Το άρθρο 218 του ν. 3852/2010 αντικαθίσταται ως εξής:
«Διάρθρωση – Οργάνωση Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας ΟΤΑ
1. Η Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας ΟΤΑ έχει την ακόλουθη βασική οργανωτική διάρθρωση:
α) Επόπτης ΟΤΑ
β) Διεύθυνση Εποπτείας Ο.Τ.Α.
γ) Τμήμα Νομικών Συμβούλων, το οποίο στελεχώνεται από τους νομικούς συμβούλους με σχέση έμμισθης εντολής και υπάγεται στον Επόπτη. Το Τμήμα Νομικών Συμβούλων συνεπικουρεί το έργο της Διεύθυνσης Εποπτείας ΟΤΑ και διατυπώνει γνώμη για κάθε νομικό ζήτημα που του τίθεται από τον Επόπτη και τη Διεύθυνση Εποπτείας ΟΤΑ.
2. Σε κάθε νομό της χωρικής περιφέρειας κάθε Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας ΟΤΑ, πλην του νομού της έδρας, συστήνεται οργανική μονάδα επιπέδου Γραφείου με τίτλο «Γραφείο Εποπτείας ΟΤΑ και την ονομασία του νομού» ως αποκεντρωμένη μονάδα της Διεύθυνσης Εποπτείας ΟΤΑ ή Τμημάτων αυτής.
3. Η περαιτέρω ή ειδικότερη διαίρεση της Διεύθυνσης Εποπτείας Ο.Τ.Α. σε οργανικές μονάδες επιπέδου Τμήματος ή Γραφείου μπορεί να γίνεται με κριτήριο την καθ’ ύλη ή την κατά τόπο αρμοδιότητα κάθε οργανικής μονάδας και ρυθμίζεται με τον οργανισμό κάθε Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας ΟΤΑ, ο οποίος καταρτίζεται με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται με κοινή πρόταση των Υπουργών Εσωτερικών, Διοικητικής Ανασυγκρότησης και Οικονομικών. Με το ίδιο προεδρικό διάταγμα ρυθμίζονται θέματα οργάνωσης και λειτουργίας, καθορισμού των οργανικών μονάδων και των αρμοδιοτήτων τους, σύστασης και κατανομής οργανικών θέσεων, κατηγοριών, κλάδων και τυπικών προσόντων για την επιλογή των προϊσταμένων των οργανικών μονάδων της κάθε Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α.».
Σημαντική και ουσίας είναι η ταχύτητα ελέγχου των αποφάσεων των ΟΤΑ. Πως διασφαλίζεται αυτό;
Ποιος ο ρόλος της Αποκεντρωμένης Διοίκησης μετά τη δημιουργία της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Ελέγχου ΟΤΑ;
Πρόταση για κατάργησή τους και ανάληψη αρμοδιοτήτων και προσωπικού από τους ΟΤΑ Β Βαθμού / Περιφέρειες.
Ποιος ο λόγος για την ύπαρξη Αποκεντρωμένων υπηρεσιών των Υπουργείων; Να λειτουργούν σαν το μακρύ χέρι του κράτους στην επαρχία;
Ο τρόπος διάρθρωσης κάθε ΑΥΕ ΟΤΑ κρίνεται πρόχειρος, αναποτελεσματικός και σίγουρα όχι κατάλληλος για την άσκηση κρατικής εποπτείας με τον τρόπο που καθορίζει η κείμενη νομοθεσία. Πολλώ δε μάλλον εφόσον επίκειται η κατάργηση του προληπτικού ελέγχου των δαπανών τους από Ελεγκτικό Συνέδριο.
Μία δομή με μία Διεύθυνση κι ένα Τμήμα Νομικών Συμβούλων με αρμοδιότητες που εκτείνονται σε πολλούς νομούς (σε κάποια περίπτωση ακόμη και 12), στους οποίους υπάρχει απλώς Γραφείο (ούτε καν τμήμα) δεν μπορεί να επιτύχει επαρκώς την εφαρμογή με ενιαίο και καθολικό τρόπο ελεγκτικά πρότυπα και πρακτικές στο πλαίσιο των επιταγών της αρχής της νομιμότητας. Ελλοχεύει ο κίνδυνος αδυναμίας συντονισμού και διαφορετικής νομικής μεταχείρισης όμοιων περιπτώσεων. Υπάρχουν εγγενώς αδυναμίες επικοινωνίας μεταξύ υπαλλήλων και προϊσταμένων και πλήττονται οι αρχές της διαφάνειας και της ισονομίας.
