνων και μηχανικών ΤΠΕ, που θα εγγυούνταν την ποιότητα του έργου), προκλητικά υπερκοστολογημένα έργα (λόγω της έλλειψης πλαισίου κοστολόγησης μελετών) και τελικώς μη χρήσιμα (λόγω της έλλειψης πλαισίου μελετών για το σύνολο του έργου) έργα πληροφορικής.
Η προσπάθεια αναθεώρησης του 3316/2005, που συνοψίζεται στο Σχέδιο Νόμου «Μεταρρύθμιση Συστήματος Ανάθεσης και Εκτέλεσης συμβάσεων Μελετών και Δημοσίων Έργων, Ίδρυση Αρχής Ελέγχου Μελετών και Έργων και λοιπές διατάξεις» του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, μπορεί να αποτελέσει μια χρυσή ευκαιρία για τη ρύθμιση του θεσμικού πλαισίου των μελετών ΤΠΕ, καθώς και για την εκκίνηση της διαδικασίας επίλυσης ζητημάτων που μαστίζουν εδώ και χρόνια τον τομέα των ΤΠΕ.
Προτεινόμενες Αλλαγές επί των Άρθρων του Σχεδίου Νόμου
«Άρθρο 2» Κατηγορίες Μελετών
Πρόταση 1:
Μετονομασία της ονομασίας της κατηγορίας 34 – «Μελέτες ηλεκτρονικών δικτύων» σε «Μελέτες δικτύων & υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών».
Τεκμηρίωση: Ο όρος «δίκτυα & υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών» αντικατοπτρίζει πλήρως το σύνολο των τεχνικών εργασιών που απαιτούνται για την λειτουργία και την παροχή σύγχρονων τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών και υπηρεσιών μετάδοσης δεδομένων, καθώς καλύπτει τόσο την υποδομή του δικτύου, όσο και το «λειτουργικό» δίκτυο. Επίσης, σύμφωνα και με τη στρωματοποίση κατά το μοντέλο αναφοράς OSI, η μελέτη δικτύων θα κάλυπτε έως το επίπεδο 3, ενώ ο όρος «δίκτυα & υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών» καλύπτει έως το επίπεδο 7, των εφαρμογών. Αποτελεί δε όρο που χρησιμοποιείται ευρέως εντός της Ε.Ε. (π.χ. στην κοιν. οδηγία πλαίσιο 22/2002 όσο και στις 21/2002, 24/2002 περί ηλεκτρονικών επικοινωνιών καθώς και στην οδηγία 123/2006 [πρώην οδηγία Bolgenstain σχετικά με τις υπηρεσίες στην εσωτερική αγορά]). Επιπλέον, στην εθνική νομοθεσία, στο Ν.3431/2006 «Περί Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και άλλες διατάξεις», ορίζεται μονοσήμαντα το «Δίκτυο ηλεκτρονικών επικοινωνιών» ως «τα συστήματα μετάδοσης και, κατά περίπτωση, ο εξοπλισμός μεταγωγής ή δρομολόγησης και οι λοιποί πόροι, περιλαμβανομένων μη ενεργών στοιχείων δικτύου, που επιτρέπουν τη μεταφορά σημάτων, με τη χρήση καλωδίου, ραδιοσημάτων, οπτικού ή άλλου ηλεκτρομαγνητικού μέσου, περιλαμβανομένων των δορυφορικών δικτύων, των σταθερών (μεταγωγής μέσω κυκλωμάτων και πακετομεταγωγής, περιλαμβανομένου του Διαδικτύου) και κινητών επίγειων δικτύων, των συστημάτων ηλεκτρικών καλωδίων, εφόσον χρησιμοποιούνται για τη μετάδοση σημάτων, των δικτύων που χρησιμοποιούνται για ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές, καθώς και των δικτύων καλωδιακής τηλεόρασης, ανεξάρτητα από το είδος των μεταφερόμενων πληροφοριών». Επίσης στο ν. 3431/2006 περί «Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και άλλες διατάξεις» στο άρθρο 2 παρ. μζ, ορίζονται οι Υπηρεσίες Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών ως «οι υπηρεσίες που παρέχονται συνήθως έναντι αμοιβής των οποίων η παροχή συνίσταται, εν όλω ή εν μέρει, στη μεταφορά σημάτων σε δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών τηλεπικοινωνιών και των υπηρεσιών μετάδοσης σε δίκτυα, που χρησιμοποιούνται για ραδιοτηλεοπτικές μεταδόσεις. Στις υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών δεν περιλαμβάνονται υπηρεσίες παροχής ή ελέγχου περιεχομένου, που μεταδίδεται μέσω δικτύων και υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών και υπηρεσίες της κοινωνίας της πληροφορίας, όπως αυτές ορίζονται στην παράγραφο 2 του άρθρου 2 του π.δ. 39/2001 (ΦΕΚ 28 Α΄), και οι οποίες δεν αφορούν, εν όλω ή εν μέρει, τη μεταφορά σημάτων σε δίκτυα ηλεκτρονικών επικοινωνιών».
Πρόταση 2:
Θεωρούμε πως η νέα κατηγορία 11 «Ηλεκτρολογικές και Ηλεκτρονικές μελέτες» πρέπει να σπάσει σε δύο διακριτές κατηγορίες: «Ηλεκτρολογικές μελέτες» και «Ηλεκτρονικές μελέτες».
Τεκμηρίωση: Η πρόοδος της τεχνολογίας είναι τέτοια ώστε να καθίσταται πλέον σαφές, πως πλέον οι μελέτες ασθενών ρευμάτων (ηλεκτρονικές μελέτες) απαιτούν ιδιαίτερη εξειδίκευση που επιβάλλει το διαχωρισμό τους, τόσο από τις ηλεκτρολογικές όσο και από τις μελέτες συστημάτων πληροφορικής & δικτύων. Για το λόγο αυτό άλλωστε, και το ΤΕΕ, ήδη από τη δεκαετία του ’80, έχει προχωρήσει στη διάκριση των Βασικών Ειδικοτήτων σε Ηλεκτρονικούς Μηχανικούς και σε Ηλεκτρολόγους Μηχανικούς.
«Άρθρο 4»
Πρόταση 3:
Στην παρ.1 του Αρ.5 του Ν3316/2005, όπως τροποποιείται με το αρ.4 του σχεδίου Νόμου, προβλέπεται υποχρεωτική Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Θεωρούμε πως πρέπει να προστεθεί η φράση «όπου απαιτείται».
Τεκμηρίωση: Στην κατηγορία 28 (πλέον 33/34) η Προμελέτη Περιβαλλοντικών Περιπτώσεων δεν είναι απαραίτητη για όλες τις υποκατηγορίες μελετών. Για παράδειγμα μία μελέτη ανάπτυξης ενός Πληροφοριακού Συστήματος που θα οδηγήσει σε ένα έργο υλοποίησης του Πληροφορικού Συστήματος δεν δύναται να έχει περιβαλλοντικές επιπτώσεις, καθώς πρόκειται για ανάπτυξη λογισμικού που εγκαθίσταται σε κάποιον εξοπλισμό. Φυσικά για την υποκατηγορία μελετών δικτύων μια Προμελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ενδείκνυται καθώς η μελέτη δικτύων μπορεί να οδηγήσει σε εγκαταστάσεις ασύρματων και ενσύρματων ζεύξεων, των οποίων η τοποθέτηση και η κατασκευή δύναται να έχει επιπτώσεις στο περιβάλλον.
«Άρθρο 90»
Πρόταση 4:
Να αφαιρεθεί η κατηγορία 34 από την παρ.3 του αρ.90 του σχεδίου νόμου.
Επίσης, να καταργηθεί το τελευταίο εδάφιο της παρ.1 του αρ.45 του Ν.3316/2005, που προστέθηκε με την παρ. 6α του αρ.5 του Ν3841/2006, περί ανάγκης ενεργοποίησης της κατηγορίας 28 (πλέον 33 και 34) «συστημάτων πληροφορικής και δικτύων» με έκδοση ΠΔ.
Τεκμηρίωση: Κρίνουμε πως δεν συντρέχουν πλέον λόγοι αναβολής της ενεργοποίησης της κατηγορίας 28 (πλέον 33 και 34). Το ΤΕΕ σε συνεργασία με την ΕΜηΠΕΕ και το e-TEE, ήδη έχει προχωρήσει στην κατάρτιση σχεδίου ΠΔ για τις τεχνικές προδιαγραφές των κατηγοριών και σχεδίου ΥΑ για τις προεκτιμώμενες αμοιβές, που είναι απαραίτητες για τη λειτουργία των κατηγοριών μελετών.
Αν με την επερχόμενη τροποποίηση του Ν3316/2005, καταργηθεί η ανωτέρω διάταξη, τότε η παλαιά κατηγορία 28 (πλέον 33 και 34) θα βρίσκεται στην ίδια κατάσταση με όλες τις νέες κατηγορίες που δημιουργούνται. Η έκδοση του ΠΔ των τεχνικών προδιαγραφών και της ΥΑ για τις προεκτιμώμενες αμοιβές (τα οποία είναι ήδη έτοιμα και έχουν δοθεί στο ΥΠΟΜΕΔΙ), σε συνδυασμό με δράσεις δημοσιότητας της ΕΜηΠΕΕ και του e-ΤΕΕ προς τα μέλη τους, θα οδηγήσουν σε αιτήσεις εγγραφής στο Μητρώο Μελετητών.
Όσον αφορά τη σύνδεση των κατηγοριών με το ΠΔ που προβλέπεται στο αρ. 39 σχετικά με τις προϋποθέσεις εγγραφής στα μητρώα μελετητών, θεωρούμε πως εισάγει μια περιττή καθυστέρηση στην ενεργοποίηση των κατηγοριών. Ο επαρκής αριθμός των μελών στο Μητρώο Μελετητών θα «ενεργοποιήσει» και την κατηγορία 28 (πλέον 33 και 34), όπως προβλέπεται και στις μεταβατικές διατάξεις. Εξάλλου, για καμία άλλη κατηγορία δεν έχει εκδοθεί έως σήμερα ΠΔ με τις προϋποθέσεις εγγραφής στο Μητρώο Μελετητών, γεγονός που αποδεικνύει ότι το ΠΔ δεν είναι απολύτως απαραίτητο για να ολοκληρωθεί η διαδικασία εγγραφής στα μητρώα.
Είναι επιτακτική ανάγκη η άμεση ενεργοποίηση του Ν3316/05, τόσο για τις μελέτες «πληροφοριακών συστημάτων», όσο και τις «μελέτες δικτύων & υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών». Έως τώρα στα επιχειρησιακά προγράμματα «Κοινωνία της Πληροφορίας», «Ψηφιακή σύγκλιση» και «Διοικητική Μεταρρύθμιση 2007-2013» οι μελέτες και τα έργα ΤΠΕ προκηρύσσονται ως προμήθειες βάσει του ΠΔ 118/2007. Η έλλειψη προδιαγραφών που θα δέσμευαν τους αναδόχους ως προς την ποιότητα των παραδοτέων, η έλλειψη κοινού τρόπου κοστολόγησης των μελετών και των έργων και η μη χρησιμοποίηση μητρώων στα οποία συμμετέχουν επιστήμονες και μηχανικοί ΤΠΕ, έχουν οδηγήσει σε υπερκοστολογήσεις, σε καθυστερήσεις υλοποίησης και σε έργα τα οποία είναι υποδεέστερα των αρχικών προδιαγραφών.
Εκ μέρους του Δ.Σ. του Τμήματος Πληροφορικής και Επικοινωνιών του ΤΕΕ (e-TEE)
O Πρόεδρος Ο Γραμματέας
Μανόλης Γιαμπουράς Βασίλης Γερογιάννης
Είναι απαράδεκτο να βγαίνει προς διαβούλευση ένα σχέδιο νόμου και τα περισσότερα άρθρα του να μη φέρουν καν τίτλο. Δε φτάνει που οι διαβουλεύσεις έχουν καταντήσει διαδουλεύσεις, τώρα βαριέστε να γράφετε και τους τίτλους!
ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΣΗ ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ
ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ
Οι σημαντικότερες από τις προωθούμενες ρυθμίσεις που πιστεύουμε ότι θα επηρεάσουν αρνητικά και καθοριστικά τη διαχειριστική ικανότητα και ετοιμότητα της ΑΜ να προωθεί το έργο της έχουν ως ακολούθως:
1. ΑΡΘΡΟ 23 (Τροποποιεί το άρθρο 25 του Ν.3316/05)
Έλεγχος Μελέτης από Πάροχο ή Εταιρεία Παροχής Υπηρεσιών
Στο Άρθρο 23, με το οποίο τροποποιούνται τα Άρθρα 25 και 26 του Ν. 3316/2005, προστίθεται ο υποχρεωτικός ποιοτικός έλεγχος της μελέτης τεχνικών έργων από πάροχο ή εταιρεία παροχής υπηρεσιών αυξημένης εμπειρίας και τεχνικής ικανότητας, που προσλαμβάνεται με σύμβαση υπηρεσιών κατά τις προβλέψεις του νόμου. Ο έλεγχος εκτείνεται σε όλη τη διάρκεια εκπόνησης της μελέτης, καθώς και στη παραλαβή της, δεδομένου ότι ο έλεγχος αυτός είναι προαπαιτούμενος για την έγκρισή της.
α. Η Αττικό Μετρό Α.Ε. διαθέτει Διεύθυνση Μελετών με στελεχιακό δυναμικό 130 συνολικά ατόμων, με ιδιαίτερα υψηλή εμπειρία σε μελέτες έργων Μετρό και γενικότερα ηλεκτρικών σιδηροδρόμων, πολλά από τα στελέχη της οποίας έχουν εκπαιδευτεί και θητεύσει επί σειρά ετών εργαζόμενοι υπό την καθοδήγηση έμπειρων στελεχών της εταιρείας Bechtel, που είχε προσληφθεί ως (in-house) Σύμβουλος των έργων της ΑΜ.
Τα τελευταία μάλιστα 8 χρόνια το στελεχιακό δυναμικό της ΑΜ φέρει επιτυχώς σε πέρας το έργο της χωρίς τη συνδρομή πλέον της Bechtel και σε αρκετές περιπτώσεις έργων χωρίς καμία υποστήριξη από Συμβούλους.
β. Το στελεχιακό δυναμικό της ΑΜ δεν διαθέτει μόνο την ικανότητα να ελέγχει τις εργασίες των μελετητών στους οποίους γίνονται αναθέσεις, ή των μελετητών στους οποίους ανατίθεται από τους Αναδόχους των έργων η εκπόνηση των μελετών εφαρμογής, αλλά διαθέτει επίσης την εμπειρία για την εκπόνηση εντός της εταιρείας ολοκληρωμένων μελετών έργων Μετρό, όπως π.χ. επί του παρόντος την Προμελέτη της επέκτασης του Μετρό Θεσσαλονίκης προς Καλαμαριά, έργο υπό δημοπράτηση, ή την εκπόνηση της Προμελέτης για τα έργα της νέας υπεραυτόματης και στην αιχμή της τεχνολογίας Γραμμής 4 του Μετρό Αθήνας, ενώ πρόσφατα ολοκλήρωσε την Οριστική Μελέτη της επέκτασης του Μετρό προς Πειραιά, έργο υπό δημοπράτηση στο οποίο είχε κατά το παρελθόν λάβει βοήθεια και από μελετητικά γραφεία σε τμήματά του (γεωγραφικά ή/ και λειτουργικά) κατά την εκπόνηση της οριστικής μελέτης.
γ. Οι μελέτες έργων Μετρό είναι πολυσύνθετες και απαιτούν συνολική εμπειρία από πολλές ειδικότητες μηχανικού. Για τον λόγο αυτό στη Διεύθυνση Μελετών της ΑΜ υπάρχουν 13 τμήματα διαφορετικών ειδικοτήτων, συνεργαζόμενα μεταξύ τους για την εκπόνηση ή για τον έλεγχο των μελετών των έργων Μετρό. Συνεπώς, εάν εφαρμοστεί η προβλεπόμενη διάταξη του Άρθρου 23 στην περίπτωση ανάθεσης μελετών έργων Μετρό, θα έπρεπε να προσληφθεί κατόπιν διαγωνισμού ένας πάροχος υπηρεσιών με δυνατότητες και εμπειρία σε όλες τις κατά ανωτέρω ειδικότητες, δηλαδή μια πολυμελής ομάδα συμβούλων (κατ’ ανάγκην κυρίως από μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες συμβούλων), με υψηλές αμοιβές ανά ανθρωπομήνα, οι οποίοι προφανώς θα πρέπει να προσληφθούν παράλληλα με τους μελετητές που θα εκπονούν την αντίστοιχη μελέτη για λογαριασμό της ΑΜ.
δ. Κατόπιν των ανωτέρω, η εμπειρία και οι δυνατότητες των στελεχών της ΑΜ δεν θα αξιοποιούνται, παρά το γεγονός ότι θα αμείβονται από τον κρατικό προϋπολογισμό και εν τέλει θα απωλεσθεί η ικανότητα της ΑΜ να εκπονεί, ή να διαχειρίζεται και να επιβλέπει μελέτες των έργων Μετρό, επ’ ωφελεία του δημοσίου συμφέροντος, λόγω σαφώς χαμηλότερης αποζημίωσης των στελεχών αυτών συγκριτικά με τις αμοιβές των συμβούλων.
ε. Οι υποχρεωτικές συμβάσεις παροχής υπηρεσιών που απαιτεί ο νόμος θα επιβαρύνουν συνεπώς χωρίς να απαιτείται τις δαπάνες της ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ και κατ΄ επέκταση τον κρατικό προϋπολογισμό.
Το ανωτέρω θέμα θεωρούμε ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την ΑΜ, γιατί κατ’ ουσίαν υποκαθίσταται μια κύρια δραστηριότητα της ΑΜ η οποία συστάθηκε μεταξύ άλλων και για τον λόγο αυτό από Συμβούλους, την οποίαν όμως ήδη φέρει εις πέρας με επιτυχία κατά γενική ομολογία.
2. ΑΡΘΡΟ 19 (Τροποποιεί το άρθρο 21 του Ν.3316/05)
Επιτροπή Διαγωνισμού
Η Επιτροπή προβλέπεται ότι θα αποτελείται από 5 μέλη κατόχους τίτλων σπουδών ανωτάτου Εκπαιδευτικού Ιδρύματος με ειδικότητες που προσιδιάζουν στις κύριες καλούμενες κατηγοριών πτυχίων. Ένα εκ των μελών της Επιτροπής, που ορίζεται ως πρόεδρος όπως και ο αναπληρωτής του ανήκουν στην αναθέτουσα αρχή της σύμβασης.
Τα υπόλοιπα απαραίτητα για την συγκρότηση των Επιτροπών Διαγωνισμού πρόσωπα ορίζονται ύστερα από υπόδειξη του οικείου Υπουργείου όταν αυτό είναι η αναθέτουσα αρχή της σύμβασης ή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης του άρθρου 280 του Ν/ 3852/2010 στην οποία εδρεύει η αναθέτουσα αρχή. Για την υπόδειξη διενεργείται δημόσια κλήρωση στο αρμόδιο Υπουργείο ή στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση μεταξύ των προσώπων που είναι εγγεγραμμένα σε καταλόγους που τηρούνται στα Υπουργεία και τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις.
Σύμφωνα με το σχετικό άρθρο, τα μέλη της Επιτροπής εκτός από τον πρόεδρο και τον αναπληρωτή του, θα επιλέγονται μετά από κλήρωση από καταλόγους του ΤΕΕ (1 Εκπρόσωπος) και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, δηλαδή θα είναι εκτός ΑΜ.
Αυτό είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα δημιουργήσει σημαντικά προβλήματα και καθυστερήσεις τόσο στη σύσταση της Επιτροπής, όσο και στη λειτουργία της, όπως έχει ήδη αποδειχθεί από την αντίστοιχη εμπειρία συμμετοχής εκπροσώπων του ΤΕΕ κατά τα ισχύοντα βάσει του Ν.3316. Δεδομένου ότι τώρα προβλέπεται η συμμετοχή τεσσάρων από τα πέντε μέλη της Επιτροπής εκτός ΑΜ, το θέμα αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα κρίσιμο και να επηρεάζει καθοριστικά την πρόοδο των εργασιών της Επιτροπής. Εάν μάλιστα ληφθεί υπόψη ότι πολλές περιπτώσεις των συμβάσεων μελετών που προωθεί η ΑΜ αφορούν σε έργα πολύπλοκα, όπως είναι τα έργα του Μετρό, τα οποία απαιτούν εξειδικευμένη εμπειρία, τα μέλη της Επιτροπής Διαγωνισμού πρέπει να έχουν εμπειρία και προσόντα σχετιζόμενα με το αντικείμενο της υπό ανάθεση σύμβασης, όπως σωστά πιστεύουμε ότι όριζε το Άρθρο 21 του Ν.3316, το οποίο όμως τώρα αντικαθίσταται με νέες διατάξεις που δεν διασφαλίζουν τη συμμετοχή ατόμων με εξειδικευμένη εμπειρία, δεδομένου ότι επιλέγονται με τυχαίο τρόπο. Αυτό μπορεί να είναι ικανοποιητικό και αποτελεσματικό για τις πολυπληθείς περιπτώσεις των απλών π.χ. μελετών έργων των ΟΤΑ, αλλά δεν διασφαλίζει την αποτελεσματική και αξιόπιστη λειτουργία Επιτροπής για τα σύνθετα και απολύτως εξειδικευμένα έργα του Μετρό. Θεωρούμε συνεπώς ότι είναι αδύνατο μη εξειδικευμένα στελέχη σε έργα του Μετρό να κρίνουν και να αξιολογούν τεχνικές προσφορές σε διαγωνισμούς μελετών έργων Μετρό, που περιλαμβάνουν εξειδικευμένα Η/Μ συστήματα, όπως τεχνολογίες σηματοδότησης, συστήματα ATS, BACS, κλπ, παράλληλα δεν θα χρησιμοποιούνται τα υπάρχοντα εξειδικευμένα στελέχη της ΑΜ.
