1. Ο τίτλος του άρθρου 7 του ν. 3316/2005 αντικαθίσταται ως :
«Ανάθεση μελέτης χωρίς αξιολόγηση τεχνικής λύσης».
2. Το πρώτο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 7 του ν. 3316/2005 αντικαθίσταται ως :
«Για την ανάθεση της μελέτης σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 5 η αρμόδια υπηρεσία συντάσσει την προκήρυξη και τα λοιπά τεύχη του διαγωνισμού, τα οποία εγκρίνονται από την Προϊσταμένη Αρχή.»
3. Οι περ. γ, δ, και ια΄ του άρθρου 2 του ν. 3316/2005 αντικαθίστανται ως :
«γ) Η κατηγορία πτυχίου, σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 2, που απαιτείται για κάθε επί μέρους μελέτη της σύμβασης, καθώς και η αντίστοιχη τάξη. Η καλούμενη τάξη κάθε πτυχίου καθορίζεται, με βάση τις προεκτιμώμενες αμοιβές για το σύνολο των σταδίων κάθε κατηγορίας, με το προεδρικό διάταγμα της παραγράφου 7 του άρθρου 39. Εφόσον στο διαγωνισμό μπορεί να λάβει μέρος γενική κατηγορία μελέτης, ορίζεται η κατηγορία αυτή καθώς η τάξη.
δ) Η προεκτιμώμενη από την υπηρεσία αμοιβή των προς ανάθεση σταδίων της μελέτης που υπολογίζεται σύμφωνα με τις παραγράφους 2 και 7 του άρθρου 4 ή, εφόσον στον κανονισμό της παραγράφου 6 του άρθρου 4 δεν περιλαμβάνονται τιμές για τη συγκεκριμένη κατηγορία μελετών, υπολογίζεται με τον χρόνο απασχόλησης των αναγκαίων προσώπων και εφαρμογή των διατάξεων περί ενιαίων τιμών προεκτιμώμενων αμοιβών υπηρεσιών που ορίζονται με την ίδια απόφαση, άλλως εκτιμάται από την υπηρεσία βάσει όλων των διαθέσιμων στοιχείων. Στην προεκτιμώμενη αμοιβή περιλαμβάνεται η αμοιβή για τον προγραμματισμό, επίβλεψη και αξιολόγηση των τυχόν απαιτούμενων ερευνητικών και υποστηρικτικών εργασιών και η διενέργεια των απαραίτητων ερευνητικών και υποστηρικτικών εργασιών, μέσα στα πλαίσια της προεκτιμώμενης αμοιβής κατά την παρ. 2 του άρθρου 4, ενώ ορίζεται ο κωδικός αριθμός της πίστωσης, από την οποία θα χρηματοδοτηθεί η εκπόνηση των προς ανάθεση σταδίων.
ια) Τα κριτήρια επιλογής και το κριτήριο ανάθεσης της σύμβασης, καθώς και τα επιμέρους κριτήρια και η βαρύτητα ενός εκάστου, όταν επιλέγεται ως κριτήριο η πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά.»
4. Οι παρ. 3 έως 13 του άρθρου 7 του ν. 3316/2005 αντικαθίστανται ως εξής:
«3. Στο διαγωνισμό μπορούν να λάβουν μέρος όσοι έχουν νόμιμο δικαίωμα συμμετοχής σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 14, καταθέτοντας προσφορά, που περιλαμβάνει: α) υπεύθυνη δήλωση κατά το άρθρο 15 παρ. 1 και τα υπόλοιπα απαιτούμενα κατά την προκήρυξη στοιχεία, όπως ορίζονται στα άρθρα 15, 16 και 17, β) φακέλους τεχνικής προσφοράς και οικονομικής προσφοράς όταν εφαρμόζεται ως κριτήριο ανάθεσης η πλέον συμφέρουσα προσφορά και γ) φάκελο οικονομικής προσφοράς, όταν εφαρμόζεται η χαμηλότερη τιμή.
Σε περίπτωση κλειστής διαδικασίας, φάκελο τεχνικής και οικονομικής προσφοράς υποβάλλουν μόνον όσοι επιλέγονται κατά το στάδιο της ποιοτικής επιλογής μετά από πρόσκληση της αναθέτουσας Αρχής και μέσα στην προθεσμία που ορίζεται στην παράγραφο 2 του άρθρου 13.
4. Η ανάθεση της σύμβασης γίνεται α) στην πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις παρ. 6, 7, 8, 9, 11 και 12 του παρόντος, όταν η προεκτιμώμενη αμοιβή όλων των σταδίων που προβλέπονται στις οικείες προδιαγραφές υπερβαίνει το ποσό των τριακοσίων χιλιάδων (300.000) ΕΥΡΩ χωρίς ΦΠΑ, ή πρόκειται περί ανάθεσης σύνθετης μελέτης, αποτελούμενης από τρεις τουλάχιστον κύριες κατηγορίες μελετών β) στη χαμηλότερη τιμή, σύμφωνα με τις διατάξεις των παρ. 5, 9 και 10 του παρόντος, σε όλες τις λοιπές περιπτώσεις. Κατ΄εξαίρεση, με απόφαση του Υπουργού Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, που εκδίδεται ύστερα από γνώμη του τεχνικού συμβουλίου της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων, μπορεί να εγκρίνεται η ανάθεση στην πλέον συμφέρουσα προσφορά και όταν συντρέχουν οι προϋποθέσεις της ανωτέρω περίπτωσης β΄, εφόσον αιτιολογείται νομίμως η ανάγκη χρήσης και άλλων κριτηρίων.
5. Όταν η ανάθεση γίνεται στον προσφέροντα τη χαμηλότερη τιμή, οι υποψήφιοι υποβάλλουν έντυπο οικονομικής προσφοράς, στο οποίο αναγράφουν την προσφερόμενη τιμή ανά κατηγορία μελέτης και τη συνολική τιμή για την εκτέλεση της σύμβασης. Ο λόγος της προσφερόμενης τιμής προς την προεκτιμώμενη αμοιβή ανά κατηγορία και στο σύνολο της σύμβασης αποτελεί την τεκμαρτή έκπτωση του υποψηφίου στην κατηγορία και στο σύνολο της σύμβασης, που χρησιμοποιείται κατά το άρθρο 29 για τον κανονισμό της τιμής των συμπληρωματικών μελετών. Ανάδοχος αναδεικνύεται ο υποψήφιος που προσφέρει τη χαμηλότερη συνολική οικονομική προσφορά, η οποία αποτελεί και την κατ΄αποκοπήν αμοιβή του για την εκτέλεση της σύμβασης, επιφυλασσομένων των διατάξεων της παρ. 2ε του άρθρου 4, περί του επιμετρούμενου τμήματος της αμοιβής.
6. Η ανάθεση της μελέτης γίνεται στον υποψήφιο που υποβάλλει την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά, με τα κριτήρια της παραγράφου 7.
Για την ανάθεση υποβάλλεται τεχνική προσφορά η οποία περιλαμβάνει:
α) Τεχνική Έκθεση για την προς εκπόνηση μελέτη, στηριζόμενη στα υπάρχοντα στοιχεία του φακέλου του έργου.
β) Περιγραφή του γενικού προγράμματος εκπόνησης της μελέτης ήτοι κατάτμηση σε επιμέρους δραστηριότητες, αλληλουχία των σταδίων ή / και φάσεων των μελετών των επιμέρους κατηγοριών (σε περίπτωση σύνθετης μελέτης), αλληλοτροφοδότησή τους με δεδομένα, καθορισμό σημείων ελέγχου και απαιτούμενων ενεργειών και διαδικασιών για την παραγωγή της μελέτης.
γ) Χρονοδιάγραμμα, στο οποίο περιγράφεται η χρονική αλληλουχία των δραστηριοτήτων του προηγούμενου εδαφίου, λαμβάνοντας υπόψη τους καθαρούς χρόνους εκπόνησης εκάστου σταδίου και το συνολικό χρόνο, όπως προβλέπεται στα Τεύχη Δημοπράτησης.
δ) Οργανόγραμμα και σχετική έκθεση της ομάδας μελέτης και του συντονιστή της, λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω εδάφια, από τα οποία προκύπτουν τα καθήκοντα και η κατανομή του διατιθέμενου προσωπικού στη διαδικασία εκπόνησης των επιμέρους σταδίων ή/και φάσεων.
ε) Στοιχεία για τη συνοχή της ομάδας μελέτης, με βάση προγενέστερες συνεργασίες των μελών της.
7. Τα κριτήρια ανάθεσης της μελέτης είναι τα ακόλουθα:
α) Αξιολογείται η τεχνική έκθεση, ήτοι ο βαθμός της κατανόησης του αντικειμένου και των στόχων της προς εκπόνηση μελέτης, με εντοπισμό θεμάτων στα οποία θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα κατά την εκπόνηση της μελέτης. Η βαρύτητα του κριτηρίου αυτού ορίζεται σε 20% επί της συνολικής βαθμολογίας της τεχνικής προσφοράς.
β) Αξιολογείται η μεθοδολογία του υποψηφίου, ήτοι τα στοιχεία β΄ και γ΄ της προηγούμενης παραγράφου και συγκεκριμένα, αα) ο βαθμός στον οποίο οι παρουσιαζόμενες δραστηριότητες καλύπτουν τις απαιτήσεις της προς εκπόνηση μελέτης, ββ) ο βαθμός επάρκειας των ενεργειών και διαδικασιών για την παραγωγή της μελέτης, περιλαμβανομένων και των ενεργειών του συντονιστή και γγ) η τεκμηρίωση της δυνατότητας υλοποίησης και η αξιοπιστία του προτεινόμενου χρονοδιαγράμματος, σε συνδυασμό με τη στελέχωση της ομάδας μελέτης. Η βαρύτητα του υπό αα΄ υποκριτηρίου ορίζεται σε 10%, του υπό ββ΄ σε 15% και του υπό γγ΄σε 10% επί της συνολικής βαθμολογίας της τεχνικής προσφοράς.
γ) Αξιολογείται η ο οργάνωση του υποψηφίου, ήτοι τα στοιχεία δ΄ και ε΄ της προηγούμενης παραγράφου και συγκεκριμένα αα) η σαφήνεια στο καθορισμό των καθηκόντων της ομάδας και η επάρκεια της προτεινόμενης ομάδας μελέτης σε σχέση με τη δομή του οργανογράμματος και ββ) ο βαθμός συνοχής της προτεινόμενης ομάδας μελέτης. Η βαρύτητα του υπό αα΄ υποκριτηρίου ορίζεται σε 25% και του υπό ββ΄ σε 20% επί της συνολικής βαθμολογίας της τεχνικής προσφοράς.
δ) Η οικονομική προσφορά του υποψηφίου, η οποία περιέχει τα στοιχεία της παρ. 5 του παρόντος και περιλαμβάνει τις αμοιβές για την εκπόνηση των μελετών και για τον προγραμματισμό, την επίβλεψη και την αξιολόγηση των αναγκαίων ερευνητικών εργασιών πάσης φύσεως. Η βαρύτητα της οικονομικής προσφοράς στο σύνολο της βαθμολογίας ορίζεται σε 30%.