Είναι επιτακτική η ανάγκη να υπάρχει τμήμα Οικονομικού-Διαχειριστικού ελέγχου και τμήμα Εποπτείας τεχνικών υπηρεσιών κατάλληλα στελεχωμένα (με οικονομολόγους και μηχανικούς). Από το 2010 συνεχώς μετατίθεται χρονικά η έναρξη λειτουργίας της ΑΥΕ ΟΤΑ και συνάμα γίνεται αντιληπτό ότι υποβαθμίζεται ο ρόλος της, εφόσον η κατάλληλη στελέχωση δεν προϋποτίθεται αλλά συνεχώς απλώς εξαγγέλλεται για το μέλλον. Στο μεταξύ οι ίδιοι υπάλληλοι με όποια προσόντα καλούνται να συνεχίσουν να ασκούν τα καθήκοντα αυτά για μια ακόμη φορά αναγκαστικά και μάλιστα σε βάθος τουλάχιστον πενταετίας. Πρέπει να υπάρξει σαφής πολιτική βούληση για το τι είδους (έκταση, ποιότητα, ασφάλεια δικαίου) εποπτεία πρέπει να ασκεί το κράτος στους ΟΤΑ και μόνο όταν αυτό καταστεί εφικτό, να εκκινήσει η λειτουργία των ΑΥΕ ΟΤΑ.
Οι υπάλληλοι των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων έχουν 8 χρόνια δώσει τον καλύτερό τους εαυτό σε αυτό το «μεταβατικό» στάδιο και με μόνο οδηγό την προάσπιση του δημοσίου συμφέροντος υπερβαίνουν εαυτό στις αντίξοες συνθήκες που αντιμετωπίζουν καθημερινά στις υποστελεχωμένες υπηρεσίες τους. Είναι κρίμα να μην τους υπολογίζει το νομοσχέδιο για τις θέσεις των προϊσταμένων όπως επίσης αξιόλογοι υπάλληλοι που δουλεύουν πέραν του ωραρίου τους, προσπαθούν να είναι ελεγκτές χωρίς εκπαίδευση και που επιμορφώνονται με δική τους πρωτοβουλία, με προσωπικό κόστος και δημιουργούν εργαλεία ελέγχου χωρίς καθοδήγηση και θεσμική υποστήριξη, είναι επίσης κρίμα και άδικο να τους αντιμετωπίζουμε λες και δεν κάνουν τη δουλειά τους και να φαίνεται ότι τους «εκμεταλλευτήκαμε» όσο τους είχαμε ανάγκη και τώρα δεν τους υπολογίζουμε, ούτε τους δίνουμε κίνητρα ή τουλάχιστον ίσα δικαιώματα με τους επόμενους που έχουν τα «τυπικά» προσόντα διορισμού χωρίς να κοιτάμε τα ουσιαστικά προσόντα τα οποία είναι μάλλον και κατά πολύ αναξιολόγητα και μη μετρήσιμα!
Επίσης, το «γνωμοδοτικού» χαρακτήρα Τμήμα των νομικών θα έχει την πιο εύκολη δουλειά. Γνωμοδότηση μη υποχρεωτική, απλή και ποιος ξέρει αν θα ερμηνευτεί και προφορική σε κάποιες περιπτώσεις. Καλό θα ήταν, αν δε θέλει ο νομοθέτης να την κάνει μέρος του ελέγχου, να γίνει σίγουρα ρητή αναφορά ότι θα είναι γραπτή και ότι θα είναι υποχρεωτική (όχι σύμφωνη, αλλά υποχρεωτική). Οπότε ας συμπληρωθεί από το, κατά τη δική μου άποψη, ορθό: «Το Τμήμα Νομικών Συμβούλων συνεπικουρεί το έργο της Διεύθυνσης Εποπτείας ΟΤΑ και διατυπώνει γραπτώς υποχρεωτική γνώμη για κάθε νομικό ζήτημα που του τίθεται από τον Επόπτη ή/και τη Διεύθυνση Εποπτείας ΟΤΑ».
Πρέπει επίσης, αν όχι να απαγορευθεί, να περιορισθεί κατά πολύ η επαφή με την Υπηρεσία που εκτελεί την εποπτεία/έλεγχο νομιμότητας, διότι πέρα από το γεγονός ότι καθυστερεί ο έλεγχος με αυτές τις επαφές, ελλοχεύει πάντα ο κίνδυνος των συναλλαγών του εποπτευόμενου και του επόπτη, είτε σε επίπεδο εισηγητή είτε και παραπάνω εννοείται.