Για τον λόγο αυτό, θα προτείναμε είτε την εξαίρεση των μελετών της ΑΜ από τη νέα ρύθμιση, είτε τουλάχιστον να υπάρχει η κατά περίπτωση δυνατότητα στις προβλέψεις του νόμου για σύσταση Επιτροπής Διαγωνισμού, όπως ίσχυε μέχρι σήμερα, για απολύτως εξειδικευμένα αντικείμενα μελετών και Έργων.
3. ΑΡΘΡΟ 3 (Τροποποιεί το άρθρο 4 του Ν.3316/05)
Φάκελος του Έργου
Με το άρθρο αυτό προτείνεται τροποποίηση στην διαδικασία έγκρισης του φακέλου του Έργου. Ο φάκελος του Έργου συντάσσεται από την υπηρεσία και εγκρίνεται από την Π.Α. με τη σύμφωνη γνώμη της Αρχής Ελέγχου Μελετών και Έργων (Α.Ε.Μ.Ε.) όταν πρόκειται για την ανάθεση σύμβασης με προεκτιμώμενη αμοιβή αυτών του ορίου εφαρμογής των Οδηγιών 2004/17 και 2004/18 και του οικείου Τεχνικού Συμβουλίου στις λοιπές περιπτώσεις.
Όπως αναφέρεται στο Άρθρο αυτό για την έκδοση της γνωμοδότησης ελέγχεται η ωριμότητα και η πληρότητα των στοιχείων του φακέλου και η ουσιαστική ορθότητα της περιγραφής του φυσικού αντικειμένου της σύμβασης. Η προβλεπόμενη αυτή διατύπωση του Άρθρου 3 προϋποθέτει ότι η Α.Ε.Μ.Ε., ή και το Τεχνικό Συμβούλιο (όπως προβλέπεται και μεταβατικά μέχρι την έναρξη λειτουργίας της Α.Ε.Μ.Ε.), θα έχουν τις τεχνικές δυνατότητες και την εξειδικευμένη εμπειρία και γνώση των μελετών έργων Μετρό, προκειμένου να εξετάζουν ουσιαστικά την ορθότητα της περιγραφής του φυσικού αντικειμένου. Επειδή όμως αυτό δεν είναι ούτε αναμενόμενο, ούτε κατά βάση ρεαλιστικό, πιστεύουμε ότι θα πρέπει να υπάρξει σχετική ρύθμιση για ιδιαίτερες περιπτώσεις εξειδικευμένων έργων και μελετών, που προωθούνται μάλιστα από αντίστοιχα εξειδικευμένες εταιρείες, ώστε να μην υπάρχουν άσκοπες καθυστερήσεις, εμπλοκές, κλπ. και η Α.Ε.Μ.Ε. στις περιπτώσεις αυτές να επικεντρωθεί π.χ. στον έλεγχο της ορθότητας των διαδικασιών ανάθεσης, στον καθορισμό των πτυχίων μελετητών και σε άλλα παρόμοια θέματα που δεν υπεισέρχονται στην ουσία του αντικειμένου ανάθεσης, στην τεχνική ωρίμανσή του, κλπ.
Επισημαίνεται ιδιαιτέρως ότι η εξέταση της «ωριμότητας» ανάθεσης μιας μελέτης, υπό το πρίσμα του παραδείγματος της ανάθεσης εκπόνησης της Οριστικής Μελέτης (της επέκτασης του Μετρό Θεσσαλονίκης προς Καλαμαριά) και του τμήματος της Γραμμής 4 Άλσος Βεΐκου- Ευαγγελισμός, θα οδηγούσε κατ’ ανάγκην σε σημαντικές καθυστερήσεις ωρίμανσης των διαδικασιών προώθησης του έργου, τόσο γιατί θα απαιτείτο να ολοκληρωθούν και να ωριμάσουν όλα τα θέματα της Προμελέτης πριν την έναρξη δημοπράτησης της Οριστικής Μελέτης, αλλά και για να έχουν διασφαλισθεί πλήρως τα θέματα χωροθέτησης του Αμαξοστασίου, με σχετική περιβαλλοντική αδειοδότηση, κ.ά.
4. ΑΡΘΡΟ 10 (Τροποποιεί το άρθρο 11 του Ν.3316/05)
Ενστάσεις
Σύμφωνα με το άρθρο οι ενστάσεις που αφορούν την αξιολόγηση των τεχνικών προσφορών όταν η προεκτιμώμενη αμοιβή υπερβαίνει τα όρια της των Οδηγιών 2004/17 και 2004/18, κοινοποιούνται από τον ενιστάμενο στην Αρχή Ελέγχου Μελετών και Έργων, η οποία αποφασίζει εντός μηνός από της κοινοποίησης κατά τις σχετικές διατάξεις.
Η διαδικασία αυτή πιστεύουμε ότι θα προκαλέσει ιδιαίτερες καθυστερήσεις στην διαδικασία αξιολόγησης των διαγωνισμών και έρχεται σε αντίθεση με τις μέχρι τώρα λειτουργικές διαδικασίες της ΑΜ, όπου ανώτερο όργανο για την γνωμοδότηση επί των ενστάσεων είναι το Δ.Σ. της ΑΜ, ενώ είναι δυνατόν να οδηγήσει σε λανθασμένες αποφάσεις επί τεχνικών θεμάτων, ενδεχομένως ιδιαίτερα εξειδικευμένων, για τα οποία η Α.Ε.Μ.Ε. να μην έχει προσλαμβάνουσες παραστάσεις, σε συνδυασμό μάλιστα με Εισήγηση από Επιτροπή Διαγωνισμού, η οποία θα έχει συγκροτηθεί σύμφωνα με τις νέες ρυθμίσεις, όπως προαναφέρθηκε.
5. Τροποποίηση του Ν. 3669/2008
Τέλος, όσον αφορά στις τροποποιήσεις διατάξεων του Ν. 3669/2008, θα θέλαμε να επισημάνουμε το εξής:
Οι προτεινόμενες τροποποιήσεις στα άρθρα 1 έως 29 αφορούν το προσυμβατικό στάδιο μέχρι την ανάθεση των συμβάσεων. Η ΑΜ σύμφωνα με το άρθρο τέταρτο παρ. 7 του Ν. 2719/1999 (ΦΕΚ 106/Τεύχος πρώτο/26.05.1999) υποχρεούται να εφαρμόζει τις διατάξεις του Ν. 1418/1984 και του ΠΔ 609/85 «Για την εκτέλεση των συμβάσεων έργων» που αναθέτει. Εξ’ αντιδιαστολής προκύπτει ότι η ΑΜ δεν ακολουθεί τις διατάξεις του ανωτέρω νομοθετήματος (ήδη 3669/2008) κατά το στάδιο που προηγείται της σύναψης της σύμβασης (διαδικασία διαγωνισμού). Αντιλαμβανόμεθα ότι θα συνεχίσει να ισχύει το ίδιο καθεστώς και συνεπώς οι νέες τροποποιήσεις περί ελέγχου ωρίμανσης των έργων, Επιτροπές Διαγωνισμών κλπ, δεν θα έχουν εφαρμογή στην ΑΜ. Σε αντίθεση περίπτωση επισημαίνεται ότι οι διατάξεις αυτές θα επέφεραν σημαντική εμπλοκή και πολυετείς καθυστερήσεις στα έργα κατασκευής του Μετρό σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη (π.χ. λόγω των προβλέψεων του Άρθρου 34 για την έκδοση βεβαίωσης από την Α.Ε.Μ.Ε. περί υπάρξεως της σχετικής «ωριμότητας» του έργου).
6. ΑΡΘΡΟ 3Β Κριτήρια επιλογής αναδόχου
Καθιερώνεται ως κριτήριο ανάθεσης για τα έργα ίσης ή μεγαλύτερης αξίας του κοινοτικού ορίου η πλέον συμφέρουσα προσφορά και κατ΄ εξαίρεση (απόφαση Υπουργού μετά από γνώμη Τεχνικού Συμβουλίου) η χαμηλότερη τιμή.
Η πρόβλεψη αυτή έρχεται σε αντίθεση με το άρθρο 55 (1) Οδηγίας 2004/17/ΕΚ που ορίζει και τα δύο κριτήρια ως κριτήρια ανάθεσης χωρίς το ένα από αυτά να τίθεται ως «κατ΄ εξαίρεση» επιλογή και επαφίεται στον Αναθέτοντα Φορέα η επιλογή ενός εκ των δύο.
Η ως άνω παρατήρηση ισχύει και για τα έργα συντήρησης για τα οποία καθιερώνεται ως κριτήριο ανάθεσης η χαμηλότερη τιμή.
Τι εννοείται ως «χρηματικό όριο», το οποίο μάλιστα μπορεί να μεταβάλλεται με απόφαση του Υπουργού; Ο προϋπολογισμός προκύπτει με βάση συγκεκριμένες παραμέτρους, το δε όριο των κοινοτικών οδηγιών δεν καθορίζεται από τον εθνικό νομοθέτη.
7. ΑΡΘΡΟ 34 (βλ. και άρθρο 80)
Δεν προβλέπεται προθεσμία μέσα στην οποία η Α.Ε.Μ.Ε. πρέπει να εκδώσει την βεβαίωση σχετικά με την «ωριμότητα» του δημοπρατούμενου έργου.
• Η προβλεπόμενη διαδικασία για τη χορήγηση βεβαίωσης ειδικά στην περίπτωση της ανάθεσης με ξεχωριστή εργολαβία των πρόδρομων εργασιών, σε συνδυασμό και με τις λοιπές προβλέψεις για τον τρόπο ανάθεσης, συγκρότησης επιτροπών, δημοσιεύσεων κ.λ.π. πολύ δύσκολα θα συνδυαστεί με τα υπάρχοντα πολύ πιεστικά χρονοδιαγράμματα χρηματοδότησης των έργων, ιδίως όσον αφορά τα συγχρηματοδοτούμενα, με προφανή τον κίνδυνο απώλειας των κονδυλίων.
7. ΑΡΘΡΟ 64 (βλ. και άρθρο 80)
• Η προβλεπόμενη στο εν λόγω άρθρο προθεσμία των 5 μηνών για την ολοκλήρωση της διαδικασίας συμβιβαστικής επίλυσης δεν συνάδει με τις λοιπές προθεσμίες (3 μήνες για άσκηση της αίτησης + 3 μήνες για γνωμοδότηση της Α.Ε.Μ.Ε. = 6 μήνες).
• Εφόσον η γνωμοδότηση της Α.Ε.Μ.Ε. είναι υποχρεωτική για τον ΚτΕ σε τι συνίσταται η γνώμη του νομικού συμβούλου ή του Ν.Σ.Κ.;
Κατόπιν των ανωτέρω θα παρακαλούσαμε να ληφθούν υπόψη οι επισημάνσεις μας στα θέματα αυτά, που θεωρούμε ότι υποβαθμίζουν τον ρόλο, τις δυνατότητες και την προσφορά της ΑΜ, προκειμένου να διασφαλίσουμε ότι η ΑΜ θα συνεχίσει και στο μέλλον να επιτελεί χωρίς προβλήματα τον ιδιαίτερα παραγωγικό και επωφελή ρόλο που διαδραματίζει στην προώθηση των σημαντικών αυτών έργων για τους πολίτες της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.
Είμαστε στη διάθεσή σας για τυχόν πρόσθετες πληροφορίες ή διευκρινίσεις, προκειμένου να εξειδικεύσουμε περαιτέρω, εάν απαιτηθεί, τα θέματα που μας απασχολούν ιδιαιτέρως.
ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ
Άρθρο 1
Μονάδες φυσικού αντικειμένου είναι τα πολλαπλάσια ή υποπολλαπλάσια της αντίστοιχης μονάδας μέτρησης (χιλιόμετρο, στρέμμα, κυβικό μέτρο κ.λ.π.). Αυτοτελείς τεχνικές κατασκευές μπορούν να χαρακτηριστούν σαν μονάδες φυσικού αντικειμένου εφόσον είναι τυποποιημένες και δεν απαιτείται ειδική μελέτη.
Η εκπόνηση “δωρεάν” μελετών είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει διαπλοκή και σκάνδαλα. Η προσφορά προς το δημόσιο μπορεί να είναι χρήματα ή υλικά αγαθά, όχι όμως μελέτες, πίσω από τις οποίες μπορούν να καλυφθούν μικρά ή μεγάλα οικονομικά συμφέροντα.
Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ
ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΥΠΟ.ΜΕ.ΔΙ. – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
1. ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΧΑΜΗΛΗΣ ΜΕΣΗΣ ΣΤΑΘΜΗΣ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ
Μια εκτεταμένη τροποποίηση του θεσμικού πλαισίου του Ν.3316/05, όπως αυτή που επιχειρείται με το νομοσχέδιο του Υπ. ΥΠΟ.ΜΕ.ΔΙ., δεν μπορεί παρά να έχει ως κύριο στόχο την βελτίωση της ποιότητας των μελετών και συναφών υπηρεσιών.
Τα κύρια αίτια της χαμηλής μέσης στάθμης της ποιότητας των μελετών στη χώρα μας είναι:
α) Η συνεχής κατά τα τελευταία χρόνια απαξίωση και αποσύνθεση των περισσοτέρων δημόσιων Τεχνικών Υπηρεσιών, με αποτέλεσμα την αδυναμία ή αδιαφορία τους να ασχοληθούν με το τεχνικό μέρος του αντικειμένου τους και την μετατροπή τους σε γραφειοκρατικούς μηχανισμούς ασχολούμενους με διαδικαστικά θέματα.
β) Η πληθώρα των εικονικών, αεριτζήδικων και ευκαιριακών γραφείων μελετών που έχει κατακλύσει το Μητρώο, καθώς ουδέποτε έγινε ουσιαστικός έλεγχος της στελέχωσης και οργάνωσης των γραφείων μελετών.
γ) Οι αδιαφανείς σχέσεις συναλλαγής που αναπτύχθηκαν μεταξύ των υπό στοιχεία (α) και (β) ως άνω συνόλων, με την ανοχή, αν όχι και τη συμμετοχή ενίοτε, των πολιτικών προϊσταμένων οργανισμών, ΟΤΑ και δημ. Τεχνικών Υπηρεσιών.
δ) Η έλλειψη σύγχρονων προδιαγραφών εκπόνησης μελετών, καθώς για την πλειονότητα των κατηγοριών μελετών οι ισχύουσες προδιαγραφές έχουν συνταχθεί το έτος 1974, με αποτέλεσμα να μην ανταποκρίνονται ούτε στοιχειωδώς στις σημερινές απαιτήσεις.
Το τελευταίο από τα παραπάνω αίτια δεν αποτελεί αντικείμενο του υπό συζήτηση νομοσχεδίου. Το γεγονός όμως της μη αντιμετώπισής του επί τόσο χρόνο είναι ενδεικτικό της απαξίωσης του ρόλου της μελέτης για την παραγωγή του τεχνικού έργου στην ελληνική κοινωνία, με συνακόλουθη την αβελτηρία της Πολιτείας να ανταποκριθεί στις βασικές υποχρεώσεις της, για τη δημιουργία των προϋποθέσεων παραγωγής άρτιων μελετών και έργων.
Τα υπόλοιπα τρία κύρια αίτια εμπίπτουν σαφώς στο πεδίο ενδιαφέροντος του νομοσχεδίου, το οποίο θα όφειλε να τα αντιμετωπίσει στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Ας δούμε λοιπόν τι προβλέπει το ν/σ για την αντιμετώπισή τους.
2. Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΑΙΤΙΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟ ΤΟΥ ΥΠ. ΥΠΟΜΕΔΙ
2.1 Δημόσιες Τεχνικές Υπηρεσίες
2.1.1 Το Υπουργείο ΥΠΟ.ΜΕ.ΔΙ. επιχειρεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της συνεχώς διογκούμενης αδυναμίας των δημόσιων Τεχνικών Υπηρεσιών να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, ειδικά σε ότι αφορά το τεχνικό μέρος του αντικειμένου τους, με δύο τρόπους:
– Με την ίδρυση της Αρχής Ελέγχου Μελετών κ Έργων, στην οποία ανατίθεται η εποπτεία των δημ. Τεχνικών Υπηρεσιών, καθώς και μέρος του αντικειμένου τους.
– Με την ανάθεση σε ιδιώτες του ελέγχου των μελετών τεχνικών έργων με σοβαρό αντικείμενο.
2.1.2 Συγκεκριμένα στην υπό ίδρυση Α.Ε.Μ. κ Ε. ανατίθενται οι αρμοδιότητες:
– της τήρησης των Μητρώων και των στοιχείων των ανατιθέμενων συμβάσεων μελετών και υπηρεσιών,
– του ελέγχου των “φακέλων έργου” και των τευχών των διαγωνισμών, πριν από τη δημοσίευση της προκήρυξης,
– της χορήγησης των βεβαιώσεων για το ανεκτέλεστο υπόλοιπο των ανειλημμένων εργασιών,
– μιας σειράς γνωμοδοτήσεων σε θέματα ενστάσεων και διαφωνιών είτε κατά τη διαδικασία ανάθεσης είτε κατά την εκτέλεση της σύμβασης.
Η ίδρυση και λειτουργία της Α.Ε.Μ. κ Ε. αποτελεί μια σημαντική καινοτομία, η οποία ενδέχεται να έχει πολύ θετικά αποτελέσματα στο όλο σύστημα ανάθεσης και εκτέλεσης δημοσίων συμβάσεων μελετών και υπηρεσιών. Προϋπόθεση, φυσικά, αποτελεί η σωστή στελέχωσή της, η προσήλωσή της στην ορθή εφαρμογή του νόμου, στην εξυγίανση του συστήματος, καθώς και η διατήρησή της μακριά από γραφειοκρατικές πρακτικές και τρέχουσες δημοσιοϋπαλληλικές αντιλήψεις.
Σχετικά με τα προβλεπόμενα για την Α.Ε.Μ.Ε. έχουμε τις ακόλουθες παρατηρήσεις και επισημάνσεις:
α) Οι αρμοδιότητες της Α.Ε.Μ.Ε. θα πρέπει εξαρχής να επεκταθούν στο σύνολο των δημοσίων συμβάσεων μελετών και υπηρεσιών, δηλαδή και σε εκείνες που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας, επειδή στις μικρού αντικειμένου συμβάσεις εμφανίζονται συνήθως τα περισσότερα προβλήματα (“σπάσιμο” αντικειμένου, ανεπαρκής προετοιμασία, παραβάσεις της νομοθεσίας στην ανάθεση κ.λπ.).
β) Σύμφωνα με τις προφορικές διαβεβαιώσεις των αρμοδίων του Υπ. ΥΠΟΜΕΔΙ, κατά τη διαβούλευση, η τήρηση των Μητρώων από την Α.Ε.Μ. κ Ε. δεν θα εξακολουθήσει να ασκείται ως μια τυπική διαδικασία, όπως μέχρι σήμερα, αλλά θα γίνεται ουσιαστικός έλεγχος και πιστοποίηση των γραφείων μελετών και παροχής υπηρεσιών. Όπως θα δούμε και στη συνέχεια, αυτό θα ήταν μια πολύ σημαντική εξέλιξη, που θα συνέβαλλε αποφασιστικά στην εξυγίανση του Μητρώου και τη βελτίωση της ποιότητας των μελετών και υπηρεσιών. Δυστυχώς, πουθενά στο νομοσχέδιο δεν προβλέπεται η διαδικασία αυτή ως υποχρέωση της Α.Ε.Μ. κ Ε., αλλά αφήνεται δυνητικά για το μέλλον.
Επειδή στην ελληνική πραγματικότητα πολύ σπάνια οι καλές προθέσεις μετουσιώνονται σε πράξη και επειδή είναι πολύ πιθανόν άλλοι αρμόδιοι να κληθούν να υλοποιήσουν τις διατάξεις του νομοσχεδίου, θα πρέπει απαραιτήτως να υπάρξει σχετική διάταξη στο νομοσχέδιο. Φυσικά οι όροι υπό τους οποίους θα γίνεται η πιστοποίηση μπορούν να καθοριστούν αργότερα με Π. Δ/μα, έπειτα από σχετική εισήγηση του ΤΕΕ.
γ) Δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας ότι η ουσιαστική λειτουργία και άσκηση των αρμοδιοτήτων της από την Α.Ε.Μ. κ Ε. θα καθυστερήσει σημαντικά, δεδομένου ότι πρέπει πρώτα να συσταθεί η Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων, στα πλαίσια της οποίας θα λειτουργήσει η Α.Ε.Μ. κ Ε., να αποκτήσει διοίκηση, να στελεχωθεί και οργανωθεί και στη συνέχεια να ακολουθήσουν τα ίδια για την Α.Ε.Μ. κ Ε.