8. Όταν πρόκειται να ανατεθεί μελέτη στην πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά, που η συνολική προεκτιμώμενη αμοιβή της δεν υπερβαίνει τα όρια εφαρμογής εφαρμογής των Οδηγιών 2004/18 και 2004/17, στα κριτήρια ανάθεσης περιλαμβάνεται υποχρεωτικά και η γνώση των ιδιαίτερων συνθηκών του τόπου εκτέλεσης του προς μελέτη έργου, εκτός αν, κατά τη γνώμη του οικείου τεχνικού συμβουλίου και ως εκ της φύσεως της μελέτης, το κριτήριο αυτό δεν μπορεί να εφαρμοσθεί. Η βαρύτητα του κριτηρίου αυτού στο σύνολο της βαθμολογίας ορίζεται σε δέκα τοις εκατό (10%) και η βαρύτητα του κριτηρίου της περίπτωσης α΄ της παρ. 7 ορίζεται στην περίπτωση αυτή σε 10%.
9. Επί ανοικτής διαδικασίας οι φάκελοι των υποψηφίων περιέχουν τα δικαιολογητικά και τα πιστοποιητικά που προβλέπονται στην προκήρυξη για τη διενέργεια τόσο της ποιοτικής επιλογής όσο και της ανάθεσης. Επί κλειστής διαδικασίας υποβάλλεται φάκελος που περιέχει τα δικαιολογητικά και στοιχεία που ορίστηκαν στην προκήρυξη για τη διενέργεια της προεπιλογής. Οι φάκελοι υποβάλλονται στο πρωτόκολλο της Αρχής που διεξάγει το διαγωνισμό μέχρι την καθορισμένη ημέρα και ώρα του διαγωνισμού, κατά την οποία η Επιτροπή Διαγωνισμού, σε δημόσια συνεδρίαση, ελέγχει τα στοιχεία που αποδεικνύουν το δικαίωμα συμμετοχής στο διαγωνισμό κατά το άρθρο 14, την υπεύθυνη δήλωση και τα λοιπά δικαιολογητικά που απαιτούνται από την προκήρυξη για την απόδειξη εκπλήρωσης των προϋποθέσεων ποιοτικής επιλογής, καταγράφει το περιεχόμενό τους στο πρακτικό και τα μονογράφει. Την ίδια ημέρα ή, αν αυτό δεν είναι δυνατό, τις αμέσως επόμενες εργάσιμες, ελέγχεται η πληρότητα και το νομότυπο των εγγράφων και των προϋποθέσεων συμμετοχής, ζητείται συμπλήρωση ή, κατά περίπτωση διευκρίνιση των τυπικών δικαιολογητικών κατά τα οριζόμενα ειδικότερα στην προκήρυξη, αποκλείονται μετά ταύτα όσοι υποψήφιοι δεν πληρούν τις προϋποθέσεις συμμετοχής, καταλληλότητας και ποιοτικής επιλογής και ολοκληρώνεται η διαδικασία της επιλογής. Όταν εφαρμόζεται κλειστή διαδικασία, επιλέγονται βάσει των κριτηρίων ποιοτικής επιλογής του άρθρου 17 οι πλέον κατάλληλοι υποψήφιοι στον αριθμό που προβλέπεται στην προκήρυξη ή μικρότερο, αν δεν υπάρξει ικανός αριθμός κατάλληλων υποψηφίων. Το πρακτικό υπογράφεται, μετά την ολοκλήρωση της φάσης επιλογής, από τα μέλη της Επιτροπής.
10. Όταν ως κριτήριο ανάθεσης ορίστηκε η χαμηλότερη τιμή, μετά την εκδίκαση, από την Προϊσταμένη Αρχή, των ενστάσεων που αφορούν την πρώτη φάση της διαδικασίας, ή, επί κλειστής διαδικασίας αντίστοιχα τη φάση της προεπιλογής, ή την άπρακτη πάροδο της σχετικής προθεσμίας κατά το άρθρο 11, η Επιτροπή Διαγωνισμού αποσφραγίζει, σε δημόσια συνεδρίαση που γνωστοποιείται στους υποψήφιους πριν από δύο εργάσιμες ημέρες, τις οικονομικές προσφορές των υποψηφίων που δεν αποκλείσθηκαν, ελέγχει το παραδεκτό τους και εισηγείται την ανάθεση κατά την παρ. 5 του παρόντος. Οι φάκελοι των αποκλεισθέντων φυλάσσονται με μέριμνα του προέδρου της Επιτροπής, μέχρι να παρέλθουν οι προθεσμίες που προβλέπονται στο νόμο για τον έλεγχο των πράξεων της αναθέτουσας αρχής, ή να παραιτηθούν γραπτώς οι υποψήφιοι της άσκησης διοικητικών και ενδίκων προσφυγών κατά του αποκλεισμού τους, ή να απορριφθούν τυχόν ασκηθείσες προσφυγές.
11. Όταν ως κριτήριο ανάθεσης ορίστηκε η πλέον συμφέρουσα προσφορά, μετά την υπογραφή του πρακτικού ελέγχου των τυπικών δικαιολογητικών και χωρίς να αναμείνει την πάροδο της προθεσμίας άσκησης ενστάσεων ή την εκδίκασή τους, η Επιτροπή του Διαγωνισμού ανοίγει, σε δημόσια συνεδρίαση, η οποία γνωστοποιείται προ δύο ημερών στους υποψήφιους, τους φακέλους των τεχνικών προσφορών των υποψηφίων που έγιναν δεκτοί, ενώ οι φάκελοι των τεχνικών προσφορών των υποψηφίων που αποκλείσθηκαν παραμένουν κλειστοί και φυλάσσονται με μέριμνα του προέδρου της Επιτροπής, κατά τα αναφερόμενα στο τελευταίο εδάφιο της προηγούμενης παραγράφου. Η Επιτροπή σημειώνει συνοπτικά στο πρακτικό ΙΙ το περιεχόμενο των φακέλων και τα μέλη της μονογράφουν κάθε φύλλο των στοιχείων της τεχνικής προσφοράς. Ο έλεγχος των τεχνικών προσφορών και η βαθμολόγησή τους, με την εφαρμογή των κριτηρίων ανάθεσης, διεξάγεται σε κλειστές συνεδριάσεις της Επιτροπής. Στο πρακτικό περιέχεται συνοπτική αιτιολογία της αξιολόγησης, καταγράφονται οι μειοψηφούσες απόψεις και επισυνάπτεται πίνακας, υπογεγραμμένος από τον Πρόεδρο, με την αναλυτική αξιολόγηση. Το πρακτικό επιλογής και αξιολόγησης, μαζί με τον πίνακα κοινοποιείται στους υποψηφίους κατά το άρθρο 22. Οι τεχνικές προσφορές θεωρούνται αποδεκτές εφόσον κατά κριτήριο η βαθμολογία τους υπερβαίνει τις εβδομήντα (70) μονάδες της εκατονταβάθμιας κλίμακας, αλλιώς απορρίπτονται και ο υποψήφιος αποκλείεται της περαιτέρω διαδικασίας.
Ο έλεγχος των τυπικών δικαιολογητικών και η αξιολόγηση των τεχνικών προσφορών ολοκληρώνονται, με τη σύνταξη και υπογραφή του πρακτικού εντός δύο (2) μηνών.
12. Μετά την οριστικοποίηση της βαθμολογίας των τεχνικών προσφορών, τόσο στην ανοικτή όσο και στην κλειστή διαδικασία, σε δημόσια συνεδρίαση της Επιτροπής Διαγωνισμού που γνωστοποιείται εγγράφως στους υποψήφιους προ δύο (2) εργασίμων ημερών, αποσφραγίζονται οι οικονομικές προσφορές και καταχωρείται το περιεχόμενό τους στο πρακτικό. Η Επιτροπή Διαγωνισμού βαθμολογεί τις οικονομικές προσφορές σε εκατονταβάθμια κλίμακα, με βάση το λόγο της ελάχιστης οικονομικής προσφοράς προς την προσφορά κάθε υποψηφίου, και εισηγείται την ανάθεση της σύμβασης στον υποψήφιο που υπέβαλε την πλέον συμφέρουσα προσφορά, με στάθμιση της βαθμολογίας των τεχνικών και των οικονομικών προσφορών. Επί ισοβαθμίας προκρίνεται ο υποψήφιος με τη μεγαλύτερη βαθμολογία της τεχνικής προσφοράς. Το πρακτικό ολοκληρώνεται εντός είκοσι ημερών και κοινοποιείται στους υποψήφιους κατά το άρθρο 22. Για την άσκηση ενστάσεων εφαρμόζεται το άρθρο 11 του παρόντος.
13. Αν δεν καταστεί δυνατή η ανάθεση στον πρώτο κατά σειρά βαθμολογίας υποψήφιο, επειδή δεν πληροί τις προϋποθέσεις ανάληψης της μελέτης ή δεν κατέθεσε εμπρόθεσμα την εγγύηση καλής εκτέλεσης, η Προϊσταμένη Αρχή κατακυρώνει το διαγωνισμό στο δεύτερο κατά σειρά βαθμολογίας υποψήφιο ή και στον τρίτο, στην περίπτωση που και ο δεύτερος δεν πληροί τις παραπάνω προϋποθέσεις.»
Με την διάταξη της παρ. 4 του Άρθρου 6 μειώνεται κατά πολύ η βαρύτητα του κριτηρίου της τεχνικής έκθεσης και ορίζεται σε ποσοστό 20% επί της συνολικής βαθμολογίας της τεχνικής προσφοράς. Η ίδια βαρύτητα δίδεται και στο κριτήριο του βαθμού συνοχής της προτεινόμενης ομάδας μελέτης. Και τούτο παρά το γεγονός ότι είναι γενικά αποδεκτό ότι ο βαθμός κατανόησης του αντικειμένου και των στόχων της προς εκπόνηση μελέτης αποτελεί κρισιμότατο παράγοντα για την ποιότητα και την αρτιότητα της παραγόμενης μελέτης και κατ’ επέκταση του κατασκευασθησομένου τεχνικού έργου, ενώ ο βαθμός συνοχής των μελών της προτεινόμενης ομάδας μελέτης, είναι απλά μετρήσιμο μέγεθος που δεν διασφαλίζει απαραίτητα την δυνατότητα ποιοτικής και άρτιας εκπόνησης της μελέτης.
Με το σκεπτικό μάλιστα του σχετικά μακρού χρόνου εκπόνησης, και κυρίως έγκρισης, των περισσότερων τεχνικών μελετών δημιουργείται το οξύμωρο ότι ενώ η συνοχή των Ομάδων Μελέτης πριμοδοτείται, συγχρόνως είναι και αρνητική παράμετρος, εφόσον ο φόρτος των επιτυχημένων και αποτελεσματικών σχημάτων, τους εμποδίζει να είναι υποψήφιοι ανάδοχοι και μάλιστα ως κριτήριο ποιοτικής επιλογής (on-off). Δηλαδή ή θέλουμε έμπειρες και αποδεδειγμένα δυνατές και συνεκτικές ομάδες μελέτης ή θέλουμε βαρύνουσα τεχνική και μεθοδολογική προσέγγιση, που να εγγυάται την δυνατότητα ποιοτικής εκπόνησης. Η παρούσα διευθέτηση δεν σηματοδοτεί καμία συγκεκριμένη κατεύθυνση.