Για να λειτουργήσει η υπηρεσία (εντελώς πρακτικά μιλώντας), πρέπει να μπορούν να υπογραφούν αποφάσεις και στα γραφεία που θα γίνουν στους Νομούς. Είναι αδύνατον να ελέγχεται το σύνολο των εγγράφων στην έδρα. Όσο και να περιοριστεί ο αριθμός των αποφάσεων που ελέγχονται υποχρεωτικά, και πάλι η έδρα θα «πνιγεί». Τουλάχιστον στην αρχή, πρέπει τα βήματα να είναι μικρά και προσεκτικά.
Είναι παράλογη η δημιουργία απλώς «γνωμοδοτικού» σώματος. Κάθε υπηρεσία, ιδίως κεντρική, δύναται να υποβάλλει ερωτήματα στους αρμόδιους νομικούς συμβούλους του κράτους, συνεπώς δεν προσφέρει κάτι η προτεινόμενη ρύθμιση. Σε περίπτωση που προσληφθούν δικηγόροι, πρέπει να εξισωθούν με τους απασχολούμενους υπαλλήλους και να προβαίνουν κανονικά σε έλεγχο νομιμότητας, όπως και αυτοί. Έτσι, θα αποφορτώσουν και τους υπαλλήλους.
Γιατί πρέπει να υπάρχει Επόπτης ΟΤΑ σε κάθε ΟΤΑ και να μην λειτουργεί με μόνιμο Ειδικό Επιστημονικό Προσωπικό, Ειδική Διεύθυνση Εποπτείας ΟΤΑ υπό την σκέπη του Σώματος Επιθεωρητών-Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης; Γιατί πρέπει να φτιάξουμε έναν ακόμη «θεσμό» (για διορισμούς «ειδικών θέσεων» ήτοι εχόντων «μπάρμπα στην Κορώνη») αντί να ενισχύσουμε τον θεσμό του ΣΕΕΔ; Μήπως γιατί το ΣΕΕΔ με το μόνιμο προσωπικό ΔΕΝ είναι χειραγωγήσιμο από την εκάστοτε βυζαντινο-οθωμανική φατρία που λυμαίνεται την εξουσία;;
«Με το ίδιο προεδρικό διάταγμα ρυθμίζονται θέματα οργάνωσης και λειτουργίας, καθορισμού των οργανικών μονάδων και των αρμοδιοτήτων τους, σύστασης και κατανομής οργανικών θέσεων, κατηγοριών, κλάδων και τυπικών προσόντων για την επιλογή των προϊσταμένων των οργανικών μονάδων της κάθε Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α.».
Στο υπο εκδοση ΠΔ, στη παραπανω διαταξη «για την επιλογή των προϊσταμένων των οργανικών μονάδων της κάθε Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α» να συμπεριληφθουν οι κατηγοριες και οι κλαδοι των υπό μεταταξη υπαλληλων ΠΕ και ΤΕ οι οποιοι δεν κατεχουν α) πτυχίο νομικής ή πολιτικής επιστήμης ή διοικητικής επιστήμης ή οικονομικών επιστημών ή πολυτεχνικών σχολών ελληνικού Α.Ε.Ι. ή ισότιμο της αλλοδαπής και β) άριστη ή πολύ καλή γνώση τουλάχιστον μιας ξένης γλώσσας.
ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ να ληφθεί πρόνοια ως προς το σημείο αυτό ωστε να «εκτιμηθει» η προυπηρεσια των υπαλληλων και να μην αποκλειστουν εκ προοιμιου απο την επιλογή των προϊσταμένων των οργανικών μονάδων της κάθε Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας Ο.Τ.Α.
Θα συμφωνήσω απόλυτα με το σχολιασμό του «Solomon».
Το καινούργιο νομοσχέδιο με κανέναν τρόπο δεν συμβάλλει στην ενίσχυση της κρατικής εποπτείας στους ΟΤΑ και δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί ότι εκσυγχρονίζει και ρυθμίζει με τρόπο νεωτερικό τον τρόπο που αυτή θα ασκείται. Υπενθυμίζω ότι υπάρχει ήδη ψηφισμένος νόμος, 4257/2014, ο οποίος ρυθμίζει τη λειτουργία της Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας ΟΤΑ και ουδέποτε, έως και σήμερα ενεργοποιήθηκε.