Επομένως, με τις καλύτερες προϋποθέσεις, θα απαιτηθούν τουλάχιστον δυο έτη για να αρχίσει να λειτουργεί κανονικά η Α.Ε.Μ. κ Ε και να ασκεί τις αρμοδιότητες που της ανατίθενται. Ειδικά σε ότι αφορά τα Μητρώα, από εκείνη τη στιγμή θα απαιτηθούν τουλάχιστον άλλα τέσσερα έτη για να κλείσει ο κύκλος της αναθεώρησης του συνόλου των Πτυχίων, ελπίζουμε και της πιστοποίησης των Γραφείων.
Επομένως τα αναμενόμενα θετικά αποτελέσματα από τη λειτουργία της Α.Ε.Μ. κ Ε. θα αργήσουν πολύ να φανούν.
2.1.3 Σε ότι αφορά τους ελέγχους των μελετών, το νομοσχέδιο προβλέπει ότι ο έλεγχος μελετών, που απαιτούν πτυχίο Γ΄ τάξης ή ανώτερης θα ανατίθενται σε ιδιώτες μελετητές, χωρίς περαιτέρω διευκρινήσεις.
Επί του θέματος αυτού, έχω τις ακόλουθες παρατηρήσεις:
α) Η επιλογή του ελεγκτή της μελέτης, πρέπει να γίνεται συγχρόνως με εκείνην του μελετητή, έτσι ώστε ο ελεγκτής να μπορεί να παρακολουθεί την εκπόνηση της μελέτης από την αρχή.
β) Ο ελεγκτής θα πρέπει να έχει ίδια ή περισσότερα προσόντα από τον Μελετητή, τουλάχιστον σε ότι αφορά την τεχνική ικανότητα.
γ) Επειδή:
– η ανάθεση του ελέγχου των μελετών σε εξωτερικούς ελεγκτές δεν λύνει όλα τα προβλήματα που προκαλεί η αδυναμία της Υπηρεσίας να χειριστεί το τεχνικό μέρος του αντικειμένου της, καθώς είναι βέβαιο ότι σε πολλές περιπτώσεις θα κληθεί να πάρει θέση σε διαφωνίες μελετητή – ελεγκτή,
– η αφαίρεση ενός σημαντικού μέρους του τεχνικού αντικειμένου τους από τις Υπηρεσίες είναι πολύ πιθανόν να οδηγήσει σε μεγαλύτερη γραφειοκρατία και μέσω αυτής σε νέα φαινόμενα διαφθοράς ή σε μεγάλες καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση των μελετών,
θα πρέπει να ξεκινήσει άμεσα η αναδιάρθρωση των δημόσιων τεχνικών υπηρεσιών με έμφαση στην αξιοκρατία και στην αξιοποίηση στα τμήματα μελετών συναδέλφων με ενδιαφέρον για την επιστήμη τους και το τεχνικό αντικείμενο της δουλειάς τους.
2.2. Εικονικά (ή πλασματικά) και αεριτζήδικα γραφεία μελετών
2.2.1 Τα γραφεία μελετών στη χώρα μας οργανώθηκαν και λειτουργούν μέχρι σήμερα με βάση τις επιταγές του Ν.716/77. Ο νομοθέτης ζήτησε, τότε, από τα γραφεία μελετών, απολύτως δικαιολογημένα:
α) Να διαθέτουν ένα ελάχιστο μελετητικό δυναμικό, ανάλογο με την τάξη του πτυχίου τους και, επομένως, με το μέγεθος των μελετών που αναλαμβάνουν, ώστε να διασφαλίζεται η δυνατότητα εκπόνησής τους.
β) Οι μελετητές, που συνιστούν αυτό το μελετητικό δυναμικό, να είναι εταίροι ή μισθωτοί υπάλληλοι του γραφείο, ώστε να εξασφαλίζεται κατά το δυνατόν η σταθερότητα του μελετητικού σχήματος.
Ο νομοθέτης δεν προέβλεψε άλλες προϋποθέσεις για τη χορήγηση πτυχίων, ιδίως ανώτερης τάξης, όπως π.χ. εγκαταστάσεις, εξοπλισμό, βοηθητικό προσωπικό κ.λπ., επειδή προφανώς θεώρησε ότι όλα αυτά ήταν απαραίτητα και αυτονόητα για γραφεία μελετών με το μελετητικό δυναμικό που προέβλεπε ο νόμος.
Αυτά προέβλεπε ο νόμος. Στην Ελλάδα όμως αφενός οι νόμοι καταστρατηγούνται αμέσως μετά την ψήφισή τους και αφετέρου ισχύει το ότι “είσαι ότι δηλώσεις”.
Έτσι, παρά τη σαφή πρόθεση του νομοθέτη, η πλειονότητα των γραφείων μελετών των εγγεγραμμένων στο Μητρώο είναι εικονικά (ή πλασματικά), δηλαδή:
– ένα μέρος των μελετητών που εμφανίζονται στα χαρτιά να απαρτίζουν το μελετητικό δυναμικό των εταιρικών πτυχίων του γραφείου, στην πραγματικότητα δεν έχουν καμιά ανάμειξη στις εργασίες του γραφείου, πολλές φορές δε ασκούν άλλο επάγγελμα, ακόμη και σε άλλη πόλη ή σε άλλη χώρα,
– ένα μέρος των εταίρων του γραφείου είναι εικονικοί εταίροι (συνήθως οι ετερόρρυθμοι εταίροι προσωπικών εταιρειών ή μέτοχοι 1 – 2 μετοχών σε ανώνυμες εταιρείες).
Υπάρχουν ακραίες περιπτώσεις, όπου μόνον ένας (1) από το εμφανιζόμενο μελετητικό δυναμικό γραφείου δραστηριοποιείται στο ατομικό του γραφείο, το οποίο κατά τα λοιπά εμφανίζεται ως γραφείο μελετών με πτυχίο Ε΄ τάξης.
Τα αίτια της κατάστασης αυτής και οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν είναι λίγο – πολύ γνωστά σε όλους. Θα περιοριστώ να αναφέρω εδώ ότι:
– Για πολλά χρόνια, ξεκινώντας από την πρώτη εγγραφή στα Μητρώα, τα ατομικά πτυχία Μελετητή Β΄ και Γ΄ τάξης δίδονταν ανελέγκτως και αφειδώς, ιδιαιτέρως σε όσους είχαν κάποια πρόσβαση στο αρμόδιο Υπουργείο ή στη ΓΕΜ ή σε όσους “φόρτωναν” τα γραφεία πλασματική εμπειρία με ψευδείς υπεύθυνες δηλώσεις.
– Ουδέποτε έγινε ουσιαστικό έλεγχος των γραφείων μελετών, ως προς την αλήθεια των δηλούμενων στοιχείων.
Είναι προφανές, ότι τα εικονικά γραφεία μελετών ασκούν αθέμιτο ανταγωνισμό προς τα σοβαρά και οργανωμένα γραφεία μελετών, καθώς έχουν, κατ’ αρχήν, πολύ λιγότερες λειτουργικές δαπάνες.
Επίσης, μη δεσμευόμενοι από επαγγελματική ηθική και δεοντολογία, κάτι αυτονόητο για ένα σοβαρό γραφείο μελετών, ουδόλως ενδιαφέρονται για την ποιότητα των μελετών που εκπονούν. Για τους λόγους αυτούς αποκομίζουν σημαντικά κέρδη, μέρος των οποίων χρησιμοποιούν για να επιτύχουν την ανάθεση νέων συμβάσεων, αλλά και για να εξασφαλίσουν ότι οι μελέτες τους θα εγκριθούν χωρίς έλεγχο.
Γι’ αυτό τα εικονικά γραφεία μελετών αποκαλούνται και αεριτζήδικα. Ο νόμος 3316/2005, αντί να βελτιώσει, χειροτέρεψε τα πράγματα. Καταργώντας την εμπειρία και τις ανειλημμένες υποχρεώσεις από κριτήρια ανάθεσης και καθιερώνοντας το πτυχίο ως αποκλειστικό κριτήριο τεχνικής ικανότητας –πλην ειδικών περιπτώσεων– ισοπέδωσε τους πάντες, καλούς και κακούς μελετητές, οργανωμένα γραφεία και εικονικά γραφεία, σοβαρούς μελετητές και αεριτζήδες.
2.2.2 Δυστυχώς, το νομοσχέδιο του Υπ. ΥΠΟΜΕΔΙ όχι μόνον δεν χτυπάει τα εικονικά γραφεία και τους αεριτζήδες, αλλά με μια σειρά διατάξεων ή οπισθοχωρήσεων από αρχικές θέσεις τους ευνοεί. Το μόνο θετικό στοιχείο είναι μια διαφαινόμενη πρόθεση του Υπουργείου να προβεί μελλοντικά η Α.Ε.Μ. κ Ε. σε ουσιαστικό έλεγχο και πιστοποίηση των γραφείων μελετών. Σχετική δέσμευση όμως δεν υπάρχει στο νομοσχέδιο και, επειδή οι αρμόδιοι αλλάζουν, η υλοποίηση της υπόσχεσης μάλλον ανάγεται στη σφαίρα της ουτοπίας.
Ας δούμε τώρα τις οπισθοχωρήσεις και τα αρνητικά στοιχεία:
α) Στα πρώτα προσχέδια του νομοσχεδίου που δόθηκαν για διαβούλευση, υπήρχαν δυο διατάξεις που πράγματι χτυπούσαν τα εικονικά γραφεία και τους αεριτζήδες. Αυτές ήταν:
– Ότι οι μελετητές, που αποτελούν το μελετητικό δυναμικό του πτυχίου ενός γραφείου, πρέπει να έχουν φορολογική έδρα εντός της ίδιας περιφέρειας που έχει τη φορολογική του έδρα το γραφείο.
– Ότι οι μελετητές – εταίροι, που συνιστούν το μελετητικό δυναμικό του γραφείου, πρέπει να έχουν μια ελάχιστη συμμετοχή στο εταιρικό κεφάλαιο.
Στο τελικό νομοσχέδιο οι διατάξεις αυτές αφαιρέθηκαν, με το πρόσχημα ότι αντίκεινται σε άλλους νομούς (περί ελευθεριότητας συμμετοχής σε εταιρείες) ή στο Ευρωπαϊκό δίκαιο. Ψεύδος ή λάθος. Κανείς δεν απαγόρευε τη συμμετοχή οποιουδήποτε στην εταιρεία, με οποιαδήποτε φορολογική έδρα και οποιοδήποτε ποσοστό συμμετοχής. Απλώς η Πολιτεία ήθελε να διασφαλίσει –και δικαιούνταν απολύτως να το κάνει– ότι το συμβαλλόμενο με αυτήν γραφείο μελετών διαθέτει πράγματι το μελετητικό δυναμικό που δηλώνει ότι έχει και ότι το μελετητικό αυτό δυναμικό έχει μια σταθερή και μόνιμη σχέση με το γραφείο. Το ίδιο έωλο επιχείρημα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει κανείς και για την απαγόρευση συμμετοχής ενός μελετητή στο μελετητικό δυναμικό δύο γραφείων μελετών.
Δυστυχώς, κατά τη διαβούλευση κέρδισαν οι αεριτζήδες!
β) Το νομοσχέδιο προβλέπει την αύξηση των κατηγοριών μελετών, με το σπάσιμο ορισμένων απ’ αυτές και τη δυνατότητα κάθε μελετητή να εγγράφεται αρχικά σε τέσσερεις (4) κατηγορίες και να παίρνει αντίστοιχα πτυχία, στη συνέχεια δε –αναλόγως με την αποκτούμενη εμπειρία!– να εγγράφεται και να αποκτά πτυχίο σε οσεσδήποτε κατηγορίες θέλει, έναντι των δυο επιτρεπομένων σήμερα. Το νομοσχέδιο προβλέπει επίσης τη δημιουργία Γενικών Κατηγοριών μελετών και τη χορήγηση αντίστοιχων πτυχίων.
Δεν θα σχολιάσω εδώ την ανύπαρκτη αναγκαιότητα για την αύξηση του αριθμού των κατηγοριών μελετών (το ΤΕΕ/ΤΚΜ και ο Σύλλογος Μελετητών Δ.Ε. Κεντρ. Μακεδονίας έχουν υποβάλει μια πολύ ρεαλιστική πρόταση με υποκατηγορίες που αντιμετωπίζει όλα τα σχετικά προβλήματα), ούτε την έντονα αμφισβητούμενη αναγκαιότητα, για την ελληνική πραγματικότητα, της θεσμοθέτησης Γενικών Κατηγοριών μελετών. Θα πω μόνον ότι είναι εκτός πάσης λογικής και ηθικής αρχής, στη σημερινή ζοφερή πραγματικότητα, όπου τα σοβαρά και οργανωμένα γραφεία μελετών δίνουν αγώνα επιβίωσης, να καλούνται –χωρίς ιδιαίτερο λόγο– να αντιμετωπίσουν θέματα αλλαγών στη σύνθεση και την οργάνωσή τους, προσλήψεων νέων εταίρων, συγχωνεύσεων κ.λπ.
Ας επιστρέψουμε όμως στα θέματα της ποιότητας των μελετών. Είναι δυνατόν να πιστεύουν στο Υπ. ΥΠΟΜΕΔΙ, ότι ένας μελετητής μπορεί να καλύψει με επάρκεια περισσότερες από δυο (σημερινές) κατηγορίες μελετών; Τι ποιότητα μελέτης προσδοκούν όταν ένας π.χ. Πολιτικός Μηχανικός θα μπορεί να εκπονεί Αρχιτεκτονικές, Στατικές, Συγκοινωνιακές, Υδραυλικές, Λιμενικές και Τοπογραφικές Μελέτες; Είναι δυνατόν, επίσης, να μην αντιλαμβάνονται ότι, με το άνοιγμα των κατηγοριών, τις Γενικές Κατηγορίες και τη δυνατότητα εγγραφής σε πολλές κατηγορίες κάθε μελετητή, εάν σήμερα έχουμε ένα ποσοστό τουλάχιστον 50% εικονικών γραφείων, μετά από λίγα χρόνια το ποσοστό αυτό θα φθάσει το 90 – 95%; Τέτοιου είδους γραφεία θέλει το Υπ. ΥΠΟΜΕΔΙ;
γ) Οι διατάξεις του νομοσχεδίου που βάλλουν ευθέως κατά της ποιότητας των μελετών και ευνοούν εξαιρετικά τα εικονικά γραφεία και τους αεριτζήδες είναι εκείνες που αφορούν στην κατάργηση του ορίου των εκπτώσεων και στην ανάθεση των μελετών και υπηρεσιών στους προσφέροντες τις μεγαλύτερες εκπτώσεις.
Ας μη γελιόμαστε. Με τη μέχρι σήμερα ακολουθούμενη πρακτική στις αξιολογήσεις των τεχνικών προσφορών, όπου οι βαθμολογίες των υποψηφίων απέχουν ελάχιστα μεταξύ τους, οποιοδήποτε κι αν είναι το σύστημα ανάθεσης –με αξιολόγηση προσφορών ή με χαμηλότερη τιμή– η σύμβαση θα κατακυρώνεται στον υποψήφιο που προσφέρει την μεγαλύτερη έκπτωση.
Ανέφερα προηγουμένως ότι τα εικονικά και αεριτζήδικα γραφεία μελετών ασκούν αθέμιτο ανταγωνισμό προς τα σοβαρά και οργανωμένα γραφεία καθώς, λόγω των πολύ μικρών λειτουργικών τους δαπανών και της αδιαφορίας τους για την ποιότητα της μελέτης, έχουν πολύ μεγαλύτερο περιθώριο κέρδους.
Μέχρι τώρα, μέρος αυτών των κερδών το “επένδυαν” στην εξασφάλιση νέων συμβάσεων. Τώρα πλέον θα μπορούν να εκτοξεύουν στα ύψη τις εκπτώσεις. Ο αθέμιτος ανταγωνισμός θα γίνει πλέον βρόχος στο λαιμό των σοβαρών γραφείων μελετών, τα οποία μέσα στα επόμενα 3 – 4 χρόνια ή θα σβήσουν ή θα ρίξουν και αυτά την ποιότητα των μελετών για να μπορέσουν να ανταγωνιστούν στις εκπτώσεις τα εικονικά και αεριτζήδικα γραφεία.
Οι αρμόδιοι του Υπουργείου αντιπαρατάσσουν τρία επιχειρήματα:
Το πρώτο είναι ότι στο μέλλον θα γίνεται έλεγχος και πιστοποίηση των γραφείων. Όπως ήδη είπα, γι’ αυτό δεν υπάρχει καμιά δέσμευση στο νομοσχέδιο. Ακόμη όμως και αν γίνει, θα απαιτηθούν τουλάχιστον έξι (6) έτη για να φανούν τα αποτελέσματα. Τότε πια, σοβαρά γραφεία δεν θα υπάρχουν και η ποιότητα των μελετών θα έχει φθάσει στο ναδίρ της.
Το δεύτερο επιχείρημα είναι ότι στο εξής θα γίνεται ουσιαστικός έλεγχος των μελετών από ιδιωτικά γραφεία. Από ποιους; Εφόσον οι συμβάσεις ελέγχου των μελετών θα ανατίθενται με κριτήριο τη μεγαλύτερη έκπτωση, πάλι σε εικονικά και αεριτζήδικα γραφεία θα ανατίθενται. Εικονικά γραφεία θα ελέγχουν εικονικά γραφεία! Το πάρτυ των αεριτζήδων!
Το τελευταίο επιχείρημα είναι ότι η οικονομική προσφορά χωρίς όριο έκπτωσης είναι το μόνο αντικειμενικό κριτήριο ανάθεσης και έτσι θα παταχθεί η διαφθορά.
Αυτό είναι λάθος και το γνωρίζουν! Οι ίδιοι άλλωστε επινόησαν για την ανάθεση των έργων μια αντικειμενική διαδικασία, όπου η έκπτωση πάνω από κάποιο όριο δεν παίζει κανένα ρόλο. Τώρα, θα οδηγήσουν τις μελέτες στο αδιέξοδο στο οποίο οδηγήθηκαν στο παρελθόν τα έργα. Με τίμημα την καταστροφή των συνεπών μελετητών, την επιβράβευση των ασυνεπών, την πτώση της ποιότητας των μελετών και των έργων.
2.3. Οι αδιαφανείς σχέσεις συναλλαγής μεταξύ Αναθετουσών Αρχών και Μελετητών
Οι επιλήψιμες σχέσεις συναλλαγής εκδηλώνονται είτε κατά τη διαδικασία ανάθεσης της μελέτης είτε κατά την εκτέλεση της σύμβασης για την απρόσκοπτη ολοκλήρωσή της ανεξαρτήτως της ποιότητας της μελέτης ή των παρεχομένων υπηρεσιών.
Ας δούμε τι προτείνει το νομοσχέδιο για την πάταξη της διαφθοράς.
2.3.1 Από τα προβλεπόμενα υπό τον τίτλο “Σύμφωνο ακεραιότητας”, το μόνο που αξίζει να σχολιαστεί είναι οι –σωστά προβλεπόμενες– πολύ αυστηρές ποινές για τους δωροδοκούντες, σε αντίθεση με το χάιδεμα των δωροληπτών. Γιατί πώς αλλιώς μπορεί να χαρακτηρισθεί το γεγονός ότι οι ποινές προς αυτούς επιβάλλονται “σύμφωνα με τις κατ’ ιδίαν διατάξεις που διέπουν τις αναθέτουσες αρχές”. Δηλαδή, όπως μέχρι σήμερα!
Κατά τα λοιπά δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποιος που να μην γνωρίζει ότι η δωροδοκία και η δωροληψία αποτελούν αδικήματα, ούτε προσθέτει κάτι η “κατά δήλωση” εντιμότητα.
2.3.2 Το νομοσχέδιο διορθώνει ένα ατόπημα του Ν.3316/2005, δηλαδή την γνωμοδότηση επί των ενστάσεων καθ’ όλη τη διαδικασία ανάθεσης από την ίδια την Επιτροπή Διαγωνισμού, κατά αποφάσεων της οποίας στρέφονταν οι ενστάσεις. Η αρμοδιότητα όμως της Α.Ε.Μ.Ε. για γνωμοδότηση επί των ενστάσεων, πρέπει να επεκταθεί και στις μελέτες μικρού αντικειμένου, καθώς η αρχή πρέπει να είναι η ίδια για όλους.
2.3.3 Το νομοσχέδιο προβλέπει επίσης τον έλεγχο των μελετών, για τις οποίες απαιτείται πτυχίο Γ΄ τάξης και άνω, από ιδιώτες ελεγκτές. Θα μπορούσε να είναι θετικό μέτρο εάν:
– κατοχύρωνε την επάρκεια του ελεγκτή,
– δεν εξαρτούσε την επιλογή του ελεγκτή από την οικονομική προσφορά, χωρίς όριο έκπτωσης.
Τώρα, όπως ήδη αναφέρθηκε, θα έχουμε αεριτζήδες – ελεγκτές να ελέγχουν αεριτζήδες μελετητές.