Δεν είναι επομένως δυνατόν να αξιολογείται με την ίδια βαρύτητα η συνοχή και η τεχνική προσέγγιση, με βάση όλα τα παραπάνω, και μάλιστα τη στιγμή που όπως προαναφέρθηκε η έλλειψη χρονικού ορίου στα στοιχεία συνοχής (που μπορεί να είναι και πολύ παλαιότερα της δεκαετίας) δύναται να καταστήσει το εν λόγω κριτήριο ανάθεσης μη ουσιαστικό και ισοπεδωτικό.
Επιπροσθέτως, στην περίπτωση της παρ. 4 περ. β του άρθρου 7 του Ν.3316/2005, όπου προβλέπεται ως κριτήριο ανάθεσης η χαμηλότερη τιμή, δεν γίνεται καμία αναφορά ούτε ορίζεται η αντιμετώπιση των περιπτώσεων των ασυνήθιστα χαμηλών οικονομικών προσφορών και της αξιολόγησής τους, σύμφωνα και με τα οριζόμενα στο άρθρο 55 της ΟΔΓ 2004/18/ΕΚ.
Τέλος, θα πρέπει να θεσπισθεί και στις διαδικασίες ανάθεσης συμβάσεων μελετών και υπηρεσιών η έννοια της προσφοράς ποιοτικών εκπτώσεων, όπως και στις διαδικασίες ανάθεσης συμβάσεων έργων, όπου θεωρείται πχ. οικονομική προσφορά η σύντμηση του χρονοδιαγράμματος υλοποίησης της σύμβασης. Αντιθέτως, στις μελέτες το μόνον που αξιολογείται σχετικά με το χρονοδιάγραμμα είναι η τεκμηρίωση της δυνατότητας υλοποίησής του και η αξιοπιστία του, σε συνάρτηση με τους διατιθέμενους πόρους (στελεχιακό δυναμικό, εξοπλισμός κ.λ.π. βλ. άρθρο 7 παρ. 7 περ. β στοιχ. γγ του Ν.3316/2005) και όχι αυτή καθαυτή η προσφορά πιο σύντομου χρονοδιαγράμματος υλοποίησης και ολοκλήρωσης της σύμβασης.
Με τη διάταξη της παρ. 4 του Άρθρου 6 θεσπίζεται και νομοθετικά η υποβολή με την τεχνική προσφορά στοιχείων συνοχής της Ομάδας Μελέτης με βάση προγενέστερες συνεργασίες μεταξύ των μελών της. Εν προκειμένω όμως, δεν ορίζεται το χρονικό διάστημα εκτέλεσης των συνεργασιών, όπως ισχύει βάσει των εν ισχύ προτύπων τευχών διακηρύξεων, δηλαδή κατά την τελευταία δεκαετία.
Άρθρο 6
Η ανάγκη για υποβολή τεχνικών προσφορών υπάρχει κατά κανόνα ακόμα και για μελέτη μίας κατηγορίας, ακόμα και χαρακτηριζόμενης υποστηρικτικής. Η δυνατότητα απλά για ανάθεση μελετών μόνο με οικονομική προσφορά θα πρέπει να υπάρχει μόνο για μελέτες κάτω του ορίου της οδηγίας 2004/18/ΕΚ και μόνο για πολύ συνήθεις μελέτες μίας κατηγορίας.
Στα κριτήρια ανάθεσης θα πρέπει να επανέλθει ο φόρτος των μελών της ομάδας μελέτης, όπως ίσχυσε στην πρώτη εφαρμογή του νόμου 3316/2005, γιατί ο φόρτος του προσφέροντος ως κριτήριο αποκλεισμού δεν είναι συμβατός με το ευρωπαϊκό δίκαιο.
Το βάρος της οικονομικής προσφοράς θα πρέπει να είναι 20%, όπως ισχύει για όλους τους ευρωπαϊκούς και γενικά τους διεθνείς διαγωνισμούς.
Μιά δίκαιη αντιμετώπιση στο θέμα της οικονομικής προσφοράς γιά μελέτες κάτω των 300000 είναι:
να επιλέγεται ο υποψήφιος που έχει τα απαραίτητα προσόντα και έχει δώσει την οικονομική προσφορά που βρίσκεται πλησιέστερα στο μέσο όρο όλων των οικονομικών προσφορών αφού προηγουμένως έχουν αποκλειστεί η υψηλότερη και η χαμηλότερη προσφορά.
Με αυτό τον τρόπο θα προσεγγίζεται με αντικειμενικό τρόπο το πραγματικό κόστος μιάς μελέτης και η επιλογή αναδόχου δεν θα μπορεί να προεξοφληθεί.
1. Θα πρέπει να παραλειφθεί η διάταξη περί απελευθέρωσης του ορίου έκπτωσης της οικονομικής προσφοράς. Η άνευ ορίων έκπτωση, θα καταστήσει τις μελέτες από επιστημονική εργασία σε εμπορικό προϊόν, με αναπόφευκτο αποτέλεσμα την ποιοτική υποβάθμιση τους και κατά συνέπεια την μη εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος και την εμφάνιση δυσλειτουργιών κατά την κατασκευή των τεχνικών έργων. Η αλόγιστες εκπτώσεις, αναμένεται να οδηγήσουν στο μέλλον, στην ανάγκη λήψης μέτρων για τον περιορισμό τους όπως άλλωστε έχει δείξει η ανάλογη εμπειρία από τον χώρο των κατασκευών, χωρίς όμως ουσιαστικό αποτέλεσμα. Ως τρόπος ανάθεσης θα πρέπει να παραμείνει η οικονομικότερη προσφορά (τεχνική αξιολόγηση και οικονομική προσφορά) για το σύνολο των μελετών με την θέσπιση αντικειμενικότερων κριτηρίων από τα ισχύοντα.
2. Θα πρέπει να είναι υποχρεωτική η φυσική παρουσία του διαγωνιζόμενου ώστε να διασφαλιστεί κατ’ αρχήν το πραγματικό ενδιαφέρον του συμμετέχοντα για την ανάληψη της μελέτης και των υποχρεώσεων που απορρέουν από αυτήν.
3. Στην αξιολόγηση των τεχνικών προσφορών δίνεται πλέον κατά πολύ μικρότερη στην τεχνική περιγραφή. Ουσιαστικά πρόκειται για θέσπιση κριτηρίων βαρύτητας ευνοϊκής αντιμετώπισης των μεγάλων γραφείων έναντι των μικρότερων και δη της περιφέρειας. Επίσης δεν θα πρέπει να μειώνεται η βαρύτητα του ανωτέρω κριτηρίου κατά το ήμισυ, στις περιπτώσεις κατά τις οποίες τίθεται το επιπλέον κριτήριο της γνώσης των ιδιαίτερων τοπικών συνθηκών του έργου.
4. Η επιρροή του κριτηρίου της γνώσης των τοπικών συνθηκών από 20% που ίσχυε έως σήμερα σε 10% , οδηγεί μαθηματικά σε αφανισμό τους μικρούς μελετητές της περιφέρειας προς χάριν των μεγάλων γραφείων. Άλλωστε, σύμφωνα με το αρθ. 14 του Ν3316/05 όπως ισχύει, ‘’ Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημόσιων Έργων σε συμβάσεις με προεκτιμώμενη αμοιβή κάτω του ορίου εφαρμογής των Οδηγιών ΕΚ/18/04 και ΕΚ/17/04 μπορούν να καθορίζονται κριτήρια ανάθεσης που συνδέονται με την απασχόληση μελετητών με πτυχίο α και β τάξης στις κατηγορίες μελετών του νόμου αυτού, εγκατεστημένων σε περιοχές με ειδικά χαρακτηριστικά κατά τις προβλέψεις του Αρθ-106 παρ.1 του Συντάγματος ή του Αρθ-87 παρ.3 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Κοινότητας. Η βαρύτητα του κριτηρίου ανάθεσης για τους μελετητές που είναι σε αυτές τις περιοχές δεν μπορεί να υπερβαίνει το τριάντα τοις εκατό (30 %) της συνολικής βαθμολογίας. ‘’. Είναι απορίας άξιο λοιπόν, γιατί ενώ υπάρχει η δυνατότητα η βαρύτητα του ανωτέρω να ανέρχεται έως και 30%, υιοθετείται ρύθμιση η οποία ορίζει την βαρύτητα σε μόλις 10%. Είναι αυταπόδεικτο ποια συμφέροντα ολίγων εξυπηρετούνται από την ανωτέρω ρύθμιση.
Αρθρο 6, παράγραφος 7. Κριτήρια ανάθεσης της μελέτης
Στο σχέδιο νόμου δίνονται ποσοστά βαθμολόγησης των διαφόρων στοιχείων που υποβάλει ο υποψήφιος. Οπως και στον ν3316, η ποσοτικοποίηση των στοιχείων που υποβάλλονται ενέχει σημαντικό βαθμό υποκειμενικότητας. Π.χ. Ο βαθμός κατανόησης του αντικειμένου, στην Τεχνική Εκθεση, που βαθμολογείται με 20% είναι πολύ υψηλός γιατί είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί υποψήφιος που δεν έχει κατανοήσει το αντικείμενο της προκήρυξης και να μην έχει αποκλεισθεί ως επαγγελματκά ανίκανος να εκπονήσει την μελέτη.
Οπως αναφέρεται στι σχέδιο νομου η οργάνωση του υποψηφίου αξιολογείται απο: «αα) την σαφήνεια στον καθορισμό των καθηκόντων της ομάδας και την επάρκεια της προτεινόμενης ομάδας μελέτης σε σχέση με τη δομή του οργανογράμματος και ββ) τον βαθμό συνοχής της προτεινόμενης ομάδας μελέτης. Η βαρύτητα του υπό αα΄ υποκριτηρίου ορίζεται σε 25% και του υπό ββ΄ σε 20% επί της συνολικής βαθμολογίας της τεχνικής προσφοράς.»
Η ποσοτικοποίηση των κριτηρίων (αα) και (ββ) δεν είναι καθόλου ευχερής και ως εκ τούτου δύσκολα αντικειμενική, ιδιαίτερα δε ο βαθμός συνοχής της ομάδας η οποία σύμφωνα με την παρ.6δ αποδεικνύεται «με βάση προγενέστερες συνεργασίες μελών της». Αυτές οι προγενέστερες συνεργασίες δεν μπορούν να τεκμηριωθούν μόνον απο το γεγονός ότι τα μέλη που συμμετέχουν στην ομάδα μελέτης ανήκουν στην εταιρία ή αποτελούν συνεργάτες της εταιρίας ή εχουν διατελέσει συμπράξαντες σε μελέτες στο παρελθόν.