Οι σημαντικότερες αδυναμίες αυτού του νομοσχεδίου, καθώς και των προηγούμενων νομών και μεταρρυθμιστικών προσπαθειών (2012,2015) έγκεινται, κατά την άποψη μου στα εξής:
– Τα προσόντα επιλεξιμότητας των Ελεγκτών/Εποπτών, τα οποία σε κανένα σημείο δεν διαφοροποιούνται από αυτά των ήδη επιλεχθέντων Συντονιστών των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων.
-Η διατήρηση των οργανικών μονάδων σε επίπεδο Γραφείου στους νομούς πλην της έδρας. Τα Τμήματα Διοικητικού-Οικονομικού, στις περισσότερες περιπτώσεις παρουσιάζουν αριθμητική αλλά και ποιοτική ανεπάρκεια προσωπικού. Περαιτέρω, υπονομεύουν την ενιαία και καθολική εφαρμογή των ελεγκτικών προτύπων και πρακτικών και φυσικά τις αρχές της διαφάνειας και της αξιοκρατίας.
-Η αυτοδίκαιη μεταφορά των ήδη υπηρετούντων υπαλλήλων, οι οποίοι, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν διαθέτουν τα απαραίτητα προσόντα και ασκούν καθήκοντα για περισσότερα από 10-15 χρόνια, χωρίς να τους δίνεται, όπως άλλωστε έχει γίνει σε ανάλογες περιπτώσεις (βλ. κατάργηση ΥΔΕ, στελέχωση ΕΑΔΗΣΥ, ΑΕΠΠ) να επιλέξουν τον φορέα τοποθέτησής τους.
Από τη στιγμή που διαπιστώνεται η ανεπάρκεια άσκησης του ελέγχου νομιμότητας των πράξεων των ΟΤΑ από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, προκύπτει εύλογα το ερώτημα πως διαφοροποιούνται οι ΑΥΕ με το υπάρχον νομοσχέδιο από το οργανωτικό και λειτουργικό σχήμα άσκησης εποπτείας ΟΤΑ από τις Α.Δ., καθώς επί της ουσίας μετονομάζονται, με την μεταφορά τους,οι ίδιοι άνθρωποι και οι ίδιες δομές σε ΑΥΕ και ο Συντονιστής σε Επόπτη…
Μία πραγματική μεταρρύθμιση του συστήματος κρατικής εποπτείας των Ο.Τ.Α. δεν μπορεί να περιοριστεί μόνο σε αλλαγή του φορέα που θα την ασκεί. Επίσης, οι γνώσεις, η εμπειρία, το κύρος και η αμεροληψία αυτού του φορέα προφανώς είναι οι πλέον σημαντικές παράμετροι της επιτυχίας του νέου φορέα.
Με το παρόν άρθρο συστήνονται:
«…2. Σε κάθε νομό της χωρικής περιφέρειας κάθε Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας ΟΤΑ, πλην του νομού της έδρας, συστήνεται οργανική μονάδα επιπέδου Γραφείου με τίτλο «Γραφείο Εποπτείας ΟΤΑ και την ονομασία του νομού» ως αποκεντρωμένη μονάδα της Διεύθυνσης Εποπτείας ΟΤΑ ή Τμημάτων αυτής…».
Θεωρείται αδόκιμη μία τόσο ευρεία αποκέντρωση του θεσμού, καθώς η μεγάλη γεωγραφική εγγύτητα προς τους ελεγχόμενους δημιουργεί ευκαιρίες επηρεασμού. Εάν αυτό συμβαίνει προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι υπάλληλοι των τμημάτων των νομών εις βάρος της διαφάνειας και της αξιοκρατίας τότε η διαφανής λειτουργία του νέου φορέα πάει περίπατο. Άλλωστε, ενόψει της γενίκευσης της ψηφιακής υπογραφής και της ηλεκτρονικής διακίνησης των εγγράφων, δεν υπάρχουν ιδιαίτεροι πρακτικοί λόγοι που να υπαγορεύουν μία τόσο εκτεταμένη αποκέντρωση με τη δημιουργία Γραφείων Εποπτείας ΟΤΑ σε κάθε νομό. Εξάλλου, μπορεί να δοθεί η δυνατότητα της εθελοντικής μεταφοράς τους σε άλλες υπηρεσίες πολύ περισσότερο στη στελέχωση των υπηρεσιών ιθαγένειας – πολιτογράφησης που είναι και υπηρεσίες πρώτης γραμμής.