2.3.4 Οι αρμόδιοι του Υπουργείου ΥΠΟΜΕΔΙ προβάλλουν ως το κατ’ εξοχήν μέτρο αξιοκρατίας στην ανάθεση των μελετών την οικονομική προσφορά χωρίς όριο έκπτωσης. Πράγματι είναι αντικειμενικό κριτήριο. Θα μπορούσε να είναι και αξιοκρατικό εάν εξασφαλίζονταν συνθήκες υγιούς και ισότιμου ανταγωνισμού. Όταν όμως είναι σε όλους γνωστούς ότι ήδη σήμερα επικρατούν συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού, με τα Μητρώα να είναι γεμάτα από εικονικά και αεριτζήδικα γραφεία, τι είδους αξιοκρατικό κριτήριο είναι αυτό; Είναι ένα μέτρο που θα οδηγήσει αναπόφευκτα στην καταστροφή των υγιών, σοβαρών και οργανωμένων γραφείων, στον θρίαμβο των αεριτζήδων και στην κατακόρυφη πτώση της ποιότητας των μελετών, όσων από αυτές θα ολοκληρώνονται.
Υπενθυμίζουμε ότι, πριν από λίγα χρόνια, ένας άλλος Υπουργός μιας άλλης Κυβέρνησης, προέβαλε το ίδιο επιχείρημα για την ανάθεση των έργων. Οδηγήθηκε σε αδιέξοδο, σε αδυναμία ολοκλήρωσης των έργων και σε πτώση της ποιότητας. Κι έρχεται η σημερινή Κυβέρνηση να αποκαταστήσει τα πράγματα στα έργα, καταργώντας ουσιαστικά την άνευ ορίου έκπτωση, με ένα εξίσου αντικειμενικό τρόπο ανάθεσης.
Γιατί λοιπόν επιχειρεί το ίδιο πείραμα στις μελέτες; Τι προσδοκεί; Παρά την κατάργηση των ελαχίστων αμοιβών των Μηχανικών, μπορεί να βρεθεί και για τις μελέτες, όπως και για τα έργα, ένα απολύτως αντικειμενικό κριτήριο αξιολόγησης της οικονομικής προσφοράς.
Έχει ως στοιχείο αναφοράς την μέση έκπτωση που προσφέρεται από τους συμμετέχοντες στον διαγωνισμό! (βλέπε προτάσεις)
Αντιλέγουν οι αρμόδιοι του Υπουργείου ότι μ’ αυτόν τον τρόπο μπορεί να νοθευτεί ο διαγωνισμός, καθώς οι υποψήφιοι μπορεί να συνεννοηθούν για να μεθοδεύσουν την μέση έκπτωση.
Έωλο επιχείρημα κι αυτό, καθώς εάν μπορεί να μεθοδευτεί η μέση έκπτωση, τότε πολύ ευκολότερα μπορεί να μεθοδευτεί η άνευ ορίου έκπτωση, αφού εκεί το οικονομικό κίνητρο θα είναι πολύ μεγαλύτερο. Εάν πάλι σκέπτονται την εξοικονόμηση πόρων, γιατί δεν αφήνουν και στα έργα ελεύθερες τις εκπτώσεις, όπου η εξοικονόμηση πόρων είναι πολύ μεγαλύτερη;
3. Η ΑΠΑΞΙΩΣΗ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΜΕΛΕΤΗΤΗ
3.1 Ο σπουδαίος ρόλος που παίζει η σωστή και πλήρης μελέτη στην παραγωγή των έργων υποδομής και του δομημένου περιβάλλοντος έχει πλήρως υποβαθμιστεί στη συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας. Ο μέσος Έλληνας, επηρεασμένος από το άθλιο σύστημα εκμετάλλευσης της γης που έχει επικρατήσει στη χώρα μας, δεν βλέπει τη μελέτη σαν μια επιστημονική εργασία απαραίτητη για την άρτια εκτέλεση του έργου, αλλά σαν μια αναγκαστική διαδικασία, η οποία πρέπει να διεκπεραιωθεί με οποιονδήποτε τρόπο. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα ιδιωτικά έργα δεν ζητείται από τον Μελετητή η εκπόνηση μελέτης, αλλά η έκδοση άδειας.
Δυστυχώς, την ίδια αντίληψη για το ρόλο της μελέτης έχουν στην πλειονότητά τους και οι υπηρεσιακοί παράγοντες του δημόσιου τομέα και οι πολιτικοί προϊστάμενοί τους. Έτσι βλέπουμε σημαντικά δημόσια έργα να δημοπρατούνται με ανεπαρκείς, ερασιτεχνικές προμελέτες ή και προκαταρκτικές μελέτες φτιαγμένες από παρατρεχάμενους της διοίκησης συμβούλους. Βλέπουμε από την μια μεριά την Πολιτεία να θεσπίζει νόμους και κανόνες για τη διασφάλιση της ποιότητας των μελετών και την ανάθεσή τους στους κατά τεκμήριο καλύτερους μελετητές και από την άλλη μεριά διοικητικούς και πολιτικούς προϊσταμένους φορέων και υπηρεσιών είτε να προσπαθούν να προωθήσουν τους “δικούς τους” μελετητές επηρεάζοντας τις επιτροπές διαγωνισμών, είτε να προσπαθούν να βρουν τρύπες στη νομοθεσία για να αναθέσουν τις μελέτες κατά παρέκκλιση των ισχυουσών διατάξεων (ως υπηρεσίες συμβούλου, ως ερευνητικά προγράμματα κ.λπ.), προφανώς αδιαφορώντας για την ποιότητα της μελέτης.
3.2 Στη σημερινή συγκυρία, όπου η Κυβέρνηση διακηρύσσει ότι αγωνίζεται για την αποκατάσταση των χρόνιων δυσλειτουργιών της ελληνικής κοινωνίας, τη θεραπεία κατεστημένων άρρωστων καταστάσεων και τον εκσυγχρονισμό τους, θα περίμενε κανείς ότι ένας νέος νόμος για την ανάθεση και εκπόνηση των μελετών Δημοσίου θα είχε ως κύριο στόχο τη βελτίωση της ποιότητας των μελετών, την αναβάθμιση του ρόλου της μελέτης και την ανάδειξή της ως κύριου παράγοντα για την παραγωγή άρτιων έργων. Αντιθέτως, το νομοσχέδιο είναι γεμάτο από διατάξεις που υποβαθμίζουν την ποιότητα των μελετών, αλλά κυρίως απαξιώνουν τον ρόλο της μελέτης και του μελετητή. Ας φέρουμε μερικά παραδείγματα:
3.2.1 “Η ανάθεση των μελετών θα μπορεί να γίνεται με μοναδικό κριτήριο την χαμηλότερη τιμή ή, στην καλύτερη περίπτωση, με κύριο κριτήριο την άνευ ορίου έκπτωσης οικονομική προσφορά”.
Η μελέτη δεν είναι πια το κατ’ εξοχήν αντικείμενο εφαρμογής της επιστήμης του Μηχανικού, η βάση και η απαραίτητη προϋπόθεση για την κατασκευή άρτιων έργων, αλλά εμπόρευμα, ένα τυχαίο αντικείμενο επιχειρηματικής δραστηριότητας, κατάλληλο για δημοπράτηση.
Ο Μελετητής δεν είναι πια ο επιστήμονας – συνεργάτης του Δημοσίου, που έχοντας τα απαραίτητα μέσα (επιστημονική κατάρτιση, απαιτούμενη εμπειρία, οργάνωση, μελετητικό δυναμικό, εξοπλισμό κ.λπ.) καλείται να επιστρατεύσει και να αξιοποιήσει όλη τη συσσωρευμένη γνώση στον τομέα του και την επινοητικότητά του, να αντιληφθεί πλήρως τις ανάγκες και τους στόχους του Εργοδότη του, να σπάσει το κεφάλι του για να βρει και να αξιολογήσει όλες τις δυνατές εναλλακτικές λύσεις προκειμένου να καταλήξει στην καλύτερη για τον Εργοδότη του και στη συνέχεια να εκπονήσει μια άρτια μελέτη σύμφωνα με τις ισχύουσες προδιαγραφές και τις απαιτήσεις της σύγχρονης τεχνικής.
Ο Μελετητής είναι πλέον ο επιχειρηματίας που “χτυπάει” τη μελέτη – εμπόρευμα στη χαμηλότερη τιμή και στη συνέχεια την διεκπεραιώνει με το μικρότερο δυνατό κόστος, αδιαφορώντας για την ποιότητα.
3.2.2 “Οι πολύ μικρού αντικειμένου μελέτες ή υπηρεσίες ανατίθενται με κλήρωση”.
Η άνευ επιστημονικής αξίας μελέτη – εμπόρευμα δεν απαιτεί ιδιαίτερες δεξιότητες, εμπειρία κ.λπ. Γιατί λοιπόν να ψάχνουμε για τον καλύτερο μελετητή, αφού όλοι μπορούν να διεκπεραιώσουν τη διαδικασία; Ας την πάρει ο πιο τυχερός!
3.2.3 “Ένας Μελετητής μπορεί να διαθέτει πτυχίο Μελετητή σε τέσσερεις ή και περισσότερες κατηγορίες μελετών και να εκπονεί αντίστοιχες μελέτες”.
Εφόσον η μελέτη εξομοιώνεται με εμπόρευμα, γιατί π.χ. ένας Πολιτικός Μηχανικός που “εμπορεύεται” στατικές μελέτες, να μην μπορεί να “εμπορευθεί” και υδραυλικές, λιμενικές, συγκοινωνιακές, τοπογραφικές, γεωτεχνικές, αρχιτεκτονικές και λοιπές μελέτες;
Δυστυχώς, τα πράγματα έτσι είναι. Το 1977 ο νομοθέτης θεώρησε ότι ένας Μελετητής δεν μπορεί να καλύψει με επάρκεια το γνωστικό αντικείμενο περισσοτέρων των δύο κατηγοριών μελετών. Το 2011, καθώς –κατά το Υπουργείο– το γνωστικό αντικείμενο συνεχώς περιορίζεται, ο Μελετητής μπορεί να καλύψει όσες κατηγορίες θέλει. Η επάρκεια και η ποιότητα ουδόλως μας ενδιαφέρουν.
3.2.4 Σύμφωνα με το μέρος του νομοσχεδίου που αφορά τα δημόσια έργα, δημοπράτηση δημοσίου έργου κατ’ αποκοπήν, μπορεί να γίνεται με προκαταρκτική μελέτη.
Η μελέτη του έργου θα συνταχθεί στη συνέχεια από τον Ανάδοχο κατασκευής, ο οποίος –προφανώς κατά τους συντάκτες του νομοσχεδίου– δεν θα λάβει υπόψη του το ίδιον όφελος αλλά το κοινωνικό όφελος. Έτσι η χρονοβόρα διαδικασία της μελέτης παρακάμπτεται εντελώς.
4. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
4.1 Να επαναφερθούν στο άρθρο 39 του Ν.3316 οι ακόλουθες διατάξεις, οι οποίες αποσύρθηκαν στην τελευταία έκδοση του νομοσχεδίου:
α) Οι μελετητές οι οποίοι συμμετέχουν στο μελετητικό δυναμικό των εταιρικών πτυχίων ενός γραφείου μελετών πρέπει να έχουν φορολογική έδρα εντός της ίδιας Περιφέρειας της χώρας, εντός της οποίας βρίσκεται η έδρα της εταιρείας.
β) Κάθε ένας από τους μετόχους γραφείου μελετών με την μορφή ανώνυμης εταιρείας, ο οποίος συνυπολογίζεται στο μελετητικό δυναμικό των εταιρικών πτυχίων του γραφείου, πρέπει να συμμετέχει στο εταιρικό κεφάλαιο της εταιρείας με ποσοστό τουλάχιστον 2% εάν οι μέτοχοι της εταιρείας είναι έως δέκα, ή με ποσοστό τουλάχιστον 1%, εάν οι μέτοχοι είναι περισσότεροι των δέκα.
4.2 Να προστεθεί διάταξη στο άρθρο 39 του Ν.3316 ως εξής:
Οι λοιποί όροι και προϋποθέσεις για τη χορήγηση πτυχίων γραφείων μελετών, πλην του μελετητικού δυναμικού (εγκαταστάσεις, εξοπλισμός, λογισμικό, βοηθητικό προσωπικό, κεφάλαιο κ.λπ.), αναλόγως της τάξης του πτυχίου, καθορίζονται με Απόφαση του Υπουργού ΥΠΟ.ΜΕ.ΔΙ. μετά από εισήγηση του ΤΕΕ.
Η Αρχή Ελέγχου Μελετών και Έργου, προκειμένου να χορηγήσει, να αναθεωρήσει ή να ανανεώσει πτυχία γραφείου μελετών ελέγχει την τήρηση όλων των ως άνω όρων και προϋποθέσεων, όπως και την δραστηριοποίηση του δηλούμενου μελετητικού δυναμικού για την εκπόνηση των μελετών ή την παροχή των υπηρεσιών που αναλαμβάνει το γραφείο μελετών.
4.3 Στην πργρ. 1 του άρθρου 25, για τον έλεγχο των μελετών να προβλεφθούν τα εξής:
α) Ο ελέγχων την μελέτη θα πρέπει να καλύπτει τις απαιτήσεις ειδικής τεχνικής ικανότητας που έχουν ζητηθεί από τον μελετητή για την ανάθεση της μελέτης.
β) Η ανάθεση του ελέγχου της μελέτης θα προηγείται ή θα γίνεται συγχρόνως με την ανάθεση της μελέτης.
γ) Κατά την έναρξη εκπόνησης κάθε σταδίου της μελέτης θα συγκαλείται σύσκεψη, στην οποία θα μετέχει υποχρεωτικά ο ελέγχων τη μελέτη.
4.4 Για τις κατηγορίες μελετών να γίνει στο σύνολο της αποδεκτή η πλήρως τεκμηριωμένη και ορθή πρόταση που έχει υποβληθεί από το ΤΕΕ/ΤΚΜ και τον ΣΜΕΔΕΚΕΜ ή, εναλλακτικά, να παραμείνουν προσωρινά τα πράγματα ως έχουν και να προβλεφθεί στο νομοσχέδιο ότι αλλαγές στις κατηγορίες μελετών και στις δυνατότητες εγγραφής σε αυτές θα γίνουν με Πρ. Δ/μα, μετά από εισήγηση της Αρχής Ελέγχου Μελετών και Έργων.
4.5 Να καταργηθεί το άρθρο 79 του νομοσχεδίου και να υπαχθεί εξ αρχής στις αρμοδιότητες της Α.Ε.Μ.Ε. το σύνολο των δημοσίων συμβάσεων, τουλάχιστον σε ότι αφορά μελέτες και υπηρεσίες.
4.6 Να μην προβλέπεται ως σύστημα ανάθεσης “η χαμηλότερη τιμή”, αλλά μόνον “η αξιολόγηση προσφορών”.
4.7 Η αξιολόγηση των οικονομικών προσφορών να γίνεται ως εξής:
– Η μέση έκπτωση των προσφορών του διαγωνισμού να αντιστοιχεί στα 90/100 της βαθμολογίας. Εκατέρωθεν της μέσης έκπτωσης η βαθμολογία να μεταβάλλεται γραμμικά.
– Ο τρόπος αυτός αξιολόγησης να εφαρμοστεί για όλο το μεταβατικό στάδιο μέχρι την αναθεώρηση όλων των υφισταμένων πτυχίων και την πιστοποίηση των γραφείων από την Α.Ε.Μ.Ε., στη συνέχεια δε να επανεξεταστεί, με βάση τα τότε δεδομένα.
4.8 Να προστεθεί στο νομοσχέδιο για τα δημόσια έργα διάταξη, σύμφωνα με την οποία θα απαγορεύεται η δημοπράτηση κατασκευής έργου με οποιοδήποτε σύστημα ανάθεσης, εάν δεν υπάρχει εγκεκριμένη προμελέτη του έργου.
1. Να τεθούν αποκλειστικές προθεσμίες εντός των οποίων θα είναι υποχρεωτική η απάντηση εκ μέρους της αρχής Ελέγχου Μελετών και Έργων, σε όποιο στάδιο ή ενέργεια απαιτείται η γνωμοδότηση της, ώστε να μην καταστεί ακόμη ένας φορέας που προσθέτει επιπλέον γραφειοκρατία και απολέσει με τον τρόπο αυτόν τον ουσιαστικό σκοπό σύστασης της.
2. Θα πρέπει να υπάρξει άμεσα επαρκής στελέχωση όπως επίσης άμεσα θα πρέπει να εκδοθούν τα απαραίτητα Π.Δ. και κανονιστικές πράξεις ώστε α είναι δυνατή η εφαρμογή του νόμου.
Ως γενικές παρατηρήσεις
1. Δεν γίνεται καμία αναφορά στο νόμο για την σύνταξη αναλυτικών τιμολογίων που υπάρχει μεγάλο πρόβλημα μετά την τελευταία υποτιθέμενη τακτοποίηση.
2. Πρέπει να υπάρχει συσχετισμός αμοιβών μελετών με την αρτιότητα τους σε σχέση με την εφαρμογή του έργου και τις ανάγκες του με τροποποιησεις ή συμπληρωματικές μελέτες κατά την εκτέλεση του.
3. Δεν γινεται καμία αναφορά για τις μελέτες εφαρμογής που είναι καθοριστικές για την εκτέλεση του έργου
4. Πρέπει να γίνει εξυγίανση συστήματος απαλλοτριώσεων και ορισμός τιμών με πραγματικά στοιχεία και όχι αποφάσεων δικαστηρίων
5. Να υπάρχει δυνατότητα ένταξης για εκτέλεση έργων – εργασιών εξοικονόμησης ενέργειας ή περιβαλλοντικών επιπτώσεων σε προγράμματα που επιδοτούνται
Με αφορμή την πρόταση νόμου για την αναμόρφωση των νόμων 3316/05 και 3669/08, σας παραθέτουμε τις απόψεις του Συλλόγου μας.
Σε σχέση με την τροποποίηση του Ν. 3316/05:
1. Καταρχήν συμφωνούμε με το γενικότερο πνεύμα του νομοσχεδίου
2. Όσο αφόρα το άρθρο 2 του σχεδίου νόμου, που ορίζει τις νέες κατηγορίες μελετών προτείνουμε:
• Εγγραφή των ΜΗΠΕΡ στις Κατηγορίες 5, 9, 16, 17, 18, 21, 22, 24, 30, 32, 35, 40 και 41, όπως αυτές αναφέρονται στο σχέδιο νόμου για την τροποποίηση του Ν. 3316. Σε περίπτωση που η εξειδίκευση του υποψήφιου Μελετητή ΜΗΠΕΡ δεν καλύπτει το σύνολο του αντικειμένου της Κατηγορίας, να γίνεται εξειδίκευση του αντικειμένου αυτού και να αναγράφεται στο Πτυχίο. Γιατί αλλιώς, ο ΜΗΠΕΡ αποκλείεται από το δικαίωμα εφαρμογής βασικών γνώσεων του, όπως πχ η μελέτη και κατασκευή Έργων Ύδρευσης και Εγκαταστάσεων Επεξεργασίας Νερού, Συλλογής – Επεξεργασίας – Διάθεσης Αποβλήτων και Ομβρίων Υδάτων.
• Την εξάλειψη από την κατηγορία 16 των φραγμάτων και την προσθήκη τους σε άλλη κατηγορία.
• Προτείνουμε τη δημιουργία ΝΕΑΣ (ΓΕΝΙΚΗΣ) ΚΑΤΗΓΟΡΙΑΣ ΜΕΛΕΤΩΝ με τίτλο ΄Μελέτες Περιβαλλοντικής Μηχανικής΄. Στην Κατηγορία αυτή θα πρέπει να συμπεριληφθούν μελέτες τεχνικών έργων για:
o Αποχέτευση, επεξεργασία και διαχείριση υγρών αποβλήτων και όμβριων υδάτων
o Συλλογή, επεξεργασία και διαχείριση στερεών αποβλήτων
o Εξυγίανση – αποκατάσταση εδαφών
o Αποκατάσταση υδροφορέων
o Αντιρρυπαντική τεχνολογία ατμοσφαιρικών ρύπων
o Διαχείριση υδατικών πόρων
o Επεξεργασία νερού
o Προστασία και αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος
• Δεν αντιλαμβανόμαστε την προσθήκη της παρ. 6 στο Άρθρο 2 του Νόμου, όπου προβλέπεται η εκπόνηση ΔΩΡΕΑΝ μελετών!!
3. Πιστεύουμε ότι θα πρέπει να αυστηροποιηθεί η διάταξη για την αδυναμία κτήσης μελετητικών πτυχίων ατόμων που τελούν υπό οποιαδήποτε υπαλληλική σχέση και να προσδιοριστούν οι κυρώσεις. Επισημαίνουμε ότι είναι συχνό το φαινόμενο υπάλληλοι του ευρύτερου δημόσιου τομέα, κυρίως με σχέση εργασίας αορίστου χρόνου, να κατέχουν και να χρησιμοποιούν μελετητικό πτυχίο. Θα μπορούσε π.χ. να γίνεται και έλεγχος και από την υπό ίδρυση Ενιαία Αρχή Πληρωμών.
4. Θεωρούμε επιβεβλημένη τη δημιουργία βάσης δεδομένων που θα ενημερώνεται άμεσα για την κατάσταση των μελετητών και των γραφείων μελετών σε σχέση με τις συμβάσεις μελετών που εκπονούν. Να υπάρχει επίσης ηλεκτρονικό αρχείο με βεβαιώσεις εμπειρίας και με τα δικαιολογητικά που απαιτούνται στις προκηρύξεις μελετών που θα ενημερώνεται άμεσα. Τελικός σκοπός του μέτρου αυτού είναι η αντικειμενικοποίηση των αναθέσεων μέσω ηλεκτρονικού αδιάβλητου συστήματος, το οποίο θα προκαθορίζει αντικειμενικά κριτήρια για τις αναθέσεις μελετών.