Προτάσεις
1. Ο βαθμός κατανόησης του αντικειμένου να καταργηθεί εντελώς και να μην βαθμολογείται χωριστά. Ο βαθμός κατανόησης εμπεριέχεται σε όλα τα υπόλοιπα στοιχεία που απαιτείται να υποβάλει ο υποψήφιος (μεθοδολογία, περιγραφή καθηκόντων – κατανομή δραστηριοτήτων, οργανόγραμμα, χρονοδιάγραμμα – αλληλουχία δραστηριοτήτων – διαδραστικές δράσεις – συντονισμός δραστηριοτήτων).
2. Για την αξιολόγηση – βαθμολόγηση της τεχνικής προσφοράς θα πρέπει να περιληφθούν στοιχεία από αυτά υποβάλει ο υποψήφιος στα πλαίσια του άρθρου 15, δηλαδή στοιχεία που αφορούν στην ικανότητα των στελεχών της ομάδας μελέτης με βάση τα Βιογραφικά Σημειώματα (σπουδές, επαγγελματική δραστηριότητα) καθώς και στον φόρτο εργασίας ή στο ανεκτέλεστο τρεχουσών συμβάσεων. Τα στοιχεία αυτά αποτελούν εχέγγυα για την ποιότητα των παραγομένων μελετών μαζί με τα υπόλοιπα στοιχεία που ζητούνται. Το οργανόγραμμα θα πρέπει να εξετάζεται σε σχέση με τα ποιοτικά στοιχεία του προσωπικού το οποίο συμμετέχει.
3. Αν η βαθμολογία για την τεχνική προσφορά είναι Α προτείνονται οι παρακάτω συντελεστές βαρύτητας, που σε πρώτη προσέγγιση θεωρούνται ισοβαρείς.
a. Οργανόγραμμα ομάδας ή ομάδων μελέτης και αξιολόγηση δράσεων συντονιστή: 25% Α
Η αξιολόγηση θα γίνεται με βάση τις σπουδές και την αποδεδειγμένη επαγγελματική εμπειρία των μελέων της ομάδας και του συντονιστή.
b. Μεθοδολογία – Διαχείριση: 25% Α
c. Χρονοδιάγραμμα: 25% Α
d. Φόρτος εργασίας (ανειλημμένες υποχρεώσεις): 25% Α
4. Η Τεχνική προσφορά θα πρέπει να περιέχει τα απαραίτητα και μόνον στοιχεία με ορισμό μέγιστου αριθμού σελίδων, όπως γίνεται συνήθως στα συνέδρια. Οι ογκώδεις φάκελοι δεν προσθέτουν πληροφορίες, αντίθετα δημιουργούν ασάφειες και συνήθως περιέχουν ανώφελες πληροφορίες.
Σημείωση: Οι προτάσεις αυτές βασίζονται σε εμπειρία μου αφ’ ενός από συμμετοχή μου σε ανοικτούς διαγωνισμούς τόσο ως διαγωνιζόμενη όσο και ως μέλος επιτροπής αξιολόγησης προσφορων.
Αρθρο 6, παρ. 4, εδάφιο 8: Γνώση ιδιαιτέρων τοπικών συνθηκών του τόπου εκτέλεσης του προς μελέτη έργου, ως κριτήριο ανάθεσης για συμβάσεις μικρής αμοιβής
Σχόλια: Πρόκειται για απόλυτα πρωτότυπη εκδοχή τοπικιστικών προτιμήσεων, χωρίς κανένα αντίκρισμα σε πραγματικά τεχνικά και επαγγελματικά κριτήρια, πλήρως ατεκμηρίωτη και αδύνατο να δικαιολογηθεί με σοβαρά επιχειρήματα.
Πρόταση ΣΜΥΕ: Αφαίρεση της σχετικής παραγράφου.
Κατάργηση των κριτηρίων για τις μελέτες πάνω από 300.000€ (ενιαία κριτήρια η οικονομική προσφορά και ο φόρτος εργασίας).
Κατάργηση της διαδικασίας κλήρωσης για της απ’ ευθείας αναθέσεις ή περιορισμός της λίστας συμμετεχόντων σε ντόπια μελετητικά γραφεία
Η βαρύτητα των κριτηρίων που δίνετε στην παράγραφο 7 δεν προάγουν την επιδιωκόμενη διαφάνεια ούτε τον περιορισμό της συναλλαγής.
Απεναντίας την εκθρέφουν.
Η πρότασή μου για τις βαρύτητες είναι
Τεχνική έκθεση 50%
παρουσιαζόμενες δραστηριότητες 5%
επάρκεια ενεργειών 10%
τεκμηρίωση χρονοδιαγράμματος 5%
ορισμός καθηκόντων ομάδας 10%
συνοχή ομάδας 20%
ΟΙ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΑΦΟΡΟΥΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΡΘΡ. 5 ΤΟΥ ΝΟΜΟΣΧΕΔΙΟΥ ΣΤΙΣ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ.
Τα κριτήρια ανάθεσης χαρακτηρίζονται από έλλειμα αντικειμενικότητας. Με το παρόν Νομοσχέδιο δεν εισάγονται αντικειμενικά κριτήρια όταν συνεχίζει να «αξιολογείται» η Τεχνική έκθεση, η μεθοδολογία και η οργάνωση των υποψηφίων΄, χωρίς σαφή υποκριτήρια και τρόπο. Τα συγκεκριμένα κριτήρια χαρακτηρίζονται, όπως αποδείχθηκε από την εμπειρία, υποκειμενικά με αποτέλεσμα να υπόκεινται σε συνεχείς αμφισβητήσεις, άρα και την ύπαρξη μεγάλου αριθμού ενστάσεων.
Για την αναβάθμιση της ποιότητας των μελετών είναι απαραίτητη και η αναβάθμιση των μελετητών, κάτι τέτοιο όμως δεν προδιαγράφεται ή/και επιβάλλεται από το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, αλλά παραμένουν γκρίζες ζώνες αξιολόγησης και επιφανειακοί παράγοντες που στην ουσία δεν συμβάλλουν ούτε στην επιστημονική, αλλά ούτε και στην επιχειρηματική εξέλιξη των μελετητών / γραφεία μελετών.
Με την παρακάτω πρόταση γίνεται μια προσπάθεια εισαγωγής κριτηρίων που και αντικειμενικά μπορούν να θεωρηθούν, έχουν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν , με πολύ καλά αποτελέσματα, ήταν παλαιότερες προτάσεις / θέσεις του ΤΕΕ , αλλά και κρίθηκαν και αναγκαία από διάφορες συναντήσεις μελετητών και Φορέων (Συνέδρια, Ημερίδες, κλπ). Επομένως προτείνονται :
1. Υποβολή και αξιολογηση του εξοπλισμού (μηχανολογικού και λογισμικού) του υποψηφίου με αναγραφή των κωδικών αριθμών [σειριακοί αριθμοί (S/N)], διότι έτσι :
a. αποφεύγονται οι “μελετητές / μελετητικά γραφεία” φαντάσματα και απομένουν αυτοί που πραγματικά ασχολούνται με το αντικείμενο.
b. αποφυγή διαπλοκής, δηλ. δημοσίων υπαλλήλων, Πανεπιστημιακών, κλπ.
c. περιορίζεται η Φοροδιαφυγή αλλά και το ΦΠΑ, που υπάρχει αυτή την στιγμή λόγω μη κτίσης νόμιμου λογισμικού.
Η παραπάνω πρόταση ΑΠΑΙΤΕΙ και την κατάργηση της παροχής «…δάνειας ικανότητας …» (αρθ. 17 του Ν.3316/05 και αρθ. 15 του παρόντος Νομοσχεδίου).
2. Υποβολή και αξιολόγηση, με την μεγαλύτερη βαρύτητα από τα υπόλοιπα κριτήρια, ανεξαρτήτως τρόπου ανάθεσης, του ΦΟΡΤΟΥ ΜΕΛΕΤΩΝ, σε όλες τις κατηγορίες μελετών, ΑΝΑ ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ (παλαιότερη θέση του ΤΕΕ), με αποτέλεσμα:
a. Να γίνεται γνωστός ο πραγματικός φόρτος των υποψηφίων σχημάτων, σε όλες τις κατηγορίες, και όχι μόνο στις καλούμενες από την προκήρυξη, με αποτέλεσμα να εκτιμάται η πραγματική δυνατότητα, του υποψήφιου για την εκπόνηση της μελέτης.
b. Να είναι προφανές, πλέον, πως ο τελικός ανάδοχος θα είναι σε θέση να ολοκληρώσει έγκαιρα την μελέτη.
c. Να αποφεύγεται η συγκέντρωση μελετών σε λίγα γραφεία μελετών/ μελετητές. ( αρχή της ίσης μεταχείρισης, αντιμονοπωλιακές αρχές, κλπ).
3. Υποβολή και αξιολόγηση, του ΜΟΝΙΜΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ (αναγραφή αριθμού ασφάλισης, κλπ), διότι έτσι :
a. επιβεβαιώνεται η στοιχειώδης οργανωτική δομή του μελετητή / γραφείου μελετών.
b. αποφεύγονται οι “μελετητές / μελετητικά γραφεία” φαντάσματα και απομένουν αυτοί που πραγματικά ασχολούνται με το αντικείμενο.
c. αποφυγή διαπλοκής, δηλ. δημοσίων υπαλλήλων, Πανεπιστημιακών, κλπ
d. περιορισμός ανασφάλιστης εργασίας.
Περιπτώσεις συνεργαζόμενων φυσικών προσώπων να αξιολογούνται δευτερευόντως και τουλάχιστον με βαρύτητα στο 20% εκείνης που θα καθορίζεται για το ΜΟΝΙΜΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ.
Ειδικότερα για ζητούμενα πτυχία Α΄, Β΄, και Γ΄ Τάξης να λαμβάνεται υπόψη στην σχετική βαθμολόγηση μόνο το ΜΟΝΙΜΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ.
4. Αυξημένης βαρύτητας βαθμολόγηση σε μελετητές / μελετητικά γραφεία της περιοχής που αναφέρεται η προς ανάθεση μελέτη και ειδικότερα :
a. Για μεμονωμένες μελέτες Α’ ή/και Β’ Τάξης, οι μελετητές / μελετητικά γραφεία με έδρα την Περιφ. Ενότητα (πρώην Νομός) να λαμβάνουν την μέγιστη βαθμολογία η οποία να υπερισχύει σε βαρύτητα των υπόλοιπων κριτηρίων.
Έτσι επιτυγχάνεται ο υγιής συναγωνισμός μεταξύ των τοπικών γραφείων, συμβάλλοντας στην ουσιαστική αναβάθμιση των περιφερειακών γραφείων με αποτέλεσμα και την επιστημονική τους αναβάθμιση.
b. Για μεμονωμένες μελέτες Γ΄ Τάξης, οι μελετητές / μελετητικά γραφεία με έδρα την Περιφέρεια (όπως αυτή αναφερόταν στις διατάξεις του Ν. 716/77) να αξιολογούνται με κριτήριο βαρύτητας μεγαλύτερη από εκείνα τα υποψήφια σχήματα που δεν έχουν έδρα την συγκεκριμένη Περιφέρεια.
c. Για σύνθετες μελέτες, όπου απαιτούνται πτυχία μέχρι και Γ΄ Τάξης, το κριτήριο της έδρας των υποψηφίων να έχει μεγαλύτερη βαρύτητα στη σχετική βαθμολόγηση.
d. Για σύνθετες μελέτες , όπου ζητούνται και πτυχία μεγαλύτερης της Γ΄ Τάξης, ως κριτήριο αξιολόγησης να λαμβάνεται και ο αριθμός σύμπραξης τοπικών μελετητών / μελετητικών γραφείων με ανάλογη βαρύτητα, κατά την διαδικασία της βαθμολόγησης. Μπορεί ο βαθμός βαρύτητας να είναι κλιμακωτός.