Σε σχέση με την τροποποίηση του Ν. 3669/08:
1. Καταρχήν συμφωνούμε με το γενικότερο πνεύμα των αλλαγών του νόμου
2. Αιτούμαστε την θεσμοθέτηση επιβλέποντος του έργου σε σχέση με την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων με πτυχίο μελετητή στη νέα Κατηγορία 32
3. Θα θέλαμε να σας επισημάνουμε ότι οι Διπλωματούχοι Μηχανικών Περιβάλλοντος ΔΕΝ μπορούν να εγγραφούν στο ΜΕΚ. Αιτούμαστε την δυνατότητα εγγραφής των Διπλωματούχων Μηχανικών Περιβάλλοντος στο ΜΕΚ και συγκεκριμένα στις εξής κατηγορίες (και στις αντίστοιχες Κατηγορίες του Μητρώου Εργοληπτών Ιδιωτικών Έργων):
o Υδραυλικών Έργων
o Λιμενικών Έργων
o Βιομηχανικών και Ενεργειακών Έργων
o Έργων Πρασίνου
o Έργων καθαρισμού και επεξεργασίας Νερού, Υγρών και Στερεών και Αέριων Αποβλήτων καθώς και προστασίας και διαχείρισης περιβάλλοντος
Σε σχέση με την ίδρυση Ανεξάρτητης Διοικητικής Αρχής Ελέγχου Παραγωγής Έργων, συμφωνούμε με το νομοσχέδιο.
Με τιμή,
Εκ μέρους του ΔΣ
Παπάζογλου Γιάννης
Πρόεδρος ΠΑΣΔΜΗΠ
Οι παρατηρήσεις είναι γενικές και αφορούν την φιλοσοφία του νομοσχεδίου.
Φαίνεται ότι με το νομοσχέδιο διατηρείται και ισχυροποιείται μια συντεχνία που στόχο έχει την διανομή των μελετών του δημοσίου με κριτήρια που δεν περιλαμβάνουν την διαφανή αξιολόγηση των μελετητών. Ειδικά στις αρχιτεκτονικές μελέτες η πολυδιάσπαση των πτυχίων κατ. 6 / κατ.7 και τώρα κατ.2 για τις μελέτες αστικών αναπλάσεων γίνεται χωρίς καμία αιτιολόγηση. Ειδικά η ένταξη των αστικών αναπλάσεων στην κατηγορία των πολεοδομικών μελετών αναιρεί την ουσία των αναπλάσεων που είναι ο λεπτομερής σχεδιασμός των υπαίθριων διαμορφώσεων, γνωστικό αντικείμενο αποκλειστικά των αρχιτεκτόνων.
Είναι προφανές ότι η επιλογή μελετητή για κάθε αρχιτεκτονική μελέτη πρέπει να γίνεται με ανοικτούς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς. Όχι μόνο είναι η πλέον διαφανής διαδικασία, αφού επιλέγεται κάθε φορά η πιο επιτυχημένη επίλυση και όχι η «μελετητική εταιρεία», αλλά ωφελεί γενικότερα τον χωρικό πολιτισμό μιας και συμπεριλαμβάνει ως αναπόσπαστο μέρος της τη δημοσιοποίηση και έκθεση των αποτελεσμάτων. Αν μια τέτοια διαφανής διαδικασία εφαρμοζόταν στην επιλογή μελετητή για τα δημόσια κτίρια και τις αστικές αναπλάσεις, δεν θα είχαν νόημα ούτε οι κατηγορίες ούτε οι τάξεις πτυχίων. Στην περίπτωση αυτή κάθε αρχιτέκτονας, ανεξαρτήτως εμπειρίας, θα είχε την ευκαιρία να παρουσιάσει την προτασή του, κάτι ιδαίτερα σημαντικό για τους νεότερους αρχιτέκτονες οι οποίοι μέσα από αυτήν την κατ’ουσίαν εκπαιδευτική διαδικασία θα είχαν τη δυνατότητα να συμμετέχουν, δοκιμάζοντας το ταλέντο τους και διευρύνοντας τα γνωστικά τους πεδία. Επιπλέον, ο υποχρεωτικός ανταγωνισμός με τους ευρωπαίους αρχιτέκτονες θα ήταν ευπρόσδεκτος προσφέροντας ευκαιρίες για γόνιμη ανταλλαγή ιδεών και ωφελώντας σημαντικά την αναβάθμιση του Δημόσιου χώρου.
Αντίθετα οι αδιαφανείς διαδικασίες βάσει των οποίων επιλέγονται οι μελετητές, δείχνει ότι η ελληνική πολιτεία υποτιμάει το έργο των Ελλήνων Αρχιτεκτόνων, μια πρόθεση εμφανής και στην πρόσφατη ανάθεση ενός «διάσημου» έργου σε έναν «διάσημο» αρχιτέκτονα, δηλαδή το γενικό σχεδιασμό της περιοχής του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού από τον Josep Acebillo.
Συμπτωματικά, την περίοδο που διανύουμε γίνονται τρείς εκθέσεις για το έργο πέντε σπουδαίων Ελλήνων Αρχιτεκτόνων στο Μουσείο Μπενάκη. Εξαίσια δείγματα Ελληνικής Αρχιτεκτονικής από τους αρχιτέκτονες Δ.Πικιώνη,
Κ.Μπίρη, Δ.Μπίρη, Τ.Μπίρη , Δ.Ησαία και Τ.Παπαιωάννου που και οι πέντε πέραν της μελετητικής τους δραστηριότητας έχουν διατελέσει ή διατελούν ακόμα ως Καθηγητές πανεπιστημίου. Το νέο νομοσχέδιο με την ρητή εξαίρεση των πανεπιστημιακών από τον σχεδιασμό των δημοσίων κτιρίων στερεί το ελληνικό κράτος από την ενδεχόμενη προσφορά σπουδαίων αρχιτεκτόνων. Αντίθετα επιτρέπει (γιατί ακριβώς δεν μπορεί να το απαγορεύσει) την ανάθεση δημοσίων μελετών σε αρχιτέκτονες που διδάσκουν σε πανεπιστημιακά ιδρύματα εκτός Ελλάδος, π.χ. ο Josep Acebillo είναι καθηγητής στο ίδρυμα «Universita Della Svizzera Italiana».
ΕΝΩΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ –
ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣIΩΝ
Εκπρόσωπος Κ. Κρεμαλής
Αθήνα 2-3-11
Ώδυνεν Όρος και Έτεκε Μυν
Το Σ/Ν είτε καταστρατηγεί, είτε διαστρεβλώνει, είτε παρακάμπτει το γράμμα και το πνεύμα των Οδηγιών 2004/17/ΕΚ, 2004/18/ΕΚ, 2005/36 και του Κανονισμού Δραστηριοτήτων ΕΚ213/2008, μολονότι έχουν ενσωματωθεί στο Εθνικό Δίκαιο. Το Σ/Ν διατηρεί όλες τις αδυναμίες και τις στρεβλώσεις του υφιστάμενου πλαισίου δεν σέβεται την αρχή της επαγγελματικής ελευθερίας και η μόνη βασική αρχή στην οποία στηρίζεται είναι η αρχή της Κρατικής Παρέμβασης εκεί όπου δέν έπρεπε να υπάρχει. Το Σ/Ν πρέπει να αποσυρθεί. Το απαιτούν ή το υποδηλώνουν όσοι συμμετείχαν και συμμετέχουν στις σχετικές δημόσιες διαβουλεύσεις. Αραγε δεν προβληματίζονται με τα σχόλια και τις προτάσεις τους όσοι εισήγαγαν το θεσμό της δημόσιας διαβούλευσης ?
Αναφέρουμε βασικές διαπιστώσεις, που πιστεύουμε ότι αιτιολογούν τις προηγούμενες αιτιάσεις μας.
• Δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν δύο Οδηγίες με συνταγματική ισχύ για τις Δημόσιες Συμβάσεις, που εισάγονται με ΠΔ (!) στο Εθνικό Δίκαιο και επαναλαμβάνονται με πληθώρα αλλαγών, καταστρατηγήσεων, διαστρεβλώσεων ή παρακάμψεων στους ν.3316/2005, ν.3669/2008 και στο υπόψη Σ/Ν. Δεν είναι ειδικότερα δυνατόν να διαφοροποιούνται ουσιαστικές διατάξεις και ιδιαίτερα οι ορισμοί για τα έργα και τις υπηρεσίες ανάλογα με το εάν εμπίπτουν ή δεν εμπίπτουν στο Κοινοτικό Δίκαιο. Δεν είναι δυνατόν νόμοι να υπεισέρχονται σε πληθώρα λεπτομερειών, που είναι αντικείμενα Κανονιστικών Πράξεων και να αγνοούνται ορισμοί σε θεμελιώδη ζητήματα. Ποιός άραγε είναι ο ορισμός του Πανεπιστημιακού Μηχανικού κατά το ΥΠΟΜΕΔΙ ? Ποια είναι η Τεχνική Ιεραρχία στη χώρα ?
• Δεν είναι δυνατόν διατάξεις για έργα που μπορούν να προσδιορισθούν με φυσικά αντικείμενα όπως έχουν ορισθεί, να έχουν την ίδια ισχύ για έργα που παραδίνονται στη βάση της δυναμικότητας και της απόδοσης μιάς παραγωγικής διαδικασίας. Γιατί άραγε διαφοροποιείται η Οδηγία 17/2004/ΕΚ από την Οδηγία 18/2004/ΕΚ ? Γιατί άραγε ένα έργο που εντάσσεται με βάση το κοινοτικό δίκαιο σε προμήθεια βασικού εξοπλισμού εξειδικευμένης τεχνολογίας, να δημοπρατείται turn-key και να επιβαρύνεται π.χ. κατά 50% ο Κρατικός προϋπολογισμός ?
• Με ποιά εκπροσώπηση ενδιαφερόμενων Κλάδων και με ποιά θεσμοθετημένα κριτήρια η ΓΕΜ και οι επιτροπές ΜΕΚ και ΜΕΕΠ αποφασίζουν για τα επαγγελματικά προσόντα χιλιάδων επιστημόνων και τεχνολόγων χωρίς την ύπαρξη επαγγελματικών περιγραμμάτων ? Δεν αντιλαμβάνονται οι αρμόδιοι ότι τα ακόλουθα παραδείγματα αποδεικνύουν το συντεχνιακό χαρακτήρα και την ανεπάρκεια του υφιστάμενου συστήματος των κατηγοριών μελετών και των τάξεων πτυχίων που συνέβαλαν στην τεχνολογική καθυστέρηση και στα οικονομικά αδιέξοδα της χώρας ?
– Η λειτουργία του Μητρώου επ’ αόριστον χωρίς την εφαρμογή της παρ. 3 του Αρθρου 2 του ν.3316/05 αντίκειται σε Συνταγματικές Διατάξεις και καθιστά το Μητρώο ανυπόστατο.
– Ενώ υφίστανται πτυχία ΜΕΚ και ΜΕΕΠ για έργα καθαρισμού αποβλήτων δεν υφίστανται πτυχία μελετητών για τα έργα αυτά.
– Οι σταθμοί βιολογικού καθαρισμού αποβλήτων κοστολογούνται ως κυρίως οικοδομικά έργα για να κατασκευασθούν από εργολήπτες των έργων αυτών και όχι από εκείνους που κατέχουν τα ως άνω πτυχία ΜΕΕΠ και μπορούν να εγγυηθούν την δυναμικότητα και την απόδοση τους.
– Οι μελέτες και οι κατασκευές των ΧΥΤΑ δημοπρατούνται ως κυρίως «Υδραυλικά Εργα» (!).
– Ο αποτεφρωτήρας Ν/Σ απορριμμάτων των Λιοσίων δημοπρατήθηκε ως «Οικοδομικό και Η/Μ έργο» (!).
– Η προεκτιμώμενη αμοιβή για το λειτουργικό σχεδιασμό (!) έργων προστασίας του περιβάλλοντος είναι 5% (!) της συνολικής αμοιβής της συνολικής μελέτης των έργων.
– Η μελέτη διαχείρισης των βιομηχανικών αποβλήτων της Αττικής δημοπρατήθηκε ως κυρίως «Υδραυλική Μελέτη» (!).
• Ποιά αναθέτουσα αρχή μπορεί προκαταβολικά να τεμαχίσει μελέτες και έργα πάσης τεχνολογίας, προκειμένου να υπολογίσει προϋπολογισμούς (!) τεμαχίων και να προσδιορίσει κατάλληλα πτυχία μελετητών και κατασκευαστών ? Μήπως αναζητούμε σύγχρονους Σολομώντες ? Γιατί παρακάμπτεται η Οδηγία 2005/36/ΕΚ, που προσδιορίζει τα προσόντα των διευθυντικών στελεχών Κατασκευαστικών Εταιρειών με βάση την εμπειρία τους ? Γιατί με το καθεστώς των κατηγοριών μελετών και τάξεων πτυχίων περιορίζονται οι δραστηριότητες των Ελλήνων Επιστημόνων και Τεχνολόγων σε σχέση με τους Ευρωπαϊους συναδέλφους τους ?
• Γιατί αγνοείται ο Κανονισμός ΕΚ 213/2008 που περιλαμβάνει κατηγορίες μελετών και έργων, στις οποίες προφανώς πρέπει να αντιστοιχούνται οι επαγγελματικές δραστηριότητες των ενδιαφερομένων φυσικών προσώπων και τεχνικών εταιρειών ?
• Πώς τέλος θα εξυπηρετηθεί η Πράσινη Ανάπτυξη όταν από τα Μητρώα Μελετητών/Κατασκευαστών ή Μελετητών/Συμβούλων απουσιάσουν οι δραστηριότητες που την εξυπηρετούν και απαιτούν από τους ασκούντες αυτές τις δραστηριότητες επενδύσεις σε έρευνα και καινοτομία ? Πως θα ενθαρρυνθούν οι επενδυτές ότα τα έργα της «Πράσινης Ανάπτυξης» δημοπρατούνται ως κυρίως Οικοδομικά Εργα ?
• Ποιός σοφός αποφάσισε ότι οι «Μελέτες Χημικών Εγκαταστάσεων» ή οι «Βιομηχανικές Μελέτες» ή οι «Ενεργειακές Μελέτες» δεν είναι Γενικές Κατηγορίες Μελετών ?
• Γιατί οι μελετητές και κατασκευαστές Δ.Ε. να διαφοροποιούνται από τους αντίστοιχους Ιδιωτικών Εργων ?
Συμπερασματικά το Σ/Ν συντηρεί το υφιστάμενο πλαίσιο μελετών και κατασκευών Δ.Ε. και επαναλαμβάνει χρόνιες στρεβλώσεις και συντεχνιακά σύνδρομα, που αποτέλεσαν τροχοπέδη στις δυνατότητες φυσικών προσώπων και Εταιρειών να προσφέρουν και να δημιουργήσουν και συνέβαλαν στην τεχνολογική καθυστέρηση της χώρας και στα οικονομικά της αδιέξοδα.
Κ. Κρεμαλής
Μέλος Αντιπροσωπείας ΤΕΕ
Εκπρόσωπος ΤΕΕ και ΠΣΧΜ στο Δ.Σ.
Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Χημικών Μηχανικών
1. Δεδομένου ότι:
Στην Οδηγία 2004/18/ΕΚ «περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημοσίων συμβάσεων έργων, προμηθειών και υπηρεσιών», όπως τροποποιήθηκε με την Οδηγία 2005/51/ΕΚ της Επιτροπής και την Οδηγία 2005/75/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Νοεμβρίου 2005, η οποία ενσωματώθηκε στην εθνική νομοθεσία με το ΠΔ 60/2007 (ΦΕΚ 64/Α/16.3.2007) και που συγκριμένες προβλέψεις της ενσωματώνονται στο παρόν Σχέδιο Νόμου, αναφέρεται:
– στο άρθρο 53 «Τεχνικές Προδιαγραφές (άρθρο 23 Οδηγίας 2004/18/ΕΚ) το εξής: «….Οι τεχνικές προδιαγραφές, όπως ορίζονται στο σημείο 1) του Παραρτήματος VI, αναφέρονται στην προκήρυξη του διαγωνισμού, στη συγγραφή υποχρεώσεων καθώς και στα συμβατικά τεύχη ή τα λοιπά συμπληρωματικά έγγραφα. Όταν αυτό είναι δυνατό, οι τεχνικές προδιαγραφές θα πρέπει να ορίζονται έτσι ώστε να εξασφαλίζεται προσβασιμότητα των ατόμων με ειδικές ανάγκες…»,
– στο άρθρο 54 «Όροι εκτέλεσης της σύμβασης (άρθρο 26 οδηγίας 2004/18/ΕΚ)» το εξής: «Οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να επιβάλλουν ειδικούς όρους σχετικά με την εκτέλεση της σύμβασης, με την προϋπόθεση ότι οι όροι αυτοί είναι συμβατοί με το κοινοτικό δίκαιο και προβλέπονται στην προκήρυξη ή στη συγγραφή υποχρεώσεων. Οι όροι που επιβάλλονται σχετικά μπορούν να αφορούν ιδίως κοινωνικές και περιβαλλοντικές παραμέτρους»,
– στο Παράρτημα VI «Ορισμός Τεχνικών Προδιαγραφών», το εξής:
«Για τους σκοπούς του παρόντος, νοούνται ως: 1. α) «Τεχνικές προδιαγραφές», όταν πρόκειται για συμβάσεις δημοσίων έργων: όλες οι τεχνικές απαιτήσεις που περιέχονται ιδίως στις συγγραφές υποχρεώσεων και καθορίζουν τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά ενός υλικού, ενός προϊόντος ή μιας προμήθειας ειδών και οι οποίες επιτρέπουν τον αντικειμενικό προσδιορισμό αυτών, έτσι ώστε να ανταποκρίνονται στη χρήση για την οποία προορίζονται από την αναθέτουσα αρχή. Τα χαρακτηριστικά αυτά περιλαμβάνουν τα επίπεδα της περιβαλλοντικής επίδοσης, τον σχεδιασμό για όλες τις χρήσεις (συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας πρόσβασης για τα άτομα με ειδικές ανάγκες), την αξιολόγηση της συμμόρφωσης, την καταλληλότητα, την ασφάλεια ή τις διαστάσεις, συμπεριλαμβανομένων των διαδικασιών σχετικά με τη διασφάλιση της ποιότητας, την ορολογία, τα σύμβολα, τις δοκιμές και τις μεθόδους δοκιμών, τη συσκευασία, τη σήμανση και την επίθεση ετικετών, καθώς και διαδικασίες και μεθόδους παραγωγής. Περιλαμβάνουν επίσης τους κανόνες σχεδιασμού και υπολογισμού των έργων, τους όρους δοκιμής, ελέγχου και παραλαβής των έργων καθώς και τις κατασκευαστικές τεχνικές ή μεθόδους και κάθε άλλο όρο τεχνικού χαρακτήρα που η αναθέτουσα αρχή είναι σε θέση να καθορίσει, μέσω γενικών ή ειδικών κανονιστικών διατάξεων, σχετικά με τα ολοκληρωμένα έργα, καθώς και με τα υλικά ή τα στοιχεία που συνιστούν τα έργα αυτά. β) «Τεχνική προδιαγραφή», όταν πρόκειται για δημόσιες συμβάσεις προμηθειών ή δημόσιες συμβάσεις υπηρεσιών: η προδιαγραφή που περιέχεται σε έγγραφο το οποίο προσδιορίζει τα απαιτούμενα χαρακτηριστικά ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας, όπως τα επίπεδα ποιότητας, τα επίπεδα της περιβαλλοντικής επίδοσης, ο σχεδιασμός για όλες τις χρήσεις (συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας πρόσβασης για τα άτομα με ειδικές ανάγκες), και η αξιολόγηση της συμμόρφωσης, της καταλληλότητας, της χρήσης του προϊόντος, της ασφάλειας ή των διαστάσεών του, συμπεριλαμβανομένων των απαιτήσεων που ισχύουν για το προϊόν όσον αφορά την ονομασία πώλησης, την ορολογία, τα σύμβολα, τις δοκιμές και μεθόδους δοκιμών, τη συσκευασία, τη σήμανση και την επίθεση ετικετών, τις οδηγίες για τους χρήστες, τις διαδικασίες και μεθόδους παραγωγής, καθώς και τις διαδικασίες αξιολόγησης της συμμόρφωσης»,
2. και λαμβάνοντας υπόψη ότι:
– σύμφωνα με το Άρθρο 16 «Ισότητα μεταξύ Ανδρών και Γυναικών και μη Διάκριση» του Γενικού Κανονισμού των Διαρθρωτικών Ταμείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης («Κανονισμός (EK) αριθ. 1083/2006 του Συμβουλίου της 11ης Ιουλίου 2006 περί καθορισμού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1260/1999»), η Ευρωπαϊκή Ένωση επιβάλλει την οριζόντια ένταξη της αρχής της μη διάκριση λόγω αναπηρίας και του κριτηρίου της προσβασιμότητας των ατόμων με αναπηρία μεταξύ των κριτηρίων επιλεξιμότητας για τη συγχρηματοδότηση από τα Ευρωπαϊκά Ταμεία κατά τη διάρκεια της προγραμματικής περιόδου 2007 – 2013 (ΕΣΠΑ) και επίσης υπαγορεύει και την πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία στις χρηματοδοτήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
– στην πρόσφατη «Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Αναπηρία 2010 – 2020», αναφέρεται το εξής: «EU action will support and supplement national efforts to improve accessibility and combat discrimination through mainstream funding, proper application of Article 16 of the Structural Funds General Regulation [20], and by maximising requirements regarding accessibility in public procurement. All measures should be implemented in accordance with European competition law, in particular State aid rules»,
3. αλλά και:
– τους αυξανόμενους ρυθμούς γήρανσης του πληθυσμού της χώρας, που οδηγούν στα προσεχή χρόνια σε ποσοστό περίπου 40% του πληθυσμού με ανάγκες παρόμοιες με αυτές των ατόμων με αναπηρία και
– τη μέχρι σήμερα αναποτελεσματικότητα της εν ισχύ τεχνικής νομοθεσίας σχετικά με την προσβασιμότητα των δημοσίων υποδομών στα άτομα με αναπηρία,
η Ε.Σ.Α.μεΑ. θεωρεί ότι το παρόν Σχέδιο Νόμου αποτελεί ευκαιρία που δεν πρέπει να χαθεί και ως εκ τούτου θα πρέπει να καταστήσει υποχρεωτική αφενός τη συμπερίληψη τεχνικών προδιαγραφών που θα εξασφαλίζουν τη συμβατότητα όλων των Έργων με τις ανάγκες των ατόμων με αναπηρία και τις αρχές του «Σχεδιασμού για Όλους» σύμφωνα με τις νεότερες ευρωπαϊκές επιταγές, αφετέρου τη θέσπιση μελέτης προσβασιμότητας για όλα τα Έργα που θα εκτελούνται στο πλαίσιο που αυτό καθορίζει, ώστε να καταστεί δυνατός ο ολοκληρωμένος σχεδιασμός πραγματικά προσβάσιμων Έργων και να είναι δυνατή η αξιολόγηση της προσβασιμότητας στο στάδιο παραλαβής τους.
Ως εκ τούτου η Eθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) προτείνει στο παρόν Σχεδίου Νόμου να προστεθεί νέο άρθρο ως ακολούθως:
«Προσβασιμότητα ατόμων με αναπηρία και με μειωμένη κινητικότητα
1. Oι τεχνικές προδιαγραφές, που μνημονεύονται στο άρθρο 32 του παρόντος νόμου, θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να ορίζονται έτσι ώστε να εξασφαλίζουν τη συμβατότητα των Έργων με τις αρχές του Σχεδιασμού για Όλους και την προσβασιμότητα στα άτομα με αναπηρία και με μειωμένη κινητικότητα.
2. Για όλα τα Έργα που υλοποιούνται στο πλαίσιο του παρόντος νόμου, ανεξαρτήτως προϋπολογισμού, διαδικασίας ανάθεσης και συστήματος δημοπράτησης, θα πρέπει να υποβάλλεται επί ποινή αποκλεισμού μελέτη προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα. Με απόφαση του Υπουργού Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων καθορίζεται το περιεχόμενο και οι προδιαγραφές σύνταξης της μελέτης προσβασιμότητας».
ΑΡΘΡΟ 1
ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ :
1) Για την αποφυγή ασαφειών, παρερμηνειών, κλπ με τις νέες διατάξεις του Νομοσχεδίου, ΑΠΑΙΤΕΙΤΑΙ η σύνταξη ενός ενιαίου πλήρους και κωδικοποιημένου Νόμου.
2) ΠΡΟΣΟΧΗ στην χρήση των λέξεων ΜΕΛΕΤΗ, ΕΡΓΟ, ΦΑΚΕΛΟΣ ΕΡΓΟΥ, κλπ που μερικές φορές, η χρήση τους, στις διατάξεις του νομοσχεδίου είναι αντιφατική.
Με τις αλλαγές που προτείνονται από τον ΣΕΓΜ – που στη μεγάλη τους πλειοψηφία αποτελούν στοιχεία ολοκληρωμένης εναρμόνισης με την ευρωπαϊκή νομοθεσία και το ευρωπαϊκό κεκτημένο – η επιχειρούμενη βελτίωση του θεσμικού πλαισίου για τις μελέτες και τις συναφείς συμβουλευτικές υπηρεσίες, αποκτά έναν κεντρικό κατευθυντήριο στόχο: τη δημιουργία συνθηκών άσκησης της μελετητικής δραστηριότητας που αφενός να διασφαλίζουν τη δυνατότητα του κλάδου να ανταποκριθεί στις σύγχρονες προκλήσεις για την ανάπτυξη, στην κατεύθυνση της εξόδου της χώρας από την κρίση – μέσα και από την αξιοποίηση των δημόσιων επενδύσεων – και αφετέρου να λειτουργούν προωθητικά για την εξωστρέφεια του μελετητικού κόσμου, όντας εναρμονισμένες με τα ισχύοντα σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες και γενικότερα στο διεθνές περιβάλλον.
Στην κρίση πρέπει όλοι να τολμήσουμε. Ο ΣΕΓΜ λέει ναι σε αλλαγές που ενισχύουν τον ανταγωνισμό, περιορίζουν τη διαφθορά και διασφαλίζουν την ποιότητα και την ασφάλεια των μελετών και των έργων. Ας τολμήσει και η Πολιτεία να προχωρήσει με πραγματικές τομές, όχι με ημίμετρα και αντιφατικές διατάξεις. Λαμβάνοντας υπόψη ότι μετά τις ρυθμίσεις περί μελετών που έχουν συμπεριληφθεί στο Νόμο για την επαγγελματική ελευθερία, το επείγον της εναρμόνισης με υποχρεώσεις που απορρέουν από το μνημόνιο (όπως επισημαίνεται στην αιτιολογική έκθεση του παρόντος σχεδίου νόμου) έχει εκλείψει, η μοναδική πραγματική τομή είναι η ολοκληρωμένη εναρμόνιση με το ευρωπαϊκό κεκτημένο.
Η ΜΟΝΗ ΑΣΦΑΛΗΣ ΟΔΟΣ ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΕΣ ΕΙΝΑΙ Η ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΘΕΣΜΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ,ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΕΧΕΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΣΕΙ ΚΑΙ ΕΧΕΙ ΑΠΟΔΩΣΕΙ.
Ακόμη, σε περίπτωση που δεν υιοθετηθούν οι βασικές προτάσεις μας, συντασσόμαστε επί της αρχής με τις προτάσεις του ΤΕΕ και των λοιπών Μελετητικών Οργανώσεων και συγκεκριμένα:
– Ορθολογική κατάτμηση πτυχίων
– Ισονομία στον τρόπο αντιμετώπισης της κατάτμησης των πτυχίων, δίχως μεταφορά αντικειμένου σε άλλα πτυχία
– Τήρηση της αρχής της αναλογικότητας στις προσκαλούμενες τάξεις των ελεγκτών μελέτης. Ο έλεγχος πρέπει να γίνεται από τουλάχιστον ισόβαθμο μελετητικό γραφείο.
Τέλος, απαιτείται η σύνταξη ενός ενιαίου πλήρους και κωδικοποιημένου νομοσχεδίου.
Το νομοσχέδιο μόνο ως Φρανκενστάϊν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ακόμη και σε σχέση με τον κακό 3316.
Εισαγάγει όρους τους οποίους δεν επεξηγεί όπως αυτός των κύριων κατηγορίων μελετών και των υποκατηγορίων μελετών (δες Άρθρο 6) οι οποίοι δεν διευκρινίζονται και αφήνουν περιθώρια για κάθε είδους ερμηνία.
Προϋποθέτει για την πλήρη λειτουργία του νόμου την ύπαρξη 12 ΥΑ και ΚΥΑ και 2 ΠΔ όπου εκεί βρίσκεται το «ζουμί» και για το οποίο δεν θα υπάρξει κανενός είδους διαβούλευση (τέλως πάντον λες και αυτή έχει σημασία)
Κλέινει τάχα τις πόρτες στις αδιαφανείς διαδικασίες αλλά ανήγει διάπλατα παράθυρα για αυτούς που μπορούν να χειραγωγήσουν καλύτερα το σύστημα. Για παράδειγμα κλύρωση για μελέτες έως 30000€ αλλά μόνο για το 10% του ποσού που ετησίως προϋπολογίζεται για μελέτες. Ξέρει να μας πεί κάποιος πέαρν των Φορέων του τύπου Εγνατία ΑΕ ποιος μέσος ΟΤΑ διαθέτει πάνω από 150.000 για μελέτες ετησίως; Άρα ο καυγάς της κλήρωσης αφορά τις 15.000€ αλλά τα υπόλοιπα θα πάνε με την χαμηλότερη τιμή όπου όμως εάν υπάρχουν τρεις κύριες κατηγορίες θα πάνε με την πλέον συμφέρουσα απο οικονομική άποψη προσφορά.
Αυτά και άλλα πολλά υπάρχουν που μάλλον προεξοφλούν ότι θα είναι ένας κακός νόμος για τα οποία δεν χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση γιατί είναι μάταιο να χτυπάς στου «κουφού» την πόρτα.
γιατί αυτό το ν/σ δεν συμπεριλαμβανεται στο προηγούμενη του ΥΠ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ που η αναρτηση του για σχολιασμό έληξε την 11/2 και αφορά την Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβασεων, που όλα έχουν ως κοινό παρονομαση μια και μόνο οδηγία αυτή των 18/2004/ΕΕ(κυρίως).και άλλη αρχή θα είναι σπατάλη δυναμεων και χρηματων.
εδαφιο 29.
Δεν ειναι δυνατόν να θεωρείται ως μονάδα φυσικού αντικειμενου η γέφυρα ή η σήραγγα χωρίς αναφορά στο μεγεθός τους. Ειναι προφανές ότι μιά γεφυρα των 20μ. αποτελεί διαφορετικό φυσικό αντικείμενο από μία γεφυρα 200μ. Αν εφαρμοστεί η λογική της αυτοτελούς μονάδας, θα έπρεπε αναλογικά φυσική μονάδα να είναι το κτήριο και όχι το εμβαδόν του σε τετραγωνικά μέτρα.
ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ Η ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΩΣ ΕΧΟΥΝ.
εδαφιο 32.
Η ΑΕΜΕ συγκροτειται για τον έλεγχο…..»των μελετητων δημοσίων έργων και των παροχων υπηρεσιων τεχνικής φύσης…». Υπάρχει κάποιος ιδιαίτερος λόγος που η αρμοδιότητα της ΑΕΜΕ δεν επεκτείνεται στις μελετητικές εταιρειες?
Παράγρ. 29: Η έκφραση «επιμέρους αυτοτελείς δομικές κατασκευές» έχει νόημα μόνο σε επανάληψη απόλυτα όμοιων κατασκευών ή στην περίπτωση, που είναι απόλυτα και με ακρίβεια προσδιορισμένες όλες οι παράμετροι του έργου -ουσιαστικά όταν ήδη έχει εκπονηθεί πλήρης και ολοκληρωμένη μελέτη. Διαφορετικά, η εφαρμογή της θα οδηγήσει σε παρερμηνείες, προστριβές, αντιδικίες ή καταστρατηγήσεις του νόμου (ασυδοσία, αδιαφάνεια και διαπλοκή).
Παράγρ. 32: Οι τροποποιήσεις που επιβάλλονται με το νομοσχέδιο αυτό, δεν είναι δυνατό να εφαρμοστούν πριν από την ίδρυση και έναρξη λειτουργίας της Α.Ε.Μ.Ε. Διαφορετικά, θα παρουσιαστούν μείζονα προβλήματα δυσλειτουργίας όλων των φορέων που εμπλέκονται στην ανάθεση δημοσίων συμβάσεων έργων, μελετών και συναφών υπηρεσιών, καθώς και καταστρατηγήσεις του νόμου (ηθελημένες ή μη).
επειδή τα περισσότερα θέματα δεν έχουν να κάνουν με κάποιο συγκεκριμένο άρθρο αλλά με τη λογική του ν/σ υποβάλλω σε αυτό το άρθρο τις προτάσεις μου.
1)ο νόμος πρέπει να αφορά ΟΛΕΣ τις μελέτες υπηρεσίες που αναθέτουν οι φορείς ακόμα και αυτές που σήμερα ανατίθενται με το ΠΔ 4/2002 ή πρόκειται να ανατεθούν με τον νέο νόμο περί ΕΣΠΑ
2) τα μελετητικά πτυχία στις κατηγορίες Δ & Ε να δίνονται όχι μόνο με βάση τα μελετητικά πτυχία που δηλώνουν τα γραφεία αλλά και με κριτήρια οργάνωσης των γραφείων (προσωπικού, χώρου & μηχανογραφικού) και υποχρεωτικά σε ΕΠΕ ή ΑΕ κατ’ αντιστοιχία με τα εργοληπτικά με σκοπό τον περιορισμό των γραφείων-φαντασμάτων
3)η αναθέτουσα αρχή να έχει προθεσμία ίση με τα 2/3 του χρόνου εκπόνησης της μελέτης προκειμένου να εκδοθεί η απόφαση ανάθεσης. παράταση της προθεσμίας αυτής δίνεται με απόφαση της ΑΕΜΕ όχι μεγαλύτερης του 1/3 της αρχικής προθεσμίας.
4) μετά την πάροδο του προβλεπόμενου χρόνου για την πληρωμή του αναδόχου, αυτός δικαιούται ΑΥΤΟΔΙΚΑΙΩΣ τόκους υπερημερίας.
5) οι κρατήσεις υπερ ΤΕΕ, ΤΣΜΕΔΕ, ΕΜΠ εφ’ όσον δεν είναι ανταποδοτικοί για τον ανάδοχο και αφού δεν υπάρχει κατώτερο όριο αμοιβών το μόνο που συντηρεί είναι παρασιτικές λειτουργίες και μειώνει την αμοιβή του αναδόχου και πρέπει άμεσα να καταργηθούν στα πλαίσια του ανταγωνισμού και του ανοίγματος των επαγγελμάτων που ψήφισε η κυβέρνηση.
6) οι δημοσιεύσεις κατ’ εφαρμογή του νόμου θα πρέπει να γίνονται σε ένα μόνο ιστοχώρο όπου θα είναι διαθέσιμα και τα τεύχη του διαγωνισμού (βλ. πχ Κύπρος)
Προτείνεται η διόρθωση του τελευταίου εδαφίου της παρ. 25 ως εξής:
Ο φάκελος του έργου ενημερώνεται κατάλληλα τόσο κατά τη διάρκεια εκπόνησης της μελέτης Ή ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ, όσο και κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του ΤΕΧΝΙΚΟΥ έργου στην υλοποίηση του οποίου συμβάλλει η μελέτη Ή Η ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ.
ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ:
Με το παρόν νομοσχέδιο προστίθεται ορισμός για το ΕΡΓΟ, σύμφωνα με τον οποίο έργο είναι:
Είτε το «ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΡΓΟ» για το οποίο ανατίθενται οι μελέτες του νόμου αυτού,
Είτε το «ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΜΕΛΕΤΗΣ/ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ», όταν αυτή δεν αποσκοπεί στην κατασκευή τεχνικού έργου.
Επομένως σε όλο το είμενο του νόμου θα πρέπει να γίνει ένα πολύ προσεκτικό «χτένισμα» προκειμένου να απαλειφθούν αναφορές που αντίκεινται στους ορισμούς του άρθρου 1, ειδικά όπου γίνεται αναφορά σε ΕΡΓΟ, ΜΕΛΕΤΗ, ΥΠΗΡΕΣΙΑ, ΦΑΚΕΛΟΣ ΕΡΓΟΥ, ΦΥΣΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ κλπ
ΝΑ ΔΙΟΡΘΩΘΟΥΝ ΟΙ ΠΑΡ. 6-7 ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 1 ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ ΣΕ ΠΑΡ.6-8, ΩΣ ΕΞΗΣ:
«6. Η παράγραφοι 25 και 26 του άρθρου 1 του ν. 3316/2005 αναριθμούνται σε 28 και 29. Η παρ. 26 και ήδη μετά την αναρίθμηση 29, αντικαθίσταται ως :
29. «Μονάδες φυσικού αντικειμένου» είναι οι χαρακτηριστικές για κάθε αντικείμενο σύμβασης μοναδιαίες διαστάσεις του, πολλαπλάσια των οποίων το συνθέτουν και ορίζουν το μέγεθός του κατά κύριο λόγο, όπως χιλιόμετρα οδού, επιμέρους αυτοτελείς δομικές κατασκευές (γέφυρες, σήραγγες, οχετούς, ανισόπεδους κόμβους και διαβάσεις), τετραγωνικά μέτρα κτιρίων, αποτυπώσεων κ.λπ. ή οι μονάδες του χρόνου που απαιτούνται για την εκτέλεση της σύμβασης, σε περίπτωση αδυναμίας προσδιορισμού μονάδας φυσικού αντικειμένου.
7. Η παρ. 27 του άρθρου 1 του ν. 3316/2005 αναριθμείται σε 30 και ήδη μετά την αναρίθμηση 30, αντικαθίσταται ως :
30. α) «Κύρια μελέτη» τεχνικού έργου είναι εκείνη που αφορά άμεσα στην κατασκευή μέρους ή όλου του ΤΕΧΝΙΚΟΥ έργου αυτοτελώς ή συνδυασμένα με άλλη «κύρια μελέτη».
β) «Υποστηρικτική μελέτη» ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ είναι εκείνη που παρέχει στοιχεία και δεδομένα για την εκπόνηση ή τη σκοπιμότητα «κύριας μελέτης».»
8. Στο άρθρο 1 του ν. 3316/2005 προστίθενται παρ. 31 και 32 ως :
31. «Προκαταρκτική μελέτη» ΤΕΧΝΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ είναι το αρχικό στάδιο μελέτης που αναφέρεται στο λειτουργικό σχεδιασμό τεχνικού έργου και αποκαλείται είτε με τον όρο αυτό ή άλλο αντίστοιχο στις τεχνικές προδιαγραφές της μελέτης.
32. «Αρχή Ελέγχου Μελετών και Έργων» (Α.Ε.Μ.Ε.) είναι το Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου που ιδρύεται, με σκοπό τον έλεγχο, κατά το προσυμβατικό και συμβατικό στάδιο, των δημοσίων συμβάσεων έργων, μελετών και συναφών υπηρεσιών, των επιχειρήσεων εκτέλεσης δημοσίων και ιδιωτικών έργων, των τεχνικών που στελεχώνουν τέτοιες επιχειρήσεις, των μελετητών δημοσίων έργων και των παρόχων υπηρεσιών τεχνικής φύσεως, καθώς και την οργάνωση και τήρηση σχετικών ηλεκτρονικών βάσεων δεδομένων.
ΝΑ ΔΙΟΡΘΩΘΟΥΝ ΟΙ ΠΑΡ. 6-7 ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 1 ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ ΣΕ ΠΑΡ.6-8, ΩΣ ΕΞΗΣ:
«6. Η παράγραφοι 25 και 26 του άρθρου 1 του ν. 3316/2005 αναριθμούνται σε 28 και 29. Η παρ. 26 και ήδη μετά την αναρίθμηση 29, αντικαθίσταται ως :
29. «Μονάδες φυσικού αντικειμένου» είναι οι χαρακτηριστικές για κάθε αντικείμενο σύμβασης μοναδιαίες διαστάσεις του, πολλαπλάσια των οποίων το συνθέτουν και ορίζουν το μέγεθός του κατά κύριο λόγο, όπως χιλιόμετρα οδού, επιμέρους αυτοτελείς δομικές κατασκευές (γέφυρες, σήραγγες, οχετούς, ανισόπεδους κόμβους και διαβάσεις), τετραγωνικά μέτρα κτιρίων, αποτυπώσεων κ.λπ. ή οι μονάδες του χρόνου που απαιτούνται για την εκτέλεση της σύμβασης, σε περίπτωση αδυναμίας προσδιορισμού μονάδας φυσικού αντικειμένου.
7. Η παρ. 27 του άρθρου 1 του ν. 3316/2005 αναριθμείται σε 30 και ήδη μετά την αναρίθμηση 30, αντικαθίσταται ως :
30. α) «Κύρια μελέτη» τεχνικού έργου είναι εκείνη που αφορά άμεσα στην κατασκευή μέρους ή όλου του έργου αυτοτελώς ή συνδυασμένα με άλλη «κύρια μελέτη».
β) «Υποστηρικτική μελέτη» είναι εκείνη που παρέχει στοιχεία και δεδομένα για την εκπόνηση ή τη σκοπιμότητα «κύριας μελέτης».»
8. Στο άρθρο 1 του ν. 3316/2005 προστίθενται παρ. 31 και 32 ως :
31. «Προκαταρκτική μελέτη» είναι το αρχικό στάδιο μελέτης που αναφέρεται στο λειτουργικό σχεδιασμό τεχνικού έργου και αποκαλείται είτε με τον όρο αυτό ή άλλο αντίστοιχο στις τεχνικές προδιαγραφές της μελέτης.
32. «Αρχή Ελέγχου Μελετών και Έργων» (Α.Ε.Μ.Ε.) είναι το Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου που ιδρύεται, με σκοπό τον έλεγχο, κατά το προσυμβατικό και συμβατικό στάδιο, των δημοσίων συμβάσεων έργων, μελετών και συναφών υπηρεσιών, των επιχειρήσεων εκτέλεσης δημοσίων και ιδιωτικών έργων, των τεχνικών που στελεχώνουν τέτοιες επιχειρήσεις, των μελετητών δημοσίων έργων και των παρόχων υπηρεσιών τεχνικής φύσεως, καθώς και την οργάνωση και τήρηση σχετικών ηλεκτρονικών βάσεων δεδομένων.