Η συμμετοχή τοπικών μελετητικών σχημάτων βοηθά στην διάδοση της επιστημονικής γνώσης, στην εξέλιξη του επιστημονικού δυναμικού της περιφέρειας, που αποτελεί και το κορμό του επιστημονικού δυναμικού της χώρας, την ανάπτυξη του μελετητικού δυναμικού έτσι ώστε να υπάρχει συνέχεια στην μελετητική δραστηριότητα και εξέλιξη αλλά και να μπορεί να ανταποκριθεί στις μελλοντικές ανάγκες και προκλήσεις.
Αποκλεισμοί τοπικών σχημάτων (που σήμερα αποτελεί κανόνα), από μελέτες μεγάλων έργων οδήγησαν σε μονοπωλιακές και ολιγοπωλιακές καταστάσεις (π.χ. ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ, ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ) και σε μελέτες αμφιβόλου αξιοπιστίας (π.χ. ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ).
-Επομένως, έχοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, όσον αφορά ειδικότερα την παρ. 8 του αρθ. 6, ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ:
a. “… Η βαρύτητα του κριτηρίου αυτού στο σύνολο της βαθμολογίας ορίζεται σε τριάντα τοις εκατό (30%) με ανάλογη απομείωση της βαρύτητας της Τεχνικής Έκθεσης, Μεθοδολογίας και Οργάνωσης.”
b. Η ΔΙΑΓΡΑΦΗ της πρότασης «….εκτός αν, κατά την γνώμη του οικείου τεχνικού συμβουλίου και ως εκ της φύσεως της μελέτης, το κριτήριο αυτό δεν μπορεί να εφαρμοστεί». Η διατήρηση της συγκεκριμένης πρότασης θα παρερμηνεύεται, θα αποτελεί μια γκρίζα διάταξη, με αποτέλεσμα να αποτελεί τον κανόνα σε διαδικασίες ανάθεσης, με προφανείς σκοπούς.
5. Ο διαχωρισμός προγενεστέρων συνεργασιών, που αφορά στοιχεία για τη συνοχή της ομάδας μελέτης, και ειδικότερα :
1) Σε εκείνες που οδήγησαν, το συγκεκριμένο σχήμα, σε ανάληψη και εκπόνηση μελέτης.
2) Σε εκείνες που εκδήλωσαν ενδιαφέρον για την ανάληψη μελέτης, διότι και σ’ αυτή την περίπτωση υπάρχει ένα βασικό επίπεδο συνεργασίας και οργανωτικής δομής μεταξύ των συμπραττόντων.
Η βαρύτητα του συγκεκριμένου κριτηρίου πρέπει να υπολείπεται αισθητά με εκέινη του οργανογράμματος και του διατιθέμενου προσωπικού (όπου το μόνιμο προσωπικό έχει και την μεγαλύτερη βαρύτητα στην σχετική αξιολόγηση).
Συμφωνούμε απόλυτα με τις κοινές θέσεις ΤΕΕ και Μελετητικών Οργανώσεων για τα εξής:
Εισαγωγή της δυνατότητας χρήσης του κριτηρίου της απλώς χαμηλότερης τιμής μόνο για την ανάθεση υπηρεσιών συμβούλου. Διατήρηση του συστήματος συμφερότερης από οικονομική άποψη προσφοράς για τις αναθέσεις μελετών. Μη αύξηση της βαρύτητας της οικονομικής προσφοράς από 25% σε 30% στην περίπτωση του συστήματος της συμφερότερης προσφοράς, αλλά διατήρησή της στο 25%. (άρθρο 6, παρ. 4)
Η ευρωπαϊκή νομοθεσία παρέχει πράγματι τη δυνατότητα για χρήση και των δύο συστημάτων για ανάθεση μελετητικών και συναφών συμβουλευτικών υπηρεσιών (συμφερότερη προσφορά ή χαμηλότερη τιμή).
Ωστόσο η πρακτική και η εμπειρία από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και διεθνώς, δείχνει ότι – ιδίως για τις μελέτες – χρησιμοποιείται το σύστημα της συμφερότερης προσφοράς γιατί έχει αποδειχθεί ότι μόνο έτσι διασφαλίζεται η ποιότητα και η ασφάλεια των μελετητικών προϊόντων. Είναι χαρακτηριστικό ότι και χώρες που χρησιμοποίησαν το σύστημα με τη χαμηλότερη τιμή επέστρεψαν στο σύστημα της συμφερότερης προσφοράς. Άλλωστε και αμιγώς χρηματοοικονομικοί οργανισμοί, όπως η World Bank, που θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς ότι ενδιαφέρονται κατά κόρο για την οικονομικότερη διαχείριση των πόρων τους, προτιμούν το σύστημα της συμφερότερης προσφοράς, εκτιμώντας ότι έτσι επιτυγχάνεται το βέλτιστο αποτέλεσμα.
Παράλληλα η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι το κριτήριο της τεχνικής προσφοράς έχει στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων σαφώς μεγαλύτερη βαρύτητα σε σύγκριση με την οικονομική προσφορά (συνηθισμένη σχέση 80% με 20%).
Συμφωνούμε πλήρως για την ανάγκη καταπολέμησης της συναλλαγής και της διαφθοράς στον τομέα των μελετητικών υπηρεσιών, αυτό όμως δεν πρέπει να γίνει εις βάρος της ποιότητας των μελετών, ήδη δε μπορεί να επιτευχθεί σε πολύ σημαντικό βαθμό με την αλλαγή που έχει επέλθει στο φορολογικό σύστημα για τους μελετητές και άλλα συναφή μέτρα που δυσκολεύουν –πολύ σωστά- τη διαχείριση του λεγομένου «μαύρου» χρήματος. Η δυνατότητα να συμβάλει στον στόχο αυτό η ενίσχυση της βαρύτητας της οικονομικής προσφοράς είναι αρκετά περιορισμένη, ιδίως μάλιστα αν συγκριθεί το όποιο πρόσθετο όφελος με το κόστος της πιθανότατης υποβάθμισης της ποιότητας των μελετητικών υπηρεσιών. Άλλωστε ο ρόλος της οικονομικής προσφοράς ενισχύεται έμμεσα και λελογισμένα με την απελευθέρωση των εκπτώσεων, κάτι που είναι σε αρμονία με το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, υπό τις προϋποθέσεις ότι θα εφαρμόζονται ουσιαστικά και αναλογικά με τη φύση των προς ανάθεση υπηρεσιών κριτήρια επιλογής και ότι θα γίνεται έλεγχος στις ασυνήθιστα χαμηλές προσφορές, όπως προβλέπεται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Προτείνεται:
Η Εναρμόνιση με το ευρωπαϊκό κεκτημένο, δηλαδή:
– Για την ανάθεση μελετών χρήση αποκλειστικά του συστήματος της συμφερότερης προσφοράς με διατήρηση των σημερινών συντελεστών βαρύτητας (75% με 25%), που για την οικονομική προσφορά είναι ήδη μεγαλύτερος από το συνήθως εφαρμοζόμενο διεθνώς 20%.
– Για την ανάθεση των υπηρεσιών συμβούλου συμφωνούμε με τη θεσμοθέτηση και των δύο συστημάτων (συμφερότερη προσφορά με ελεύθερη έκπτωση και χαμηλότερη τιμή) με την προϋπόθεση να ακολουθείται η κλειστή διαδικασία με προεπιλογή, όταν χρησιμοποιούν οι αναθέτουσες αρχές το σύστημα χαμηλότερης τιμής.
– Εφαρμογή του συστήματος ανάθεσης μελετών με τη χαμηλότερη τιμή μόνο στις περιπτώσεις που η αμοιβή δεν υπερβαίνει τα όρια εφαρμογής των Οδηγιών 2004/18/ΕΚ και 2004/17/ΕΚ, αποκλειστικά και μόνο για τις υποστηρικτικές μελέτες.
– Σε όλες τις περιπτώσεις θα εφαρμόζονται ουσιαστικά και αναλογικά με τη φύση των προς ανάθεση υπηρεσιών κριτήρια επιλογής (τεχνικής και επαγγελματικής ικανότητας και οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας) και θα ζητείται τεκμηρίωση για τις ασυνήθιστα χαμηλές προσφορές, όπως προβλέπεται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Ανάλογα με τα στάδια της μελέτης που θα εκπονηθούν, πρέπει να ζητούνται σαφώς σχόλια μόνον για την μελέτη οδοποιίας ή/και για άλλα αντικείμενα. Για παράδειγμα, όταν πρόκειται να εκπονηθεί προωθημένη αναγνωριστική μελέτη ή προμελέτη, θα ζητούνται σχόλια και επισημάνσεις μόνον για την οδοποιία. Όταν πρόκειται να εκπονηθεί οριστική μελέτη και εφόσον ο σύμβουλος για την σύ-νταξη του φάκελου του έργου έχει λάβει υπόψη τις υπάρχουσες μελέτες και τις έχει αξιολογήσει και αναφέρει τα σχετικά στοιχεία στον Φ.Ε. τότε μπορεί να ζητήσει η υπηρεσία σχόλια και σε άλλα αντικείμενα όπως υδραυλικά, στατικά κλπ. Οι γενικόλογες αναφορές στα υπόλοιπα αντικείμενα της μελέτης πέραν της οδοποιίας που συνηθίζονται, δεν αποτελούν σε καμία περίπτωση «εξαιρετικά αναλυτική και εμπεριστατωμένη προσέγγιση του ειδικού αντικειμένου».
Δεν πρέπει να παρατίθενται όλοι οι κανονισμοί κλπ που θα χρησιμοποιηθούν κατά την εκπόνηση των μελετών του έργου. Επί πλέον το τι θα εξετασθεί κατά την εκπόνηση των μελετών σχετίζεται άμεσα με την ισχύουσα νομοθεσία και τους κανόνες της τέχνης και της τεχνικής και έτσι κάθε ανα-φορά τέτοιου είδους αποτελεί πλεονασμό.
Με βάση τα προηγούμενα στην τεχνική έκθεση θα πρέπει να αναφέρονται μόνον γενικές προτάσεις και επισημάνσεις και οπωσδήποτε όχι σε όλα τα αντικείμενα του έργου. Αυτά όμως θα μπορούσαν να περιλαμβάνονται και στην έκθεση μεθοδολογίας.
Δεν πρέπει να περιλαμβάνονται προτάσεις τεχνικών λύσεων. Η υποβολή των όποιων σχεδίων πρέπει να μην επιτρέπεται επί ποινή αποκλεισμού. Η εκπόνηση μελέτης πρέπει να γίνεται κατά την διάρκεια της σύμβασης.
Οι υποψήφιοι θα πρέπει να εστιάζουν π.χ. στην συγκοινωνιακή μελέτη (όταν πρόκειται για προκήρυξη μελετών οδοποιίας) που είναι το «αρχιτεκτονικό» τμήμα του έργου ενώ οι άλλες μελέτες εξαρτώνται από την τελική όδευση της οδού και την τυπ ική της δια-τομή, οπότε και η τεχνική προσέγγιση των θεμάτων που αφορούν στην στατική, γεωλο-γική, γεωτεχνική και υδραυλική μελέτη αναγκαστικά πρέπει να είναι πιο γενική. Οπωσ-δήποτε η μελέτη οδοποιίας πρέπει να είναι τουλάχιστον σε στάδιο προμελέτης, ώστε να είναι δυνατή η ακριβής επισήμανση των πιθανών προβλημάτων και να προταθεί ρεαλι-στικός τρόπος αντιμετώπισής τους.
Εκτενείς προτάσεις και επισημάνσεις απαιτούν σοβαρή και ενδελεχή μελέτη των διατι-θέμενων στοιχείων και δεν μπορούν να γίνουν στα πλαίσια ενός διαγωνισμού, όπου άλ-λωστε αυτά τα στοιχεία συνήθως δεν είναι διαθέσιμα αλλά προκύπτουν κατά την εκπό-νηση της μελέτης του έργου.
Η τεχνική έκθεση θα πρέπει να είναι ενιαία για το σύνολο της μελέτης, αφού έτσι δίνο-νται κάποια δείγματα για τη δυνατότητα πραγματικής συνεργασίας των συμπραττόντων γραφείων.
Η απαίτηση για εύλογο μέγεθος της τεχνικής έκθεσης είναι σωστή.
εδαφιο 3.
Η εφαρμογή κλειστης διαδικασίας με προκαθορισμένο αριθμό επιλογής υποψήφιων αναδόχων είναι δυνατόν να επιτρέψει την αξιολόγηση των υποψήφιων επί τεχνικής λύσεως. Ειναι μεθοδολογία αξιολόγησης που εφαρμόζεται με καλά αποτελέσματα.
εδάφιο 4.
Η εφαρμογή του κριτηρίου της χαμηλότερης τιμής κατά κοινή ομολογία δεν προάγει την ποιότητα της μελέτης. Υπό την έννοια αυτή πρέπει να περιοριστεί η εφαρμογή του κριτηρίου αξιολόγησης με βάση την χαμηλότερη τιμή. Στην κατεύθυνση αυτή το όριο για την εφαρμογή του κριτηρίου της χαμηλότερης τιμής δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 100.000 ευρώ και να αφορά μόνο απλές μελέτες (μια κυρια κατηγορία).
εδαφιο 6.
Στα περιεχόμενα της Τεχνικής Εκθεσης πρέπει να γίνεται αναφορά στην επισήμανση των προβλημάτων του φακέλλου του έργου καθώς και στους τρόπους αντιμετώπισής τους. Τα ανωτέρω αποτελούν στοιχεία κατανόησης του αντικειμένου της διακήρυξης και αποδεικνύουν ότι ο υποψήφιος ανάδοχος έχει ασχοληθεί με το προκυρησσόμενο μελετητικό αντικείμενο. Οσοι έχουν ασχοληθεί σοβαρά και προσωπικά με την αξιολόγηση φακέλλων Τεχνικών Προσφορών συμφωνούν στην παραπάνω διαπίστωση.
εδάφιο 7α.
Η Τεχνική Εκθεση με την προσθήκη της προηγούμενης παραγράφου αποτελεί ουσιαστικό και σημαντικό κριτήριο για την αξιολόγηση του προσφέροντα και συμβάλει στην βελτίωση της ποιότητας κατά την επιλογή αναδόχου σχήματος.
Πρέπει να αξιολογείται ο τρόπος αντιμετώπισης των προβλημάτων που εντοπίζει ο υποψήφιος ανάδοχος, όπως ζητείται στο προηγούμενο εδάφιο. Η βαρύτητα της Τεχνικής Εκθεσης με βάση τα παραπάνω χαρακτηριστικά πρέπει να κινείται μεταξύ 35-40%. Αντίστοιχη μείωση πρέπει να δοθεί στα υποκριτήρια 7β και 7γ. Συγκεκριμένα προτείνεται το κριτήριο 7β να βαθμολογηθεί με βαρύτητα 30% και το κριτήριο 7γ με βαρύτητα 35-30%.
εδαφιο 8.
Η επιλογή της αξιολόγησης της γνώσης των τοπικών συνθηκών έγινε από την εφαρμογή του ν.3316 με στόχο της υποβοήθηση του περιφερειακού δυναμικού για μελέτης μικρής κλίμακας και πολύ περιορισμένου αντικειμένου. Στα πλαίσια αυτά η βαρύτητα του κριτηρίου ήταν 20% και αντιμετώπιζε την καλύτερη οργανωτική αποτελεσματικότητα που είχαν συνήθως μελετητικές μονάδες του κέντρου.
Η διατήρηση του κριτηρίου με μείωση της βαρύτητας στο 10%, το οποίο μάλιστα περικόπτει την αντίστοιχη βαρύτητα της Τεχνικής Εκθεσης, εκφεύγει του στόχου που είχε αρχικώς τεθεί για την ΥΠΟΒΟΗΘΗΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ. Η ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥ ΚΡΙΤΗΡΙΟΥ ΜΕ ΤΙΣ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΔΕΣΜΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΙΘΕΤΑΙ ΠΛΕΟΝ ΤΥΠΙΚΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ.
ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ Η ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥ ΠΟΣΟΣΤΟΥ ΤΟΥ ΥΠΟΨΗ ΚΡΙΤΗΡΙΟΥ ΣΤΟ 20%, ΜΕ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΒΑΡΥΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΚΡΙΤΗΡΙΟΥ 7γ κατά 20%.
εδάφιο 9.
Γίνεται αναφορά εκ νεου στην περίπτωση εφαρμογής της κλειστής διαδιακασίας. Πρέπει να τονισθεί ότι η εφαρμογή κλειστής διαδικασίας χωρίς αναμόρφωση του περιεχομένου των κριτηρίων ανάθεσης δεν έχει κανένα νόημα. Γιατί να επιμηκυνθεί χρονικά μία διαδικασία κατά μία φάση υποβολής στοιχείων (καλούνται όσοι περάσουν την διαδικασία pass να υποβάλλουν φάκελλο προσφοράς) εφόσον η αξιολόγηση θα γίνει με τα ίδια στοιχεία που θα υπέβαλλαν από την πρώτη φάση.
ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ Η ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΚΛΕΙΣΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΑΛΛΑ ΜΕ ΠΑΡΑΛΛΗΛΗ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΜΕ ΥΠΟΒΟΛΗ ΤΕΧΝΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΣΦΕΡΟΝΤΑ. ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΑΥΤΗ Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ (που περιέχει λυση) ΛΑΜΒΑΝΕΙ ΒΑΡΥΤΗΤΑ 55%, η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 20% και Η ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ 25%.
Η ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΕΣΤΩ ΠΙΛΟΤΙΚΑ ΘΑ ΕΙΧΕ ΧΡΗΣΙΜΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ.
Παράγρ. 4: Τα κριτήρια για την ανάθεση σύμβασης με βάση τη χαμηλότερη τιμή είναι πολύ υψηλά. Θα οδηγήσουν, για μεγάλο αριθμό σημαντικών έργων, στην επιλογή μελετητή χωρίς ποιοτικά κριτήρια. Το όριο, ως προς την προεκτιμώμενη αμοιβή όλων των σταδίων που προβλέπονται στις οικείες προδιαγραφές, θα πρέπει να είναι μικρότερο από εκατό χιλιάδες (100.000) ΕΥΡΩ και μόνο για απλή μελέτη με μια κύρια κατηγορία (για μεγαλύτερη προεκτιμώμενη αμοιβή καθώς και για σύνθετες μελέτες με περισσότερες από μια κύριες κατηγορίες, θα πρέπει η σύμβαση να ανατίθεται στην πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά).
Παράγρ. 7: Η τεχνική έκθεση αποτελεί στοιχείο ουσιαστικό και καθοριστικό για τον προσδιορισμό της εμπειρίας και της ικανότητας του υποψηφίου και δεσμευτικό για την ποιότητα της μελέτης του. Ως εκ τούτου, η βαρύτητα των κριτηρίων θα πρέπει να αναθεωρηθεί ως εξής: (α) τεχνική έκθεση 40%, (β) μεθοδολογία 30%, (γ) οργάνωση 30%, ενώ η οικονομική προσφορά δεν θα υπερβαίνει το 25%.
Παράγρ. 8: Η απαίτηση της «γνώσης των ιδιαίτερων συνθηκών του τόπου εκτέλεσης του προς μελέτη έργου» συνιστά περιορισμό άσκησης επαγγέλματος και με την έννοια αυτήν αντιβαίνει στον πρόσφατο νόμο για το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων («Αρχή της Επαγγελματικής Ελευθερίας. Κατάργηση Αδικαιολόγητων Περιορισμών στην Πρόσβαση και Άσκηση Επαγγελμάτων»). Θα πρέπει να απαλειφθεί. Αν (κατά παράβαση του νόμου αυτού) διατηρηθεί, η βαρύτητα του κριτηρίου αυτού (10%) θα πρέπει να επηρεάσει το σύνολο της τεχνικής προσφοράς και όχι μόνο το κριτήριο (α).
ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΡΟΣ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΗ
δ) Η προεκτιμώμενη από την υπηρεσία αμοιβή των προς ανάθεση σταδίων της μελέτης που υπολογίζεται σύμφωνα με τις παραγράφους 2 και 7 του άρθρου 4 ή, εφόσον στον κανονισμό της παραγράφου 6 του άρθρου 4 δεν περιλαμβάνονται τιμές για τη συγκεκριμένη κατηγορία μελετών, υπολογίζεται με τον χρόνο απασχόλησης των αναγκαίων προσώπων και εφαρμογή των διατάξεων περί ενιαίων τιμών προεκτιμώμενων αμοιβών υπηρεσιών που ορίζονται με την ίδια απόφαση, άλλως εκτιμάται από την υπηρεσία βάσει όλων των διαθέσιμων στοιχείων.
ΝΑ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΤΟΥΝ ΤΑ ΕΞΗΣ:
1. Η φράση «άλλως εκτιμάται από την υπηρεσία βάσει όλων των διαθέσιμων στοιχείων» είναι εναλλακτικός τρόπος καθορισμού της προεκτιμώμενης αμοιβής αντί,
α) του υπολογισμού της προεκτιμώμενης αμοιβής σύμφωνα με τις παραγράφους 2 και 7 του άρθρου 4
ή αντί,
β) του υπολογισμού της προεκτιμώμενης αμοιβής σύμφωνα με τον χρόνο απασχόλησης των αναγκαίων προσώπων και εφαρμογή των διατάξεων περί ενιαίων τιμών προεκτιμώμενων αμοιβών υπηρεσιών που ορίζονται με την ίδια απόφαση;
2. Ποια μπορούν να είναι «όλα τα λοιπά στοιχεία» με τα οποία η υπηρεσία θα εκτιμήσει την προεκτιμώμενη αμοιβή; Να δοθεί, ενδεικτική έστω, περιγραφή αυτών των στοιχείων.