Άρθρο 3
ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ ΑΡΘΡΟΥ 3:
3.α) Τεύχος Τεχνικών Δεδομένων. Το περιεχόμενο του τεύχους αποτελείται, κυρίως, από ……., τις διαθέσιμες υποστηρικτικές μελέτες (γεωλογικές, γεωτεχνικές κ.λπ.) που απαιτούνται για την προώθηση της μελέτης …. .
3.ε) Τεύχος υπολογισμού της προεκτιμώμενης αμοιβής για την προς ανάθεση σύμβαση. …. . Κατ΄εξαίρεση, ερευνητικές και υποστηρικτικές εργασίες (όπως ιδίως γεωτεχνικές έρευνες και τοπογραφικές μελέτες) για τις οποίες δεν είναι δυνατός ο ακριβής προσδιορισμός μονάδων φυσικού αντικειμένου, τιμολογούνται ως σύνολο, ανά κατηγορία, σε ιδιαίτερη στήλη του τεύχους και τίθεται συνολική προεκτιμώμενη αμοιβή, ως ανώτατο όριο δαπάνης, η οποία δεν μπορεί να υπερβαίνει ποσοστό 30% της συνολικής προεκτιμώμενης αμοιβής. …. . Ειδικά οι απαιτούμενες γεωτεχνικές έρευνες ανατίθενται με τη διαδικασία της παρ. 4β του άρθρου 7, εκτός αν η προεκτιμώμενη αμοιβή τους δεν υπερβαίνει το όριο του πτυχίου Γ τάξης της οικείας κατηγορίας 26 του άρθρου 2, οπότε περιλαμβάνονται σε ενιαία προκήρυξη με τις λοιπές μελέτες. … .
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ:
ΣΤΟΧΟΣ: Οι γεωτεχνικές έρευνες κατά κανόνα απαιτούν και γεωλογικές, υδρογεωλογικές και γεωφυσικές μελέτες και έρευνες. Προτείνεται να είναι σαφέστερο στις διατάξεις του νόμου το καθεστώς ανάθεσης συμβάσεων αυτών των ερευνών.
ΠΡΟΤΑΣΗ 1 : Το τρίτο εδάφιο της ανωτέρω παραγράφου 3.ε να αντικατασταθεί ως εξής:
«Κατ΄εξαίρεση, εργασίες υποστηρικτικών μελετών (όπως ιδίως μελετών τοπογραφίας, γεωλογικών, υδρογεωλογικών και γεωφυσικών μελετών και ερευνών και γεωτεχνικών ερευνών) για τις οποίες δεν είναι δυνατός ο ακριβής προσδιορισμός μονάδων φυσικού αντικειμένου, τιμολογούνται ως σύνολο, ανά κατηγορία, σε ιδιαίτερη στήλη του τεύχους και τίθεται συνολική προεκτιμώμενη αμοιβή, ως ανώτατο όριο δαπάνης, η οποία δεν μπορεί να υπερβαίνει ποσοστό 30% της συνολικής προεκτιμώμενης αμοιβής».
ΠΡΟΤΑΣΗ 2 : Το έκτο εδάφιο της ανωτέρω παραγράφου 3.ε να αντικατασταθεί ως εξής:
«Ειδικά οι απαιτούμενες γεωτεχνικές έρευνες, ανατίθενται με τη διαδικασία της παρ. 4β του άρθρου 7, εκτός αν η προεκτιμώμενη αμοιβή τους δεν υπερβαίνει το όριο του πτυχίου Γ τάξης της οικείας κατηγορίας 26 του άρθρου 2 , οπότε περιλαμβάνονται σε ενιαία προκήρυξη με τις λοιπές μελέτες. Όταν απαιτούνται και γεωλογικές, υδρογεωλογικές και γεωφυσικές μελέτες και έρευνες, τότε αυτές ανατίθενται μαζί με τις γεωτεχνικές έρευνες με τη διαδικασία της παρ. 4β του άρθρου 7, εκτός αν η προεκτιμώμενη αμοιβή τους δεν υπερβαίνει το όριο του πτυχίου Β τάξης της οικείας κατηγορίας 24 του άρθρου 2, οπότε περιλαμβάνονται σε ενιαία προκήρυξη με τις λοιπές μελέτες».
ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
Από την παράγραφο 3.α του παρόντος άρθρου είναι σαφές ότι στις διαθέσιμες υποστηρικτικές μελέτες που απαιτούνται για την προώθηση μιας μελέτης, περιλαμβάνονται και οι «γεωλογικές». Ως τέτοιες προφανώς νοούνται οι οριζόμενες στην παρ.2 του άρθρου 2 «Γεωλογικές, υδρογεωλογικές και γεωφυσικές μελέτες και έρευνες».
Σύμφωνα με τις ισχύουσες προδιαγραφές και τον ισχύοντα κανονισμό προεκτιμώμενων αμοιβών του Ν.3316, γεωλογικές εργασίες είναι απαραίτητο να εκτελούνται στο πλαίσιο γεωτεχνικών ερευνών. Επιστέγασμα της άρρηκτης σχέσης και της απαραίτητης συμπόρευσης των γεωλογικών με τις γεωτεχνικές έρευνες αποτελεί η «Έκθεση Κοινής Γεωλογικής-Γεωτεχνικής Αξιολόγησης» η οποία α) προδιαγράφεται στην ΟΜΟΕ τεύχος 11, β) απαιτείται για τις προκαταρκτικές και οριστικές μελέτες σηράγγων (ΟΜΟΕ τεύχος 8) και γ) η αμοιβή της διανέμεται εξ ημισείας στον γεωλόγο και γεωτεχνικό μελετητή (κανονισμός προεκτιμώμενων αμοιβών άρθρο ΓΛΕ.18).
Η άρρηκτη σχέση των γεωλογικών με τις γεωτεχνικές έρευνες προκύπτει ξεκάθαρα και από τον Ευρωκώδικα 7 (ΕΛΟΤ ΕΝ 1997-1 Ευρωκώδικας 7, Γεωτεχνικός Σχεδιασμός – Μέρος 1 Γενικοί κανόνες, ενδεικτικά κεφ.3).
Το όλο νομοσχέδιο δεν απλοποιεί τίποτα.
Αν ήθελε η εκάστοτε κυβέρνηση να κάνει κάτι σοβαρό, θα καταργούσε το υφιστάμενο πλαίσιο, θα συγκέραζε διεθνείς πρακτικές και θα σχεδίαζε ένα σύγχρονο σύστημα από την αρχή. Βιβλιογραφία υπάρχει μπόλικη:
http://www.oecd.org/document/60/0,3343,en_2649_34135_38561148_1_1_1_1,00.html
http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=896748
http://ieeexplore.ieee.org/xpl/freeabs_all.jsp?arnumber=1497168
http://principlesandpractices.posterous.com/
Φυσικά, η τρέχουσα κυβέρνηση δεν ενδιαφέρεται να αλλάξει την κατάσταση.
Ενιαίος Κώδικας Μελετών και Έργων.
Είναι απαραίτητο για την διευκόλυνση όλων των εμπλεκομένων στην παραγωγή των Έργων και των Μελετών, να υπάρξει ένας ενιαίος κωδικοποιημένος Νόμος Μελετών και Έργων, που θα αντικαθιστά τους Νόμους 3316/05 και 3669/08 αντίστοιχα και στη συνέχεια να ενσωματώσει τις προτεινόμενες αλλαγές που θα προκύψουν με την ψήφιση του νομοσχεδίου αυτού.
Κατάργηση του Π.Δ. 437/1981, «περί μελέτης και εκτέλεσης
δασοτεχνικών έργων».
Για την ενιαία δημοπράτηση δημοσίων έργων και μελετών είναι εντελώς απαραίτητο να καταργηθεί με τον παρόντα νόμο το Προεδρικό Διάταγμα υπ. αριθ. 437/1981 (ΦΕΚ 120τ.Α/5-5-1981) «Περί μελέτης και εκτελέσεως δασοτεχνικών έργων». Στις διατάξεις του διατάγματος αυτού υπάγονται η μελέτη και εκτέλεση των πάσης φύσεως δασοτεχνικών έργων και των εργασιών προστασίας και ανάπτυξης των δασών και των δασικών εκτάσεων. Η εφαρμογή αυτού του Προεδρικού διατάγματος για τις μελέτες και τα έργα, δεν συμβαδίζει πλέον με το προτεινόμενο σχέδιο νόμου. Ιδιαιτέρα δεν μπορεί να διατηρείται το Ειδικό Πτυχίο Εργολήπτου Δημοσίων Δασοτεχνικών Έργων, που προβλέπει το Π.Δ. 437/1981.
Τόσο οι μελετητές όσο και οι εργολήπτες δασοτεχνικών έργων πρέπει να ενταχθούν στις ενιαίες ρυθμίσεις του νέου νόμου για τις Δημόσιες συμβάσεις έργων και μελετών.
Άρθρο 1 παράγραφος 23.
Το κονδύλιο των απροβλέπτων πρέπει να προβλέπεται να αναπροσαρμόζεται σύμφωνα με την έκπτωση του αναδόχου.
Αυτό το νομοσχέδιο δεν απλοποιεί τίποτα. Αυτό που θέλει να πετύχει είναι οφθαλμοφανές από τον πρώτο του σκοπό:
«Σκοπός των νέων ρυθμίσεων είναι η χορήγηση δυνατότητας επαγγελματικής διεξόδου σε μηχανικούς και άλλους επιστήμονες…»
Δηλαδή, να συντηρήσει ένα πεπαλαιωμένο σύστημα παραγωγής άχρηστων μελετών για έργα που δεν υλοποιούνται.
ΝΤΡΟΠΗ.
Πολλοί φορείς εκμεταλλευόμενοι κενά στον ορισμό την Μελέτης αναθέτους μελέτες με το σύστημα ων Προμηθειών του Δημοσίου.
Για τον περιορισμό του φαινομένου προτέινεται η συμπλήρωση του ορισμού της Μελέτης ως ακολούθως:
«Μελέτη» είναι το αποτέλεσμα συστηματικής και αναλυτικής επιστημονικής και τεχνικής εργασίας και έρευνας σε συγκεκριμένο απλό η σύνθετο γνωστικό αντικείμενο, που αποβλέπει ιδίως στην παραγωγή τεχνικού έργου η στην επέμβαση σε τεχνικό έργο η αφορά στον σχεδιασμό και την απεικόνιση τεχνικού έργου η παραγωγικής διαδικασίας η σε σχεδιασμό, χαρτογραφική απεικόνιση, εφαρμογή και έλεγχο χωρικών ρυθμίσεων και αναπτυξιακών πολιτικών. Η μελέτη έχει την έκταση και το βάθος που απαιτείται με την σύμβαση, απεικονίζεται δε και παραδίδεται στην Αναθέτουσα Αρχή με συγκεκριμένη συμφωνημένη μορφή.
Γενικές παρατηρήσεις.
Δεν βλέπω να κινείται προς την κατεύθυνση της απλοποίησης των διαδικασιών και της μείωσης των άχρηστων δαπανών που οφείλονται στην πολυπλοκότητα των γραφειοκρατικών διαδικασιών αναγνωρίσεων ελέγχων και παραελέγχων, που τελικά αποροφούν περισσότερο χρόνο και χρήμα από την ίδια την μελέτη ή το έργο.
– Οι περισσότερες μελέτες θα βγαίνουν πλέον σε ευρωπαική εμβέλεια.
Στις περισσότερες ευρωπαικές χώρες, αν δεν κάνω λάθος, δεν υπάρχουν κατηγορίες πτυχείων σαν τις δικές μας. Ετσι για αυτούς θα χρειάζεται(και καλώς!) ΜΟΝΟ πιστοποίηση για τα χρόνια εμπειρίας (και του έργου τους), ενώ για μας θα ισχύει το «αυτομαστίγωμα» μας με πολύπλοκες κατηγοροποιήσεις,με ηλίθιες διαδικασίες επικαιροποιήσης αμοιβών,με σχιζοφρενικές διασπάσεις των εμπειριών μας για να δηλωθούμε στις περιορισμένες αριθμητικά κατηγορίες, κλπ κλπ (για να μην αναφερθώ στις ψευδοβεβαιώσεις εμπειρίας, τις μαιμού συμμετοχές, τις ενοικιάσεις πτυχείων) κλπ κλπ κλπ!
ΣΥΝΑΔΕΛΦΟΙ ΔΕΝ ΕΦΤΑΣΕ ΤΥΧΑΙΑ Η ΕΛΛΑΔΑ (ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ) ΣΤΑ ΠΡΟΘΥΡΑ ΤΗΣ ΧΡΕΟΚΟΠΙΑΣ!
ΣΥΝΑΔΕΛΦΟΙ ΔΕΝ ΦΤΑΣΑΜΕ ΤΥΧΑΙΑ ΝΑ ΧΡΩΣΤΑ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΙΧΑΛΟΥΣ ΓΙΑ ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΓΙΝΕΙ ΕΔΩ ΚΑΙ ΧΡΟΝΙΑ!
Σε κάθε περιπτωση η σύγκριση (ανεκτέλεστου ή διαθεσιμότητας) θα πρέπει να ορίζεται στη βάση της -προ της έκπτωσης- προεκτιμώμενης αμοιβήςοπως αναλύεται παρακάτω :
Κατά την κοινή πεποίθηση, ο μέσος ετήσιος κύκλος εργασιών μελετητών ή Γραφείων Μελετών Α, Β και Γ τάξης κτιριακών έργων (κατηγορίες 6,7,8 και 9) είναι περίπου 50.000 , 70.000 και 100.000 ευρώ αντίστοιχα, ενώ των έργων υποδομής το 150% των παραπάνω τιμών. Επισημαίνεται ότι οι μελετητές κατηγορίας 9 δεν έχουν ουσιαστικά εισόδημα από την δεύτερη κατηγορία, και αν έχουν, είναι μικρότερο του 10% του συνολικού εισοδήματος.
Η επεξεργασία φορολογικών στοιχείων των Ε3 και των δηλώσεων πελατών (όπου γίνεται η διάκριση μεταξύ πελατών δημοσίου και ιδιωτών) ενός αντιπροσωπευτικού δείγματος μελετητών την τελευταία πενταετία , θα αποδείξει το αληθές των παραπάνω, ενώ ενδέχεται ο μέσος ετήσιος κύκλος εργασιών να προκύψει και μικρότερος των ως άνω εκτιμήσεων.
Αρα, αυτά τα όρια ανεκτέλεστου είναι εξωπραγματικά υψηλά για τα δεδομένα της ελληνικής αγοράς των μελετών και παροχής υπηρεσιών δημόσιου τομέα, ενώ με το ανεκτέλεστο – ουσιαστικά- δεν λαμβάνεται υπόψη η απασχόληση του μελετητή όπως εκφράζεται σε ένταση εργασίας (σε ευρώ/ανθρωπομήνα μονάδων δυναμικού) από τις υπογεγραμμένες συμβάσεις του. Επομένως το κριτήριο του ανεκτέλεστου φαίνεται εξωπραγματικά υψηλό και προσχηματικό, κάθε ενδιαφερόμενος υποψήφιος εκλεκτός της αναθέτουσας αρχής θα πληρεί τα εξαιρετικά υψηλά αυτά όρια , ενώ τα λοιπά γραφεία μελετών και μελετητές θα συρρικνώνονται έως τελικής εξόδου από το επάγγελμα.
Αυτό, σε συνδυασμό με την κατάργηση του κάτω ορίου παραδεκτού του οικονομικών προσφορών, θα έχει ως αποτέλεσμα το ύψος της οικονομικής προσφοράς να ποικίλει σημαντικά (σε άγνωστο προς το παρόν βαθμό).
Επομένως η αυξομείωση της οικονομικής προσφοράς δημιουργεί την εξής σημαντική παρενέργεια σε κάθε περίπτωση:
1. ο έλεγχος του κριτηρίου του ανεκτέλεστου είναι λανθασμένος λ.χ. μεταξύ 2 μελετητών ή μελετητικών γραφείων ίδιου δυναμικού αν συγκριθεί το ανεκτέλεστο μέρος δημοσίων συμβάσεων μελετών ή παροχής υπηρεσιών από τις υπογεγραμμένες συμβάσεις του με διαφορετική έκπτωση, αφού προφανώς τα ποσά δεν είναι συγκρίσιμα .
2. αν τεθεί έλεγχος φόρτου ομάδας μελέτης καθισταται μη ορθός ο έλεγχος του κριτηρίου της διαθεσιμότητας (φόρτου) 2 μελετητών ή μελετητικών γραφείων ίδιου δυναμικού αν συγκριθεί το ανεκτέλεστο μέρος δημοσίων συμβάσεων μελετών ή παροχής υπηρεσιών από τις υπογεγραμμένες συμβάσεις του με διαφορετική έκπτωση, αφού προφανώς τα ποσά (και η διαθεσιμότητα λόγω υψηλής απασχόλησης) δεν είναι συγκρίσιμα.
Αρα, σε κάθε περιπτωση η σύγκριση (ανεκτέλεστου ή διαθεσιμότητας) θα πρέπει να ορίζεται στη βάση της -προ της έκπτωσης- προεκτιμώμενης αμοιβής σε κάθε μία από τις καλούμενες με την προκήρυξη κατηγορίες της παραγράφου 2 του άρθρου 2 του παρόντος σχεδίου νόμου στις οποίες συμμετέχει στον διαγωνισμό.
Οσον αφορά τη συμμετοχή στις δημοπρασίες δημοσίων έργων των εργοληπτικών επιχειρήσεων θα ήθελα να προτείνω τα εξής:
» Για δημόσια έργα μέχρι 1.500.000€,δηλαδή το όριο της 2ης τάξης,και εφόσον από τη διακήρυξη απαιτούνται περισσότερες από μία κατηγορίες έργων(π.χ. ΟΙΚ και Η/Μ) για να εκτελεστεί, να γίνεται η δημοπράτηση κάθε κατηγορίας έργου ξεχωριστά.
Με τη διαδικασία αυτή θα προκύπτει για κάθε κατηγορία έργου ένας ανάδοχος χωρίς να συστήνει Κοινοπραξία με τους υπόλοιπους.Τους αναδόχους θα επιβλέπει και θα συντονίζει στο έργο τους η διευθύνουσα υπηρεσία.»
Υπάρχουν τρείς βασικοί λόγοι για τους οποίους προτείνω τα παραπάνω:
1)Με βάση την υφιστάμενη νομοθεσία όλα τα μέλη της Κοινοπραξίας ευθύνονται για ολόκληρο το έργο ανεξαρτήτως του ποσοστού συμμετοχής τους στην κοινοπραξία.Και τούτο διότι ,εν τοις πράγμασι,η κοινοπραξία αντιμετωπίζεται ως προσωπική εταιρεία.
2)Τό κάθε μέλος είναι υποχρεωμένο να φορολογηθεί με συντελεστή 25%,οσος είναι και για τις ανώνυμες εταιρείες,ενώ αν είχε εκτελέσει την κατηγορία του έργου που του αναλογούσε αυτοτελώς και είχε φορολογηθεί ως ατομική επιχείρηση
θα είχε μικρότερο συντελεστή φορολόγησης.
3)Η Κοινοπραξία είναι ξεχωριστό νομικό πρόσωπο και αυτό απαιτεί επιπλέον δαπάνες λογιστικές,έξοδα ενοικίου,διοικητικό προσωπικό.Επιπλέον με τον τελευταίο φορολογικό νόμο έχει τεθεί όριο 3000€ για επιχειρηματικές συναλλαγές με μετρητά.Οι τράπεζες όμως αρνούνται να ανοίξουν λογαριασμό όψεως και να χορηγήσουν μπλόκ επιταγών σε Κοινοπραξίες.
4)Τέλος κάθε φορά που καλούμαστε να κλείσουμε τις διαχειριστικές χρήσεις με τη διαδικασία της περαίωσης είμαστε υποχρεωμένοι ναπληρώνουμε εκτός από την ατομική μας επιχείρηση και για τις Κοινοπραξίες στις οποίες συμμετείχαμε.
Αν πολιτική του Υπουργείου είναι να βοηθήσει την μικρή εργοληπτική επιχείρηση να επιβιώσει σ΄ αυτή τη δύσκολη συγκυρία που βιώνουμε νομίζω ότι πρέπει να γίνουν αποδεκτά τα όσα προτείνω.
Σας ευχαριστώ εκ των προτέρων για την κατανόησή σας.
Επέλεξα αυτό το σημείο για να υποβάλω κάποιες γενικές προτάσεις και να θέσω κάποια ερωτήματα.
Ι. Εισαγωγικές παρατηρήσεις -δεδομένα
1. Μελετητές και μελετητητικά γραφεία
Στην χώρα μας υπάρχουν πολλές αναθέτουσες αρχές δημοσίου ενδιαφέροντος (2200) που αναθέτουν μελέτες μικρών και μεσαίων έργων, ενώ είναι γνωστό το πρόβλημα του νησιωτικού διαμελισμού με την δυσκολία προσέγγισης σε πολλά νησιά την μη τουριστική περίοδο.