Να διορθωθεί το
«4. Οι παρ. 3 έως 13 του άρθρου 7 του ν. 3316/2005 αντικαθίστανται ως εξής:»
ως ακολούθως:
«4. Οι παρ. 3 έως 11 του άρθρου 7 του ν. 3316/2005 καταργούνται και προστίθενται οι ακόλουθες παρ. 3 ως 13, ως εξής:»
Να διορθωθεί το,
«3. Οι περ. γ, δ, και ια΄ του άρθρου 2 του ν. 3316/2005 αντικαθίστανται ως :»
ως εξής:
«3. Οι περ. γ, δ, και ια΄ της παρ..2 του άρθρου 7 του ν. 3316/2005 αντικαθίστανται ως :»
Επίσης, να διορθωθεί το
«5. Όταν η ανάθεση γίνεται στον προσφέροντα τη χαμηλότερη τιμή, ….., επιφυλασσομένων των διατάξεων της παρ. 2ε του άρθρου 4, περί του επιμετρούμενου τμήματος της αμοιβής.»,
διότι δεν υπάρχει παρ.2ε στο άρθρο 4!
Άρθρο 6 παράγραφος 3.
Θα πρέπει να διορθωθεί το «..του άρθρου 2..» σε «…της παραγράφου 2 του άρθρου 7…»
Η κατάργηση του κάτω ορίου παραδεκτού του οικονομικών προσφορών (με πρόσχημα την επίκληση του μνημονίου), ενώ δεν εξετάσθηκαν άλλοι τρόποι αύξησης των εκπτώσεων σε λογικά όρια, που έχουν προταθεί κατά την πρόδρομη διαβούλευση (δηλ. προ της δημοσιοποίησης του παρόντος νομοσχεδίου) και η επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης των γραφείων μελετών και μελετητών, θα επιφέρει αρχικά μεγάλες εκπτώσεις κάτω από το νεκρό σημείο, ανάλογο με αυτή των εργοληπτικών επιχειρήσεων και -στην συνέχεια- είναι πιθανόν να ακολουθήσει σπειροειδή καθοδική κίνηση της επιχείρησης ανάλωση αποθεματικών, τραπεζικός δανεισμός, πτώχευση και έξοδος από την αγορά. Το ύψος της οικονομικής προσφοράς θα ποικίλει σημαντικά (σε άγνωστο προς το παρόν βαθμό), όπως και η αναμενόμενη ποιότητα της μελέτης.
Με τον Ν3316/2005, σύμφωνα με τα πορίσματα της θεωρίας παιγνίων, η πλειονότητα των μελετητών δίνει την χαμηλότερη δυνατή Οικονομική Προσφορά (Ο.Π.), δηλ. μόνιμη έκπτωση 20% υπέρ του Δημοσίου ανεξαρτήτως του ύψους της αμοιβής κάθε μελέτης.
Το μοναδιαίο κόστος μελέτης είναι φθίνουσα συνάρτηση του μεγέθους του έργου , ενώ σε μελέτες μικρής αξίας τα πάγια έξοδα είναι η σημαντικότερη συνιστώσα κόστους και αυτό πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη στην μέγιστη επιτρεπόμενη έκπτωση.
Προτείνεται να εξετασθεί το ελάχιστο όριο Ο.Π. να μπορεί να κλιμακώνεται ιδιαίτερα για πτυχία Α’, Β’ ή Γ’ τάξης με την λογική των προηγουμένως προβλεπόμενων εκπτώσεων 5%, 10% και 15% υπέρ του Δημοσίου, ανάλογα με το ύψος της αμοιβής κάθε μελέτης .
Η εναλλακτικά, τροποποιώντας ορθή πρόταση στην σελ. 19 της εισήγησής της ΠΟΣΕΥΠΕΧΩΔΕ, με περισσότερες υποδιαιρέσεις, κατάλληλες και για μικρά και μεσαία έργα να υπάρχει κατω όριο παραδεκτού για κάθε αμοιβή μελέτης Α:
Τέτοιοι όροι μπορεί, για παράδειγμα, να είναι:
α) Το προεκτιμώμενο οικονομικό αντικείμενο.
Προτείνεται π.χ. για τις περιπτώσεις όπου η προεκτιμώμενη αμοιβή έχει προκύψει με βάση των «Κανονισμό Προεκτιμώμενων Αμοιβών», η προσαρμογή του κατώτερου ορίου της οικονομικής προσφοράς να γίνεται σύμφωνα με την ακόλουθη διαβάθμιση :
Προεκτιμώμενη Αμοιβή (Α) Όρια παραδεκτού
Α ≤ 40.000 5 %
40.000 < Α ≤ 120.000 10 %
120.000 < Α ≤ 250.000 15 %
250.000 < Α ≤ 500.000 20 %
500.000 < Α ≤ 2.000.000 25 %
2.000.000 < Α 30 %
Όπως αναφέρεται στην εισήγηση της ΠΟΣΕΥΠΕΧΩΔΕ, για μείωση του κόστους μελετών μπορεί να χρησιμοποιηθούν επιπλέον τα εξής :
β) Η ύπαρξη εγκεκριμένων μελετών προηγούμενων σταδίων (ιδιαίτερα αν τα υπόψη στάδια αφορούν μελέτες που εκπονήθηκαν με τις διαδικασίες του Ν.3316/05).
γ) Η απαίτηση σύστασης κοινοπραξίας των συμμετεχόντων τεχνικών γραφείων μελετών, η ασφάλιση της μελέτης, η πιστοποίηση από αναγνωρισμένο οργανισμό πιστοποίησης.
δ) Η προσκόμιση εγγυητικών επιστολών συμμετοχής και καλής εκτέλεσης, αυξημένου ποσοστού.
Αν δεν τεθεί κάτω όριο παραδεκτού προσφοράς, η προσκόμιση εγγυητικών επιστολών συμμετοχής και καλής εκτέλεσης, αυξημένου ποσοστού , δεν μπορεί να επιλύσει τα προβλήματα αρτιότητας και ποιότητας των μελετών από αναδόχους που αναδείχθηκαν με μεγάλες εκπτώσεις., όπως δεν τα επέλυσε στην εκτέλεση δημοσίων έργων με την μέθοδο του μειοδοτικού διαγωνισμού, αλλά εξόντωσε τις εργοληπτικές επιχειρήσεις.
Σήμερα, στους διαγωνισμούς ανάθεσης των μελετών, τα περισσότερα προβλήματα σχετίζονται με τις γραφειοκρατικές διαδικασίες και τις μεγάλες καθυστερήσεις στη λειτουργία των επιτροπών. Τα κριτήρια ανάθεσης χαρακτηρίζονται από έλλειμμα αντικειμενικότητας και οι συνεδριάσεις των επιτροπών για την ανάθεση αντί να διαρκούν δύο ή τρεις εβδομάδες, απαιτούν χρονικά διαστήματα εξαμήνων και πολλές φορές ετών. Ως αποτέλεσμα έχουμε την επικέντρωση της προσπάθειας στις διαδικασίες ανάθεσης και όχι στην παραγωγή του έργου.
Οι διαγωνισμοί των μικρότερων τάξεων πτυχίων θα μπορούσε να είναι περισσότερο αποδοτικοί με την υιοθέτηση της άποψης να διενεργούνται σε μικρότερες γεωγραφικές ενότητες. Για παράδειγμα, θα μπορούσε οι διαγωνισμοί των μελετών για τις Α & Β Τάξεις πτυχίων να αφορούν μόνο το δυναμικό που εργάζεται στα διοικητικά όρια των Περιφερειών. Με αυτό τον τρόπο, απλοποιούνται οι διαδικασίες και επίσης δίνεται η δυαντότητα στην Πολιτεία να εισάγει ρυθμίσεις που κινούνται στην κατεύθυνση της βέλτιστης αξιοποίησης του παραγωγικού δυναμικού μας.
Οι γραφειοκρατικές διαδικασίες σε ότι αφορά τους διαγωνισμούς πρέπει να ελαφρυνθούν δραστικά. Παράλληλα, τα κριτήρια ανάθεσης είναι μεγάλη ανάγκη να γίνουν περισσότερο δίκαια.
Αντικειμενικά κριτήρια βέβαια, ποτέ δεν έχουμε όταν παρά τις πολλές και επώδυνες αρνητικές εμπειρίες, από το Νόμο προβλέπεται να βαθμολογούνται: «Τεχνικές Εκθέσεις για την κατανόηση του αντικειμένου», «ο βαθμός επάρκειας των (προτεινόμενων) διαδικασιών για την παραγωγή της μελέτης», «η σαφήνεια στον καθορισμό των καθηκόντων της ομάδας» και «ο βαθμός συνοχής της προτεινόμενης ομάδας μελέτης» …. Η κατάσταση, που μπορεί να διαμορφώνεται με αυτές τις «ατελέσφορες» απόψεις, πληρώθηκε και πληρώνεται από όλους(μελετητές και φορείς ανάθεσης) πολύ ακριβά.
Η θέσπιση κριτηρίων ανάθεσης, τα οποία δεν θα επιτρέπουν τις υποκειμενικές κρίσεις των επιτροπων και θα μας οδηγήσουν σε διακαιότερες και περισσότερο αποτελεσματικές διαδικασίες, είναι πλέον αδήριτη απαίτηση.
Σε ότι αφορά τη συγκεκριμένη ανάγκη, το κριτήριο που κατά τη γνώμη μου πρέπει να προκριθεί (για όλες τις μελέτες και ανεξαρτήτως ύψους προεκτιμώμενης αμοιβής) είναι η πλέον συμφέρουσα οικονομική προσφορά, που θα προκύπτει από τη χαμηλότερη οικονομική προσφορά και την πλήρη αιτιολόγησή της ως προς: α) τις ανειλημμένες και ανεκτέλεστες υποχρεώσεις των υποψηφίων αναδόχων, οι οποίες ας σημειωθεί δεν είναι δυνατό να υπερβαίνουν ανεξέλεγκτα τα ανώτατα οικονομικά όρια που από τις τάξεις των πτυχίων ορίζονται (π.χ. οι ανειλημμένες υποχρεώσεις δε θα μπορούσε να είναι μεγαλύτερες των διπλάσιων ανώτατων οικονομικών ορίων) και β) την τεκμηρίωση των δυνατοτήτων του Αναδόχου, για τη διασφάλιση όλων των ικανών και αναγκαίων προϋποθέσεων απρόσκοπτης εκπόνησης του αντικειμένου, σύμφωνα με όσα από τους κανονισμούς ή τις ισχύουσες προδιαγραφές επιτάσσονται. Ειδικότερα πρέπει να αναφερθεί ότι προέχει η αξιολόγηση της δυνατότητας διάθεσης της απαραίτητης υλικοτεχνικής υποδομής και του στελεχιακού δυναμικού των υποψηφίων Αναδόχων (με πραγματικά στοιχεία και χωρίς ασάφειες ή προοπτικές πριμοδοτήσεων από φερόμενους συνεργάτες κ.λπ.), σε σχέση με τις απαιτήσεις του διαγωνισμού αλλά και σε ότι συνδυασμένα μπορεί να αναδεικνύεται από τις ανεκτέλεστες υποχρεώσεις τους.