Για διάφορους λόγους (γεωγραφικούς και δομής οικονομίας), σ υπάρχει πολύ μεγάλο πλήθος Μελετητών Α΄, Β΄ και Γ΄τάξης (που εκπονούν μελέτες μικρών και μεσαίων έργων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα) και μάλιστα σχεδόν δεκαπλάσιο από το πλήθος των 500 περίπου μελετητικών εταιρειών, διαφόρων κατηγοριών και τάξεων.
Επισημαίνεται ότι από τις 42 εταιρείες που ιδρύθηκαν από 1-1-2008 έως 25-8-2010, διαλύθηκαν ήδη 2, ενώ περιλαμβάνονται μόνον 10 Δ και 9 Ε τάξης , έναντι 5, 7 και 10 εταιρειών Α, Β & Γ ’ τάξης αντίστοι χα(Α.Μ. 758 έως 799). Συγκεκριμένα, το ημιάθροισμα του πλήθους των μελετητών κατηγοριών 1,2, 6 έως 16, 18,19 και 21 ( αμελώντας προς το παρόν τους μηχανικούς με πτυχιο κατηγ. 27) ανέρχεται σε 8197, επομένως, υπάρχουν τουλάχιστον 8200 μελετητές.
Πολλοί έμπειροι και αξιόλογοι μελετητές Γ΄ τάξης δραστηριοποιούνται σε ατομικές επιχειρήσεις και δεν επιθυμούν την εξαναγκαστική ένωσή τους για την δημιουργία μελετητικών εταιρειών (π.χ. σημαντικοί αρχιτέκτονες με διακρίσεις σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς). Λ.χ. υπάρχουν 365, 222, 202 και 110 ανεξάρτητοι μελετητές Γ’ τάξης έναντι 92, 72, 102 και 49 γραφείων μελετών Δ’ ή Ε’ τάξης στις κατηγορίες 6, 7, 8 και 9 αντίστοιχα (2008).
Αν είναι επιθυμητή η ισότιμη δυνατότητα άσκησης του επαγγέλματος του μελετητή όχι μόνο από συγγενείς ή φίλους μελετητών και η ομαλή εξέλιξη της προαγωγής των πτυχίων από την Α΄ στην Β΄ και στην Γ΄ τάξη αυτοτελώς (και όχι αποκλειστικά ως συνεργάτες με ΔΠΥ μελετητικών γραφείων) και η συνέχιση της λειτουργίας των γραφείων Γ΄ τάξης, που με την συσσωρευμένη εμπειρία τους εκπονούν ποιοτικές μελέτες προς όφελος του δημοσίου και -εξάλλου- στελεχώνουν τα γραφεία Δ΄ και Ε΄ τάξης, πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα.
2. Η «αγορά» των μελετών δημοσίου
Από στοιχεία του 2007 τα έσοδα 2% του ΤΕΕ από μελέτες και επιβλέψεις ανήλθαν σε 12,9 εκατ. και 5,8 εκατ. ευρώ αντίστοιχα. Υποθέτοντας ότι όλες οι επιβλέψεις είναι ουσιαστικά του ιδιωτικού τομέα, τότε οι κρατήσεις 2% των μελετών δημοσίου μπορεί να προσεγγισθούν ως 12,9-5,8=7,1 εκατομ. και η ετήσια αγορά των μελετών δημοσίου προσεγγίζεται ως 7,1 /0,02= 355 εκατ. ευρώ
Η ετήσια αγορά από μελέτες και επιβλέψεις του ιδιωτικού τομέα είναι 2×5,8/0,02= 580 εκατ. ευρώ
”Στο ΣΕΓΜ είναι εγγεγραμμένες, σήμερα, περί τις 210 εταιρείες-μέλη, οι οποίες έχουν κύκλο εργασιών της τάξης των 185 εκ. ευρώ ετησίως. Οι εταιρείες-μέλη του ΣΕΓΜ παρέχουν υπηρεσίες σε όλο το φάσμα των μελετητικών κλάδων (μελέτες, υπηρεσίες συμβούλου κλπ) “ (πηγή ιστοσελίδα ΣΕΓΜ).
Όπως φαίνεται από τα παραπάνω στοιχεία που διασταυρώθηκαν από επεξεργασία δημοσιευμένων ισολογισμών μελετητικών εταιρειών ΕΠΕ και Α.Ε., ακόμα και για τις μεγαλύτερες μελετητικές εταιρείες, ο μέσος ετήσιος κύκλος εργασιών είναι μόλις 880.000 ευρώ ενώ σε μόνον 12 εταιρείες είναι άνω των 3.000.000 ευρώ (στοιχεία 2009).
Ειδικότερα, από πρόσφατη έρευνα, την οποία πραγματοποίησε ο Σύνδεσμος Ελληνικών Εταιρειών – Γραφείων Μελετών (ΣΕΓΜ) μεταξύ των εταιρειών – μελών του, το 2010, με στόχο να αποτυπωθεί κατά το δυνατόν αντικειμενικά η σημερινή εικόνα του κλάδου, όπως προκύπτει από τα επεξεργα-σθέντα στοιχεία:
•ο μέσος συνολικός ετήσιος κύκλος εργασιών είναι 185 εκατ. ευρώ.
•οι εταιρείες μελετών απασχολούν περίπου 3.500 άτομα(εταίροι, υπάλληλοι, μόνιμοι συνεργάτες κ.ά.), υψηλής στην πλειονότητά τους ακαδημαϊκής στάθμης
•Το ποσοστό των διπλωματούχων μηχανικών επί του συνολικού προσωπικού των εταιρειών μελετών είναι 56%.
•Το ποσοστό κατόχων μελετητικών πτυχίων επί του συνολικού προσωπικού των εταιρειών μελετών είναι 47%.
•Οικονομικά στοιχεία των εταιρειών μελετών ( μέσος ετήσιος κύκλος εργασιών ανά εταιρεία)
Παρατηρείται ότι σχεδόν οι μισές εταιρείες μελετών (46%) έχουν ετήσιο τζίρο μικρότερο από 500.000 ευρώ, ενώ μόνο το 6% του συνόλου των εταιρειών έχει ετήσιο τζίρο άνω των 3.000.000 ευρώ
3. Η φιλοσοφία του Ν 3316/2005 και του παρόντος νομοσχεδίου
Το πλαίσιο του Ν 3316/2005 μπορεί να εφαρμοσθεί καλά για ανάθεση Συμβάσεων μελετών ή Παροχής Υπηρεσιών μεγάλων σχετικά έργων (κυρίως υποδομής), όπου επιτυγχάνονται οικονομίες κλίμακας, που αφορούν γραφεία μελετών με πτυχία Ε΄ τάξης, και μάλιστα το μικρό πλήθος εξ αυτών με τον μεγαλύτερο κύκλο εργασιών (και επομένως μεγαλύτερο πλήθος προσωπικού). Παρόμοια προσέγγιση επιχειρείται και στο παρόν σχέδιο νόμου χωρίς να θεραπεύονται τόσο τα προβλήματα των μελετητών έως Γ΄ τάξης, και ιδιαίτερα των κτιριακών κατηγοριών 6, 7, 8 και 9, καθώς και των περισσότερων εκ των γραφείων μελετών Δ’ ή Ε’ τάξης σε όλες τις κατηγορίες.
4. Οι ανάγκες σε έργα υποδομής έχουν καλυφθεί σε μεγάλο βαθμό ακόμη και σε σχετικά εύρωστες οικονομίες της Ε.Ε. (Γερμανία, Γαλλία, κ.λ.π.) και, λόγω της οικονομικής στενότητας (λ.χ. σε φορείς όπως η ΕΓΝΑΤΊΑ ΟΔΟΣ Α.Ε και η ΑΤΤΙΚΟ ΜΕΤΡΟ υπάρχουν δανειακές υποχρεώσεις 1,1 δις και 1.6 δις αντιστοίχως βλ. Κυρ. Ελευθεροτυπία 8-8-2010, σελ. 13) , φαίνεται πιθανότερο και εθνικά επωφελές, η κατασκευή μικρών σχετικά έργων στον τομέα της εκπαίδευσης και του πολιτισμού-τουρισμού (σχολική στέγη, Βιβλιοθήκες, τοπικά μουσεία, ΚΑΠΗ, Βρεφονηπικοί σταθμοί κ.λ.π.) ή /και η ανακαίνιση του υφιστάμενου κτιριακού αποθέματος του δημοσίου.
5.Η οικονομική κρίση και η καθυστέρηση μελετών και πληρωμών
Είναι προφανές ότι το υφιστάμενο μελετητικό δυναμικό, μετά την μετα-ολυμπιακή κρίση που υπέστη κατά την περίοδο 2005-2008 (δραστική μείωση Π.Δ.Ε., στάση πληρωμών), συνεχίζει να υφίσταται νέα πλήγματα από την πρόσφατη διεθνή οικονομική κρίση που, για την χώρα μας, προβλέπεται να διαρκέσει τουλάχιστον έως το 2015 .
Παρ΄ όλα αυτά οι μελετητικές εταιρείες και τα ατομικά γραφεία μελετών συρρικνώνοντας τα έξοδα (μείωση προσωπικού, προσωπική υπερεργασία , κ,.λ.π.), δαπανώντας αποθεματικά και με τραπεζικό δανεισμό, έχουν καταφέρει να διατηρήσουν σε γενικές γραμμές το υφιστάμενο μελετητικό δυναμικό, εκπονώντας άρτια και ποιοτικά τις λίγες σχετικά μελέτες δημοσίου της τελευταίας εξαετίας.
Επειδή, δεν είναι εύκολη και εθνικώς συμφέρουσα η αυξομείωση του μελετητικού δυναμικού και των ειδικευμένων συνεργατών του ανάλογα με την ζήτηση (γιατί η εκπόνηση ορθών και αξιόπιστων μελετών προϋποθέτει την πολυετή σχετική εμπειρία και την αντίστοιχη οργάνωση), η πρόταση του ΤΕΕ για σύνταξη πλήρων φακέλλων έργων, δηλ. προκαταρκτικών μελετών με τεχνικο-οικονομική διερεύνηση σε μεσοπρόθεσμο επίπεδο και στη συνέχεια, την πρόκριση των έργων που είναι τεχνικοοικονομικά και αναπτυξιακά επωφελή και κοινωνικά αναγκαία, είναι ιδιαίτερα επίκαιρη. Τα έργα αυτά (νέα ή συντήρησης /επισκευής και ενεργειακής αναβάθμισης υφιστάμενων κτιρίων και υποδομών, ανάλογα με το πρόγραμμα επισκευής των δημόσιων υποδομών και του οδικού δικτύου στις ΗΠΑ) να ανατίθενται σταδιακά ώστε, να εξασφαλίζεται αφενός μεν η απασχόληση του μελετητικού δυναμικού και –αφετέρου- η διοίκηση να προγραμματίζει για την σχετική χρηματοδότηση των μελετηθέντων έργων.
Είναι γνωστό ότι δεν υπάρχουν ώριμες μελέτες για το ΕΣΠΑ, ούτε έχουν δημοσιευθεί ετήσιοι κατάλογοι μελετών από τις αναθέτουσες αρχές για το έτος 2010 και, αν αυτό γίνει, αναμένεται τις αρχές του 2011.
Η μεγάλη καθυστέρηση έγκρισης των επιμέρους σταδίων μελετών , μεγαλύτερη όταν προβλέπεται έγκριση ΠΠΕ, είναι η αιτία καθυστερήσεων και όχι η έλλειψη συνοχής των συμπραττόντων μελετητικών γραφείων. Οι καθυστερήσεις αυτές αυξάνουν σημαντικά τα πάγια έξοδα των μελετητών και γραφείων μελετών, ενώ οι καθυστερήσεις πληρωμών αμοιβών εγκριθέντων σταδίων επιτείνουν το όλο πρόβλημα.
6. Κίνητρα για συνενώσεις γραφείων και συγκροτήσεις ομίλων και εταιρειών που θα αναλαμβάνουν πλέον ολόκληρη την μελέτη τεχνικών έργων
Στο εισαγωγικό κείμενο του νομοσχεδίου αναγράφεται :
» 1. Τροποποιήσεις στα μητρώα μελετητών
Σκοπός των νέων ρυθμίσεων είναι η χορήγηση δυνατότητας επαγγελματικής διεξόδου σε μηχανικούς και άλλους επιστήμονες, με νέα εξειδικευμένα αντικείμενα, η συγκρότηση ομίλων και εταιρειών οι οποίες θα έχουν μόνιμη στελέχωση και θα αναλαμβάνουν ολόκληρη τη μελέτη τεχνικού έργου, η σύσταση εξειδικευμένων κατηγοριών παρόχων υπηρεσιών και η ορθολογική τήρηση του μητρώου, χωρίς περιττούς περιορισμούς.»
Τι αλήθεια εμπόδιζε την δυνατότητα επαγγελματικής διεξόδου σε μηχανικούς και άλλους επιστήμονες, με νέα εξειδικευμένα αντικείμενα, με το προηγούμενο νομικό καθεστώς, εκτός από τον υπερβολικά υψηλό πλήθος μηχανικών για την δομή της οικονομίας μας(105.000 δηλ. 4πλάσιο της Πορτογαλίας πλέον 30.000 αποφοίτων ΚΑΤΕΕ και ΤΕΙ) και τον εξωπραγματικό ρυθμό αύξησης των μηχανικών που ανέρχεται σε 4,3% (δηλ. 4300 νεοεγγραφόμενοι στο ΤΕΕ το 2010). Τέτοια ποσοστά μηχανικών 5-ετούς φοίτησης που αντιστοιχούν σε 1.0% του πληθυσμού είναι 4πλάσια της υπεραναπτυγμένης Γερμανίας.
Μήπως οι συντάκτες του νομοσχεδίου δεν γνωριζουν για :
τις καθυστερήσεις έγκρισης σταδιων που αυξάνουν σημαντικά τα πάγια έξοδα, ενώ οι καθυστερήσεις πληρωμών αμοιβών εγκριθέντων σταδίων επιτείνουν το όλο πρόβλημα (εκτιμώμενου ύψους 300.000.000).
τις απολύσεις του προσωπικού στα «μεγάλα» γραφεία;
την θέση σε διαθεσιμότητα ή περιορισμένη απασχόληση του υπολοίπου προσωπικού στα «μεγάλα» γραφεία;
την αγωνιώδη προσπάθεια δραστήριων γραφείων για ανεύρση εργασιών στο εξωτερικό;
Η προϊστορία του κλάδου, με την αδιαφάνεια στις αναθέσεις, το διαρκώς μειούμενο πλήθος μελετών, ήδη από το 2004 έως σήμερα και το υφιστάμενο σημαντικό πλήθος μελετητών και μελετητικών γραφείων, χωρίς ένα πειστικό μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα μελετών, παροχής υπηρεσιών και των αντίστοιχων έργων, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι -με τον παρόν σχέδιο νόμου- δεν θα επιτευχθούν άλλες συνενώσεις γραφείων και συγκροτήσεις ομίλων και εταιρειών που θα αναλαμβάνουν πλέον ολόκληρη την μελέτη τεχνικών έργων.
Άλλα ζωτικής σημασίας προβλήματα του νομοσχεδίου είναι :
•η κατάργηση του κάτω ορίου παραδεκτού του οικονομικών προσφορών (με πρόσχημα την επίκληση του μνημονίου) και η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης των γραφείων μελετών και μελετητών θα έχει ως αποτέλεσμα αρχικά αυτές να προβούν στο εγχείρημα των μεγάλων εκπτώσεων, κάτω από το νεκρό σημείο της επιχείρησης , ανάλογα με αυτές των εργοληπτικών επιχειρήσεων και στην συνέχεια -είναι πιθανόν- οι περισσότερες επιχειρήσεις να οδηγηθούν σε σπειροειδή καθοδική κίνηση. Το ύψος της οικονομικής προσφοράς θα ποικίλει σημαντικά (σε άγνωστο προς το παρόν βαθμό)
•το όριο του ανεκτέλεστου σε κάθε μία από τις καλούμενες με την προκήρυξη κατηγορίες, χωρίς καμία μελέτη της υφιστάμενης κατάστασης, είναι εξωπραγματικά υψηλό (ουδέν γραφείο φαίνεται να το προσεγγίζει ως ετήσιο κύκλο εργασιών ούτε καν συνολικώς από τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα ) και φαίνεται προσχηματικό,επομένως κάθε ενδιαφερόμενος υποψήφιος, εκλεκτός της αναθέτουσας αρχής, θα πληρεί τα εξαιρετικά υψηλά αυτά όρια, ενώ τα λοιπά γραφεία μελετών και μελετητές θα συρρικνώνονται έως τελικής εξόδου από το επάγγελμα.
Οποιαδήποτε νομοθετική προσπάθεια δημιουργίας “μεγαλύτερων” γραφείων μελετών ακόμη και για συγκεκριμένες κατηγορίες έργων με σημαντικό κόστος συνένωσης, στην παρούσα συγκυρία, όταν ακόμη και τα μεγαλύτερα γραφεία μελετών έχουν συρρικνωθεί λόγω δραστικής μείωσης των εκπονούμενων μελετών, είναι μαθηματικό βέβαιο ότι θα διαλύσει και την πλειονότητα των υφιστάμενων , με τρόπο ανάλογο των εργοληπτικών επιχειρήσεων.
Η μέχρι σήμερα ύπαρξη και λειτουργία -με τους κανόνες της αγοράς- πολύ μεγάλου πλήθους Μελετητών Α΄, Β΄ και Γ΄ τάξης (που εκπονούν μελέτες μικρών και μεσαίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων ) και μάλιστα -όπως προαναφέρθηκε- σχεδόν δεκαπλάσιο από το πλήθος των 500 περίπου μελετητικών εταιρειών διαφόρων τάξεων (από Α΄ έως Ε’) , οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι προσπάθειες περαιτέρω μεγέθυνσης των μεγαλύτερων γραφείων μελετών θα είχαν ήδη επισυμβεί την προ-ολυμπιακή περίοδο 1996-2004, ανταποκρινόμενα στις ανάγκες της “αγοράς μελετών” όταν η οικονομία και ο προγραμματισμός μελετών έργων ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση.
Για παράδειγμα τα ατομικά μελετητικά πτυχία κατηγορίας 9, δεσμευμένα σε 50 περίπου εταιρείες και οι λοιποί ανεξάρτητοι μελετητές καθώς και το σύνολο τους, την 12-2-2008, παρουσιάζονται στον επόμενο πίνακα Πηγή:επεξεργασία στοιχείων ιστοσελίδας του ΥΠΕΧΩΔΕ/ΓΓΔΕ) :
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΔΕΣΜΕΥΜΕΝΟΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ
ΠΤΥΧΙΟΥ ΣΕ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΜΕΛΕΤΗΤΕΣ ΣΥΝΟΛΟ
9Γ 180 125 305
9Β 52 134 186
9Α 24 352 376
Σύνολο 256 611 867
Η προϊστορία του κλάδου, με την αδιαφάνεια στις αναθέσεις, το διαρκώς μειούμενο πλήθος μελετών, ήδη από το 2004 έως σήμερα και το υφιστάμενο σημαντικό πλήθος μελετητών και μελετητικών γραφείων, χωρίς ένα πειστικό μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα μελετών, παροχής υπηρεσιών και των αντίστοιχων έργων, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι -με τον παρόν σχέδιο νόμου- δεν θα επιτευχθούν άλλες συνενώσεις γραφείων και συγκροτήσεις ομίλων και εταιρειών που θα αναλαμβάνουν πλέον ολόκληρη την μελέτη τεχνικών έργων .
Επέλεξα αυτό το σημείο για να υποβάλω κάποιες γενικές προτάσεις και να θέσω κάποια ερωτήματα.
1) Όλες οι φάσεις από την προκαταρκτική μελέτη μέχρι τις προσφορές, την τελική σύμβαση, την πορεία υλοποίησης, την παραλαβή και την αξιολόγηση του έργου στην συνέχεια, ανοικτά στο διαδίκτυο.
(Δεν είναι δυνατόν να μη βρίσκουμε ούτε σε ΦΕΚ συμβάσεις έργων όπως η υποθαλάσσια της Θεσσαλονίκης που ψηφίστηκε από την βουλή)
(Ούτε να ρωτάμε την Κτηματολόγιο ΑΕ και το Υπουργείο αν υπάρχει χρονικό όριο εντός του οποίου οφείλει να λειτουργήσει το κτηματολόγιο του δήμου Θεσσαλονίκης του οποίου η καταγραφή δικαιωμάτων ολοκληρώθηκε το 2008 και να μην ξέρει κανείς να απαντήσει)
2) Κάθε μελέτη και κάθε έργο να υφίσταται διαρκή πολυετή ποιοτική αξιολόγηση μετά την παραλαβή του. Ο αντίστοιχος μελετητής ή κατασκευαστής (και εταιρείες και φυσικά πρόσωπα μελετητές – επιβλέποντες) να βαθμολογούνται με μόρια που θα επηρεάζουν μελλοντικές αναλήψεις έργων από τα ίδια πρόσωπα. (Δεν είναι δυνατόν κακοτεχνίες και ελλείψεις που ανακαλύπτονται μετά από χρόνια να μη λαμβάνονται υπόψιν.)
3) Πώς θα υποδεχθείτε και θα επεξεργαστείτε την πρόταση ενός υποψήφιου επενδυτή για την κατασκευή και εκμετάλλευση ενός έργου που δεν έχετε προβλέψει; (για παράδειγμα μιας μαρίνας) Η διαδικασία που ακολουθήθηκε με την διπλή ανάπλαση και το Costa Navarino δεν είναι ότι καλύτερο.