Με το Σχέδιο Νόμου τίθεται για πρώτη φορά χρονοδιάγραμμα στην Επιτροπή Διαγωνισμού και προβλέπεται ότι οι διαδικασίες ελέγχου και βαθμολόγησης των προσφορών πρέπει να ολοκληρώνονται εντός των οριζομένων στο νόμο σύντομων προθεσμιών, ενώ σε διαφορετική περίπτωση μειώνεται, κατά την παρ. 5 του νέου άρθρου 21, η αμοιβή των μελών των επιτροπών. Η καινοτομία αυτή αξιολογείται οπωσδήποτε θετικά. Φρονούμε ωστόσο ότι η δίμηνη προθεσμία που τίθεται για τον έλεγχο των τυπικών δικαιολογητικών και την αξιολόγηση των τεχνικών προσφορών στη περίπτωση του άρθρου 6§4 του Σχεδίου Νόμου, με το οποίο τροποποιείται -μεταξύ άλλων- η § 11 του άρθρου 7 του ν. 3316/2005, χωρίς να προβλέπεται δυνατότητα παράτασης, θα καταντήσει ανεφάρμοστη στις περισσότερες περιπτώσεις, όπου ο αριθμός των συμμετεχόντων είναι μεγάλος (ιδίως στις εμπίπτουσες στο πεδίο εφαρμογής της διάταξης διαδικασίες ανάθεσης μελετών με μεγάλο οικονομικό αντικείμενο, όπου κριτήριο είναι η πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά).
Συγκεκριμένα στο τελευταίο εδάφιο της νέας § 11 του άρθρου 7 του ν. 3316/2005 (άρθρο 6§4 του Σχεδίου Νόμου), ορίζεται ότι: «Ο έλεγχος των τυπικών δικαιολογητικών και η αξιολόγηση των τεχνικών προσφορών ολοκληρώνονται, με τη σύνταξη και υπογραφή του πρακτικού εντός δύο (2) μηνών». Αντίθετα, στη νέα § 5 του άρθρου 6 του ν. 3316/2005 (άρθρο 5§1 του Σχεδίου Νόμου), αναφέρεται: (…) Η διαδικασία ελέγχου των τυπικών δικαιολογητικών και αξιολόγησης των τεχνικών προσφορών ολοκληρώνεται εντός δύο μηνών εκτός αν η Προϊσταμένη Αρχή, εκτιμώντας τις περιστάσεις και ιδίως τον αριθμό των συμμετεχόντων και την κατάθεση δικαιολογητικών ειδικής τεχνικής ικανότητας, χορηγήσει παράταση για την ολοκλήρωση των διαδικασιών και καταχωρείται στο πρακτικό της Επιτροπής, το οποίο γνωστοποιείται στους υποψηφίους, κατά το άρθρο 22». Η τελευταία αυτή διάταξη αφορά τη διαδικασία ανάθεσης των προκαταρκτικών μελετών, ήτοι συμβάσεων ήσσονος σημασίας σε σχέση με τις κύριες συμβάσεις μελετών του άρθρου 7, για τις οποίες δεν προβλέπεται αντίστοιχη δυνατότητα παράτασης. Επιβάλλεται, λοιπόν, η πρόβλεψη ανάλογης δυνατότητας παράτασης και στη νέα § 11 του άρθρου 7 του ν. 3316/2005 (άρθρο 6§4 του Σχεδίου Νόμου), προκειμένου να μην καταντήσει η διάταξη ανεφάρμοστη. Εναλλακτικά, για την αποτροπή αυθαίρετων καθυστερήσεων εκ μέρους της Επιτροπής Διαγωνισμού, προτείνεται η πρόβλεψη εξάρτησης της προθεσμίας ελέγχου των τυπικών δικαιολογητικών και αξιολόγησης των τεχνικών προσφορών από τον αριθμό των κατατεθειμένων φακέλλων συμμετοχής. Το χρονικό όριο των δύο μηνών θα μπορούσε δηλαδή να διατηρηθεί και να προβλεφθεί ότι θα παρατείνεται κατά μια βδομάδα για κάθε φάκελο πέραν των οκτώ (8). Τούτο με τη σκέψη ότι ο χρόνος της μιας εβδομάδας κρίνεται εύλογος για την εξέταση ενός φακέλλου. Έτσι π.χ. εάν έχουν καταθέσει φακέλλους συμμετοχής 5 ή 6 (έως 8) συμπράξεις, η προθεσμία θα είναι δίμηνη. Εάν έχουν καταθέσει φακέλλους 12 συμπράξεις η προθεσμία θα είναι δύο μήνες και τέσσερις εβδομάδες κοκ. Το σύστημα αυτό φαίνεται πιο ρεαλιστικό και αποτρέπει τις ανεπιεικείς συνέπειες που θα συνεπαγόταν η υπέρβαση της δίμηνης προθεσμίας για τα μέλη της Επιτροπής σύμφωνα με την παρ. 5 του νέου άρθρου 21.
Και μια μικρότερης σημασίας προσθήκη: Στο πρώτο εδάφιο της νέας § 11 του άρθρου 7 του ν. 3316/2005 (όπως τροποποιείται με το άρθρο 6§4 του Σχεδίου Νόμου) έχει -προφανώς από παραδρομή- παραλειφθεί η λέξη «εργάσιμων» από τη φράση «η οποία γνωστοποιείται προ δύο ημερών στους υποψήφιους». Παρόμοιες φράσεις υπάρχουν και σε άλλες παραγράφους του νέου άρθρου 7 και ορίζεται παντού ότι οι δύο ημέρες που μεσολαβούν μεταξύ γνωστοποίησης και συνεδρίασης της Επιτροπής είναι εργάσιμες.
Σχετικώς με την παράγραφο 4 του άρθρου 6, στην οποία προβλέπεται η κατάργηση των Τεχνικών Προσφορών και η επιλογή των αναδόχων μόνο με βάση την οικονομική προσφορά, με εξαίρεση τις πολύ μεγάλες μελέτες, προϋπολογισμού άνω των 300.000 €, και τις πιό σύνθετες, με απαίτηση 3 και άνω κατηγοριών μελετητικών πτυχίων για την εκπόνησή τους, θα ήθελα να παρατηρήσω τα ακόλουθα:
Η λογική της οικονομικής προσφοράς, εφόσον εφαρμοσθεί σε όλες τις κατηγορίες μελετών μέχρι 300.000 €, είναι βέβαιο ότι, σε πολλές περιπτώσεις, θα δημιουργήσει σοβαρές παρενέργειες στον εθνικό και τοπικό σχεδιασμό του δομημένου περιβάλλοντος. Τούτο έχει ως βασικό αίτιο το γεγονός οτι το κόστος των μελετών είναι πολύ μικρό, ως ποσοστό στο συνολικό κόστος ενός έργου, καθιστώντας ιδιαίτερα συμφέρουσα για κάποιους, με ειδικά κατά περίπτωση συμφέροντα, την επιδίωξη συνδιαλλαγής με μελετητές, καλύπτοντας ένα ποσοστό του κόστους της μελέτης ώστε ο μελετητής του ενδιαφερομένου να δώσει πολύ υψηλή έκπτωση και να πάρει την μελέτη, με σκοπό να την υλοποιήσει σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις.
Πιό συγκεκριμένα, τέτοιου είδους ανεπιθύμητες κινήσεις μπορούν να γίνουν, τουλάχιστον, σε μελέτες των ακόλουθων κατηγοριών:
• Πολεοδομικές και ρυθμιστικές, όπου οι νέες εντάξεις σε σχέδια πόλεων αποφέρουν μεγάλα οφέλη στους ιδιοκτήτες γης, κάποιοι από τους οποίους έχουν ήδη κάνει «διερευνητικές συζητήσεις» με γραφεία πολεοδομικών μελετών για «στρατηγικές συμμαχίες».
• Συγκοινωνιακές, όπου ο κυκλοφοριακός και ο συγκοινωνιακός σχεδιασμός επηρεάζει την ποιότητα ζωής των κατοίκων και, επαγωγικά, την αξία γης των περιοχών που μελετώνται.
• Οδοποιίας, όπου η επιλεγόμενη λύση επηρεάζει την τεχνική μορφή των έργων και οι εργολήπτες έχουν κάθε συμφέρον να ωθήσουν προς την επιθυμητή για την δική τους οργάνωση και εξοπλισμό λύση, «καλύπτοντας» προς τους μελετητές την διαφορά κόστους που θα δώσει μία μεγαλύτερη έκπτωση για να αναληφθεί από αυτούς η μελέτη.
• Αρχιτεκτονικές, στις οποίες η μεγάλη ποικιλία πιθανών λύσεων καθιστά αναγκαία την τεχνική αξιολόγηση της πρότασης για την επιλογή της βέλτιστης.
• Οικονομοτεχνικές, όπου οι επιλεγόμενες κατευθύνσεις μπορούν να επηρεάσουν τα συμφέροντα πολλών, οι οποίοι θα είναι πρόθυμοι να «καλύψουν» προς τους μελετητές την διαφορά κόστους που θα δώσει μία μεγαλύτερη έκπτωση για να αναληφθεί από αυτούς η μελέτη.
• Στατικές, όπου, όπως και στην οδοποιία η επιλεγόμενη λύση επηρεάζει την τεχνική μορφή των έργων και οι εργολήπτες έχουν κάθε συμφέρον να ωθήσουν προς την επιθυμητή για την δική τους οργάνωση και εξοπλισμό λύση.
Να σημειωθεί ότι η συντριπτική πλειοψηφία των μελετών αυτών εκπονούνται από ένα μόνο πτυχίο και έχουν προϋπολογισμούς πολύ κάτω από τις 300.000 €, με τις περισσότερες από αυτές να κινούνται συνήθως μεταξύ 60.000 και 200.000 €.
Εν τέλει, οι μόνες μελέτες στις οποίες μπορεί και πρέπει να εφαρμοσθεί, χωρίς παρενέργειες, η εν λόγω ρύθμιση είναι οι απλές υποστηρικτικές μελέτες (π.χ. τοπογραφικές αποτυπώσεις, μικρά δίκτυα ύδρευσης και αποχέτευσης, γεωλογικές μελέτες, κλπ.) και με προϋπολογισμούς μέχρι 30.000 – 50.000 €, οπότε η επιλογή με μόνον την οικονομική προσφορά, χωρίς να υπάρξουν παρενέργειες, θα πρέπει να περιορισθεί σε αυτές και μόνο ενώ στις υπόλοιπες θα πρέπει να ακολουθείται η λογική της αξιολόγησης με βάση τόσο την Τεχνική όσο και την Οικονομική Προσφορά και, αναλόγως της μορφής της μελέτης, να δικαιούται ο Εργοδότης να ορίζει και μέγιστο ποσοστό έκπτωσης, κάτω από το οποίο κρίνει οτι δεν διασφαλίζεται το επιθυμητό επίπεδο ποιότητας της μελέτης.